Τάληρα της συλλογής μου

[Εν-αντι]

ειχα καιρο να μπω στο στεκι...και να γραψω για νομισμα..οποτε εχεις χρονο δωσε και αλλο ιταλια


Μετα το thanke stelios

pame sto Grazie Stelio

[thaler]

Prego babis 

[cat]

Άλλη μια εξαιρετική παρουσίαση Στέλιο. Το έχω ξαναπεί. Είσαι κόσμημα για το Στέκι. Σ ευχαριστούμε πολυ

[digo]

Εγώ δεν το διάβασα ακόμη, αλλά σκοπεύω απόψε. Το μαρκαραμε. Μπραβο Στέλιο!

[thaler]

Ευχαριστώ και τους δυο σας για τα καλά σας λόγια.
Σύντομα με νέα παρουσίαση...

[thaler]

Φίλοι μου συλλέκτες το νόμισμα που σας παρουσιάζω έχει να μας πει μια σπάνια αλλά διαχρονική ιστορία, του διαμελισμού μιας μεγάλης χώρας από τους ισχυρούς γείτονές της. Πράγματι, λίγες φορές στην ιστορία υπάρχει παράδειγμα τρείς χώρες να τεμαχίζουν μία τέταρτη και να την εξαφανίζουν από τον πολιτικό χάρτη.

Αυτό συνέβη στα τέλη του 18ου αιώνα με την Πολωνία, ή, σωστότερα, με την Κοινοπολιτεία Πολωνίας-Λιθουανίας, ένα ισχυρό κράτος του μεσαίωνα, που όμως, έχανε σιγά-σιγά την αίγλη του, αποτελώντας στο τέλος δελεαστική λεία για τους γείτονές της. Η πλήρης αδυναμία του ηγεμόνα της, ο οποίος παραλυμένος από τις αποφάσεις μιας εθνοσυνέλευσης που αποτελείται από μεγάλους γαιοκτήμονες και αριστοκράτες, έτοιμους να πουληθούν σε όποιον προσφέρει περισσότερα για να εξυπηρετήσουν το εγωιστικό συμφέρον τους, ενθαρρύνει τους Ευρωπαίους ηγεμόνες να μεγαλώσουν τα κράτη τους εις βάρος του.

Και αυτός ο μοιραίος – τελευταίος- βασιλιάς δεν ήταν άλλος από τον Στανισλάβο Πονιατόφσκι την όψη το οποίου βλέπετε στο νόμισμα που παρουσιάζω.

Πριν εξετάσουμε αναλυτικά την πολύ ενδιαφέρουσα και διδακτική αυτή ιστορία, ας δούμε πρώτα τα χαρακτηριστικά αυτού του τάληρου:
 
Κράτος: Κοινοπολιτεία Πολωνίας - Λιθουανίας
Νόμισμα: 1 Τάληρο = 6 Ζλότι
Χρονολογία: 1794
Βάρος: 24,02 gr.
Ασήμι: 0,687
Διάμετρος: 38,5 mm
Βιβλιογραφία: KM# 216, Dav-1623, Gum-2399.
Χρονιές κοπής: 1794-1795
Τιράζ: 182.000 (για την κοπή του 1794 – για την κοπή του 1795 δεν υπάρχουν στοιχεία, είναι όμως πιο σπάνια)
Νομισματοκοπείο: Βαρσοβία
Προσανατολισμός:  ↑↑

Εμπρός: Προτομή του Στανισλάβου Πονιατόφσκι να κοιτάζει δεξιά, με την επιγραφή:
STANISLAUS AUGUSTUS D[EI].G[RATIA].REX POLON[IAE]: M[AGNUS] D[UX] LIT[HUANIAE]. = Στανισλάβος Αύγουστος ελέω Θεού βασιλιάς της Πολωνίας και Μέγας Δούκας της Λιθουανίας

Πίσω: Εστεμμένος θυρεός της κοινοπολιτείας τεταρτημένος.
Γύρω υπάρχει η επιγραφή: 14 1/12 EX MARCA PUR[Α]: / 6 ZL COLONIENS[IS]: 1794.

Αυτό σημαίνει ότι αντιστοιχούσε στο 14 και 1/12 του μάρκου Κολωνίας [1]. Μπορούμε να συμπεράνουμε από αυτή την αναλογία πως τα τάληρα αυτά ήταν αρκετά υποτιμημένα, όσον αφορά την περιεκτικότητα σε ασήμι, γεγονός που φανερώνει την δύσκολη οικονομική κατάσταση της Πολωνίας την εποχή εκείνη. Η δύσκολη συγκυρία διαπιστώνεται και από τα γεγονότα που περιγράφονται παρακάτω.

Ο Stanisław Antoni Poniatowski γεννήθηκε το 1732 στο Wołczyn, στην τότε Πολωνική-Λιθουανική Κοινοπολιτεία και τώρα στη Λευκορωσία. Ήταν το τέταρτο από οκτώ παιδιά της πριγκίπισσας Konstancja Czartoryska και του κόμη Stanisław Poniatowski,  ο οποίος ξεκίνησε ως Λιθουανός υπηρέτης.

Πέρασε τα πρώτα χρόνια της παιδικής του ηλικίας στο Γκντάνσκ. Αργότερα μετακόμισε με την οικογένειά του στη Βαρσοβία. Αρχικά εκπαιδεύτηκε από τη μητέρα του, στη συνέχεια από ιδιωτικούς δασκάλους, συμπεριλαμβανομένου του Ρώσου πρέσβη Herman Karl von Keyserling.

[thaler]

Είχε λίγους φίλους στα εφηβικά του χρόνια αλλά ανέπτυξε μια αγάπη για τα βιβλία που συνεχίστηκε σε όλη του τη ζωή. Πήγε στο πρώτο του ταξίδι στο εξωτερικό το 1748, μαζί με τον αυτοκρατορικό Ρωσικό στρατό καθώς προχωρούσε στη Ρηνανία για να βοηθήσει τα στρατεύματα της Μαρίας Θηρεσίας κατά τη διάρκεια του πολέμου της Αυστριακής διαδοχής [2] που ολοκληρώθηκε με τη συνθήκη του Aix-la-Chapelle (το σημερινό Άαχεν της Ολλανδίας) (1748). Ταξίδεψε τότε στην Ολλανδία. Στο ταξίδι της επιστροφής σταμάτησε στη Δρέσδη. Τα επόμενα χρόνια ταξίδεψε σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες, αποκτώντας, παράλληλα, αξιώματα στην δική του χώρα. Το 1750 ταξίδεψε στο Βερολίνο όπου γνώρισε τον Βρετανό διπλωμάτη Charles Hanbury Williams, ο οποίος έγινε ο μέντοράς του και καλός του φίλος.

Ο Στανισλάβος όφειλε την άνοδο και την επιρροή του στις οικογενειακές σχέσεις με την ισχυρή οικογένεια  Czartoryski και την ισχυρή πολιτική της επιρροή, γνωστή ως «Familia», με την οποία απέκτησε στενές σχέσεις. Αυτή τον έστειλε το 1755 στην Αγία Πετρούπολη να υπηρετήσει τον Williams, ο οποίος είχε διοριστεί πρεσβευτής της Βρετανίας στη Ρωσία.

Στην Αγία Πετρούπολη ο Williams γνώρισε τον Στανισλάβο στην τότε 26χρονη Κατερίνα Αλεξέεβνα, τη μελλοντική Μεγάλη Αικατερίνη. Οι δυο τους έγιναν εραστές. Ανεξάρτητα από τα αισθήματά του για την Κατερίνα, εκμεταλλεύτηκε αυτή τη σχέση για να προωθήσει την καριέρα του και την επιρροή του.

Πέτυχε επίσης να έχει την εύνοια της τσαρίνας Ελισάβετ και διορίστηκε ως πρεσβευτής της Σαξονίας στη Ρωσία ως το 1758.

Το 1762, όταν η Αικατερίνη ανέβηκε στο θρόνο του έστειλε αρκετά γράμματα υποστηρίζοντας την άνοδό του στον Πολωνικό θρόνο, ζητώντας του, παράλληλα, να μην έρθει στην Αγία Πετρούπολη και γίνει η πέτρα του σκανδάλου.  Όμως ο ίδιος ήλπιζε (άδικα όπως αποδείχτηκε) πως η Αικατερίνη θα σκεφτόταν την πρόταση γάμου που της είχε κάνει. Συμμετείχε με την Familia σε αποτυχημένο πραξικόπημα κατά του βασιλιά Αυγούστου, η Αικατερίνη όμως τον ειδοποίησε πως δεν θα έχει τη συμπαράστασή της όσο ο βασιλιάς ζούσε.

Μετά τον θάνατο του Πολωνού Βασιλιά Αυγούστου Γ΄ το 1763, άρχισαν οι ζυμώσεις για την εκλογή του νέου βασιλιά. Η Μεγάλη Αικατερίνη της Ρωσίας υποστήριξε τον Στανισλάβο. Οι Ρώσοι ξόδεψαν περίπου 2,5 εκατομμύρια ρούβλια για την εκλογή του. Στο τέλος, ο Ρωσικός στρατός αναπτύχθηκε μόνο λίγα χιλιόμετρα από την Εθνοσυνέλευση της Κοινοπολιτείας γνωστή και ως sejm (σέιμ), η οποία συνεδρίασε κοντά στη Βαρσοβία. Στη συνεδρίαση, δεν υπήρχαν άλλοι αξιόλογοι διεκδικητές και έτσι ο 32χρονος Στανισλάβος εξελέγη βασιλιάς της Πολωνίας και Μέγας Δούκας της Λιθουανίας, με 5.584 ψήφους.

Ο «Stanisław August», όπως τώρα ο ίδιος αποκάλεσε τον εαυτό του, συνδυάζοντας τα ονόματα των δύο άμεσων προκατόχων του, ξεκίνησε τη διακυβέρνησή του με μέτρια υποστήριξη των υπηκόων του. Ήταν κυρίως οι κατώτεροι ευγενείς που ευνόησαν την εκλογή του. Στα πρώτα του χρόνια στο θρόνο προσπάθησε να εισαγάγει μια σειρά μεταρρυθμίσεων. Ίδρυσε τη Σχολή Ιπποτών και άρχισε να σχηματίζει διπλωματική υπηρεσία, με ημιμόνιμους διπλωματικούς εκπροσώπους σε όλη την Ευρώπη, τη Ρωσία και την Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Το 1765, ο Στανισλάβος ίδρυσε το Τάγμα των Ιπποτών του Αγίου Στανισλάβου, προς τιμήν του Αγίου Στανισλάβου της Κρακοβίας, Επισκόπου και Μάρτυρος, Πολιούχο της Πολωνίας αλλά και του ίδιου, ως δεύτερη τάξη ιπποτισμού της χώρας, Μαζί με την Familia προσπάθησε να μεταρρυθμίσει το αναποτελεσματικό σύστημα διακυβέρνησης, μειώνοντας τις εξουσίες των hetmans (κορυφαίοι στρατιωτικοί διοικητές της Κοινοπολιτείας) και τους φοροεισπράκτορες, μεταφέροντάς τους σε επιτροπές που εκλέγονται από το Sejm και λογοδοτούν στον βασιλιά. Στα απομνημονεύματά του, ο Στανισλάβος χαρακτήρισε αυτή την περίοδο «χρόνια ελπίδας».

Ένα από τα σημεία διαφωνίας μεταξύ του Στανισλάβου και της Familia αφορούσε τα δικαιώματα των θρησκευτικών μειονοτήτων στην Πολωνία, τα οποία υποστήριζε ο βασιλιάς. Η αυξανόμενη ρήξη μεταξύ Στανισλάβου και Familia εκμεταλλεύτηκε η Ρωσία, χρησιμοποιώντας το ζήτημα ως πρόσχημα για να παρέμβει στην εσωτερική πολιτική της Κοινοπολιτείας και να αποσταθεροποιήσουν τη χώρα. Η Μεγάλη Αικατερίνη δεν ήθελε να δει την μεταρρύθμιση του Στανισλάβου να πετυχαίνει. Είχε υποστηρίξει την άνοδό του στο θρόνο για να διασφαλίσει ότι η Κοινοπολιτεία θα παρέμεινε ένα κράτος - μαριονέτα υπό τον Ρωσικό έλεγχο, οπότε οι προσπάθειες του βασιλιά να μεταρρυθμίσει τις κυβερνητικές δομές της Κοινοπολιτείας αποτελούσαν απειλή για το status quo.

Το αποκορύφωμα της ρήξης ήρθε το 1766. Κατά τη διάρκεια της Εθνοσυνέλευσης τον Οκτώβριο του ίδιου έτους, ο Στανισλάβος προσπάθησε να προχωρήσει σε μια ριζική μεταρρύθμιση. Οι συντηρητικοί αντέδρασαν, υποστηριζόμενοι από τους πρέσβεις της Πρωσίας και της Ρωσίας,  οι οποίοι απείλησαν με πόλεμο εάν περνούσε η μεταρρύθμιση. Οι αντιφρονούντες, υποστηριζόμενοι από τους Ρώσους, σχημάτισαν τη Συνέλευση του Ραντόμ. Περίπου 74000 ευγενείς δήλωσαν την υποστήριξή τους στη συνέλευση. Έτσι, οι μεταρρυθμίσεις του Στανισλάβου απέτυχαν να περάσουν στην Εθνοσυνέλευση του Ρέπνιν, που πήρε το όνομά της από τον Ρώσο πρέσβη Νίκολα Ρέπνιν, ο οποίος υποσχέθηκε να εγγυηθεί με το Ρωσικό στρατό τα προνόμια της Πολωνικής αριστοκρατίας.

Μετά από μια ανεπιτυχή προσπάθεια να δημιουργήσουν συμμάχους στη Δυτική Ευρώπη, τη Γαλλία, την Αγγλία και την Αυστρία, ο Στανισλάβος δεν είχε άλλη επιλογή από το να βασιστεί περισσότερο στη Ρωσική Αυτοκρατορία, η οποία αντιμετώπιζε την Πολωνία ως προτεκτοράτο. Στον Πόλεμο της Συνομοσπονδίας του Μπάρ [3] (1768–1772), ο Στανισλάβος πέτυχε την καταστολή της με τη βοήθεια του Ρωσικού στρατού. Το 1770, η Συνομοσπονδία τον κήρυξε εκθρονισμένο. Τον επόμενο χρόνο, απήχθη από μέλη της Συνομοσπονδίας και κρατήθηκε για λίγο αιχμάλωτος έξω από τη Βαρσοβία, αλλά κατάφερε να δραπετεύσει. Λόγω της συνεχιζόμενης αδυναμίας του Πολωνο-Λιθουανικού κράτους, η Αυστρία, η Ρωσία και η Πρωσία συνεργάστηκαν και απείλησαν με στρατιωτική επέμβαση με αντάλλαγμα σημαντικές εδαφικές παραχωρήσεις από την Κοινοπολιτεία – μια απόφαση που έλαβαν χωρίς να συμβουλευτούν τον Στανισλάβο ή οποιοδήποτε άλλο Πολωνικό κόμμα.

Αν και ο Στανισλάβος διαμαρτυρήθηκε για την πρώτο διαμελισμό της Κοινοπολιτείας, ήταν ανίσχυρος να κάνει οτιδήποτε άλλο. Σκέφτηκε την παραίτηση, αλλά τελικά δεν το έκανε. Κατά τη διάρκεια του πρώτου διαμελισμού του 1772–1775, χωρίς συμμαχική βοήθεια από το εξωτερικό και με τους στρατούς των τριών δυνάμεων (Πρωσία-Ρωσία-Αυστρία) να έχουν καταλάβει τη Βαρσοβία ώστε να αναγκάσουν την Εθνοσυνέλευση με τη δύναμη των όπλων, δεν υπήρχε εναλλακτική λύση εκτός από την υποταγή.

Το Φεβρουάριο του 1772, η συμφωνία του διαμελισμού υπογράφτηκε στη Βιέννη. Τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου τα στρατεύματα της Πρωσίας, της Ρωσίας και της Αυστρίας κατέλαβαν τις περιοχές που είχαν συμφωνίσει. Παρ’ όλα αυτά, πολλές μάχες και πολιορκίες έγιναν, καθώς οι Πολωνοί αλλά και Γάλλοι εθελοντές αρνούνταν να παραδώσουν τα εδάφη τους.

Τελικά ο Στανισλάβος και η Εθνοσυνέλευση δέχθηκαν τη «συνθήκη διχοτόμησης». Ταυτόχρονα, ψηφίστηκαν αρκετές άλλες μεταρρυθμίσεις. Πολλά βασιλικά προνόμια περιορίστηκαν, π.χ. ο Βασιλιάς έχασε την εξουσία να εκχωρεί τίτλους και στρατιωτικές προαγωγές, να διορίζει υπουργούς και γερουσιαστές. Επίσης οι γαίες του Στέμματος διανεμήθηκαν με δημοπρασία. Οι τρείς κατοχικές (στην ουσία) δυνάμεις τοποθέτησαν ανθρώπους της αρεσκείας τους στην Εθνοσυνέλευση, οι αποφάσεις της οποίας ήταν εγγυημένες (και εκπορευόμενες) από τη Ρωσία. Ταυτόχρονα η Εθνοσυνέλευση έδωσε την άδεια στη Ρωσία να επέμβει, σε περίπτωση που τα συμφέροντά της απειλούνταν.

Με αυτό το διαμελισμό, η Κοινοπολιτεία έχασε το 28,8% των εδαφών της (11.1% στην Αυστρία, 5% στην Πρωσία και 12.7% στη Ρωσία) και του 1/3 του πληθυσμού της (14 εκατομμύρια), από τους οποίους οι περισσότεροι δεν ήταν Πολωνοί, αλλά ανήκαν σε άλλες εθνικές ομάδες. Καταλαμβάνοντας την βορειοδυτική Πολωνία (τα λιμάνια της Βαλτικής), η Πρωσία αυτόματα πήρε τον έλεγχο άνω του 80% του συνολικού εμπορίου της Κοινοπολιτείας. Και όχι μόνο αυτό, αλλά επέβαλε εξοντωτικούς τελωνειακούς δασμούς για τα εισαγόμενα προϊόντα της Κοινοπολιτείας, επιταχύνοντας έτσι την κατάρρευσή της.

Παρά την κριτική που άσκησε η Μαρία Θηρεσία κατά της κατάτμησης της Κοινοπολιτείας, δέχτηκε να λάβει και αυτή αρκετά εδάφη, ιδιαίτερα τις πλούσιες σε ορυχεία αλατιού πόλεις Bochnia και Wieliczka.

Έχοντας συναίσθηση της πλήρους αδυναμίας του, ο Στανισλάβος ήλπιζε πως η συμμετοχή της Πολωνίας στο πλευρό της Ρωσίας και της Αυστρίας στον πόλεμο κατά της Τουρκίας [4] (1787-1792), θα ενίσχυε τόσο τη θέση του όσο και τη θέση της Κοινοπολιτείας. Η Μεγάλη Αικατερίνη έδωσε την άδεια να συγκληθεί η επόμενη Εθνοσυνέλευση για το σκοπό αυτό, καθώς θεωρούσε ότι θα ήταν χρήσιμη κάποια μορφή περιορισμένης στρατιωτικής συμμαχίας με την Πολωνία κατά των Οθωμανών. Τα κέρδη, ωστόσο, αυτής της συμμετοχής στον πόλεμο για την Πολωνία ήταν πολύ λίγα, με το κυριότερο την ψήφιση ενός νέου Συντάγματος το 1971 που έδινε πολλές εξουσίες στον Βασιλιά και προωθούσε σημαντικές μεταρρυθμίσεις.

Θέλοντας να ξεφύγει ξανά από τον έλεγχο της Ρωσίας, ο Στανισλάβος στράφηκε προς την Πρωσία, υπογράφοντας την  Πολωνο-Λιθουανική και Πρωσική αμοιβαία αμυντική συμμαχία το 1790. Η μεν Πρωσία αναζητούσε σύμμαχο είτε εναντίον της Αυστρίας είτε της Ρωσίας, η δε Κοινοπολιτεία αναζητούσε την ανεξαρτησία της από την κηδεμονία της Ρωσίας.

Από την αρχή, η συμμαχία ήταν πολύ πιο πολύτιμη για την Κοινοπολιτεία παρά για την Πρωσία. Επίσης, οι μεταρρυθμίσεις της Κοινοπολιτείας και η ενίσχυση του ρόλου του βασιλιά, θεωρήθηκε από την Πρωσία ότι δεν ήταν προς το συμφέρον της και ένιωθε ότι απειλείται από αυτές. Επιπλέον, οι επαφές των Πολωνών μεταρρυθμιστών με την επαναστατική Γαλλική Εθνοσυνέλευση θεωρήθηκαν από τους γείτονες της Πολωνίας ως απόδειξη συνωμοσίας και απειλής για τις απόλυτες μοναρχίες τους. Επίσης, οι Πρώσοι φοβόνταν ότι μια ισχυρή Κοινοπολιτεία θα ζητούσε πίσω τα εδάφη που έχασε κατά τον πρώτο διαμελισμό.

[thaler]

[thaler]

Εν τω μεταξύ, οι συντηρητικοί πολωνοί ευγενείς σχημάτισαν τη Συνομοσπονδία της Targowica για να ανατρέψουν το Σύνταγμα, το οποίο έβλεπαν ως απειλή για τις παραδοσιακές ελευθερίες και τα προνόμια που απολάμβαναν και ευθυγραμμίστηκαν με τη Μεγάλη Αικατερίνη της Ρωσίας, της οποίας ο στρατός εισέβαλλε στην Πολωνία, σηματοδοτώντας την έναρξη του Πολωνο-Ρωσικού Πολέμου του 1792, γνωστός και ως Πόλεμος για την υπεράσπιση του Συντάγματος.  Η Εθνοσυνέλευση ψήφισε υπέρ της αύξησης του Πολωνικού Στρατού σε 100.000 άνδρες, αλλά λόγω ανεπαρκούς χρόνου και πόρων ο αριθμός αυτός δεν επιτεύχθηκε ποτέ. Ο Στανισλάβος και οι μεταρρυθμιστές μπόρεσαν να συγκεντρώσουν μόνο έναν στρατό 37.000 ατόμων, πολλοί από τους οποίους ήταν μη δοκιμασμένοι νεοσύλλεκτοι. Αυτός ο στρατός, υπό τη διοίκηση του ανιψιού του βασιλιά, Józef Poniatowski και του Tadeusz Kościuszko, κατάφερε να απωθήσει και πολλές φορές μάλιστα να νικήσει τους Ρώσους.

Παρά τα Πολωνικά αιτήματα, η Πρωσία αρνήθηκε να παρέμβει και να τηρήσει τις υποχρεώσεις της συμμαχίας αφήνοντας τον μικρό Πολωνικό στρατό έρμαιο στις ορδές των Ρώσων (ο κανόνας αυτός ισχύει μέχρι τις μέρες μας: μόνο η δύναμη των όπλων είναι σταθερός αποτρεπτικός παράγοντας, πέρα από κάθε συνθήκη). Τελικά, η αριθμητική υπεροχή των Ρώσων ήταν πολύ μεγάλη και η ήττα αναπόφευκτη. Οι προσπάθειες του Στανισλάβου για διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία αποδείχθηκαν μάταιες. Τον Ιούλιο του 1792, όταν η Βαρσοβία απειλήθηκε με πολιορκία από τους Ρώσους, ο βασιλιάς πίστευε ότι η παράδοση ήταν η μόνη εναλλακτική λύση από την ολοκληρωτική ήττα. Έχοντας λάβει διαβεβαιώσεις από τον Ρώσο πρεσβευτή ότι δεν θα επέλθουν εδαφικές αλλαγές, το υπουργικό συμβούλιο ψήφισε οκτώ έναντι τεσσάρων υπέρ της παράδοσης.

Ο Πολωνικός Στρατός διαλύθηκε. Πολλοί μεταρρυθμιστές, πιστεύοντας ότι ο σκοπός τους χάθηκε, αυτοεξορίστηκαν, αν και ήλπιζαν ότι ο Στανισλάβος θα ήταν σε θέση να διαπραγματευτεί έναν αποδεκτό συμβιβασμό με τους Ρώσους, όπως είχε κάνει στο παρελθόν. Ωστόσο, ο Στανισλάβος  είχε χάσει μεγάλο μέρος της επιρροής τους, τόσο εντός της χώρας όσο και με την Μεγάλη Αικατερίνη. Ούτε όμως οι ευγενείς κέρδισαν. Προς έκπληξη όλων, ακολούθησε ο δεύτερος διαμελισμός της Πολωνίας.

Σε αυτόν δεν έλαβε μέρος η Αυστρία, ενώ η Πρωσία κατέκτησε το 7.8% του αρχικού εδάφους της Κοινοπολιτείας και η Ρωσία το 34.1%. Συνολικά λοιπόν, και στους δύο διαμελισμούς, η Κοινοπολιτεία είχε χάσει περίπου το 71% των αρχικών εδαφών της και περίπου 10 από τα 14 εκατομμύρια των κατοίκων της.

 Η νέα Εθνοσυνέλευση, αποτελούμενη από ανθρώπους της Ρωσίας, ακύρωσε όλες τις προηγούμενες μεταρρυθμίσεις, καθώς και το Σύνταγμα του 1791. Αντιμέτωπος με το χάος, ο Στανισλάβος προσπάθησε να διασώσει όποιες μεταρρυθμίσεις μπορούσε.

Οι όποιες προσπάθειές του ναυάγησαν από την εξέγερση του Kościuszko (πήρε το όνομά της από τον πρωτεργάτη της εξέγερσης, στρατιωτικό Tadeusz Kościuszko κατά της Πρωσικής και Ρωσικής κατοχής). Ο Βασιλιάς δεν την είχε ενθαρρύνει, αλλά μόλις ξεκίνησε, την υποστήριξε, μη βλέποντας άλλη αξιόλογη επιλογή. Η εξέγερση όμως, ήταν προδικασμένη να αποτύχει. Ο επίλογος γράφτηκε με την εκτέλεση Πολωνών επαναστατών αλλά και απλών πολιτών. Η εξέγερση αποτελούσε πλέον παρελθόν ενώ το όραμα της ελευθερίας εξαφανίστηκε.

Η Αυστρία, φοβούμενη την επέκταση της εξέγερσης στα εδάφη της, είχε ήδη αποστείλει στρατό στα σύνορα της από το καλοκαίρι του 1794. Η συντριβή των Πολωνών επαναστατών αποτέλεσε ευκαιρία για τους Αυστριακούς να βγουν κερδισμένοι από την εκ νέου κατανομή των πολωνικών εδαφών που επρόκειτο να πραγματοποιηθεί. Στις 6 Ιανουαρίου του 1795 υπογράφηκε η συμφωνία μεταξύ της Ρωσίας, της Πρωσίας και της Αυστρίας για την διανομή των εναπομεινάντων Πολωνικών εδαφών. Το Πρωσικό βασίλειο επεκτάθηκε ανατολικά και πλέον συμπεριλάμβανε την Βαρσοβία, η Ρωσική Αυτοκρατορία επεκτάθηκε Δυτικά, ενώ η Αυστρία κατακύρωσε το νότιο τμήμα της Πολωνίας, συμπεριλαμβανομένης και της Κρακοβίας, ενός σημαντικότατου εμπορικού, οικονομικού αλλά και καλλιτεχνικού κέντρου.

 Η ήττα εξέγερσης σήμανε το τέλος της Κοινοπολιτείας. Ο Στανισλάβος προσπάθησε να κυβερνήσει τη χώρα στη σύντομη περίοδο μετά την καταστολή της εξέγερσης, αλλά στις 2 Δεκεμβρίου 1794, η Μεγάλη Αικατερίνη του ζήτησε να φύγει από τη Βαρσοβία, αίτημα το οποίο αποδέχθηκε στις 7 Ιανουαρίου 1795, αφήνοντας την πρωτεύουσα υπό ρωσική στρατιωτική συνοδεία. Στις 24 Οκτωβρίου 1795, υπογράφηκε ο νόμος του τελικού, τρίτου διαμελισμού της Πολωνίας.

Ο Τρίτος Διαμελισμός της Πολωνίας σήμανε και το τέλος της Πολωνικής-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας. Τα εδάφη της άλλοτε ισχυρής Κοινοπολιτείας τα μοιράζονταν πλέον τρεις ισχυρότατες αυτοκρατορίες.
Συνολικά η Αυστρία είχε κερδίσει το 17,57% των αρχικών εδαφών της Κοινοπολιτείας, η Πρωσία το 19,28% και η Ρωσία το 63,15% των εδαφών.

Κατά τη διάρκεια των Ναπολεόντειων πολέμων αλλά και αμέσως μετά, τα σύνορα αυτά άλλαξαν αρκετές φορές μεταξύ των τριών αυτών χωρών. Τελικά, η Ρωσία κατέληξε να κατέχει τα περισσότερα από αυτά τα εδάφη σε βάρος της Πρωσίας και της Αυστρίας. Με το Συνέδριο της Βιέννης, όπου διευθετήθηκαν όλα τα ζητήματα στην μετά – Ναπολέοντα Ευρώπη, η Ρωσία έφτασε να κατέχει το 82% των αρχικών – πριν το 1772 -  εδαφών της Κοινοπολιτείας, η Αυστρία το 11% και η Πρωσία το 7%.

Για τα επόμενα 123 χρόνια, και μέχρι την αναβίωση της Πολωνίας ως ανεξάρτητο κράτος το 1918, ο Πολωνικός λαός έμελλε να παραμείνει χωρισμένος και μοιρασμένος ανάμεσα στην Ρωσία, την Πρωσία και την Αυστρία.

Πίσω στο 1795 λοιπόν, όπου στις 25 Νοεμβρίου, ο Στανισλάβος υπέγραψε την παραίτησή του. Λέγεται πως η αδερφή του και η κόρη της που ήταν η αγαπημένη του ανιψιά, η οποίες είχαν απειληθεί με κατάσχεση της περιουσίας τους, συνέβαλαν στο να τον πείσουν να υπογράψει την παραίτηση: φοβήθηκαν ότι η άρνησή του θα οδηγούσε σε ρωσική δήμευση των περιουσιών τους.

Η Μεγάλη Αικατερίνη πέθανε ένα χρόνο αργότερα, στις 17 Νοεμβρίου 1796, και τη διαδέχθηκε ο γιος της, Παύλος Α΄. Στις 15 Φεβρουαρίου 1797, ο Στανισλάβος έφυγε για την Αγία Πετρούπολη.  Ήλπιζε να του επιτραπεί να ταξιδέψει στο εξωτερικό, αλλά δεν τα κατάφερε. Ήταν, ουσιαστικά, κρατούμενος στο μαρμάρινο παλάτι της Αγίας Πετρούπολης, και ζούσε με μια σύνταξη που του είχε χορηγήσει η Μεγάλη Αικατερίνη. Παρά τα οικονομικά προβλήματα, συνέχιζε να υποστηρίζει και να εκπροσωπεί την Πολωνική υπόθεση στη Ρωσική αυλή.

Ο Στανισλάβος Πονιάτοφσκι πέθανε από εγκεφαλικό στις 12 Φεβρουαρίου 1798. Ο Παύλος Α' χρηματοδότησε μια βασιλική κηδεία και στις 3 Μαρτίου κηδεύτηκε στην Καθολική Εκκλησία της Αγίας Αικατερίνης στην Αγία Πετρούπολη. Το 1938, όταν η Σοβιετική Ένωση σχεδίαζε να κατεδαφίσει την Εκκλησία, τα λείψανά του μεταφέρθηκαν στη Δεύτερη Πολωνική Δημοκρατία και ενταφιάστηκαν σε μια εκκλησία στο Wołczyn, τη γενέτειρά του. Αυτό έγινε στα κρυφά και προκάλεσε διαμάχη στην Πολωνία όταν έγινε γνωστό το θέμα. Το 1990, λόγω της κακής κατάστασης της εκκλησίας Wołczyn (τότε στη Λευκορωσική ΣΣΔ), το σώμα του εκτάφηκε για άλλη μια φορά και μεταφέρθηκε στην Πολωνία, στον καθεδρικό ναό του Αγίου Ιωάννη στη Βαρσοβία, εκεί όπου στις 3 Μαΐου 1791 γιορτάστηκε η ψήφιση του Συντάγματος που είχε συντάξει ο ίδιος. Η τρίτη κηδεία πραγματοποιήθηκε στις 14 Φεβρουαρίου 1995.

Ο Στανισλάβος Αύγουστος Πονιατόφσκι αποκαλείται ο σημαντικότερος προστάτης των τεχνών του Πολωνικού Διαφωτισμού. Υπήρξε επίσης προστάτης πολλών ζωγράφων. Το σχέδιό του να δημιουργήσει μια μεγάλη γκαλερί πινάκων στη Βαρσοβία ναυάγησε από τον διαμελισμό της Πολωνο-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας. Ο Στανισλάβος σχεδίαζε επίσης να ιδρύσει μια Ακαδημία Καλών Τεχνών, κάτι που τελικά έγινε μόνο μετά την παραίτησή του και την αποχώρησή του από τη Βαρσοβία.

Ο Στανισλάβος κατάφερε πολλά στον τομέα της εκπαίδευσης και της λογοτεχνίας. Ίδρυσε τη Σχολή Ιπποτισμού, η οποία λειτούργησε από το 1765 έως το 1794. Υποστήριξε τη δημιουργία της Επιτροπής Εθνικής Παιδείας, που θεωρείται το πρώτο Υπουργείο Παιδείας στον κόσμο. Το 1765 βοήθησε στην ίδρυση της Monitor, μιας από τις πρώτες Πολωνικές εφημερίδες και του κορυφαίου περιοδικού του Πολωνικού Διαφωτισμού. Χρηματοδότησε πολλά άρθρα που εμφανίστηκαν στο Monitor.

Υποστήριξε την ανάπτυξη των επιστημών, ιδιαίτερα της χαρτογραφίας.  Ξεκίνησε ένα σχέδιο για να χαρτογραφήσει ολόκληρη την επικράτεια της Κοινοπολιτείας, κάτι που, ωστόσο, δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Στο Βασιλικό Κάστρο της Βαρσοβίας, οργάνωσε ένα αστρονομικό παρατηρητήριο και υποστήριξε μεγάλους αστρονόμους της εποχής του. Βοήθησε επίσης ιστορικές μελέτες, συμπεριλαμβανομένης της συλλογής, καταλογογράφησης και αντιγραφής ιστορικών χειρόγραφων. Ενθάρρυνε τη δημοσίευση βιογραφιών διάσημων Πολωνών ιστορικών προσωπικοτήτων και χορηγούσε πίνακες και γλυπτά τους.

Για τη συνεισφορά του στις τέχνες και τις επιστήμες, ο Στανισλάβος τιμήθηκε το 1766 ως μέλος της Βρετανικής Βασιλικής Εταιρείας (Royal Society), όντας ο πρώτος εκτός Βρετανικής Βασιλικής οικογένειας. Το 1778 έγινε επίτιμο μέλος της Ακαδημίας Επιστημών της Αγίας Πετρούπολης και το 1791 της Ακαδημίας Επιστημών του Βερολίνου.

Υποστήριξε επίσης την ανάπτυξη της βιομηχανίας και της μεταποίησης, τομείς στους οποίους η Κοινοπολιτεία υστερούσε σε σχέση με το μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής Ευρώπης. Μεταξύ των προσπαθειών στις οποίες επένδυσε ήταν η κατασκευή κανονιών και πυροβόλων όπλων και η βιομηχανία εξόρυξης.

Αυτή λοιπόν υπήρξε η μοίρα του τελευταίου βασιλιά και της χώρας του. Είναι λοιπόν το δίκαιο του ισχυρότερου που θριαμβεύει στην Ευρώπη του «αιώνα του Διαφωτισμού». Η βάναυση περιφρόνηση των λαών και του δικαίου των κρατών γίνεται σύστημα: καμιά προσφυγή δεν φαίνεται να είναι δυνατή για τα μικρά κράτη της Ευρώπης που απειλούνται από τον κυνισμό των μεγάλων δυνάμεων. Η διδακτική αυτή ιστορία εξακολουθεί να στοιχειώνει τη σημερινή Πολωνία, εξ ου και η έντονη καχυποψία των σημερινών Πολωνών τόσο έναντι των Γερμανών, όσο και -κυρίως- έναντι των Ρώσων. Άλλωστε ας μην ξεχνάμε πως Γερμανία και Ρωσία μοίρασαν ξανά την Πολωνία το 1939 με το Σύμφωνο Μολότωφ – Ρίμπεντροπ.


[1] Το Μάρκο της Κολωνίας ήταν μια μονάδα βάρους ισοδύναμη με 233.856 γραμμάρια (περίπου 3.609 grains). Χρησιμοποιήθηκε ως μονάδα βάσης για μια σειρά νομισματικών προτύπων, συμπεριλαμβανομένου του νομισματικού συστήματος Lübeck, το οποίο ήταν σημαντικό στη βόρεια Ευρώπη κατά τα τέλη του μεσαίωνα και τα συστήματα νομισματοκοπίας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Tο Vereinstaler, αντιστοιχούσε στο ένα δέκατο τέταρτο (1/14) του Μάρκου της Κολωνίας. Το μάρκο ορίστηκε ως μισό Pfund (λίβρα) με 16 Unze (ουγγιές) του Pfund. Το Unze υποδιαιρέθηκε σε 2 Lot, 8 Quentchen, 32 Pfennig ή 36 Gran, με το Gran ίσο με 0.812 γραμμάρια.

[2] Ο Πόλεμος της Αυστριακής Διαδοχής (1740–48), στον οποίο συμμετείχαν οι περισσότερες ευρωπαϊκές δυνάμεις, προκλήθηκε από την διεκδίκηση εκ μέρους της Μαρίας Θηρεσίας της κληρονομιάς των Αψβούργων. Ο πόλεμος είχε πολλές επί μέρους συγκρούσεις, σπουδαιότερες των οποίων ήταν ο Πρώτος και Δεύτερος Σιλεσιανός Πόλεμος, καθώς και περιφερειακές συγκρούσεις στην Αμερική (Πόλεμος του βασιλιά Γεωργίου και Αγγλοϊσπανικός πόλεμος) και στην Ινδία (Καρνατικός πόλεμος).

Τέσσερα χρόνια πριν από τη γέννηση της Μαρίας Θηρεσίας ο πατέρας της Κάρολος ΣΤ΄ έλαβε τα μέτρα του για την περίπτωση απουσίας άρρενος διαδόχου του, εκδίδοντας την Sanctio Pragmatica (Πραγματική Κύρωση) του 1713. Το διάταγμα αυτό παραμέριζε τον Σαλικό Νόμο, σύμφωνα με τον οποίο οι γυναίκες δεν κληρονομούσαν, και ευνοούσε τις θυγατέρες του Καρόλου, οι οποίες θα τον διαδέχονταν σε όλες τις κτήσεις και τους τίτλους του (πλην του αξιώματος του αυτοκράτορα που ήταν αιρετό). Για πολλά χρόνια στη συνέχεια ο Κάρολος αγωνίστηκε να εξασφαλίσει την αποδοχή της Sanctio Pragmatica από τις άλλες ευρωπαϊκές δυνάμεις, πράγμα που πέτυχε, με σοβαρά όμως ανταλλάγματα.

Αμέσως μετά τον θάνατο του Καρόλου ΣΤ΄, η Σαξονία, η Πρωσία, η Βαυαρία και η Γαλλία αποκήρυξαν την Πραγματική Κύρωση, αποσκοπώντας στον διαμελισμό της Αυστρίας και άρχισε ο Πόλεμος της Αυστριακής Διαδοχής.

Η Αυστρία υποστηρίχθηκε από τη Μεγάλη Βρετανία και την Ολλανδία, παραδοσιακούς εχθρούς της Γαλλίας, όπως και το Βασίλειο της Σαρδηνίας. Η Γαλλία και η Πρωσία ήταν σε συμμαχία με το Εκλεκτοράτο της Βαυαρίας.

Η Ισπανία εισήλθε στον πόλεμο για να αποκαταστήσει την επιρροή της στη βόρεια Ιταλία και επιπλέον για να ανατρέψει την Αυστριακή κυριαρχία της Ιταλικής χερσονήσου, που είχε επιτευχθεί σε βάρος της Ισπανίας ως συνέπεια του Πολέμου της Ισπανικής διαδοχής.

Ο πόλεμος τελείωσε με την Ειρήνη του Άαχεν (γνωστή και ως "Συνθήκη του Αιξ-λα-Σαπέλ") το 1748, με την οποία μεταξύ άλλων η Μαρία Θηρεσία αναγνωρίστηκε ως αρχιδούκισσα της Αυστρίας και βασίλισσα της Ουγγαρίας και η Πρωσία διατήρησε τον έλεγχο της Σιλεσίας.

[3] Η Συνομοσπονδία του Μπαρ ήταν συμμαχία Πολωνών ευγενών, η οποία δημιουργήθηκε το 1768 στο οχυρό Μπαρ της Πολωνίας (τώρα Ουκρανία), με σκοπό να υπερασπιστεί την εσωτερική και εξωτερική ανεξαρτησία της Πολωνικής-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας εναντίον τόσο της Ρωσικής επιρροής, όσο και του Βασιλιά Στανισλάβου Αύγουστου, ο οποίος μαζί με Πολωνούς μεταρρυθμιστές προσπαθούσε να περιορίσει την δύναμη των ευγενών της Κοινοπολιτείας. Η δημιουργία της οδήγησε σε εμφύλιο πόλεμο και συνέβαλε στην πρώτο διαμελισμό της Πολωνικής-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας.

[4] Ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος 1787-1792 άρχισε το 1787 και τελείωσε το 1792, με τους Ρώσους και τους Αυστριακούς από την μια πλευρά, και τους Τούρκους από την άλλη. Αιτία του πολέμου ήταν η προσπάθεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας να ανακαταλάβει τα εδάφη (Κριμαία) που έχασε κατά τον Ρωσοτούρκικο πόλεμο του 1768-1774. Ο πόλεμος τελείωσε με ήττα των Τούρκων και με την υπογραφή της Συνθήκης του Ιάσιου. Μια από τις παρενέργειες αυτού του πολέμου για την Ελλάδα είναι η δράση του Λάμπρου Κατσώνη, ο οποίος κατά την περίοδο των Ορλωφικών είχε ενταχθεί στο Ρωσικό στρατό. Το 1787 αποσπάσθηκε στο ναυτικό με εντολή του Ποτέμκιν και το 1788 εφοδιασμένος με ειδική άδεια να καταρτίσει στόλο στάλθηκε στην Τεργέστη. Εκεί και με τη βοήθεια της ελληνικής παροικίας εξόπλισε τη φρεγάτα «Αθηνά της Άρκτου» με την οποία άρχισε τις επιχειρήσεις στο Ιόνιο. Στα Κύθηρα ενισχύθηκε με Έλληνες εθελοντές, αύξησε τον αριθμό των πλοίων του με προσχώρηση υδραίικων καραβιών και με συλλήψεις εχθρικών πλοίων, κυρίευσε το τουρκικό φρούριο του Καστελλόριζου και κατανίκησε ανατολικά της Καρπάθου την τουρκική μοίρα που στάλθηκε εναντίον του.

Την επόμενη χρονιά, 1789, με ορμητήριο την Κέα και με σύμπραξη μοίρας του Γουλιέλμου Λορέντσι, υπό Ρωσική σημαία, επιτέθηκαν στο Θερμαϊκό. Στη συνέχεια έφτασε μέχρι τα Δαρδανέλλια και νίκησε τουρκικό στόλο στις Κυκλάδες. Το 1790 συνέχισε τους αγώνες του με συμπολεμιστή τον Ανδρίτσο, πατέρα του Οδυσσέα Ανδρούτσου. Όμως τον Μάιο του 1790, μετά από ισχυρή τουρκική επίθεση που δέχθηκε στο ακρωτήρι του Καφηρέα (Κάβο Ντόρο), αναγκάσθηκε να αποσυρθεί.

Το 1791, και ενώ προετοιμάστηκε για νέα εξόρμηση, μετά τη ρωσοτουρκική συνθήκη που ανέτρεψε τα σχέδιά του για απελευθέρωση του Γένους ή έστω για δημιουργία μικρού νησιωτικού ελληνικού κράτους, ένοιωσε μεγάλη απογοήτευση και αποφάσισε να συνεχίσει τον αγώνα μόνο με τις δικές του δυνάμεις. Με τη σύμπραξη του Ανδρίτσου προσορμίσθηκε και οχυρώθηκε στο Πόρτο Κάγιο της Μάνης . Εκεί δέχθηκε επίθεση από ξηρά και θάλασσα από τους Τούρκους με τους οποίους συνέπραττε και Γαλλική φρεγάτα. Αντιστάθηκε ηρωικά αλλά, κινδυνεύοντας να συλληφθεί, διέφυγε στην Ιθάκη και από εκεί στη Ρωσία, όπου αργότερα του απονεμήθηκε ο βαθμός του συνταγματάρχη και η αυτοκράτειρα του δώρισε κτήμα στην Κριμαία, το οποίο και ονόμασε Λιβαδιά.

Με χαρά περιμένω σχόλια, παρατηρήσεις, ερωτήσεις, απορίες και συμπλήρωση πληροφοριών.

[cat]

Στελιο παρατηρω στο ταληρο πως απεικονιζει ιππεις. Ας μην ξεχναμε την μεγαλη παραδοση των Πολωνων στο ιππικο. Ας μην ξεχναμε οτι το 1939 με το ιππικο τους προσπαθησαν να σταματησουν τα τεθωρακισμενα των ναζιδων κ επεσαν μεχρις ενος.

[thaler]

Πράγματι αυτή είμαι μια θλιβερή ιστορία Δημήτρη. Οι ιππείς του Πολωνικού στρατού εφορμούσαν προς τα υπερσύγχρονα, τότε, πολυβόλα των Γερμανών και γίνονταν κρέας. Ο απαρχαιωμένος Πολωνικός στρατός δεν είχε καμία τύχη σ' αυτόν τον πόλεμο. Ακόμα κι έτσι οι Πολωνοί προτίμησαν να δώσουν τη μάχη παρά να παραδοθούν.

[cat]

Απο την ιστορια αυτη Στελιο καταλαβαινει κανεις οτι τελικα δεν ηταν μονο το Κατυν που εκανε τους Πολωνους να μην συμπαθουν καθολου τους Ρωσους. Τους εχουν παρα πολλα μαζεμενα. Επισης η Πολωνια ειναι στην ιδια κατασταση με εμας σε σχεση με τις πολεμικες αποζημιωσεις απο τους Γερμανους αλλα μαζεμενα απο εκει.
Τελικα οντως καμμια αμυντικη συμφωνια δεν σε προστατευει εαν δεν εχεις εσυ ισχυρο στρατο κ ο νοων νοειτω

[thaler]

Πριν περάσω στην παρουσίαση του επόμενου τάληρου, θα ήθελα να παραθέσω μερικές πληροφορίες για το θυρεό της Πολωνίας που εμφανίζεται στην πίσω όψη του.

Στο 1ο και το 4ο τεταρτημόριο απεικονίζεται το έμβλημα του κρατικού οικοσήμου της Πολωνίας ο Λευκός Αετός που βλέπει προς τα δεξιά, με στέμμα, ενώ στο 2ο και το 3ο τεταρτημόριο το σύμβολο της Λιθουανίας, ο έφιππος Ιππότης. Στο κέντρο ένας νεαρός ταύρος, το σύμβολο της οικογένειας Πονιατόφσκι. Στο κάτω μέρος ο θυρεός του Τάγματος του Λευκού Αετού που στηρίζεται σε ένα κλαδί βελανιδιάς και σε ένα κλαδί φοίνικα.

Ποιο είναι όμως το Τάγμα του Λευκού Αετού; Είναι το ανώτατο παράσημο της Πολωνίας και απονέμεται στους πιο διακεκριμένους Πολωνούς και στους αξιωματούχους ξένων χωρών για εξέχουσες πράξεις τους.

Το Τάγμα θεωρείται πως θεσπίστηκε από τον βασιλιά της Πολωνίας Βλαδισλάβο Α΄ τον Βραχύ το 1325 και εμφανίζεται στο οικόσημο της Πολωνίας της εποχής εκείνης. Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι είχε απονεμηθεί σε κάποιο πρόσωπο, μέχρι την επίσημη θέσπισή του την 1η Νοεμβρίου 1705 από τον Αύγουστο Β' τον Ισχυρό. Ο βασιλιάς μπορεί να εμπνεύστηκε την ίδρυση του Τάγματος από το παράδειγμα της ίδρυσης του Ρωσικού Τάγματος του Αγίου Ανδρέα από τον Μέγα Πέτρο και από το παράδειγμα του διάσημου Γαλλικού Τάγματος του Αγίου Πνεύματος.

Αρχικά, στη δημιουργία του Τάγματος αντιτάχθηκαν σθεναρά πολλοί Πολωνοί ευγενείς, καθώς η συμμετοχή στο Τάγμα παρείχε μια διάκριση που παραβίαζε την παραδοσιακή ισότητα όλων των Πολωνών ευγενών. Το σήμα του τάγματος πήρε την τελική μορφή του το 1713, και παριστάνει έναν λευκό αετό που κοιτάζει δεξιά, μπροστά από έναν σταυρό της Μάλτας.

Μετά τον τρίτο διαμελισμό της Πολωνίας, το 1795, το Τάγμα καταργήθηκε. Επανασυστήθηκε το 1807 και έγινε η υψηλότερη διάκριση του Δουκάτου της Βαρσοβίας και μετά το 1815 του Βασιλείου της Πολωνίας (ήταν υπό τον έμμεσο Ρωσικό έλεγχο). Στο μεταξύ όμως το Τάγμα του Λευκού Αετού είχε υιοθετηθεί από τη Ρωσία. Επίσημα η Ρωσία υιοθέτησε το Τάγμα το 1831, επί Τσάρου Νικολάου του Α΄, και εντάχθηκε στο Ρωσικό Αυτοκρατορικό σύστημα τιμών. Από τους πρώτους που έλαβαν τον τίτλο του Ιππότη του Τάγματος ήταν ο Ivan Paskevich και ο Pyotr Petrovich Palen οι οποίοι πρωτοστάτησαν στην καταστολή της εξέγερσης των Πολωνών (τι ειρωνία!!!).

Το Τάγμα έχαιρε μεγάλης τιμής στη Ρωσική ιεραρχία των διακρίσεων, και υπολείπονταν μόνο από το Τάγμα του Αγίου Ανδρέα, το Τάγμα της Αγίας Αικατερίνης (μόνο για γυναίκες) και το Τάγμα του Αλεξάνδρου Νέφσκι. Καθώς τα υπόλοιπα τρία Τάγματα έφεραν τίτλους Ρώσων Αγίων, ο τίτλος του Τάγματος του Λευκού Αετού απονέμονταν συνήθως σε μη-Χριστιανούς.

Το Τάγμα του Λευκού Αετού έγινε επίσημα το ανώτατο παράσημο της Πολωνίας με πράξη του Κοινοβουλίου της 4ης Φεβρουαρίου 1921. Μετά την κατάρρευση του κομ#####σμού, το Τάγμα επανήλθε στις 26 Οκτωβρίου 1992. Το Τάγμα του Λευκού Αετού είναι ένα από τα παλαιότερα Τάγματα στον κόσμο που εξακολουθεί να υπάρχει.

[thaler]

Γειά σας φίλοι μου συλλέκτες.
Σήμερα σας παρουσιάζω ένα από τα πιο όμορφα τάληρα της συλλογής μου, αλλά και, κατά τη γνώμη μου, ένα από τα ομορφότερα που έχουν κυκλοφορήσει γενικότερα. Αναφέρεται στη διεθνή βιβλιογραφία ως “SOLI REDUCI”. Με μια πρώτη ματιά, ίσως να αναρωτηθείτε τι δουλειά έχουν τα ζώδια, αλλά και οι υπόλοιπες απεικονίσεις, σε ένα τάληρο του 18ου αιώνα. Διαβάστε παρακάτω και ίσως λυθούν οι απορίες σας. Πρώτα όμως ας δούμε τα χαρακτηριστικά αυτού του νομίσματος:

Κράτος: Βασίλειο της Νάπολης
Ηγεμόνας: Φερδινάνδος IV των Βουρβόνων
Νόμισμα: 120 grani = 1 Πιάστρα
Χρονολογία: 1791
Βάρος: 26,77 gr.
Ασήμι: 0,833
Διάμετρος: 41 mm
Βιβλιογραφία: KM# 213, Dav-1408, Gig#59, MIR#372
Χρονιές κοπής: 1791
Τιράζ: Δεν αναφέρεται
Νομισματοκοπείο: Νάπολη
Προσανατολισμός:  ↑↓


Εμπρός: Προτομή του Φερδινάνδου IV της Νάπολης και της Μαρίας Καρολίνας της Αυστρίας [1] να κοιτάζουν δεξιά, με την επιγραφή:
FERDINANDVS IV . ET M . CAROLINA VNDIQ . [UE] FELICES P.= Φερδινάνδος IV και Μαρία Καρολίνα ευτυχισμένοι παντού
Το αρχικό γράμμα Ρ υποδηλώνει τον χαράκτη που είναι ο Domenico Perger[2].
Υπάρχουν παραλλαγές αυτής της κοπής.

Πίσω: Ο ήλιος με τις ακτίνες του, επάνω μία λωρίδα με 4 ζωδιακά σύμβολα (Ζυγός, Σκορπιός, Τοξότης και Αιγόκερος). Στο κάτω μέρος η Γη που φωτίζεται από τον ακτινωτό ήλιο με κέντρο την Ιταλία.
Γύρω υπάρχει η επιγραφή: SOLI REDUCI = Στον ήλιο που γυρίζει/επιστρέφει
A.P. M. 1791
Τα αρχικά Α.Ρ.= Antonio Planelli[3] (αρχηγός νομισματοκοπείου) και Μ= Raffaele Mannara (υπεύθυνος δοκιμίων)

Το τάληρο αυτό είναι επετειακό. Κόπηκε με αφορμή την επιστροφή του του Φερδινάνδου και της γυναίκας του, Καρολίνας από ένα πολύμηνο ταξίδι στην Αυστρία. Εκεί, είχαν ταξιδέψει για τον επίσημο γάμο των δύο θυγατέρων τους, τον Σεπτέμβριο του 1790, της Μαρίας Θηρεσίας (εγγονή της διάσημης Μαρίας Θηρεσίας της Αυστρίας από την πλευρά της μητέρας της) και της Μαρίας Λουίζας Αμαλίας. Και οι δύο είχαν παντρευτεί νωρίτερα με γάμο δι’ αντιπροσώπου στη Νάπολη τους γιούς (και πρώτους ξαδέρφους τους) του Μεγάλου Δούκα της Τοσκάνης και μετέπειτα Αυτοκράτορα Λεοπόλδου ΙΙ. Η μεγαλύτερη κόρη του, Μαρία Θηρεσία, παντρεύτηκε [4] τον Φραγκίσκο Β΄, τελευταίο αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (περισσότερες πληροφορίες υπάρχουν στη σελίδα 9), ενώ η αδερφή της, Μαρία Λουίζα Αμαλία, παντρεύτηκε τον μικρότερο αδελφό του, Φερδινάνδο, Μέγα Δούκα της Τοσκάνης.

Έτσι η Μαρία Θηρεσία θα γίνονταν η τελευταία Αυτοκράτειρα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (1792-1806) και η πρώτη Αυτοκράτειρα της Αυστρίας (1804-1807). Υπήρξε επίσης η μοναδική γυναίκα που κατείχε ταυτόχρονα τον τίτλο της Αυτοκράτειρας δύο Αυτοκρατοριών (1804-1806), της Αγίας Ρωμαϊκής και της Αυστριακής.

[thaler]

Το μεγάλο λοιπόν ταξίδι του Φερδινάνδου και της οικογένειάς του προς τη Βιέννη ξεκίνησε τον Αύγουστο του 1790. Επειδή το ταξίδι θα διαρκούσε πολλούς μήνες, σχεδιάστηκε η κοπή ενός επετειακού τάληρου για να γιορταστεί η επιστροφή του ηγεμόνα. Την υλοποίησή του ανέλαβε, με δικά του έξοδα, ο εργολάβος του νομισματοκοπείου της Νάπολης Don Basile, ο οποίος εκτός από ασημένιο, σκόπευε να κόψει και ένα χάλκινο νόμισμα. Ετοίμασε λοιπόν ένα τάληρο, το γνωστό σήμερα ως “PRO FAVSTO”. Ο Antonio Planelli παρουσίασε τα πρώτα δοκίμια τον Νοέμβριο του 1790 ζητώντας εξουσιοδότηση για να συνεχιστεί η κοπή.  Το τάληρο αυτό δεν άρεσε στον Φερδινάνδο και έτσι η κοπή του σταμάτησε. Είχαν όμως ήδη κοπεί 9476 κομμάτια τα οποία δεν αποσύρθηκαν από την κυκλοφορία και είναι μέχρι σήμερα από τα πιο δυσεύρετα νομίσματα του Φερδινάνδου. Δεν γνωρίζουμε αν τα κομμάτια αυτά κυκλοφόρησαν με την συγκατάθεση του βασιλιά ή όχι. Το τάληρο αυτό είναι το εξής: