Νομισματικά Άρθρα Περιοδικών

[sam_gr]

Σε αυτό το θέμα θα προσπαθήσω να ανεβάσω κάποια άρθρα σχετικά με τη συλλογή νομισμάτων και χαρτονομισμάτων που βρήκα σε διάφορα περιοδικά. Ξεκινώ με  το περιοδικό Συλλεκτικός Κόσμος το οποίο στην πρώτη του σελίδα αναφέρει ξεκάθαρα ότι επιτρέπει την αναδημοσίευση άρθρων με την προϋπόθεση ότι θα γίνεται σαφής αναφορά στο συγγραφέα και το περιοδικό :

[cat]

Μπραβο Κωστα σ ευχαριστουμε πολυ

[sam_gr]

ΤΟ ΜΑΣΟΝΙΚΟ ΠΕΝΤΑΚΟΣΑΡΙΚΟ...!

του Αναστασίου Π. Τζαμαλή

Στα μέσα Οκτωβρίου από την αθηναϊκή εφημερίδα «Ελευθεροτυπία» ξεκίνησε μια εκστρατεία εναντίον του Υπουργού Οικονομικών που κατηγορήθηκε ως Μασόνος. Εμάς ούτε οι πολιτικές συγκρούσεις, ούτε ο Τεκτονισμός μας ενδιαφέρει, βέβαια. Αλλά στο επίκεντρο της δημοσιογραφικής φιλολογίας βρέθηκε το χαρτονόμισμα των 500 δραχμών, που προσκομίστηκε ως... αποδεικτικό στοιχείο - και αυτό μας ενδιαφέρει. Ας πάρουμε, λοιπόν, το πράγματα με τη σειρά. Σε ολοσέλιδο σχεδόν άρθρο της εφημερίδας, στις 14 Οκτωβρίου, υπήρχε και η εξής παράγραφος: «... Αποκαλύφθηκε ότι το χαρτονόμισμα των 500δρχ., που φέρει την υπογραφή του, φέρει και την εβραϊκή «πεντάλφα» και το τεκτονικό σήμα τον φιδιού που τρώει την ουρά του, σχηματίζοντας κύκλο μέσα στον οποίο συσφίγγονται δύο χέρια σε χειρονομία φιλαλληλίας ...» Αυτά μόνο, σε πρώτη φάση, γιατί η εφημερίδα - κατά την παλιά και πασίγνωστη δημοσιογραφική «συνταγή» - κρατούσε για την επομένη το βαρύ της πυροβολικό των... «αποκαλύψεων», πού το κυριότερα σημεία τούς αντιγράψουμε: « Ένα πεντακοσάρικο... μασονικό! Πέντε περίεργες... συμπτώσεις στο πρώτο χαρτονόμισμα, που έβγαλε η κυβέρνηση τον ΠΑΣΟΚ, το καινούριο πεντακοσάρικο, δεν προκαλούν μόνο σειρά από ερωτηματικά. Δημιουργούν, ίσως, και ευθύνες για εκείνους, που σχεδίασαν το χαρτονόμισμα.
Γιατί τέτοια συρροή... συμπτώσεων είναι ανεξήγητη. Οδηγεί κατ' ευθείαν στο συμπέρασμα, ότι ο χαράκτης, που σχεδίασε το πεντακοσάρικο - ποιος είναι αλήθεια; -θα πρέπει να είναι σημαίνον στέλεχος της Μεγάλης Στοάς της Ελλάδας. Αν δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο, θα πρέπει να εξετέλεσε τις εντολές σημαίνοντος στελέχους της Στοάς. Για ν' αποδείξει κι επιβεβαιώσει στα μέλη της και στους ξένους πατρώνες της, ότι στην Ελλάδα, παρά την πολιτική Αλλαγή:
ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ πάντα ισχυρή.
• ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΕΙ να ελέγχει τις «θέσεις-κλειδιά» του κρατικού μηχανισμού.
• ΔΙΑΤΗΡΕΙ τους ανθρώπους της σε κέντρα αποφάσεων.
• ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ, κατά το πως συμφέρει στους σκοπούς της, τις αποφάσεις στην πολιτική, την οικονομία, τη διοίκηση, τη δημόσια ασφάλεια, τις επιστήμες και όλους τους τομείς της κοινωνικής δραστηριότητας. Οι... συμπτώσεις δεν θα ενδιέφεραν, ίσως, αν δεν αφορούσαν τη Μασονία.

Μασονικά σύμβολα - πεντάλφες, χειραψίες φιλίας, φίδια που τρώνε την ουρά τούς κ.ά.
- απεικονίζονται κατά προκλητικό τρόπο, που τόσο καιρό πέρασε απαρατήρητος στο πεντακοσάρικο,
 που εξέδωσε πέρυσι το Φεβρουάριο η Τράπεζα της Ελλάδος. Ποιος το σχεδίασέ ;
Πρωτοσέλιδα ερωτηματικά της «Ελευθεροτυπίας».

Χαράς Ευαγγέλια για τους εμπόρους χαρτονομισμάτων.

Χρυσός Aureus του Ρωμαίου Αυτοκράτορα Μάριου (268μ.Χ.). Στην πίσω όψη φέρει παράσταση χεριών σε χειραψία. Κατά δημοσιογραφικές πληροφορίες ο Μάριος ήταν κρυπτομασόνος και γι` αυτό δολοφονήθηκε από τους στρατιώτες του, λίγες μόλις ημέρες μετά την ανακήρυξή του σε Αυτοκράτορα...

 Που πέρα από την ανάμιξή της σ' όλα τα παραπάνω, με τις μυστικές διαδικασίες της - και την πασίγνωστη πια μέθοδο αλληλοϋποστήριξης και αλληλοπροώθησης - εξαφανίζει, συντρίβει το κυριότερο χαρακτηριστικό της Δημοκρατίας: Την ισότητα μεταξύ των πολιτών. Στο καινούριο χαρτονόμισμα λοιπόν των 500 δραχμών, με ημερομηνία έκδοσης 1η Φεβρουαρίου 1983 και που υπογράψουν ο σημερινός υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών κ. Γεράσιμος Αρσένης - σαν διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας, αξίωμα, που κατείχε τότε παράλληλα με εκείνο του υπουργού Εθνικής Οικονομίας - και ο Διευθυντής της , Τράπεζας της Ελλάδας κ. Ε. Κονιδάρης υπάρχουν οι εξής πέντε μασονικές... συμπτώσεις.
• Η ΠΡΩΤΗ: Στην άκρη πάνω δεξιά ο αριθμός 500 έχει για φόντο του την εβραϊκή «πεντάλφα» -σήμα κατατεθέν της Μασονίας. Κι απόδειξη ισχύος της.
• ΔΕΥΤΕΡΗ: Κάτω από τις υπογραφές κι ανάμεσά τους, στο σημείο , που τελειώνει η υπογραφή τον κ. Γεράσιμου Αρσένη, υπάρχει το τεκτονικό σήμα του φιδιού, που τρώει την ουρά του. Αλλά χαρακτηριστικό σήμα της Μασονίας.
• Η ΤΡΙΤΗ: Μέσα στον κύκλο, που σχηματίζει το φίδι, που τρώει την ουρά του, συσφίγγονται δύο χέρια σε χειρονομία φιλίας. Είναι το πλέον χαρακτηριστικό σήμα της Μασονίας αυτό. Στην πράξη, για την αναγνώριση των «αδελφών μασόνων» μεταξύ τους, χρειάζεται αυτή η χειρονομία φιλίας, που πρέπει απαραίτητα να συνοδεύεται από τρεις χαρακτηριστικές πιέσεις του αντίχειρα. Αν αυτός, που δέχεται τη χειρονομία ανταποκριθεί στις τρεις πιέσεις του αντίχειρα κάνοντας την ίδια κίνηση, σημαίνει, ότι είναι «αδελφός». Και τίθεται, αυτόματα, στη διάθεση του άλλου «αδελφού μασόνου». Το τέλος της υπογραφής του κ. Αρσένη - όπως είναι σχεδιασμένο το χαρτονόμισμα - τέμνει τον κύκλο, που σχηματίζει το φίδι, που τρώει την ουρά του και τη χειρονομία φιλίας.
• Η ΤΕΤΑΡΤΗ: Στην πίσω ύψη υπάρχει το κτίριο της Κέρκυρας, όπού συνήλθε η πρώτη συνέλευση της Μασονίας στην Ελλάδα το 1812. Η Στοά το θεωρεί γεγονός πολύ σημαντικό.
• Η ΠΕΜΠΤΗ: Υπάρχει, επίσης, η φωτογραφία του Καποδίστρια, που μετά μανίας - έχει βάλει ανθρώπους της να γράψουν σειρά μελετών πάνω στο θέμα - η Στοά διακηρύσσει, ότι «υπήρξε εκλεκτός αδερφός Τέκτων». Κι επιτίθεται, πάντα χρησιμοποιώντας τους μηχανισμούς της, εναντίον οποιουδήποτε θελήσει ν' αντιπαρατάξει διαφορετική άποψη. Αυτές είναι οι... συμπτώσεις. Φυσικά έχουμε στην κατοχή μας μια σειρά ακόμη από έγγραφα - και φωτογραφίες - που επιβεβαιώνουν την επαναδραστηριοποίηση της Μεγάλης Στοάς των Μασόνων για να κερδίσει επιρροή σε «θέσεις-κλειδιά» αυτού τον τόπου...».
Αφού η εφημερίδα εξάντλησε τα πυρά του βαρέος πυροβολικού της με τις πέντε παραπάνω βολές, την επόμενη (16 Οκτωβρίου 1984) περιορίζεται σε ειδήσεις όπως ότι η Κ.Υ.Π. διεξάγει ανακρίσεις για να ανακαλύψει τον δράστη, ότι η κυβέρνηση 0α αποσύρει τα ένοχα πεντακοσάρικα (τα οποία στο μεταξύ έχουν γίνει ανάρπαστα(!) δυσεύρετα (!!) πανάκριβα(!!!), ότι κατετέθη επερώτηση στη Βουλή και· άλλα... παρόμοια. Ας μην ασχοληθούμε, όμως, με αυτά τα συγκλονιστικά και ας δούμε τις πέντε «αποδείξεις» του «μασονισμού» του πεντακοσάρικου.

Λεπτομέρεια της λιθογραφίας του Καποδίστρια. Τα τρομερά μασονικά εμβλήματα που ανύποπτος αντέγραψε ο Χαράκτης του Νομισματοκοπείου (να αποκεφαλισθεί δημόσια) και η... υπογραφή του δράστη Πέτρου Παυλίδη-Μηνώτου (να εκταφούν αμέσως τα οστά του και να διασκορπιστούν στους τέσσερις ανέμους).

Η «ένοχη» γκραβούρα... Να καεί δημοσία.

Μεγεθύνσεις των «αποδεικτικών στοιχείων» που δημοσιεύτηκαν στην «Ελευθεροτυπία» με τις εξής επεξηγήσεις. ΑΡΙΣΤΕΡΑ: Η Εβραϊκή πεντάλφα. Δεξιά: Το φίδι που τρώει την ουρά τον και η χειρονομία φιλίας.

1. Χωρίς να παριστάνουμε, τούς ειδικούς στο θέμα, έχουμε να παρατηρήσουμε πως στην εβραϊκή πεντάλφα τα δύο ανεστραμμένα ελληνικά Δ που την αποτελούν τέμνονται εκεί που συναντώνται οι γραμμές τούς. Στο κόσμημα του πεντακοσάρικου τα δύο Δ εμφανίζονται σαν να αποτελούνται από δύο ξεχωριστά που το ένα βρίσκεται πάνω στο άλλο. Και πρέπει να ομολογήσουμε, πάντως, πως χρειάζεται πολλή φαντασία (και μάλιστα όχι επιστημονική) για να το «δούμε» σαν πεντάλφα.
2. και 3. Το φίδι και το χέρια αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο και συν σύνολο 0υ το εξετάσουμε αφού, άλλωστε, έτσι εμφανίζονται και στη γκραβούρα την οποία χρησιμοποίησε σαν πρότυπο ο δυστυχής χαράκτης του Νομισματοκοπείου. Πρέπει εδώ να σημειώσουμε πως το «φίδι», όπως είναι σχεδιασμένο, μοιάζει περισσότερο με σχοινί που καταλήγει σε κεφάλι πουλιού και το χέρια δεν δείχνουν να συσφίγγονται σε, χειραψία αλλά το ένα κρατάει το άλλο από τον καρπό. Αγνοούμε αν και κατά πόσο η συμβολική αυτή παράσταση αποτελεί τεκτονικό σήμα. Εκείνο που γνωρίζουμε είναι πως τέτοιες αλληγορικές (φίδια ή χέρια) παραστάσεις χρησιμοποιήθηκαν από όλες σχεδόν τις μυστικές εταιρείες —που τόσο ήταν της μόδας τον περασμένο αιώνα στην Ευρώπη. Μεταξύ αυτών, βέβαια, και η Φιλική Εταιρεία.
Γνωρίζουμε, επίσης, πως στην εραλδική «γλώσσα» το φίδι (που δαγκώνει, ή τρώει, ή και δεν δαγκώνει την ουρά τον) ερμηνεύεται σαν σύμβολο διάρκειας, αιωνιότητας και τα χέρια σε χειραψία ως σύμβολο φιλίας. Συνεπώς, και εντελώς άσχετα με το αν το παραπάνω σύμβολο χρησιμοποιείται από τούς Τέκτονες, Θα πρέπει να «διαβαστεί» ως «αιώνια φιλία» ο καλλιτέχνης που ανέλαβε τη χάραξη της κυρίας όψεως του πεντακοσάρικου χρησιμοποίησε μια γκραβούρα που θα πρέπει να χρονολογείται γύρω στα 1850. Στο κάτω μέρος της εικόνας τον Κυβερνήτη διακρίνεται: «Π.Παυλιδης Μηνώτος ελιθογρ.». Πρόκειται προφανώς για τον Ζακυνθινό ζωγράφο Πέτρο Παυλίδη -

Τα στοιχεία της Τράπεζας Ελλάδος για το 500άρικο
ΕΓΓΡΑΦΑ και στοιχεία της Τράπεζας Ελλάδος, πού δείχνουν ότι η τελική μακέτα τον χαρτονομίσματος των 500 δρχ., (φέρει την υπογραφή τον κ. Γερ. Αρσένη και σύμβολα που θεωρούνται τεκτονικά) φιλοτεχνήθηκε πριν τις εκλογές τον 1981 με τυπικές εντολές του τότε υφυπουργού Συντονισμού Ι. Παλαιοκρασσά. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά:
• Η εντολή για την εκτύπωση του νέον 500άρικου δόθηκε στις 14 Ιουλίου 1975.
• Στις 20 Φεβρουαρίου 1981 ο τότε διευθυντής τον Νομισματοκοπείου Χολαργού, έπειτα από έγκριση του τότε υφυπουργού Ι. Παλαιοκρασσά και της ανώτατης διοικητικής Επιτροπής της Τράπεζας, έδωσε εντολή για την φιλοτέχνηση των έγχρωμων μακετών με τις παραστάσεις του Καποδίστρια, του σπιτιού τον κ.λ.π.
• Η πρώτη μακέτα υπογράφτηκε στις 15 Σεπτεμβρίου 1981 και έφερε την υπογραφή του τότε Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Ξ. Ζολώτα.
• Τελικά η κυκλοφορία τον πεντακοσάρικου πραγματοποιήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 1984, έφερε δε την απογραφή του νέον Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Γερ. Αρσένη.
• Το σύμβολο πού απεικονίζεται στο νέο χαρτονόμισμα είναι το έμβλημα του κυβερνήτη Καποδίστρια, που πάρθηκε από μια χαλκογραφία, η οποία βρίσκεται στο Μουσείο Μπενάκη.
• Η ίδια προσωπογραφία και το έμβλημα έχει χρησιμοποιηθεί και τη φιλοτέχνηση εξωφύλλου βιβλίου με τίτλο «1. Καποδίστρια —Κείμενα», πού εξέδωσε το 1976 ο Οργανισμός Εκδόσεως Σχολικών βιβλίων.
Μηνώτο (περίπου 1810-1861). Η λιθογραφία θα πρέπει να έγινε αρκετά χρόνια μετά τη δολοφονία τον Καποδίστρια και συνεπώς δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν το φίδι με τα χέρια που την συνοδεύουν αποτελούσαν προσωπικό έμβλημα του Κυβερνήτη ή αν ο Μηνώτος τα χρησιμοποίησε αυθαίρετα. Σημειώνουμε, πάντως, πως οπωσδήποτε δεν έχουν καμία σχέση με το Θυρεό τον Καποδίστρια. Τα παραπάνω (α. Είναι μόνο μασονικό «σήμα» το σχέδιο; β. Αποτελούσαν προσωπικό έμβλημα του Καποδίστρια; γ. Χρησιμοποιήθηκαν αδιάφορα από τον Μηνώτο ; δ. 'Ήταν ο Καποδίστριας Τέκτονας; ε. Μήπως ο Μηνώτος ήταν Τέκτονας;) ερωτηματικά αποτελούν ασφαλώς αντικείμενο μιας ενδιαφέρουσας έρευνας. 'Έρευνας, όμως, πού θα απαιτούσε πολύ χρόνο και κόπο. Κατά την μόνιμη, όμως, νεοελληνική πρακτική, όλα όσα παίρνουν χρόνο και κόπο παρακάμπτονται και φτάνουμε κατ' ευθείαν στα συμπεράσματα, τα οποία είχαμε προαποφασίσει. Λίγη, τελικά, σημασία έχουν τα παραπάνω όταν, κατά τον εκλεκτό δημοσιογράφο, υπάρχει στο «σώμα τον εγκλήματος» και η συνταρακτική ομολογία: τη ουρά της υπογραφής του κ. Αρσένη τέμνει την ουρά του φιδιού. Χρειάζεται παραπέρα διερεύνηση όταν διαθέτουμε τέτοιες «σημαδιακές» και χειροπιαστές αποδείξεις; (Ποιου πράγματος, άραγε...; ). 4. Το «κτίριο της Κέρκυρας, όπου συνήλθε η πρώτη συνέλευση της Μασονίας στην Ελλάδα το 1812» πρέπει να είναι αυτό που εικονίζεται στην κύρια όψη τον χαρτονομίσματος, διότι (σίγουρα) στην πίσω όψη εικονίζεται το «παλιό» φρούριο της Κέρκυρας. Την πληροφορία πως στο εικονιζόμενα κτίριο συνήλθε μασονική συνέλευση δεν μπορέσαμε να τη διασταυρώσουμε. Ασφαλώς, όμως, δεν μπορούμε να δεχτούμε πως η συνέλευση αυτή αποτέλεσε το κριτήριο επιλογής της εικόνας του συγκεκριμένου κτιρίου για την εικονογράφηση του πεντακοσάρικου . Διότι το «κτίριο» είναι το αρχοντικό της οικογένειας

Ο «Συλλεκτικός Κόσμος» αποκαλύπτει μια ακόμα μασονική συνωμοσία με στόχο... τα ελληνικά νομίσματα, άγνωστη μέχρι σήμερα στο ευρύ κοινό. "Όταν το 1973 η χούντα τύπωσε τα νομίσματά της, κάτω από τον Φοίνικα διακρίνονταν τα γράμματα Ι. ΣΤΙΝ. Κάποιοι αποινείς διώκτες της μασονίας τα ερμήνευσαν τότε ως Ι' ΣΤ(ΟΑ) Ι(ΟΝΙΩΝ) Ν(ΗΣΩΝ)! Εντελώς... συμπωματικά συνέπιπταν και με το όνομα του Χαράκτη Ιωάννη Στίνη. Αυτό, όμως, δεν έχει και τόση σημασία. Το γεγονός παραμένει και μετά από δέκα χρόνια: οι μασόνοι «τόχουνε βάλει βαθειά μεσ' την καρδιά τους» να περάσουν (για σκοτεινούς λόγους που μόνο αυτοί γνωρίζουν) τα εμβλήματά τους στα ελληνικά νομίσματα...!

Καποδίστρια στην Κέρκυρα, που χτίστηκε γύρω στα 1805 από τον πατέρα του μελλοντικού Κυβερνήτη της Ελλάδας, Αντώνιο Καποδίστρια, στη Θέση του παλιότερου αρχοντικού. Συνεπώς και πολύ σωστά επιλέχτηκε το σπίτι στο οποίο μεγάλωσε ο Ιωάννης Καποδίστριας, για να συμπληρώσει την εικονογράφηση τον χαρτονομίσματος. 5. Αυτή εδώ την πέμπτη απόδειξη δεν την καλοκαταλάβαμε. Η... «φωτογραφία» του Καποδίστρια, δηλαδή, δεν έπρεπε να υπάρχει επειδή «η Στοά διακηρύσσει ότι υπήρξε, εκλεκτός αδελφός Τέκτων»; Κριτήριο, δηλαδή, της προσωπικότητας τον Καποδίστρια και του έργου του είναι, κατά τον εκλεκτό δημοσιογράφο, το αν ο πρώτος Κυβερνήτης της Ελλάδας ήταν τέκτονας ή όχι; Και αν η απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι καταφατική Θα πρέπει, κατά τον εκλεκτό δημοσιογράφο, να διαγράψουμε από την Ελληνική Ιστορία τον Μεγαλύτερο ίσως  Έλληνα των νεότερων χρόνων; Λίγοι, ελάχιστοι, μερικοί κόκκοι, έστω, σοβαρότητας χρειάζονται απελπιστικά σε τούτο τον τύπο.

(Αρθρο του Αναστασίου Π. Τζαμαλή από το Τευχος 48 , Νοεμβρίου 1984 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

[sam_gr]

ΜΥΘΟΣ ΚΑΙ ΛΑΤΡΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΘΡΕΦΤΗ ΤΟΥ ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΣ
Ποτάμιοι Θεοί και Νύμφες

της Κάλλιας Χυτήρογλου

Σήμερα, όταν χρειαζόμαστε νερό, δεν έχουμε παρά να ανοίξουμε την βρύση. Στην αρχαιότητα όμως η λύση δεν ήταν τόσο εύκολη. Η ύπαρξη καλού και άφθονου νερού αποτελούσε την προϋπόθεση για να μπουν τα θεμέλια μιας πόλεως, η οποία κτιζόταν κοντά σε έναν ποταμό ή μια πηγή ή ένα πηγάδι. ' Έτσι, για τους αρχαίους οι ποταμοί προστατεύονταν και ήταν τα επιφάνεια ενός θεού, ενώ οι πηγές μιας νύμφης, και φυσικά έχαιραν λατρείας. Λατρεία των ποταμών εκτός από την Ελλάδα έχουμε στην Ανατολή και στην Αίγυπτο (Νείλος). ' Ήταν πλατιά διαδεδομένη στους ινδοευρωπαϊκούς λαούς (Μ. ΝΙΝCΚ: ΡΗΙLOL. SUPPL. 14,2,1921), όπως στους Πέρσες, στους Ινδούς, στους Θράκες, στους Κέλτες. Στον 'Όμηρο και στον Ησίοδο δεν έχουμε τον όρο «ποτάμιος θεός», παρά μόνο «ποταμοί» , χωρίς να διευκρινίζεται η διαφορά των δύο εννοιών. Στην Ιλιάδα 21,195 οι ποταμοί είναι παιδιά του Ωκεανού και της Τηθύος (επίσης Ησίοδος: Θεογονία 337.367). Είναι αθάνατοι (Ιλιάδα 21,380), λαμβάνουν μέρος στα συμβούλια των θεών και στον Τρωικό Πόλεμο. Είναι επίσης πολύτεκνοι (Αισχύλος: Ικέτιδες 1038), και πρόγονοι ευγενών γενών, όπως ο Σκάμανδρος στην Τρωάδα, ο Ίναχος στο Άργος, ο Κηφισσός στην Βοιωτία. Στην λατρεία τους χαρακτηριστική είναι η προσφορά μαλλιών (Αισχύλος: Χοηφόροι 6, Πλάτων: Πολιτεία 391b, Παυσανίας: 1,37,3.8,41,3), ίσως υποκατάστατο παλαιών ανθρωποθυσιών, και η θυσία ταύρων και προβάτων. Ο 'Όμηρος (Ιλιάδα: 21,213) τους παρουσιάζει με μορφή ανθρώπινη. Στην τέχνη του 601) π.χ. αιώνα παριστάνονται ως ανθρωπόμορφοι ταύροι ή ως άνθρωποι με κέρατα ταύρου. Στην κάτω Ιταλία τον 4ου π.Χ. αιώνα έχουν μορφή ταύρου. Ένας κατάλογος ποταμίων Θεών δίνει γύρω στα 100 ονόματα στον ελλαδικό, ιταλικό και μικρασιατικό χώρο. Σπουδαιότερα θέση ανάμεσά τούς έχει ο ποταμός Αχελώος, που, ως ο αρχαιότερος, αντιπροσωπεύει το στοιχείο του γλυκού νερού και θεωρείται πατέρας των νυμφών (Ιλιάς: 24,616). Η απεικόνιση του Αχελώου αποτελεί τον κύριο τύπο των νομισμάτων της Ακαρνανίας, της περιοχής που διασχίζει. Αποδίδεται με μορφή ανθρώπινη και κέρατα ταύρου. (Εικόνες 1,2).
Σύμφωνα με τον μύθο μονομάχησε με τον Ηρακλή για τον έρωτα της Δηιάνειρας και κατά τον αγώνα ο ήρωας του έσπασε το ένα κέρατο. Για να το επανακτήσει αναγκάστηκε να δώσει στον Ηρακλή το κέρας της Αμάλθειας, σύμβολο του πλούτου και της ευμάρειας (εικ. 3). Άλλοι ποταμοί, που απεικονίζονται στα νομίσματα ως ανθρωπόμορφοι ταύροι, είναι: ο Βορυσθένης (εικ. 4), ο Γέλας (εικ. 5), ο ' Ιππαρις (εικ. 6), ο ' Υψας (εικ. 7). Ο ποταμός Σελινός απεικονίζεται διαφορετικά (εικ. Κ), ενώ στην Σικελία έχουμε τον Χρύσα με αμφορέα και το κέρας της Αμάλθειας (εικ. 9). Αργότερα και κυρίως στον Μικρασιατικό χώρο επεκράτησε οι ποταμοί να παριστάνονται ως ώριμοι άνδρες πού στηρίζονται σε έναν πίθο, απ' όπου αναβλύζει νερό, κρατώντας κλάδους και το κέρας της Αμάλθειας ή να κολυμπούν στα πόδια μιας προσωποποιημένης πόλεως, όπως της Τύχης της Αντιόχειας (εικ. 10. 11). Οι Νύμφες, όπως δηλώνει το όνομά τους, είναι όμορφες κόρες νεαρής ηλικίας, ώριμες για γάμο. Ανήκουν σε μια νεότερη τάξη θεοτήτων (DIONΥSIUS ΗΑLIKΑRNASSEUS: ΑΝΤ. 7,72,13), διαχωρίζονται σε παλαιότερη και νεότερη γενιά, Θεωρούνται «θεαί» και «ημιθέαι» (semideae), Θνητές και μακρόβιες. Στον 'Όμηρο είναι κόρες του Δία και της Θέμιδας ή του Ωκεανού (διαφοροποιούνται των Ωκεανίδων) ή τον Αχελώου κ.α. Συνδέονται με τον Ερμή Χορηγό, τον Απόλλωνα (εικ. 12), απαρτίζουν την συνοδεία της Αρτέμιδας και μαζί με τους Σατύρους και τους Σιληνούς ακολουθούν τον Διόνυσο (εικ. 13.14). Διαχωρίζονται σε ομάδες: α) Λειμωνιάδες ή κηπίδες ή επιμηλίδες (ως αγρονόμοι) β) Ορειάδες, γ) Αλ σηΐδες και Μελίαι (ή Δρυάδες), δ) Ναϊάδες ή Υδριάδες ή Κρη-νιάδες ή Αχελωΐδες. Βέβαια υπάρχει και άλλη ομαδοποίηση, όπως Ουάδες, Γεραισταί, Γεννέθλιαι. Μας ενδιαφέρουν κυρίως οι Ναϊάδες, πού κύριο στοιχείο τους είναι το γλυκό, το τρεχούμενο νερό. Κατά την παράδοση οι Ναϊάδες μεταμορφώνονται οι ίδιες σε πηγές ή από τα δάκρυά τούς ή το αίμα τους ξεπηδά μια πηγή.

(1) Ασημένιο στατήρας της Ακαρανανικής  Συμπολιτείας, 250-167 π.Χ Στην κύρια όψη κεφάλι του Αχελώου με κέρατα ταύρου. (2) Χάλκινο νόμισμα των Οινιάδων (πόλεως κοντά στις πηγές του Αχελώου), 219-211 π.Χ. Στην πίσω όψη του ο ανθρωπόμορφος ταύρος Αχελώος. (3) Χάλκινο νόμισμα Θουρίων, 194-211 π.Χ. Κ: Κεφάλι Ηρακλή με λεοντή. Π: Κέρας Αμαλθείας και επιγραφή U.L.C. COPIA. (4) Χάλκινα νόμισμα Ολβία.. 3oς-1ος. π..Χ. αιώνας. Στην κύρια όψη γενειοφόρο κεφάλι του ποταμού Βορισθένη. (5) Ασημένιο τετράδραχμο από τη Γέλα , 415-405 π.Χ. . Στην πίσω όψη ο ποταμός Γέλας εικονίζεται ω ανθρωπόμορφος ταύρος. (6) Ασημένιο δίδραχμο Καμάρινας, 413-405 π.Χ. Κ: κερασφόρο κεφάλι του ποταμού Ίππαρη και ψάρια. Π: Η νύμφη Καμάρινα πάνω σε κύκνο. Στο πεδίο τρία ψάρια και επιγραφή ΚΑΜΑΡΙΝΑ (7) Ασημένια λίτρα τη πόλεως Εντέλλα. περ. 450 π. Χ. Στην πίσω όψη ποταμό Ύψας ως ανθρωπόμορφος ταύρος. ( 8 ) Ασημένιο τετράδραχμα Σελινούντα , 466-415 π.Χ. Στην πίσω όψη αρχαϊκή απεικόνιση του ποταμού Σελινού  που κρατάει φιάλη πάνω από βωμό. Μπροστά στο βωμό ο πετεινός, που προσφέρει θυσία. Στο πεδίο δεξιά ταύρος πάνω σε βάση και φύλλο σέλινου έμβλημα τη πόλεως. (9) Χάλκινο νόμισμα της σικελικής  πόλεως Ασσόρου . περ. 2Ι0 π.Χ. Στην πίσω όψη ο ποταμός Χρύσας, με μορφή εφήβου, κρατάει αμφορέα και κέρας Αμαλθείας. (10) .Χάλκιο νόμισμα Πέργης,  εποχής  Καρακάλλα, 212-217 μ.Χ. Στην πίσω όψη ο ποταμός Κέστρος, κρατώντας κέρας Αμαλθείας ακουμπάει σε πίθο απτον οποίο τρέχει νερό. (11) Χάλκινο νόμισμα Σίδης, αυτοκράτειρας Ορβιάνας, 225-227 μ.Χ. Στην πίσω όψη ο ποταμός Μέλας εικονίζεται να  κολυμπάει στα πόδια της Θεάς που προσωποποιεί  την Τύχη της πόλεως. (12) Ασημένια δραχμή Απολλωνίας, 1ος αιώνας π.Χ. Κ: Δαφνοστεφανομένο  κεφάλι Απόλλωνα Π: Τρεις νύμφες  πιασμένες από τα χέρια χορεύουν γύρω από τη φωτιά του, Νυμφαίου. Επιγραφή .Α-Π-Ο-Λ και στο έξεργο το όνομα ΑΝΑΡΟΜΑΧΟΣ (13) . Ασημένιο στατήρας Λήτης 530—480 π.Χ. Γυμνός ιθυφαλλικός σάτυρος χαϊδεύει το πηγούνι νύμφης. (14) Ασημένιος στατήρας Θάσου. 510—490 π.Χ. Γυμνός ιθυφαλλικός σάτυρος κρατάει στην αγκαλιά του νύμφη που προσπαθεί να ξεφύγει. (15) Ασημένιο τετράδραχμο Συρακουσών το περίφημο έργο του χαράκτη Κίμωνα. 410 π.Χ. Κ: Κεφάλι Αρέθουσας και  δελφίνια Στην ταινία διακρίνεται η υπογραφή του Κίμωνα στο πάνω μέρος ΑΡΕΘΟΣΑ.Π: Τέθριππο άρμα. Η Νίκη έρχεται πετώντας  να στεφανώσει τον ηνίοχο. Ανάμεσα στα πόδια των αλόγων πεσμένη στήλη και στο έξερχο στάχι. Επιγραφή ΣΥΡΑΚΟΣΙΩΝ

(16) Ασημένιο Δεκάδραχμο Συρακουσών. περ. 179 π.Χ. Κ: Τέθριππο Ιπτάμενη προς τα δεξιά Νίκη στεφανώνει τα  άλογα .Λιοντάρι το έξερχο Π: ΣΥRΑΚΟΣΙΟΝ γύρω από τη κεφάλι Αρτέμιδας- Αρέθουσας. (17) Ασημένιο  δίδραχμο Λάρισσας 350-325 π.Χ. Κ: Κεφάλι της νύμφης Λάρισσας με άμπυκα και περιδέραιο  Π: Άλογο προς τα δεξιά και επιγραφή ΛΑΡΙΣΑΙΩΝ. (18) Ασημένια  δραχμή Λάρισσας 400-360 π. Χ. Νέος με χλαμύδα που κρατάει από τα κέρατα ταύρο. Π: Άλογο σε καλπασμό προς τα δεξιά και επιγραφή επιγραφή ΛΑΡΙ-ΣΑΙ μέσα σε έγκοιλο  τετράγωνο  (19)Ασημένιο δίδραχμό τη ιταλικής Νεάπολεως . 350-340 π.Χ. Κ: κεφάλι της νύμφης Παρθενόπης με διάδημα σκουλαρίκια και περιδέραιο Π: Ανθρωπόμορφος ταύρος που τον στεφανώνει ιπτάμενη Νίκη. Στο ξέργο ΝΕΟΠΟΛΙΤΗΣ (20) Στατήρας Τερίνας 445-425π..Χ. Κ: Κεφάλι της ομώνυμης νύμφης Π:Νίκη καθισμένη σε αμφορέα στεφανώνει συμβολικά την Τερίνα που δηλώνεται με τη επιγραφή  ΠΕΡΙΝΛΙΟΝ. (21) Στατήρας Τερίνας, 400-356 π.Χ. Στην πίσω όψη η Τερίνα στεφανώνετε από Νίκη (22) Ασημένιο τετράδραχμο Ιμέρας. 465-415 π.Χ. Στην πίσω όψη η νύμφη Ιμέρα προσφέρει σπονδή από τη φιάλη που κρατάει με το αριστερό της χέρι πάνω από φλεγόμενο βωμό. Στα δεξιά  Σάτυρος λούζεται στο νερό που τρέχει υπό λεοντόμορφη κρήνη. Στο πεδίο στάχι στο έξερχο ψάρι. (23) . Ασημένιο τετράδραχμο Σεγέστας, 415-409 π.Χ. Κ: Νεαρός κυνηγός (ο Παν ή ο Κριμισσός ) στέκει προς τα δεξιά το πόδι του πάνω σε βράχο. Στα πόδια τον δυο σκύλοι. Π: Κεφάλι της νύμφης Σεγέστας με σφενδόνη. Επιγραφή ΣΕLEΣΤΑΙΙΑ (24) Χάλκινο νόμισμα της Θεσσαλικής πόλεως  Φάλαννα. περ. 351 π.X. Στη πίσω  όψη η νυμφη Υπερεία στέκει με τα μαλλιά σε σάκκο. (25) .Ασημένιο ημίδραχμο Φερρών, 4ος π.Χ. αιώνας. Στην πίσω όψη η νύμφη Υπερεία στέκει ακουμπώντας σε λεοντόμορφη  κρήνη. (26) Ασημένια δραχμή Σινώπης. 365-322 π.Χ. Κ: Κεφάλι της ομώνυμης νύμφης Π: Θαλασσαετός που αρπάζει  δελφίνι. (27) Χάλκινο νόμισμα Σαλαμίνας. 350-318 π.Χ. Κ: Κεφάλι της ομώνυμης νύμφης Π: Η ασπίδα του Αίαντα και συλλαβές ΣΑ - ΛΑ  δεξιά και αριστερά. (28) Ασημένια δραχμή Ευβοίας. 357-267 π.Χ. Κ: Κεφάλι της νύμφης Ευβοίας. Π: Κεφάλι αγελάδας και ΕΥ. (29) Ασημένιο τετράδραχμο  Ιστιαίας. 340-330 π.Χ. Κ: Κεφάλι της νύμφης Ιστιαίας με σφενδόνη. Π: Η ίδια νύμφη καθισμένη στην πλώρη γαλέρας. Επιγραφή ΙΣΤΙΑΙΓΩΝ.

Από τις νύμφες, που απεικονίζονται σε νομίσματα περίφημη είναι η Αρέθουσα στις Συρακούσες. Σύμφωνα με τον μύθο την κυνήγησε ο Αλφειός (ποταμός της Πελοποννήσου) μέχρι την νήσο Ορτυγία για να ερωτοσμίξει μαζί της. Οι αρχαίοι πίστευαν, ότι υπήρχε υπόγεια σύνδεση μεταξύ Συρακουσών (στην πηγή της Αρέθουσας) και του ποταμού Αλφειού στην Πελοπόννησο (Πολύβιος: 12,4d.Στράβων 6,2,4). Η Αρέθουσα, όμως θεωρείτο και υπόσταση της Θεάς Αρτέμιδας, που λατρευόταν στις Συρακούσες ως  Άρτεμις - Αρέθουσα, στην δε Αρκαδία, στην εκβολή του ποταμού Αλφειού, υπήρχε το ιερό της Αλφειαίας Αρτέμιδας. Στα νομίσματα των Συρακουσών απεικονίζεται το κεφάλι της Αρτέμιδας - Αρέθουσας ή της νύμφης Αρέθουσας με κάποιο διάδημα ή στεφάνι ελιάς και γύρω του τέσσερα δελφίνια (εικ. 15.16). Τα δελφίνια συμβολίζουν την κυριαρχία της πόλης στην θάλασσα, ενώ το άρμα στην άλλη πλευρά αναφέρεται σε κάποια μεγάλη νίκη στο πεδίο της μάχης ή στους Ολυμπιακούς αγώνες. Ανάλογα με τον τύπο της Αρέθουσας απεικονίζεται η νύμφη Λάρισα (εικ. 17) κόρη του Πελασγού, που έδωσε το όνομά της στην Θεσσαλική πόλη. Σε έναν άλλο τύπο της φαίνονται τα περίφημα άλογα της Θεσσαλίας, πηγή πλούτου της περιοχής (εικ. 18). Στην Νεάπολη (Ιταλία) έχουμε την νύμφη Παρθενόπη απεικονισμένη στα νομίσματα της Πόλης (εικ. 19). Πρόκειται για την Σειρήνα, κόρη τον Αχελώου, που κατά τον μύθο, όταν έπεσε στην Θάλασσα και πνίγηκε, το πτώμα της βγήκε σε εκείνη την περιοχή. Στον τάφο της προσέφεραν ετησίως σπονδές και θυσίες ταύρων (Λυκόφρων: 117. Στράβων 1,23.26.5,246). Η πόλη Νεάπολη ήταν αποικία της Ρόδου και μετονομάσθηκε σε Παρθενόπη. Στον οπισθότυπο έχουμε τον ανθρωπόμορφο ταύρο, που αντιπροσωπεύει έναν ποτάμιο Θεό, τον Αχελώο. Ανάλογα είναι τα νομίσματα των ιταλικών πόλεων Νώλα και Φιστελία. Στην Σικελία η Νύμφη Καμαρίνα απεικονίζεται επί κύκνου (εικ. 6), ενώ στην Ιταλία η Τερίνα φέρει Νίκη ή κάθεται επί αμφορέως (εικ. 20). Μια καλλιτεχνικότατη απεικόνιση νύμφης έχουμε στην σικελική Ιμέρα (εικ. 22). Ακόμη μια σικελική πόλη σχετίζει το όνομά της με την ομώνυμη Νύμφη και έναν ποταμό. Πρόκειται για την Σεγέστα. Η νύμφη ήταν τρωικής καταγωγής και μαζί της έσμιξε ο ποταμός Κριμισσός με μορφή σκύλου. Στα νομίσματα απεικονίζεται και η νύμφη και ο σκύλος (εικ. 23). Οι κάτοικοι της περιοχής δεν ήταν ' Έλληνες, θεωρούνται ' Ελυμοι, ο δε μύθος καθρεπτίζει παλιές μικρασιατικές παραδόσεις τους πριν από την μετανάστευσή τούς. Στην Θεσσαλία τώρα έχουμε μεταξύ των άλλων νυμφών των πόλεων Φάκιον, Φάλαινα (εικ. 24), Φύρκα-δον και τις νύμφες των ομώνυμων πηγών Υπερεία (εικ. 25) και Τρίκκα. Στο Κιέριον απεικονίζεται η νύμφη 'Αρνη να παίζει αστραγάλους. Ο μύθος διηγείται, πώς ενώθηκε μαζί της ο Ποσειδώνας με μορφή ποταμιού θεού και απέκτησε τους δίδυμους Αίολο και Βοιωτό. Η ίδια ήταν κόρη ενός γηραιότερου Αίολου και της Ευίππης ή τους Ιππης ή της Θέας, που ο Ποσειδών μεταμόρφωσε σε φοράδα. Η μητέρα της ήταν κόρη τον κενταύρου Χείρωνα. Η 'Αρνη φέρει επίσης και το όνομα Μελανίππη. Η πόλις Κιέριον ονομαζόταν πρώτα 'Αρνη. Την σχέση ίππου και τρεχούμενου ύδατος βλέπουμε στην «Αγανίππη κρήνη», ιερή πηγή της Βοιωτίας, που ανάβλυσε κάτω από κτύπημα της οπλής τον φτερωτού αλόγου Πήγασού, και στο ότι πολλοί ποταμοί έχουν ως συνθετικό τον ονόματός τούς την λέξη ίππος (π.χ. Ενιππεύς). Στον Εύξεινο Πόντο έχουμε την πόλη Σινώπη κοντά στον ποταμό Ασωπό. Ο μύθος μας λέει, ότι ο Ζεύς ερωτεύτηκε την νύμφη Σινώπη και για να την κατακτήσει της έταξε, ότι του ζητούσε. Αυτή ζήτησε, ως γνήσια κόρη της εποχής της, την αιώνια παρθενία (εικ. 26). Στην περίπτωση της Σινώπης δεν πρόκειται για νύμφη τον γλυκού νερού, αλλά για νηρηίδα, έχει όμως μια ενδιαφέρουσα ιστορία. Άλλες νύμφες πόλεων, που έχουν σχέση με το υδάτινο στοιχείο, είναι η Σαλαμίνα (εικ. 27 ), η Εύβοια (εικ. 28), όπου οι πηγές αποτελούσαν πηγή πλούτου, η Ιστιαία (εικ. 29), που απεικονίζεται στεφανωμένη με σταφύλια και καθισμένη επί πλοίου (δύο οικονομικοί πόροι της πόλης).


(Αρθρο της Κάλλιας Χυτήρογλου από το Τευχος 48 , Νοεμβρίου 1984 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

[sam_gr]

Τα Χαρτονομίσματα τής Κατοχής 1941-'44

ε. Χάρτινα κέρματα Εκκλησιών

του Αντωνίου Λιναρδάκη

Κατά την περίοδο τής κατοχής και εξαιτίας των περιορισμών πού είχαν επιβάλει oί γερμανικές αρχές, οι επικοινωνίες με τα νησιά του Αιγαίου ήταν δύσκολες και δύσκολα έφθαναν χρηματαποστολές στα υποκαταστήματα των τραπεζών για τίς ανάγκες των συναλλαγών.
Στις πόλεις ή έλλειψη του χρήματος δεν ήταν τόσο αισθητή, αλλά στα χωριά ήταν πολύ πιο έντονη και κυρίως ή έλλειψη των μικρών άξιών. Οι χωρικοί βέβαια μπορούσαν να αλλάξουν λίγα αυγά με λίγο σιτάρι ή λίγο λάδι με λίγες πατάτες. Στην εκκλησιά όμως πού ό πιστός ήθελε να ανάψει το κερί του και να ρίξει τον άβολό του στον δίσκο τα πράγματα δυσκόλευαν. Οι παλιότεροι τότε φαίνεται πώς θυμήθηκαν τα «μπιλιέτα» τής εκκλησίας στον καιρό τής τουρκοκρατίας και δεν άργησαν να τα ξαναφτιάξουν, μόνο πού τώρα τα χάρτινα αυτά κέρματα τα έλεγαν «μάρκες» Δεν είναι γνωστό ποιες και πόσες εκκλησίες έκοψαν «μάρκες» Τέτοιες είναι οι «μάρκες» τής Εκκλησίας τής Κοιμήσεως τής Θεοτόκου στο χωριό Πέτρα Μηθύμνης Μυτιλήνης. Με απόφαση τής 'Εκκλησιαστικής 'Επιτροπής έκοψαν μικρά κομμάτια από λεπτό χαρτόνι, τύπωσαν πάνω το όνομα τής εκκλησίας, την αξία 5, 10, 20 δραχμές και την. ένδειξη ΜΟΝΟΝ ΔΙΑ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΝ. έβαλαν πίσω την σφραγίδα τής 'Εκκλησιαστικής 'Επιτροπής και τίς έθεσαν σέ κυκλοφορία. Και οι χωρικοί άλλαζαν στο παγκάρι τής εκκλησίας τα μεγαλύτερης αξίας χαρτονομίσματα τους ή τίς έπαιρναν ρέστα για το κερί πού άναψαν. Οι μάρκες είχαν πέραση και στα γύρω μαγαζιά. Και όταν κάποιος είχε πολλές τίς άλλαζε στην Εκκλησία με χαρτονομίσματα μεγαλύτερης αξίας. Κυκλοφόρησαν λίγους μήνες μετά την είσοδο των Γερμανών, δηλαδή κατά τον Νοέμβριο του 1941 μέχρι περίπου τον Δεκέμβριο του 1943. 0 πληθωρισμός τής κατοχής πού κάθε μέρα εξανέμιζε την αξία τής δραχμής σταμάτησε και τίς «μάρκες» γιατί ήταν αδύνατο ή εκκλησία να εκδίδει κάθε τόσα και μεγαλύτερες αξίες. Στη Σάμο επίσης είναι γνωστό πώς κυκλοφόρησαν μάρκες, όχι χάρτινες αλλά μεταλλικές. Στο Κοκκάρι ένα χωριό δυτικά από το Βαθύ, την πρωτεύουσα του νησιού, ό ιερέας τής εκκλησίας του Αγίου Νικολάου θυμάται πώς για τον ίδιο λόγο ή Εκκλησία έκοψε μικρά τετράγωνα 2 x 2,5 εκατοστά περίπου από «πάφιλα» πού ήταν φτιαγμένα παλιά φτηνά τάματα περασμένα με ένα ίχνος ασημιού, πού βρίσκονταν ακόμη στην αποθήκη τής 'Εκκλησίας. Και μερικές φορές έκοψαν και από κοινό τσίγκο. Χτύπησαν επάνω την αξία 1 ή 2 Δρχ. με κοπίδι και τίς κυκλοφόρησαν.
 

Γραφική αναπαράσταση των μεταλλικών μαρκών πού κυκλοφόρησαν
στο χωριό Κοκκάρι τής Σάμου (1941-1943).

Μάρκες της εκκλησίας τής Κοιμήσεως τής Θεοτόκου (5, 10 και 20 δραχμαί), 
πού  κυκλοφόρησαν στην Πέτρα Μυθήμνης Μυτιλήνης (1941-1943).

(Άρθρο του Αντωνίου Λιναρδάκη από το Τευχος 15 , Φεβρουαρίου 1982 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

[sam_gr]

Κυβερνητικό ενδιαφέρον για τα νομισματικά θέματα

Συνέντευξη του Δημήτρη Τσοβόλα στον Αναστάσιο Τζαμαλή


Α. Τζαμαλής: Κύριε Υφυπουργέ, υπάρχουν μερικά θέματα της αρμοδιότητάς σας τα οποία απασχολούν ζωηρά τους 'Έλληνες Συλλέκτες. Ευχαριστώ που θελήσατε να τα συζητήσουμε, για να μας δώσετε τις απόψεις της Κυβερνήσεως πάνω σε αυτά. Πρώτο έρχεται, λόγω επικαιρότητας, το θέμα των αναμνηστικών των Ευρωπαϊκών Αγώνων. Θα Θέλατε να μας πείτε που βρίσκεται σήμερα;
 Δ. Τσοβόλας, Υφυπουργός Οικονομικών: Όπως γνωρίζετε, στη σχετική συζήτηση στη Βουλή, το ΠΑΣΟΚ είχε αντιταχθεί στην κοπή αυτή. Σαν Κυβέρνηση, όμως, βρήκαμε μια σύμβαση του Ελληνικού Δημοσίου με μια ξένη Εταιρία που ήδη είχε αρχίσει να λειτουργεί. Δεν μπορούσαμε παρά να επιτρέψουμε τη συνέχισή της.
Α. Τζαμαλής: Υπάρχουν στοιχεία για τις πωλήσεις της πρώτης σειράς;
Υφυπουργός: Γνωρίζουμε τις ποσότητες που το Νομισματοκοπείο παρέδωσε και που έχουν ως εξής: 55.000 σειρές ασημένια, 14.000 κομμάτια του χρυσού των 2.500 δραχμών και 14.100 κομμάτια του χρυσού των 5.000 δρχ.
Α. Τζαμαλής:  Ένα άλλο Θέμα, κ. Υφυπουργέ, έχει δημιουργηθεί από τις αλλεπάλληλες αναβολές της διαθέσεως των σειρών Proof και Ακυκλοφόρητων της κοπής 1978. Γνωρίζουμε πως 20.000 Proof και 50.000 Ακυκλοφόρητα είναι έτοιμα από το 1980. Ο «Συλλεκτικός Κόσμος», στην προσπάθειά του, να ενημερώσει το συλλεκτικό κοινό, απευθύνθηκε κατ' επανάληψη στην Τράπεζα της Ελλάδος αλλά οι απαντήσεις ήταν πάντα ασαφείς και αναβλητικές. Πού βρίσκεται το Θέμα σήμερα;
Υφυπουργός: Πριν από λίγες ημέρες υπέγραψα την απόφαση διαθέσεως αυτών των νομισμάτων. Για να μη δημιουργηθούν παράπονα, αποφασίσαμε η διάθεση να γίνει με προεγγραφές και να δοθούν μόνο από 2 σειρές κάθε είδους σε κάθε ενδιαφερόμενο. Η έναρξη των προεγγραφών είναι πλέον Θέμα ημερών.*
Ιούνιος 1982 Συλλεκτικός Κόσμος 318
Α. Τζαμαλής: Ένα άλλο θέμα έχει δημιουργηθεί με την απόφαση του Υπουργείου Οικονομικών της 21.3.1980, σχετικά με τα αναμνηστικά της ΕΟΚ. Αυτά διατίθενται μόνο σε Συλλέκτες του εξωτερικού με εισαγωγή του αντιτίμου σε ελεύθερο συνάλλαγμα. Η Τράπεζα Ελλάδος διαθέτει τα δύο νομίσματα αντί 778 δολαρίων, δηλαδή αντί σχεδόν 50.000 δρχ. Εκτός του ότι η τιμή αυτή, όπως διαμορφώθηκε με την άνοδο του δολαρίου, είναι τρομερά εξωπραγματική, υπάρχει και το παράδοξο φαινόμενο να μη μπορούν να τα αγοράσουν οι 'Έλληνες έστω και αν υποθέσουμε πως μερικοί θα ήταν διατεθειμένοι να πληρώσουν αυτό το ποσό. Μήπως θα έπρεπε να ασχοληθείτε και με αυτό το θέμα;
Υφυπουργός: Το θέμα μας έχει ήδη απασχολήσει αλλά δεν καταλήξαμε ακόμα σε οριστικές αποφάσεις. Εκείνο που μπορώ να σας πω πρός το παρόν, είναι πως σκέψη μας είναι να δώσουμε στους Έλληνες τη δυνατότητα αγοράς και πως Θα προσπαθήσουμε να προσαρμόσουμε τις τιμές τους στην πραγματικότητα.
Α. Τζαμαλής: Παραπλήσιο είναι και το θέμα των αναμνηστικών της Δικτατορίας. Μετά την μεταπολίτευση, 4.760 κομμάτια του χρυσού 100δραχμου, 11. 093 του χρυσού 20δραχμον, 4.557 του ασημένιου 100δραχμου και 74.139 του ασημένιου 50δραχμου έχουν δεσμευτεί στην Τράπεζα της Ελλάδος. Στο μεταξύ, λόγω του μικρού αριθμού που βρίσκεται σε χέρια ιδιωτών, η ζήτησή τους αυξήθηκε όπως και η τιμή τους. Μάλιστα, κάποιοι απατεώνες κατασκεύασαν ψεύτικα και τα διοχέτευσαν στην αγορά. Μήπως θα έπρεπε να αποδεσμευτούν και να διατεθούν στους συλλέκτες;
Υφυπουργός: Φοβάμαι πως σε αυτό το θέμα Θα στεναχωρήσουμε λίγο τούς συλλέκτες. Δεν είναι δυνατό η Κυβέρνηση μας να κάμει κάτι που θα παρατείνει τη θλιβερή ανάμνηση της χούντας. Όσα κομμάτια παραμένουν στο θησαυροφυλάκιο της Τραπέζης της Ελλάδος Θα πρέπει σύντομα να μετατραπούν σε μέταλλο.
Α. Τζαμαλής: Ο πληθωρισμός εξαφάνισε τα 3 από τα 9 κέρματα που κυκλοφορούσαν στην Ελλάδα στη 15ετία 1955-1970. Εννοώ το 5λεπτο, το 10λε-πτο και το 20λεπτο και θα έπρεπε ίσως να προσθέσω και το 50λεπτο. Αυτό βέβαια είναι διεθνές φαινόμενο και συνήθως αντιμετωπίζεται με την κοπή νέων — μεγαλύτερων — ονομαστικών αξιών που εξυπηρετούν τις καθημερινές συναλλαγές. Το 1980 κυκλοφόρησε το 50δραχμο που «κάλυψε» τη μία από τις τρείς κενές θέσεις. Δεν Θα μπορούσαμε να συμπληρώσουμε τη σειρά των κερμάτων μας κόβοντας και 100δραχμο και 200δραχμο; Αυτά Θα διευκόλυναν τις συναλλαγές, γιατί στην πραγματικότητα το 20δραχμο του 1960 είχε όση αγοραστική δύναμη έχουν σήμερα 200 δραχμές.
Υφυπουργός: Το Θέμα δεν έχει απασχολήσει την Κυβέρνηση. Θα πρέπει όμως να τονίσω πως η κοπή μεγαλύτερων αξιών είναι πολύπλοκο, και οι σχετικές αποφάσεις Θα πρέπει να λαμβάνονται με προσοχή.
Α. Τζαμαλής: Εφέτος συμπληρώνονται 25 χρόνια από το Θάνατο του Γρηγόρη Αυξεντίου (1957-1982), 70 χρόνια από των Πρώτο Βαλκανικό Πόλεμο (1912-1982), 75 χρόνια από την δολοφονία του Μαρίνου Αντίπα (1907-1982), 150 χρόνια από τη γέννηση του Χαρίλαου Τρικούπη (1832-1982) και ασφαλώς αν ψάξουμε θα βρούμε και άλλες σημαντικές επετείους. Μήπως, σε πρώτη φάση, θα μπορούσαμε να κόβουμε τις μεγαλύτερες ονομαστικές αξίες σαν αναμνηστικές τέτοιων επετείων;
Υφυπουργός: Η ιδέα είναι καλή. 'Όπως όμως σας είπα το θέμα χρειάζεται προσεκτική εξέταση.
Α. Τζαμαλής: Κύριε Υφυπουργέ, οφείλω να ομολογήσω πως η συζήτησή μας αποτέλεσε μια αναπάντεχη έκπληξη για μένα. Γιατί μου δώσατε την ευκαιρία να διαπιστώσω πως μέσα στο φόρτο από τόσες πολλές και τόσο σοβαρές ασχολίες σας, βρήκατε χρόνο να ασχοληθείτε και με αυτά τα θέματα. Πιστεύω πως δεν είναι υπερβολή αν, εκφράσω και τις ευχαριστίες των Συλλεκτών για το ενδιαφέρον που δείξατε για τα θέματα που τούς απασχολούν.

* Η συνέντευξη είχε παραχωρηθεί στα μέσα Απριλίου, αλλά για τεχνικούς λόγους δε δημοσιεύτηκε στο προηγούμενο τεύχος μας. · Όπως είναι γνωστό, οι προεγγραφές για τις σειρές του 1978 άρχισαν στο τέλος Απριλίου και συνεχίζονται.


(Άρθρο του Αναστάσιου Τζαμαλή από το Τευχος 19 , Ιούνιος 1982 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

[cat]

Επειδη ειναι πολλη χρησιμη κ εξαιρετικη η δουλεια που κανεις Κωστα το καρφιτσωνω για να υπαρχει ως μονιμο θεμα. Φυσικα οποιο μελος μας θελει μπορει να το συμπληρωνει αρκει να υπαρχει η αδεια απο τον εκδοτη

[sam_gr]

Τα Χαρτονομίσματα τής Κατοχής 1941 – 44

Ταμειακά Γραμμάτια Αγροτικών Προϊόντων

Του Αντωνίου Λιναρδάκη

Από το χειμώνα του 1941 ο πληθωρισμός άρχισε να κάνει όλο και πιο αισθητή την φοβερή παρουσία του. 0ι τιμές των τροφίμων και γενικά των ειδών πρώτης ανάγκης, που ήδη από τους πρώτους μήνες της κατοχής είχαν εξαφανιστεί από την αγορά, είχαν αρχίσει την κατακόρυφο άνοδο συμπαρασύροντας τους μισθούς και τις τιμές των υπολοίπων αγαθών. Η Τράπεζα της Ελλάδος για να αντιμετωπίσει την κατάσταση αυτή άρχισε να εκδίδει περισσότερα χαρτονομίσματα και σε μεγαλύτερες αξίες, επιτείνοντας έτσι τον πληθωρισμό. Κατά τις περιόδους συγκεντρώσεως των γεωργικών προϊόντων (λάδι, σιτάρι, ρύζι, καπνά κ.ά.) που γίνεται από την Αγροτική Τράπεζα κάθε  Άνοιξη και Φθινόπωρο, μπαίνει, αναγκαστικά, σε κυκλοφορία περισσότερο χαρτονόμισμα που σε ειρηνικές περιόδους, αποσύρεται μόλις το κράτος πουλήσει τα γεωργικά προϊόντα που συγκέντρωσε. Το 1942 όμως η έκδοση χαρτονομίσματος για τις ανάγκες της συγκεντρώσεως θα επιτάχυνε τον πληθωρισμό. Γι’ αυτό η Τράπεζα της Ελλάδος αποφάσισε και εξέδωσε μέσω της Αγροτικής Τραπέζης για την πληρωμή του 75% της τιμής των γεωργικών προϊόντων και Ταμειακά Γραμμάτια, τα οποία Θα εξοφλούσε μετά τρείς περίπου μήνες, με χρήματα που στο μεταξύ θα είχε συγκεντρώσει από την πώληση των συγκεντρωθέντων προϊόντων. Τα ταμειακά αυτά γραμμάτια μπορούσαν να κυκλοφορούν μεταξύ των ανταλλασσόμενων αντί χαρτονομίσματος, γι’ αυτό και ήταν ανώνυμα στον κομιστή. Συνολικά έγιναν τέσσερεις εκδόσεις. Η πρώτη δεν φέρει γράμμα σειράς, ενώ η δεύτερη και η τρίτη φέρουν την ένδειξη: Σειρά Β και Σειρά Γ και ημερομηνίες εκδόσεως 26.11.1942, 5.3.1943 και 15.5. 1943. Και η κάθε σειρά - έκδοση έχει τρείς αξίες: 25.000, 100.000 και 500.000 δρχ. Από τις αξίες αυτές είναι γνωστό ότι κυκλοφόρησαν οι: 25.000 και 100.000 της πρώτης εκδόσεως, οι 25.000, 100.000 και 500.000 της δευτέρας εκδόσεως και οι 25.000 της τρίτης. Ενώ οι αξίες: 500.000 της πρώτης εκδόσεως και 100.000 και 500.000 της Τρίτης εκδόσεως είναι γνωστές μόνον σαν δοκίμια. Τα γραμμάτια της Τετάρτης Εκδόσεως -Σειράς είναι διαφορετικού τύπου. Εκδίδονταν για το σύνολο του οφειλόμενου ποσού μέχρι 2.000.000 δρχ. και συμπληρώνονταν με το χέρι. Κυκλοφόρησαν κατά τον Νοέμβριο του 1943. Τελικά όλα αυτά τα μέτρα δεν απέφεραν τίποτα. 0 πληθωρισμός συνέχισε την άνοδο του με τεράστια άλματα μέχρι πλήρους σχεδόν εξανεμίσεως της αξίας της δραχμής. Έτσι όταν τον Νοέμβριο του 1944 μπήκε σε κυκλοφορία η νέα δραχμή, η σχέση της με την κατοχική - πληθωρική δραχμή ήταν 1 νέα δραχμή προς 50 δισεκατομμύρια πληθωρικές.

- Γραμμάτιο της 1ης εκδόσεως για 25.000 δραχμές

- Γραμμάτιο της 4ης εκδόσεως για 1.664.000 δραχμές

(Άρθρο του Αντωνίου Λιναρδάκη από το Τεύχος 19 , Ιούνιος 1982 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

[sam_gr]

Στα αζήτητα του γαλλικού νομισματοκοπείου ελληνικά νομισματοκοπικά όργανα

του Νίκου Βασιλόπουλου


Όταν προ διετίας βρισκόμουν στο Παρίσι είχα ζητήσει από το εκεί Νομισματοκοπεία, με επιστολή μου (14-2-80) πληροφορίες πάνω στο Θέμα των κοπών του Όθωνα (κοπής Παρισιού).
Ύστερα από λίγο έπαιρνα την ακόλουθη απάντηση (26-2-80) που με απογοήτευσε όσον αφορά το Θέμα των κοπών, αλλά που με πληροφορούσε για κάτι αρκετά σημαντικό
«Σε απάντηση στην αίτησή σας πληροφοριών της 14 Φε   βρ. 1980, με λύπη σας γνωστοποιώ ότι τα αρχεία μας σωπαίνουν πάνω στις (εδώ) πραγματοποιθείσες κοπές για το Ελληνικό Κράτος στα 1833 και 1834. Εν τούτοις διαθέτουμε τα (νομισματοκοπικά) εργαλεία τα σχετικά με την κοπή των 5δραχμων σε ασήμι και των υποδιαιρέσεών τους». Σε επίσκεψη που έκανα λίγο αργότερα στο ίδιο το νομισματοκοπείο ο κος Tilliet, επικεφαλής στο Atelier Principal au  Service du Controle , μου έδωσε φωτοτυπίες ενός καταλόγου στην οποία αναφερόταν τι ακριβώς διέθετε το Παρισινό Νομισματοκοπείο και που παραθέτω, σε μετάφραση:

-Υλικά νομισμάτων 1833 5 δρχ, 1 δρχ, 1/2 δρχ, 1/4 δρχ. Κύρια όψη: 1 μήτρα αναπαραγωγής ,1 σφραγίδα αναπαραγωγής , 1 βασική μήτρα ,1 στεφάνη πετάλου .Πίσω όψη: 1 μήτρα αναπαραγωγής 1 σφραγίδα αναπαραγωγής 1 βασική μήτρα 1 στεφάνη πετάλου
- Υλικό νομισμάτων 1859 10 Λεπτών, 5 Λ, 2 Λ, 1 Λ. Κύρια όψη: 1 σφραγίδα αναπαραγωγής
- Υλικά νομισμάτων 1873 5δράχμου (πρόκειται περί του δοκιμίου). 1 σφραγίδα αναπαραγωγής .

Από τη σχετική συζήτηση με τους εκεί υπευθύνους πληροφορήθηκα μεταξύ των άλλων: «Το υλικό αυτό έπρεπε να είχε επιστραφεί στην Ελλάδα. Αγνοούμε γιατί βρίσκεται εδώ. Πάντως αφού κανείς δεν μας το ζητά μένει εδώ». Έμαθα επίσης την ύπαρξη σφραγισμένων κιβωτίων με τέτοιου είδους περιεχόμενο, χωρίς όμως ιδιαίτερες λεπτομέρειες, το οποία αφορά τις μεταπολεμικές ελληνικές κοπές του βασιλιά Παύλου. «Τα κιβώτια αυτά ανήκουν στο ελληνικό κράτος», με διαβεβαίωσαν, αι αρμόδιοι του Νομισματοκοπείου. «Αρκεί να έρθει κάποιος εκπρόσωπος ταυ για να τα παραλάβει». Μετά την επιστροφή μου στην Ελλάδα, κατά το καλοκαίρι του 1981, επισκέφτηκα και είδα προσωπικά τον διευθυντή του Ελληνικού Νομισματοκοπείου κ. Κάρκα, στον οποίο και εξέθεσα το θέμα. Εξεπλάγη για την ύπαρξη αυτού του υλικού και ανέθεσε σε υφιστάμενό του (παρουσία μου) να επιληφθεί της υποθέσεως. Πλην όμως, όταν στις αρχές του 1982, αλλά και πιο πρόσφατα, ήρθα σε τηλεφωνική επικοινωνία με τους υπευθύνους κ.κ. Darnis και Μaillchon, τίποτα δεν είχε γίνει ακόμα από ελληνικής κρατικής πλευράς. Σε επιστολή μου, στις 11-2-1982, προς το Παρισινό Νομισματοκοπείο, ζήτησα πληροφορίες και λεπτομέρειες για το θέμα και είχα συν τοις άλλοις την ακόλουθη ενδιαφέρουσα απάντηση: «Αν και κάτοχοι αυτών των κιβωτίων (νομισματοκοπτικού) υλικού, των οποίων το περιεχόμενο είναι ιδιοκτησία του Ελληνικού κράτους, δεν είμαστε σε Θέση (δεν μπορούμε λόγω νομικού κωλύματος) να το ανοίξουμε για τον σκοπό και μόνο να κάνουμε την απογραφή τους». Τα πράγματα δηλαδή είναι απλούστατα. Το Παρισινό Νομισματοκοπείο περιμένει από τις δικές μας υπηρεσίες να κάνουν την πρώτη κίνηση. Τώρα, αν οι δικές μας υπηρεσίες αδιαφορούν, ας μη περιμένουμε ότι το Παρισινό Νομισματοκοπείο θα έρθει να τις τραβήξει από το μανίκι και να τους πει: Περιμένουμε, 130 χρόνια! έλα επιτέλους πάρτα . Ούτε, βέβαια είναι υποχρεωμένο να ζητάει τον κάθε αδιάφορο για να του αποδώσει αυτά που του ανήκουν και για τα οποία ο ίδιος δεν ενδιαφέρεται. Προσωπικά δεν διεκδικώ τους « Θησαυρούς » μας από τους «κακούς» ξένους, αλλά απλά και μόνο ζητώ να τελειώσει κανονικά η διαδικασία που ξεκίνησε με την κοπή των νομισμάτων του 'Οθωνα, του Γεωργίου και του Παύλου πού Θα έπρεπε να τερματισθεί με την απόδοση του νομισματοκοπικού υλικού στο ελληνικό κράτος που παραμένει ιδιοκτήτης του. Ζητώ επίσης μετά την επιστροφή του, να εκτεθεί αυτό το υλικό στον ανάλογο χώρο και να μην κλεισθούν επ’ αόριστο σε κάποια ελληνική αποθήκη, που Θα ήταν πολύ χειρότερη από την γαλλική. Γι’ αυτό υπάρχει αρκετή αρνητική εμπειρία. Για όλους αυτούς τους λόγους επέδωσα υπόμνημα στον κ. Δημ. Τσοβόλα, Υφυπουργό Οικονομικών. Περιμένουμε αποτελέσματα.

 
(Άρθρο του Νίκου Βασιλόπουλου από το Τευχος 19 , Ιούνιος 1982 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

[sam_gr]

O Σνομπισμός του “εξαιρετικού” νομίσματος

τού Harry Lips ( μετάφραση Νίκος Βασιλόπουλος )

"Το άρθρο αυτό προέρχεται από το γαλλικό περιοδικό NUMISMATIQUE ΕΤ CHANGE τεύχος 87, με το οποίο αρχίσαμε ιδιαίτερη συνεργασία. Πρόκειται για το μόνο νομισματικό, μηνιαίας κυκλοφορίας, γαλλικό περιοδικό από το οποίο και μετέφρασα το ενδιαφέρον αυτό άρθρο του Harry Lips. θα πρέπει λοιπόν να πω ότι το κύριο πρόβλημα της γαλλικής νομισματαγοράς για τους πολλούς, μετρίων και χαμηλών οικονομικών δυνατοτήτων συλλέκτες, είναι οι υψηλές, υψηλότατες τιμές στα νομίσματα που είναι καλύτερα διατηρημένα. Και το πράγμα δεν σταματάει εκεί αλλά γίνεται περισσότερο περίπλοκο με την περιφρόνηση προς τα λιγότερα διατηρημένα νομίσματα και κατ’ ' επέκταση στον ίδιο το συλλέκτη που τα μαζεύει από τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Όλα τα μαζικά καταναλωτικά μέσα προβάλλουν το τέλειο νόμισμα. Οι κατάλογοι δεν έχουν ποτέ (η σχεδόν ποτέ) νομίσματα κάτω από κατάσταση εξαιρετική ή ακυκλοφόρητη έστω και αν οι φωτογραφίες τους είναι καμμιά φορά ρετουσαρισμένες. Οι κατάλογοι των δημοπρασιών, (αξιοζήλευτοι είναι αλήθεια σε εμφάνιση) έχουν νομίσματα πάντα εξαιρετικά ή και ακυκλοφόρητα ακόμα και αν οι χαρακτηρισμοί δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Οι γνωστοί μεγάλοι έμποροι του Παρισιού οι οποίοι στολίζουν έτσι τις βιτρίνες τους (και δεν είναι κακό) που ντρέπεσαι να τις κοιτάξεις, και προβάλλουν κι' από κει νομίσματα σχεδόν ακυκλοφόρητα εκατό και εκατό πενήντα ετών. Με τις μεγάλες εκθέσεις νομισμάτων γίνεται το ίδια. Γίνεται δηλαδή μια τέτοια πλύση εγκεφάλου που ο μεσαίος συλλέκτης είναι αδύνατο να μην παρασυρθεί από την προκατασκευασμένη εικόνα του καλού και άξιου νομίσματος πού τελεί υπό τις ευλογίες των κρατούντων τα υψηλά αξιώματα της νομισματικής. Άλλωστε πολλές από τες σελίδες του ανωτέρω περιοδικού φιλοξενούν ή μάλλον ενοικιάζονται σε οίκους που παραθέτουν πολυτελείς και εκθαμβωτικές διαφημίσεις του είδους, ενώ τα άρθρα των σειρήνων «περί την υψηλή ποιότητα» και τα τοιαύτα δεν λείπουν. Το άρθρο λοιπόν του Harry Lips δεν αποτελεί βέβαια κάποια προσπάθεια του τύπου προστασίας των καταναλωτών. Αρκείται, και αυτό είναι το πιο σημαντικό νομίζω, σε μια προσπάθεια ιδεολογικής προστασίας των καταναλωτών - νομισματοσυλλεκτών. Είναι μια φωνή αντίθετη στην αλλοτρίωση τού συλλέκτη, πού μαζεύει κομματάκι-κομματάκι την ανθρώπινη ιστορία, και που οι άμεσα και υψηλά οικονομικά ενδιαφερόμενοι θέλουν να του δώσουν μίαν άλλη εικόνα, πλαστή και άσχετη από την αρχή της νομισματοσυλλεκτικής, όχι από ενδιαφέρον για την εξύψωση της συλλογής ταυ πελάτη-συλλέκτη αλλά αποκλειστικά και μόνον για το δικό τους συμφέρον. Για το λόγο λοιπόν αυτό θα πρέπει να ευχαριστήσουμε τον κ. Harry Lips, τον κ. Martin, Διευθυντή του περιοδικού και τον κ. Ε. Gelline, συνεργάτη του περιοδικού ο οποίος ιδιαίτερα μεσολάβησε για την αναδημοσίευση στον «Συλλεκτικό Κόσμο».  Νίκος Βασιλόπουλος"

Μια συνήθεια που μας έρχεται από τις Η.Π.Α., αλλά και από τον φιλοτελισμό. καθιέρωσε μια νοοτροπία αναζητήσεως του σε εξαιρετική κατάσταση νομίσματος Οι επαγγελματίες της νομισματικής συντάχθηκαν χορωδιακά σ' αυτό το ρυθμό

χειροκροτήθηκαν από τους ειδικούς ( experts ) και όλος ο κόσμος εγκωμιάζει την αναζήτηση του τέλειου νομίσματος, Θεωρώντας το σαν την τελειότητα της τελειότητας της συλλογής και σαν να πρόκειται για ό,τι πιο ενδιαφέρον υπάρχει από άποψη επενδύσεως: 'Όλοι όμως αυτοί ξεχνούν να υποδείξουν ότι πρόκειται για το είδος εκείνο του νομίσματος που αποφέρει (στον έμπορο) το πιο άνετο κέρδος, όπως ακριβώς και το πολυτελές οποιοδήποτε είδος αποφέρει περισσότερα από το κοινό. Πρέπει να χτυπήσομε αυτήν, την αντίθετη προς την αλήθεια, προπαγάνδα που οι Μωϋσείς της νομισματικής κατεβαίνοντας, από το Σινά τους με τις γραμμένες εντολές, προωθούν κάθε είδους παραλογισμούς και τείνουν να εξαφανίσουν την καλλιέργεια προς όφελος του κέρδους, επιβάλλοντας στους συλλέκτες μια νοοτροπία μισθοφόρου. Από άποψη νομισματική, όταν σ ' ένα νόμισμα το σύνολο των επιγραφών, των συμβόλων και των ανάγλυφων παραστάσεων είναι καθαρά αναγνώσιμα, το κομμάτι αυτό είναι άξιο ενδιαφέροντος. Δεν είναι οι μικροχαρακιές, τα ίχνη από γδαρσίματα, ούτε και το κάποιο κτύπημα στην περιφέρεια του που αφαιρούν το παραμικρό τεκμηριακό ενδιαφέρον απ’ το συγκεκριμένο νόμισμα. Στις συλλογές που γίνονταν πριν το 1960, τα άψογα κομμάτια έστεκαν πλάι -πλάι, χωρίς ντροπή, με κομμάτια χαμηλότερης καταστάσεως χωρίς αυτό να σοκάρει ούτε κατά το ελάχιστο τους ερασιτέχνες της εποχής εκείνης. Το πολιτιστικό ενδιαφέρον ερχόταν σε πρώτη μοίρα. Στο μέτρο που ο νομισματικός τύπος δεν ήταν αλλοιωμένος, δεν υπήρχε και αξιόλογη διαφορά, λόγω καταστάσεως και, όπως έγραφε ένας συνάδελφος, η αναζήτηση ενός κομματιού «εξαίρετου» δεν αφορούσε παρά την αναζήτηση της τελειότητας ή και της ομορφιάς. Δεν ακούγαμε τις σημερινές γελοιότητες του είδους: μπορεί να πλήρωσα παραπάνω γι' αυτό το κομμάτι, που δεν είναι σπάνιο, πλήρωσα όμως «κατάσταση». Δεν μένει παρά να ειδικευτεί κανείς στις καινούργιες κόπιες νομισμάτων της «Λέσχης του Μεταλλίου» Στις μέρες μας το ενδιαφέρον του συλλέκτη συνδέεται, εκ των πραγμάτων, αλλά και εξ αιτίας της υψηλής τιμής των νομισμάτων, με την έννοια της επενδύσεως και, ας το ομολογήσουμε, αυτή η σχέση Θα ενταθεί με την μοιραία άνοδο των τιμών, και θα πρέπει να συνηθίσουμε στην ιδέα ότι το να συλλέγεις και να επενδύεις θα βαδίζουν στο εξής μαζί. Γι' αυτά ας εξετάσουμε την περίπτωση των χρυσών νομισμάτων του δεκαδικού συστήματος που είναι και τα πιο κοινά γαλλικά χρυσά (μετά το 1800). Κατά τη διάρκεια της περιόδου από το 1976 ως το 1979 τα χρυσά νομίσματα των 20 Fr της Α’ Αυτοκρατορίας (μέχρι 1815) κόστιζαν γύρω στα 400 με 500 φράγκα. Τώρα τα νομίσματα αυτά, διαπραγματεύονται γύρω στα 800 με 900 φράγκα. Επομένως με μια υπεραξία γύρω στο διπλάσιο. Αυτά τα ίδια νομίσματα σε κατάσταση «εξαιρετική» κόστιζαν 1500 με 2000 φράγκα, μα σε καμιά περίπτωση αυτά τα ίδια νομίσματα δεν μπόρεσαν να διπλασιάσουν την τιμή τους όπως τα μέτριας διατηρήσεως. Ας πάρουμε επίσης και τα παράδειγμα του σπάνιου Τάλιρου του Βασιλιά της Βεστφαλίας, που κόστιζε 10.000 φράγκα. Σήμερα , Θεωρείται το ανώτατο όριο αν αυτό το νόμισμα πουληθεί στα 14.000 φράγκα. Στη διεθνή νομισματική κατάσταση, όπως διαμορφώνεται στις ημέρες μας, μετά μια φάση επιβραδύνσεως είναι σχεδόν βέβαιο ότι μέσα σε 3 ως 5 χρόνια, μία νέα απότομη ώθηση προς τα πάνω, θα προκαλέσει ένα νέο διπλασιασμό της τιμής των κοινών νομισμάτων μέσα στο πλαίσιο του πληθωρισμού που θα είναι διψήφιο. (Στην Γαλλία ήταν κάτω του 10%). Η έκπληξή μας όμως Θα είναι μεγάλη αν δούμε το προαναφερόμενο κομμάτι να φτάνει τα 30.000 φράγκα ενώ δεν Θα εκπλαγούμε καθόλου αν το χρυσό 20Fr του Ναπολέοντος Α ' έφτανε τα 1.500Fr. Είναι ευνόητο ότι όσο ανεβαίνουμε στην ιεραρχία των τιμών, ο αριθμός των συλλεκτών μειώνεται και συνεχίζοντας αυτό το συλλογισμό μέχρι την λογική του κατάληξη; Θα μπορέσουμε να παρατηρήσουμε ότι από ένα ορισμένο αριθμό και πέρα, το σύνολο των συλλεκτών θα μετράται στα δάχτυλα του χεριού (και μόνον) γεγονός που ονομάζεται «πυραμιδικό αποτέλεσμα». Η διαπραγματευσιμότητα θα περιοριστεί σε ένα μικρό απαιτητικό κύκλο, επικεφαλής των οικονομικά πολύ ισχυρών, που Θα κάνουν την συλλογή ένα προνόμιο προορισμένο για μια λέσχη που δεν Θα δοκιμάζει τίποτα άλλο παρά την «βίαιη ισχύ του χρήματος» όπως θα έλεγε ο Goncourt, και Θα περιορίσει αυτού του είδους τα νόμισμα στους «happy few» (λίγους ευτυχείς). Πάντως βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα και από άποψη νομισματική ή επενδυτική η συλλογή νομισμάτων ΠΩ ή Ε είναι η πιο πλεονεκτική η πιο εύκολα και σύντομα διαπραγματεύσιμη καθώς και η ευκολότερη πραγματοποιήσιμη. Ας θυμηθούμε τα λόγια του εφευρέτη των Prisunic: «Είναι απίθανο το τί ποσά μπορούν να ξοδέψουν οι άνθρωποι με τις περιορισμένες οικονομικές δυνατότητες». Εάν πάρουμε τον αντίποδα όλων όσων λέγονται και γράφονται τα τελευταία χρόνια, Θα δούμε πώς η παρατήρηση της νομισματικής αγοράς μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι δεν συμβαίνει (επειδή τα εξαιρετικά νομίσματα, που έχουν και τις υψηλές τιμές έναντι των χαμηλών καταστάσεων), να υπάρχει αναγκαία και η λογική σχέση επένδυση/υπεραξία. Τα νομίσματα αυτά δεν θα έχουν παρά το αναμφίβολο πλεονέκτημα να είναι αισθητικά πιο ευχάριστα για θαυμασμό, όπως σχεδόν ένα καινούργιο αυτοκίνητο τραβάει περισσότερο το μάτι από ένα μεταχειρισμένο. Συμπερασματικά: το αντικείμενο αυτών των παρατηρήσεων δεν είναι η κακολογία των «εξαιρετικών» νομισμάτων, κάθε άλλο, αλλά το να βάλουμε στη θέση τους τα πράγματα όπως θα πρεπε να είναι καθώς και να καθησυχάσουμε και να ενθαρρύνουμε τους συλλέκτες που αισθάνονται υποδεέστεροι (σε συλλογή) επειδή το «ακυκλοφόρητο» ή «εξαιρετικό» είναι πέρα από τις δυνατότητές τους και ότι αυτό το είδος των νομισμάτων των εξαιρετικά διατηρημένων κάτω από την επιρροή της μόδας; παρεισφρήσει την αμφιβολία σε πολλούς (συλλέκτες) βεβαιώνοντας με τόσο παράλογη επιμονή, ότι αυτά είναι τα μόνα άξια και αξιοπρεπή νομίσματα που δεν επισύρουν την περιφρόνηση από τους επαΐοντες.
M.H.L.

(Άρθρο του Harry Lips από το Τεύχος 15 ,Φεβρουάριος 1982 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

[sam_gr]

Ξένα νομίσματα πού κυκλοφόρησαν στην Ελλάδα

Α. Π. Τζαμαλή και Ο. Έξαρχου

(ΣΤ) ΑΙΓΥΠΤΟΣ

Οι δεσμοί τής Ελλάδας με την Αίγυπτο χάνονται στα βάθη τής προϊστορίας. Το εμπόριο μεταξύ των δύο χωρών ήταν τόσο πυκνό πού οι Φαραώ παραχώρησαν μια ολόκληρη πόλη, τη Ναύκρατι , στο δέλτα τού Νείλου για εγκατάσταση των Ελλήνων. Το 332 π.Χ. ή Αίγυπτος κατακτήθηκε από τον Μεγάλο Αλέξανδρο καί μετά το θάνατο του αποτέλεσε χωριστό βασίλειο πού κυβερνήθηκε, για 300 χρόνια, από την ελληνική δυναστεία των Λαγιδών. Το 30 π.Χ. κατακτήθηκε από τούς Ρωμαίους και στο μοίρασμα τής Αυτοκρατορίας, ή Αίγυπτος πέρασε στους Αυτοκράτορες τής Κωνσταντινουπόλεως.  Ήταν από τίς πρώτες βυζαντινές χώρες πού κατάκτησαν οι Άραβες στη μεγάλη εξόρμηση τού Ισλάμ (641). Το 1516 κατακτήθηκε από τούς Τούρκους και παρέμεινε 'Οθωμανική επαρχία, τυπικά, μέχρι το 1914 πού ανακηρύχθηκε Βρετανικό Προτεκτοράτο. Ήδη όμως από τις αρχές τού 19ου αιώνα οι δεσμοί με την Οθωμανική Αυτοκρατορία είχαν αρχίσει να χαλαρώνουν, όταν Διοικητής της έγινε ένας πανούργος Αλβανός από την Καβάλα, ό Μοχάμεντ Αλή (ή Μαχμέτ - Αλής). Κάτω από τη δραστήρια διακυβέρνησή του, ή Αίγυπτος έγινε τόσο ισχυρή πού όταν δ Σουλτάνος ζήτησε τη βοήθειά της εναντίον των επαναστατημένων Ελλήνων, αυτή ήταν πιο πολύ ή βοήθεια ένας σύμμαχου παρά ενός υποτελή. Ο αιγυπτιακός στρατός, οργανωμένος και διοικούμενος από Γάλλους αξιωματικούς, λίγο έλειψε να σβήσει την Ελληνική 'Επανάσταση. Τα νομίσματα τής Αιγύπτου κόβονταν στο όνομα των Τούρκων Σουλτάνων, μέχρι το 1914. Γι' αυτό και κυκλοφορούσαν, μαζί με τα άλλα τούρκικα, στον ελληνικό χώρο, πού αποτελούσε ακόμα τμήμα τής 'Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Αξίζει μάλιστα να παρατηρήσουμε ότι οι παλαιότεροι Σουλτάνοι δεν έκοβαν πολλές μικρές άξιες για την Αίγυπτο (χάλκινα κι ασημένια), αφού υπήρχαν για την καθημερινή συναλλαγή τα αντίστοιχα Τουρκικά νομίσματα. Υπήρχε δηλαδή απόλυτη νομισματική ισοτιμία. Ο κατάλογός μας, λοιπόν, αναφέρεται στην ίδια ακριβώς περίοδο με αυτόν τής Τουρκίας και στις βασιλείες των ίδιων Σουλτάνων (σημείωση 1). Κύρια χαρακτηριστικά και στα Αιγυπτιακά νομίσματα, είναι ο Τουράς και ή βασική χρονολογία Εγίρας (σημείωση 2) πού ανέβηκε κάθε Σουλτάνος στον θρόνο τής Κωνσταντινουπόλεως.

Για να τα ξεχωρίζετε απ’ τα Τουρκικά, θα πρέπει να βλέπετε στην πίσω όψη τη λέξη (ΜΙΣΡ), πού σημαίνει ΑΙΓΥΠΤΟΣ. Τα έτη βασιλείας είναι «γραμμένα» στην επάνω πλευρά τής πίσω όψεως, αλλά στους τελευταίους Σουλτάνους, τα βλέπουμε (κυρίως στα χάλκινα νομίσματα) κάτω απ’ τον Τουρά. Το ίδιο συμβαίνει και με τίς αξίες των νομισμάτων, πού συνήθως αναφέρονται στην κύρια όψη - στις παλαιότερές εκδόσεις - ενώ αργότερα διακρίνονται πίσω. Άλλωστε, στα παλιότερα νομίσματα (ακριβώς όπως και με τα Τουρκικά) δεν φαίνονται πουθενά και ξεχωρίζονται μόνο απ' το βάρος και τη διάμετρο τού νομίσματος. Οι ονομασίες των βασικών άξιών είναι απόλυτα ίδιες με τίς Τουρκικές και γι' αυτό δεν χρειάζεται να τίς επαναλάβουμε. Στους ξένους καταλόγους το «γρόσι» θα το συναντήσετε με την ονομασία «Piastre» (όπως και στην Τουρκία) αλλά σέ νεότερα χρόνια θα δείτε την αιγυπτιακή ονομασία «Chirsh» ή «Guezche», αντίστοιχη τού Τουρκικού «Kurus». Τα χρυσά νομίσματα οι  Έλληνες τα λέγανε Μισσίρια, από την ονομασία τής Αιγύπτου, σέ αντίθεση με τα Τουρκικά πού τα λέγαν Πολίτικα (απ' την Κωνσταντινούπολη). Το ίδιο ισχύει και για τα χρυσά και ασημένια νομίσματα τής Τυνησίας, πού επίσης αποτελούσε τμήμα τής  Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Φαίνεται πώς μικρές ποσότητες από αυτά κυκλοφορούσαν στον ελληνικό χώρο μαζί με τα τούρκικα. Στο διάταγμα τής 16ης Μαρτίου 1822 τής «Προσωρινής Διοικήσεως τής 'Ελλάδος», με το οποίο καθορίζονταν οι ισοτιμίες των ποικίλων νομισμάτων πού κυκλοφορούσαν, αναφέρονται και «Φλωριά τουνέζικα » πού άξιζαν 12 Γρόσια και 20 Παράδες. Θεωρητικά, και σέ μία άλλη Ιστορική περίοδο, τα χρυσά νομίσματα τής Τυνησίας πρέπει να γίνονταν δεκτά και στην 'Ελλάδα. Από το 1881, ή Τυνησία μεταβλήθηκε σέ γαλλικό Προτεκτοράτο και τα νομίσματά της ακολουθούσαν πιστά τα γαλλικά πρότυπα και εκφράζονταν σέ Φράγκα και Σαντίμ. Κατά συνέπεια, αφ' ότου ή Ελλάδα συνδέθηκε με τη Λατινική Νομισματική Ένωση, τα τυνησιακά 10φραγκα μπορούσαν να κυκλοφορήσουν στη χώρα μας, αφού είχαν το ίδιο βάρος και τον ίδιο τίτλο με τα 10Δραχμα και 20Δραχμα.

(Σημείωση 1)Συνιστούμε στους συλλέκτες να ενημερώνονται για τούς τύπους των νομισμάτων και από το κεφάλαιο τής Τουρκίας (τεύχη 7 και 8-9) Συλλεκτικού Κόσμου». 'Εκεί θα βρουν, άλλωστε, και άλλα βοηθητικά στοιχεία.

(Σημείωση 2)Για την μωαμεθανική χρονολόγηση (μετά Εγίρας) βλέπε στο ίδιο κεφάλαιο (τεύχη 7 και 8-9).


(Άρθρο των Α. Π. Τζαμαλή και Ο. Έξαρχου από το Τευχος 19 , Ιούνιος 1982 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

[sam_gr]

Ξένα νομίσματα πού κυκλοφόρησαν στην Ελλάδα

Α.Π. Τζαμαλή και Θ. Έξαρχου

ΜΕΓ. ΒΡΕΤΑΝΙΑ

 Μαζί με τη Γαλλία, ή Μεγάλη Βρετανία υπήρξε κι' αυτή μια απ' τίς Μεγάλες Δυνάμεις πού έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην  Ιστορία τής Ελλάδος και ιδιαίτερα σ' όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα και στις πρώτες δεκαετίες τού εικοστού. ` Η ανάμιξη βέβαια των ξένων χωρών στις εσωτερικές μας υποθέσεις είναι πάντα ένα πολύ γνώριμο φαινόμενο, πού συνεχίστηκε και μετά τα χρονικά όρια πού τοποθετεί ή δική μας μελέτη.  Ωστόσο, βασικός σκοπός τής έρευνας μας δεν είναι ή καταγραφή των ιστορικών γεγονότων, αλλά ή προσπάθεια να εντοπίσουμε τίς χρονικές περιόδους πού το πέρασμα των ξένων απ’ τη χώρα μας έχει άμεση σχέση με τη χρησιμοποίηση των νομισμάτων τους απ' τούς Έλληνες. Σαν ορόσημο τού καταλόγου μας τοποθετούμε την 'Αγγλική κατοχή στα 'Επτάνησα (1811-1864) και συγκεκριμένα απ' το 1825, οπότε εφαρμόστηκε διά νόμου ή χρησιμοποίηση των Βρετανικών νομισμάτων σ' αυτή την περιοχή τής Ελλάδος.. (σημείωση 1.)  Στην υπόλοιπη χώρα ή κυκλοφορία αυτών των νομισμάτων ακολούθησε τίς ίδιες ιστορικές εξελίξεις πού έφεραν στην 'Ελλάδα και τα γαλλικά. 'Η παρουσία των Άγγλων στην Ελλάδα υπήρξε έντονη στην Επανάσταση τού 1821, στην Κρητική απελευθέρωση και σ' όλα τα πολιτικά μας γεγονότα μέχρι το τέλος τής δεύτερης δεκαετίας τού 20ου αιώνα. (Βλέπε, και εισαγωγή Γαλλίας, «Συλλεκτικός Κόσμος, τ. 12). Έτσι, θα μάς δοθεί ή ευκαιρία να γνωρίσουμε μέσα από τον κατάλογό μας τα Αγγλικά νομίσματα μιας περιόδου εκατό περίπου ετών. Κι' ας μην ξεχνάμε ότι ή Αγγλική χρυσή λίρα παραμένει πάντα για τούς Έλληνες ένα ισχυρότατο νόμισμα τής οικονομικής μας ζωής.. Στην κύρια όψη των νομισμάτων θα δούμε στερεότυπα το πορτραίτο τού βασιλιά, αλλά και στην πίσω όψη ελάχιστες παραλλαγές θα συναντήσουμε σ' όλη αυτή τη μακρόχρονη περίοδο. Η επιγραφή πού κυριαρχεί, πότε στην κύρια και πότε μοιρασμένη ανάμεσα στην κύρια και την πίσω όψη, είναι ό τίτλος τού βασιλιά, «DEI - GRA-ΤΙΑ BRITANNIARUM - REX - FIDES DEFENSOR» (Θεία Χάριτι Βασιλεύς των Βρετανών, . Υπερασπιστής τής Πίστεως). 'Η λατινική αυτή φράση δεν παρουσιάζεται ποτέ απόλυτα ολοκληρωμένη, αλλά με διάφορες συντομογραφίες και συχνά βλέπουμε μόνο τ' αρχικά γράμματα ορισμένων λέξεων. Στην εποχή τής βασιλίσσης Βικτωρίας, όπως ήταν φυσικά, ή λέξη REX (Βασιλεύς) αντικαταστάθηκε με το θηλυκό της «REGINA» και το BRITANNIARUM (Βρετανών) αρχίζει να γράφεται με δύο Τ. Απ' το 1893, εξ άλλου, προστέθηκαν στο τέλος τού τίτλου τα αρχικά δύο νέων λέξεων «IND. ΙΜΡ.» (INDIARUM IMPERATOR = Αυτοκράτωρ των Ινδιών) κι' αργότερα, στην εποχή τού 'Εδουάρδου Ζ` , κοντά στο BRITT. μπήκαν και τα γράμματα «ΟΜΝ» (ΟΜΝΙUΜ=Όλων), σαν επιβεβαίωση τής κυριαρχίας τού Βασιλιά πάνω σέ όλες τίς Βρετανικές αποικίες. Έτσι, ό τελικός τίτλος πού καθιερώθηκε στα νομίσματα ήταν 'σέ άπταιστη καθαρεύουσα ή φράση «Θεία Χαρίτι Βασιλεύς πασών των Βρετανών, Υπερασπιστής τής Πίστεως, Αυτοκράτωρ των Ινδιών». Ένας μεγαλόπρεπος τίτλος πού κόστισε παρά πολύ ακριβά σέ πολλούς λαούς. Οι Έλληνες συλλέκτες έχουν δείξει κατά καιρούς ιδιαίτερη προτίμηση στα αγγλικά νομίσματα κι' είναι γνωστές στους περισσότερους οι ονομασίες τους. Ωστόσο, τίς αναφέρουμε ενδεικτικά για να γνωρίσουμε καλύτερα τη σχέση πού υπάρχει ανάμεσα στις διάφορες νομισματικές αξίες.

-Φαρδίνι (Farthίng)
-Πέννα (Penny) = 4 φαρδίνια
-Σελίνι (Shilling) = 12 πέννες
-Φλορίνι (Florin) = 2 σελίνια
-Κορώνα (Crown) = 5 σελίνια
-Λίρα (Sονereign-Ρουnd) = 4 κορώνες.

Οι νομισματικές μονάδες εκτός από ελάχιστες περιπτώσεις σέ νομίσματα μικρών άξιών, αναφέρονται κατά κανόνα ολογράφως, όπως HALF (Μισό), ΟΝΕ (Ένα), TWO (Δύο), THREE (Τρία), FOUR (Τέσσερα), SIX (Έξι).
Στους ξένους καταλόγους θα συναντήσετε στη Μεγάλη Βρετανία και τίς ειδικές σειρές Maundy. Ήταν μια ξεχωριστή κοπή ασημένιων νομισμάτων μικρών άξιών - 1, 2, 3 και 4 πέννες -πού καθιερώθηκε για λόγους καθαρά φιλανθρωπικούς απ' την εποχή τού Καρόλου Β ' (1630-1685) (σημείωση 2.). Όπως είναι φανερό, ή κυκλοφορία αυτών των νομισμάτων πρέπει να χαρακτηριστεί σαν ένα τοπικό αγγλικό έθιμο πού δεν άφορά τον κατάλογο πού ακολουθεί. Τα επίσημα νομισματοκοπεία τής Αγγλίας είναι του Χήτον και του Κίνγκς Νόρτον, πού υποδηλώνονται ελάχιστες φορές πάνω στα νομίσματα με τίς συντομογραφίες Η και ΚΝ, αλλά κατά κανόνα δεν αναφέρεται το νομισματοκοπείο ούτε φαίνονται άλλα ιδιαίτερα σύμβολα. · Εξαίρεση αποτελούν τα γράμματα WW (αρχικά τού χαράκτη) και ορισμένοι λατινικοί αριθμοί πού παρουσιάζονται κάποτε-κάποτε στα νομίσματα των πρώτων βασιλιάδων τού καταλόγου μας. Σημειώνουμε ακόμα ότι όσες φορές συναντήσετε στα χρυσά νομίσματα άλλα γράμματα, όπως C I M Ρ S-SA, πρόκειται για εκδόσεις των νομισματοκοπείων τού Καναδά, των Ινδιών, τής Αυστραλίας και τής Νοτίου Αφρικής. Επειδή σέ ορισμένους ξένους καταλόγους θα συναντήσετε συχνά μικρές παραλλαγές των νομισμάτων σέ διάφορες χρονολογίες, αξίζει να σάς υπενθυμίσουμε ότι γενική αρχή τού καταλόγου μας είναι να σάς ενθαρρύνουμε να συμπληρώσετε ολοκληρωμένες σειρές «τύπων» (σχεδίων) κι' όχι να συγκεντρώσετε όλες τίς χρονολογίες και τίς παραλλαγές από κάθε νόμισμα. Μια τέτοια τακτική είναι άσκοπη, κατά τη γνώμη μας, αρκετά δαπανηρή και θα σάς κάνει ν' απογοητευθείτε πολύ σύντομα.

(σημείωση 1.) Βλέπε Α.Π. Τζαμαλή «ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ» έκδοση 1977

(σημείωση 2.) Νεότεροι ερευνητές ανάγουν το έθιμο σέ πολύ παλιότερη εποχή. Υποστηρίζεται πώς άρχισε όταν ό Άγιος Αυγουστίνος αποβιβάστηκε στο Κεντ, δηλαδή το 597 μ.Χ ! Πάντως είναι γεγονός πώς ή διανομή των νομισμάτων Maundy αποτελεί μια από τις αρχαιότερες Θρησκευτικές τελετές στην Αγγλία. (ακολουθεί τιμοκατάλογος)

(Άρθρο του Α. Π. Τζαμαλή και Θ. Έξαρχου από το Τεύχος 15 ,Φεβρουάριος 1982 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

[sam_gr]

Ενδιαφέρουσες νομισματικές ανακοινώσεις

Στις 28 Απριλίου η Ελληνική Νομισματική Εταιρία πραγματοποίησε συγκέντρωση με νομισματικές ανακοινώσεις. Η συγκέντρωση έγινε στο εντευκτήριο του Συνδέσμου Ελλήνων Συλλεκτών και την παρακολούθησαν πολλά μέλη του Συνδέσμου και της Ε.Ν.Ε.

0 κ. Πάνος Ταζεδάκης παρουσίασε μερικά «ιδιωτικά» μετάλλια αναμνηστικά οικογενειακών συμβάντων, όπως γάμων, βαπτίσεων, αρραβώνων.

-Από τη συγκέντρωση της Ε.Ν.Ε

Ανάμεσα σ αυτά, ιδιαίτερη αίσθηση προκάλεσε ένα χάλκινο μετάλλιο που στις δύο όψεις του φέρει ανδρικό και γυναικείο πορτραίτο και τις επιγραφές 0ΙΑ-16 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1915. ' Ένα δεύτερο χάλκινο μετάλλιο φέρει τα πορτραίτα των ιδίων προσώπων γερασμένων και την επιγραφή ΓΛΥΦΑΔΑ-16 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1965. Το άγνωστο ζευγάρι, όπως εξήγησε α κ. Ταζεδάκης, παντρεύτηκε στην Οία της Σαντορίνης και γιόρτασε τα 50 χρόνια του γάμου του με την κοπή του δεύτερου χαριτωμένου μεταλλίου. Η κ. Ρένα Αργυροπούλου μίλησε, φέρνοντας παραδείγματα από παραστάσεις νομισμάτων και κτερισμάτων, για τα υποδήματα με γυριστές μύτες, που απέδειξε πώς στη χώρα μας χρησιμοποιούνταν από το 1200 π.Χ. για να φτάσουν, με τη μορφή του τσαρουχιού, ως τις μέρες μας. 0 κ. Πέτρος Πρωτονοτάριος παρουσίασε το μοναδικό νόμισμα του Ματθαίου Ασάνη -Καντακουζηνού, (1354 - 1357), γιού και Συναυτοκράτορα του Ιωάννη ΣΤ Αναφέρθηκε στην ιστορία και νομισματική της περιόδου και έδωσε τη δυνατότητα στους παρευρισκόμενους να κρατήσουν, έστω για λίγα λεπτά, στα χέρια τους μια μοναδική σπανιότητα.

0 κ. Νίκος Πουλάκος παρουσίασε Σεζίνι της Βενετίας και Γαζέττες CANDIA που φέρουν επισημάνσεις. Οι επισημάνσεις με αρχικά ή εμβλήματα διαφόρων Βενετσιάνων αξιωματούχων, έγιναν σε νησιά και φρούρια που η Γαληνότατή Δημοκρατία εξακολουθούσε να κατέχει στον ελληνικό χώρο τον 17ο αιώνα. Πληροφορίες για την ακριβή σημασία τους, για τον τόπο, το χρόνο και τη σκοπιμότητα αυτών των επισημάνσεων δεν έχουμε - και σ' αυτό ίσως οφείλεται και η ιδιαίτερη γοητεία τους

- Νίκος Πουλάκος

Ένα εντυπωσιακό και μοναδικό νομισματικό κειμήλιο παρουσίασε ο κ. Ακύλας Μίλας.

Μία μεταλλική μεγάλη σφραγίδα με την οποίο «τυπώθηκαν» χάρτινες μάρκες των 10 παράδων στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου του Τοπ-Καπή (περιοχή Πύλης του Αγίου Ρωμανού) της Κωνσταντινουπόλεως. 0 κ. Αντώνης Πιναρδάκης παρουσίασε μια σειρά αποτυπωμάτων σφραγίδων που χρησιμοποιούνταν στη Σάμο στην τελευταία περίοδο της Τουρκοκρατίας. Όπως εξήγησε ο διακεκριμένος ερευνητής, παρ’ όλο που αυτές αναγράφουν χρηματικές αξίες δεν πρόκειται γιο χάρτινες μάρκες ( μπιλιέτα ) αλλά μάλλον για σφραγίδες που χρησιμοποιούσαν οι τοπικές αρχές σαν αποδεικτικά καταβολής διαφόρων τελών, χαρτοσήμων, κ.λπ. 0 κ. Μάριος Τσαρούχης παρουσίασε μερικά ενδιαφέροντα νεοελληνικά ιδιωτικά μετάλλια που για πρότυπά τους έχουν αρχαία νομίσματα. Με την ευκαιρία, σχολίασε διάφορους συμβολισμούς των παραστάσεων των αρχαίων αυτών νομισμάτων

- Πέτρος Πρωτονοτάριος

και στάθηκε ιδιαίτερα στις σημασίες που αποδίδονταν στις διάφορες απεικονίσεις πλοίων.

Σε ένα άλλο εντελώς κλίμα μετέφεραν τα μικρά μετάλλια που παρουσίασε ο κ. Θεόδωρος Πιτίδης. Στην μία όψη τους φέρουν πορτραίτα γυναικών και ονόματα (Άντζελα, Γαβριέλα) και στην πίσω όψη, διευθύνσεις. Πρόκειται για διαφημιστικά γαλλικών οίκων ανοχής (τέλη 19ου - αρχές 20ου αιώνα)! Ο κ. Α. Π. Τζαμαλής, τέλος, ενημέρωσε τους παρευρισκόμενους πάνω στις εξελίξεις διαφόρων τρεχόντων νομισματοσυλλεκτικών θεμάτων. Πολλά τα θέματα (που αναφέραμε εντελώς συνοπτικά αλλά ελπίζουμε να τα παρουσιάσουμε αναλυτικότερα σε προσεχή τεύχη), ζωηρό και το ενδιαφέρον - όπως έδειξαν οι συζητήσεις και η ανταλλαγή γνωμών που ακολούθησε στα περισσότερα απ’ αυτά.

- Αναστάσιος Τζαμαλής

ΔΙΟΡΘΩΣΗ: Στο 17ο τεύχος και στη σελίδα 231 γράψαμε για τον Στατήρα που η κ. Ρένα Αργυροπούλου είχε παρουσιάσει στη συγκέντρωση της Ε.Ν.Ε. της 10ης.3.82 πως «Οι παλιότεροι επιστήμονες πίστευαν πως είχε κοπεί στην Καρία ενώ οι νεώτεροι υποστηρίζουν πως έχει κοπεί από άγνωστο Νομισματοκοπείο της Κιλικίας». Το σωστό είναι ακριβώς το αντίθετο.


(Άρθρο από το Τεύχος 19 ,Iούνιος 1982,του Περιοδικού: ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

[sam_gr]

Οθωμανικά νομίσματα. Μέρος Α'

Του Παναγιώτη Γ. Κόκκα

Με χαρά δημοσιεύουμε στο τεύχος αυτό την εργασία ενός νέου συνεργάτη τού περιοδικού μας. '0 κ. Παναγιώτης Κόκας, δικηγόρος τής Θεσσαλονίκης, είναι συλλέκτης από το 1955 νομισμάτων, πού κυκλοφόρησαν στην Ιδιαίτερη πατρίδα του Μακεδονία κατά την διάρκεια των δύο μεγάλων περιόδων πού διετέλεσε κάτω από ξενική κυριαρχία, τής ρωμαϊκής και τής οθωμανικής. Οι συλλογές του επανειλημμένα χρησιμοποιήθηκαν κατά την σύνταξη ειδικών νομισματικών μελετών από Έλληνες και ξένους επιστήμονες, νομίσματα δε και κείμενά του έχουν δημοσιευτεί κατά καιρούς στον ξένο νομισματικό τύπο. Είναι από τούς λίγους βαθείς γνώστες των οθωμανικών νομισμάτων πού διαθέτουμε στην χώρα μας σήμερα

Το ενδιαφέρον για επιστημονική μελέτη των οθωμανικών νομισμάτων όπως και για συστηματική συλλογή των νομισμάτων αυτών υπήρξε και εξακολουθεί να είναι στην Ελλάδα πολύ περιορισμένο. Η διαπίστωση είναι διπλά λυπηρή. Γιατί τα οθωμανικά νομίσματα υπήρξαν το κύριο μέσο συναλλαγών στον ελληνικό χώρο για τέσσερες ή και πέντε αιώνες τής πιο πρόσφατης ιστορίας μας και ή γνώση τους θα συνέβαλε ιδιαίτερα στην καλλίτερη κατανόηση πολλών οικονομικών φαινομένων τής περιόδου αυτής. Και ακόμα γιατί, καθώς τα οθωμανικά νομίσματα εξακολουθούν να βρίσκονται σέ μεγάλες ποσότητες στον ελλαδικό χώρο, υπάρχει πάντοτε ή δυνατότητα να σχηματισθούν τόσο στα κατά τόπους μουσεία μας όσο και από ιδιώτες συλλέκτες πολύ ενδιαφέρουσες συλλογές, ή δημοσίευση των οποίων θα συντελούσε σέ μια επιβλητική εμφάνιση των Ελλήνων νομισματολόγων και συλλεκτών σέ διεθνές επίπεδο.

Ξεκινώντας από την διαπίστωση αυτή και παίρνοντας αφορμή από τρία άρθρα αφιερωμένα στα 'Οθωμανικά Νομίσματα πού σέ διάστημα λίγων μηνών είδαν πρόσφατα το φως της δημοσιότητας, σέ ελληνικά συλλεκτικά περιοδικά, έκρινα ότι μια πληρέστερη ενημέρωση, πάνω στα θέμα, είναι επιβεβλημένη. 'Από τις εργασίες αυτές, το άρθρο τού κ. Κ. Παπαδόπουλου είναι το πιο ενημερωτικό και χρήσιμο, χάρη και στους πίνακες πού το συνοδεύουν. Το άρθρο τού κ. 'Ι. Λιβεριάτου για τα Οθωμανικά Νομισματοκοπεία των πόλεων πού περιλαμβάνονται μέσα στα όρια τής σημερινής ελληνικής επικρατείας, περιορίζεται κυρίως, στο συγκεκριμένο θέμα και δεν είναι απαλλαγμένο από κάποια λάθη. 'Η εργασία εξάλλου των κ.κ. 'Α. Τζαμαλή και Θ.Έξαρχου, συνοπτική κατ' ανάγκη, είναι μία ενδιαφέρουσα παρουσίαση τού θέματος, αλλά και κάποιες ελλείψεις εμφανίζει και περιέχει την αδυναμία να αρχίζει την εξέτασή των Οθωμανικών Νομισμάτων, ξεκινώντας από τον Αβδούλ Χαμήτ Α', με τον ισχυρισμό ότι τα παλαιότερα νομίσματα είναι σπάνια στην ελληνική αγορά. Το επιχείρημα όμως δεν ευσταθεί. Τα νομίσματα πού έκοψαν στο νομισματοκοπείο τής Κωνσταντινούπολης οι πέντε αμέσως προηγούμενοι τού Αβδούλ Χαμήτ Α' Σουλτάνοι, με εξαίρεση βέβαια εκείνα τού 'Οσμάν Γ ', εξακολουθούν να είναι κοινά στον τόπο μας. Σχεδόν όλα μπορούν να αποκτηθούν σέ τιμές πού δεν ξεπερνούν σήμερα τις χίλιες δραχμές το κομμάτι. Τα νομίσματα δύο ακόμα αμέσως παλαιότερων Σουλτάνων, δηλαδή τού Σουλεϊμάν Β ' και τού 'Αχμέτ Β ', καθώς και τα περισσότερα από εκείνα των μεταγενέστερων σουλτάνων πού κόπηκαν σέ άλλα νομισματοκοπεία, εκτός τής Κωνσταντινούπολης και τής Αιγύπτου, είναι συνήθως δυσεύρετα, αλλά με κάποια τύχη μπορούν κι ' αυτά ν' αποκτηθούν. Ώστε, αν για λόγους οικονομίας και πληρότητας τής συλλογής του, αυτός πού αποφασίζει ν' ασχοληθεί με τα οθωμανικά νομίσματα, θελήσει να αρχίσει τη συλλογή του από κάποιο μεταγενέστερο σημείο και όχι από την αρχή, οι τομές πού θα πρέπει να αναζητήσει είναι ή το έτος 1844, οπότε έλαβε χώρα ή μεγάλη νομισματική μεταρρύθμιση τού 'Αβδούλ Μετζήτ, ή το έτος 1687, κατά το οποίο ό Σουλεϊμάν Β’ έθεσε σέ κυκλοφορία για πρώτη φορά στην Ιστορία τού οθωμανικού κράτους μεγάλα ασημένια νομίσματα, το γρόσι και τις υποδιαιρέσεις του, αντίστοιχα περίπου με τα ευρωπαϊκά τάλιρα τής εποχής. 'Ακολουθεί μία προσπάθεια συνοπτικής παρουσίασης, κατά περιόδους, τής εξέλιξής των οθωμανικών νομισμάτων από την πρώτη αρχή τους μέχρι την κατάλυση τού Σουλτανάτου από τον Κεμάλ Ατατούρκ, στα 1923.

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΠΡΩΤΗ. 1299 - 1324 μ.Χ.
Η περίοδος αυτή περιλαμβάνει τα εικοσιπέντε χρόνια τής βασιλείας τού πρώτου Οθωμανού Σουλτάνου Οσμάν Α’ .Εκτός από ένα χάλκινο νόμισμα, χωρίς ημερομηνίας ή άλλη ένδειξη πού να διευκολύνει στην απόδοσή του, πού πιθανολογείται ότι ανήκει στον Οσμάν Α’, δεν έχομε στοιχεία πού να μάς πείθουν ότι κατά την περίοδο αυτή κόπηκαν οθωμανικά νομίσματα.
 
ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΔΕΥΤΕΡΗ. 1324 - 1453 μ.Χ.
Η περίοδος αυτή καλύπτει τις βασιλείες έξι σουλτάνων και συμπίπτει με την πρώτη εξάπλωση τού οθωμανικού κράτους και την εγκατάστασή του στην Ευρώπη, σέ βάρος κυρίως τού Βυζαντίου και των βορείων γειτόνων του. Αποκλειστικό νόμισμα των Οθωμανών στα χρόνια αυτά είναι, εκτός από λίγα χάλκινα, το ασημένιο Akce το γνωστό μας από τα χρόνια τής τουρκοκρατίας « 'Άσπρο», πού κυκλοφορεί για πρώτη φορά στα χρόνια τού 'Ορχάν, κομμένο πιθανότατα στα 1327 στην Προύσσα, τότε πρωτεύουσα τού κράτους. 'Η καθαρότητα (900 βαθμών περίπου) και το βάρος (1,10 -120 γρ.) τού Άσπρου μένουν σταθερά καθ’ όλη την περίοδο. Καθώς δε εξαπλώνεται τό κράτος των 'Οθωμανών, πολλαπλασιάζονται και τα νομισματοκοπεία πού κόβουν τα νομίσματά του(υποσημείωση 1). Έτσι, πλάι στην Προύσσα, λειτουργούν χωρίς διακοπή, Ιδίως από την αρχή τού δέκατου πέμπτου αιώνα, παραγωγικότατα Νομισματοκοπεία στην Αδριανούπολη και στις Σέρρες και λίγο αργότερα στις σερβικές πόλεις Σκόπια και Νόβαρ. Παράλληλα εργάζονται και τα μικρασιατικά Νομισματοκοπεία τής Αμάσειας, τού Αγιασλίκ, τού Καράχισαρ, τής Άγκυρας και τής Μπαλάτ. Από τα νομίσματα τής περιόδου αυτής σπάνια είναι τού Σουλτάνου Ορχάν. Αντίθετα είναι αρκετά κοινά τα νομίσματα των τεσσάρων τελευταίων Σουλτάνων, καθώς κι εκείνα των περισσοτέρων από τούς μικρούς ηγεμόνες πού κυβέρνησαν τούς 'Οθωμανούς στην δεκαετία 1403 -1413, μετά την καταστροφική μάχη τής Άγκυρας.

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΡΙΤΗ. 1453 - 1687 μ.Χ.
'Η περίοδος αυτή είναι ή μακρότερη απ’ όλες και συμπίπτει με την μέγιστη ακμή και εδαφική επέκταση τής Αυτοκρατορίας. Αρχίζει με την κατάκτηση τής Κωνσταντινούπολης από τον Μωάμεθ Β’ , την οποία ακολουθεί ή κοπή από τον Σουλτάνο αυτό, τού πρώτου χρυσού οθωμανικού νομίσματος, τού Altun (= χρυσός), βάρους 3,50 γρ. και καθαρότητας 22 καρατίων, πού συνεχίζει να κόβεται, μόνο του χωρίς πολλαπλάσια ή υποδιαιρέσεις, σ ' όλη την περίοδο, δίχως μεταβολή στο βάρος και την περιεκτικότητά του. Παράλληλα συνεχίζουν να κόβονται τα ασημένια Άσπρα, το βάρος των οποίων μειώνεται για πρώτη φορά στα 0,70 γρ. περί το 1470, για να μειωθεί ακόμη μια φορά στο 0,30 - 0,35 γρ. στα 1584. Ήδη δε κατά την βασιλεία τού Μωάμεθ Β ' εμφανίζονται και τα πρώτα πολλαπλάσια τού άσπρου.

Σημαντικότερο απ' αυτά θα αναδειχτεί ό Παράς, πού πρωτοκόβεται περί το 1610, με βάρος 1,00 - 1,30 γρ., και πού ισούται με τρία Άσπρα. Το βάρος του θα μειωθεί στο μισό κατά το τέλος τής περιόδου . Η περίοδος αύτη πρέπει να χωριστεί, από την άποψη τής νομισματικής κυκλοφορίας, σέ δύο ημιπεριόδους .  Η πρώτη, πού λήγει στα πρώτα χρόνια τής βασιλείας του Σουλτάνου Μωάμεθ Γ’ (1595 -1603), κατά την διάρκεια τής οποίας οι Οθωμανοί υφίστανται τίς πρώτες σοβαρές ήττες, τόσο στα βόρεια ευρωπαϊκά, όσο και στα ανατολικά ασιατικά σύνορά τους, χαρακτηρίζεται από ζωηρότατη κοπή νομισμάτων και πολλαπλασιασμό των Νομισματοκοπείων. Στα χρόνια των μεγάλων Σουλτάνων του δέκατου έκτου αιώνα λειτουργούν ταυτόχρονα σέ ολόκληρη την Αυτοκρατορία περί τα τριανταπέντε Νομισματοκοπεία. Δεκαέξι από αυτά βρίσκονται στις ευρωπαϊκές επαρχίες: Κωνσταντινούπολη, Αδριανούπολη, Βελιγράδι, Θεσσαλονίκη (1574 - 1640), Καλλίπολη, Κότσανα, Κράτοβα, Μπόσνασεράι, Νόβαρ, `Οχρίδα, Σέρρες (μέχρι τό 1640), Σιδηροκάψια (1520 - 1640), Σκόπια, Σόφια, Σρεμπενίτσα καί Χίος (1566 -1617). Στα περισσότερα Νομισματοκοπεία, ανάμεσα στα όποια και σ ' εκείνα των Σερρών, τής Χίου και των Σιδηροκαψίων (πού βρίσκονταν κοντά στην σημερινή Απολλωνία, νότια τής λίμνης Βόλβης, όχι μακριά από τα γνωστά και στους Βυζαντινούς χρυσωρυχεία), κόβονται ταυτόχρονα χρυσά και ασημένια νομίσματα. Γενικά ή παραγωγή τής ημιπεριόδου αυτής είναι άφθονη, με αποτέλεσμα τα ασημένια Άσπρα του δέκατου έκτου αιώνα να είναι ακόμη και σήμερα από τα πιο κοινά οθωμανικά νομίσματα. Η κρίση πού αρχίζει να εμφανίζεται στην οθωμανική οικονομία από τα τέλη του δέκατου έκτου αιώνα έχει τον αντίκτυπό της στα νομίσματα τής δευτέρας ημιπεριόδου (1595 - 1687). Ήττες στα διάφορα πολεμικά μέτωπα και σοβαρά σφάλματα στην αγροτική και δασμολογική πολιτική των Σουλτάνων αδειάζουν το δημόσιο ταμείο. 'Εξάλλου, από το πρώτο μισό του δέκατου έβδομου αιώνα ή 'Οθωμανική Αυτοκρατορία αρχίζει να αισθάνεται όλο και περισσότερο την μεγάλη επίθεση του ευρωπαϊκού εμπορίου και μετατρέπεται σιγά - σιγά, μα σταθερά, σέ χώρα τής περιφέρειας. Ο Δημόσιος θησαυρός, πού οι πρώτοι Σουλτάνοι είχαν προβλέψει να παραμένει πάντοτε σταθερός, εξαντλείται και δεν ανανεώνεται. `Η γενική αδυναμία εκδηλώνεται, ανάμεσα στα άλλα, και με μια δραστική μείωση του αριθμού των νομισμάτων πού κόβονται τώρα, χρυσών και ασημένιων. 'Ο αριθμός των Νομισματοκοπείων για μερικά χρόνια παραμένει σταθερός. Μετά όμως το 1640, το σύνολο των ευρωπαϊκών Νομισματοκοπείων - εκτός βέβαια από το τής Κωνσταντινούπολης και για λίγα χρόνια του Βελιγραδίου - παύει να λειτουργεί. 'Εξακολουθούν να εργάζονται μόνον τα απομακρυσμένα ασιατικά και αφρικανικά Νομισματοκοπεία Βαγδάτη, Χαλέπι, Δαμασκός, Αίγυπτος,Τρίπολη, Τύνιδα και Αλγέρι. Το κενό πού δημιουργείται από την έλλειψη ντόπιου μέσου συναλλαγών έρχονται να καλύψουν τώρα διάφορα ξένα νομίσματα πού κατακλύζουν τις οθωμανικές χώρες. Το φαινόμενο τής κυκλοφορίας ξένων νομισμάτων, μέχρι την εποχή αυτή κυρίως βενετσιάνικων, δεν ήταν καινούργιο για το οθωμανικό κράτος. 'Από τις αρχές όμως του δέκατου έβδομου αιώνα παίρνει πρωτοφανείς διαστάσεις. Χαρακτηριστικό είναι ότι ακόμη και σήμερα στα παλαιοπωλεία τής Κωνσταντινούπολης και τής Θεσσαλονίκης ευκολότερα βρίσκει κανείς ασημένια πολωνικά γρόσια τού Σιγισμόνδου Γ’ (1586 - 1632) ή γαλλικά δωδέκατα του τάλιρου του Λουδοβίκου ΙΔ', παρά άσπρα του 'Αχμέτ Α’ (1603 - 1617) και του Μωάμεθ Δ’ (1648 - 1687). 'Εξ άλλου, τα νομίσματα του τελευταίου αυτού Σουλτάνου, παρά το ότι ή βασιλεία του διάρκεσε σαράντα χρόνια, είναι σχεδόν σπάνια - πολύ σπανιότερα από τα νομίσματα του Σελίμ Β ' (1566 - 1574), πού βασίλεψε μόλις οκτώ χρόνια και έναν αιώνα νωρίτερα.

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΕΤΑΡΤΗ. 1687 - 1809 μ.Χ.
'Η περίοδος αυτή πού περιλαμβάνει τις βασιλείες δέκα Σουλτάνων και τα δύο πρώτα χρόνια τής βασιλείας ενός ενδέκατου, του Μαχμούτ Β’ στα χρόνια του οποίου έγινε ή ελληνική επανάσταση του 1821, αρχίζει με μια μεγάλη νομισματική μεταβολή πού την ακολουθούν περί τα εξηνταπέντε χρόνια νομισματικής σταθερότητας, για να τελειώσει σέ μια φάση ολοένα επιταχυνόμενης οικονομικής παρακμής και νομισματικής αποσταθεροποίησής.

Δύο είναι οι σημαντικές νομισματικές καινοτομίες στην αρχή τής περιόδου. Η εισαγωγή του ασημένιου γροσιού σαν βασικής νομισματικής μονάδας τής Αυτοκρατορίας και ή έκδοση για πρώτη φορά μεγάλων χρυσών νομισμάτων, μέχρι και δεκαπλάσιων του παλαιού Altun, πού με διάφορες ονομασίες τώρα εξακολουθεί να κόβεται, χωρίς σχεδόν μεταβολή στο βάρος και την καθαρότητά του, μέχρι το τέλος τής περιόδου. Το πρώτο μέτρο, ή κοπή του ασημένιου Γροσιού, βάρους αρχικά 19,50 γρ. και καθαρότητας 0,833 βαθμών, ίσου προς σαράντα Παράδες ή εκατόν είκοσι Άσπρα, αντίστοιχου προς τα ευρωπαϊκά Τάλιρα τής εποχής, εφαρμόζεται ήδη από το έτος 1687, σημειώνοντας έτσι την αφετηρία τής περιόδου αυτής. `Η απόφαση για την λήψη του μέτρου οφείλεται βέβαια στην διατάραξη τής τιμής χρυσού και αργύρου σ' ολόκληρο τον παλαιό κόσμο, πού προκλήθηκε από την εισαγωγή στην Ευρώπη τεράστιων ποσοτήτων αμερικανικού ασημιού. Σχεδόν ταυτόχρονα με το Γρόσι αρχίζουν να Κόβονται και οι υποδιαιρέσεις του: τα Μισό Γρόσι ή Εικοσάρι (Yirmίlίk), τα Τέταρτο του Γροσιού ή Δεκάρι (ΟηΙυk) και το '"Όγδοο του Γροσιού ή Πεντάρι (Βa-shlίk). Η νέα ισορροπία πού δημιουργείται από την εισαγωγή του Γροσιού και ή ευτυχής κατάληξη των λίγων πολέμων στους οποίους υποχρεώνεται να λάβει μέρος ή Αυτοκρατορία κατά το πρώτο μισό του δέκατου όγδοου αιώνα, έχουν σαν αποτέλεσμα το Γρόσι όχι μόνο να παραμένει σταθερό σέ βάρος και καθαρότητα κατά την εποχή αυτή, αλλά και ν' αυξήσει το βάρος του σέ πολύτιμο μέταλλο. Κατά την βασιλεία του τέταρτου Σουλτάνου τής περιόδου, 'Αχμέτ Γ' (1703 - 1730), το βάρος του Γροσιού ανεβαίνει στα 25,50 γρ., ενώ παράλληλα κόβεται τώρα με το παλαιό βάρος του Γροσιού ένα νέο νόμισμα, ή Ζολότα. Νομίσματα τής μιας Ζολότας, και από το 1758 και τής Διπλής Ζολότας θα εξακολουθούν να κόβονται και κατά την διάρκεια τής βασιλείας των επόμενων Σουλτάνων, μέχρι το 1828. Αλλ’ οι βαριές ήττες κατά τούς ρωσοτουρκικούς πολέμους, στους οποίους εμπλέκεται ή Αυτοκρατορία μετά το 1760, σέ συνδυασμό με την ανικανότητά της να εκσυγχρονιστεί, θα καταστρέψουν σταδιακά την ικανοποιητική εικόνα πού εμφανίζει το οθωμανικό νόμισμά στο πρώτο μισό του δέκατου όγδοου αιώνα. 'Από την ανάρρηση στον θρόνο(υποσημείωση 2)  του Σουλτάνου Μουσταφά Γ’ (1757 - 1774) και έπειτα, το βάρος και ή καθαρότητα του Γροσιού και των υποδιαιρέσεών του μειώνονται συνεχώς σταθερά. Ενώ στα 1755 το γρόσι ζυγίζει 23 γρ. και είναι ίσο προς τα εξηνταπέντε εκατοστά του ευρωπαϊκού Τάλιρου, στα 1757 το βάρος του πέφτει στα 18,5 γραμμάρια. Στα 1783, για ν' αντιμετωπισθούν τα άθλια δημοσιονομικά τής Αυτοκρατορίας, συζητείται ή σύναψη ενός πρώτου εξωτερικού δανείου, το οποίο όμως τελικά ματαιώνεται. Μικρή επιτυχία έχει ή συνομολόγηση στα 1785 του πρώτου εσωτερικού οθωμανικού δανείου. Στο 1789 το βάρος του Γροσιού πέφτει στα 13 γρ. και ή καθαρότητά του στους 0,480 βαθμούς. Η μείωση του βάρους του Γροσιού υποχρεώνει τούς Σουλτάνους να κόψουν τώρα μεγαλύτερα ασημένια νομίσματα. Έτσι, εκτός από την Διπλή Ζολότα (1758), κόβονται και ασημένια νομίσματα του Διπλού Γροσιού (1788), αρχικού βάρους 30,5 γρ., κι' ένα χρόνο αργότερα των 100 Παράδων (2 1/2 Γροσιών), γνωστού ως YutΙυk, αρχικού βάρους 31,75 γρ. Αντίθετα από ό,τι συμβαίνει με τα ασημένια νομίσματα, στα χρυσά το βάρος και ή καθαρότητά τους παραμένουν σταθερά μέχρι το τέλος τής περιόδου. Τα χρυσά νομίσματα εμφανίζονται τώρα σέ μεγαλύτερη ποικιλία τύπων και ονομασιών (Sultanί, Τ&, Fndίk),αλλά τα περισσότερα δεν είναι παρά επανεκδόσεις του παλαιού Altυn. Τα πολλαπλάσια του Altυn , ιδίως τα τριάρια, πεντάρια και δεκάρια, είναι· σπάνιο και κάποτε σπανιότατα φαίνεται ότι κόβονταν μάλλον σαν είδος μεταλλίων για να δοθούν σαν δώρα προς ανώτερους αξιωματούχους του κράτους, επ' ευκαιρία σημαντικών γιορτών. Πιο κοινές οπωσδήποτε είναι οι πρωτοεμφανιζόμενες τώρα υποδιαιρέσεις του Altυn, το Μισό (βάρους 1,70 γρ.) και το Τέταρτο (βάρους 0,85 γρ.). Πιο συνηθισμένο είναι το μόνο πραγματικά νέο σέ τύπο και βάρος χρυσά νόμισμα τής εποχής, τό Ζeri Mahbub (2,60 γρ.), πού θα συνεχίσει να κόβεται με τίς υποδιαιρέσεις

να κόβεται με τίς υποδιαιρέσεις  του - δηλ. το Μισό και το Τέταρτό του -για μια εκατονταετία (1730 - 1830). 0ί μεγαλύτερες ποσότητες των νομισμάτων, χρυσών, ασημένιων και χάλκινων, τής περιόδου αυτής κόβονται στην Κωνσταντινούπολη, πού με τίς εναλλασσόμενές ονομασίες Κοσταντινιέ και ' Ισλαμπόλ, είναι το κύριο Νομισματοκοπείο τής Αυτοκρατορίας. Δραστήρια επίσης είναι τώρα τα αφρικανικά νομισματοκοπεία τής Αιγύπτου, τής Τρίπολης, τής Τύνιδας και τού 'Αλγερίου, των οποίων όμως οι ανώτερες τού Παρά κλάσεις είναι συνήθως σπάνιες. Άλλα Νομισματοκοπεία ουσιαστικά δεν λειτουργούν παρά μόνον εντελώς παροδικά. Πιο σημαντικά από αυτά είναι: στα χρόνια τού Μουσταφά Β " ή ' Αδριανούπολη, ή Σμύρνη και το Ερζερούμ. στα χρόνια τού Αχμέτ Γ’ ή Τιφλίδα, ή Ταυρίδα και το Εριβάν στα χρόνια τού Μαχμούτ Α’ ή Γκιουμόσχανε. Τα περισσότερα από τα νομίσματα των πόλεων αυτών δεν είναι κοινά. 'Αξίζει να σημειωθεί ότι το βάρος των ασημένιων νομισμάτων πού κόβονται στα αφρικανικά Νομισματοκοπεία μετά το 1774 είναι σταθερά ανώτερο από τα αντίστοιχά τους τού Νομισματοκοπείου τής Κωνσταντινούπολης. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα πασαλίκια τής περιοχής αυτής, πολύ απομακρυσμένης από το κέντρο, καθώς και οι υφιστάμενες εδώ από παλαιότερα ημιαυτόνομες ηγεμονίες ανεξαρτητοποιούνται ολοένα και περισσότερο από την υπόλοιπη Αυτοκρατορία και αποκτούν δική τους αυτόνομη οικονομία.

(Άρθρο του Παναγιώτη Γ. Κόκκα από το Τεύχος 15 ,Φεβρουάριος 1982 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

[sam_gr]

Οθωμανικά νομίσματα. Μέρος Β'

Του Παναγιώτη Γ. Κόκκα

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΠΕΜΠΤΗ. 1810 - 1844 μ.Χ.
'Η σύντομη αύτη περίοδος περιλαμβάνει την βασιλεία τού μεγάλου ανακαινιστή Σουλτάνου Μαχμούτ Β', εκτός από τα δύο πρώτα χρόνια της πού ανήκουν στην προηγούμενη, και τα πέντε πρώτα χρόνια τής βασιλείας τού διαδόχου του 'Αβδούλ Μετζήτ. Γνώρισμά της είναι ή κορύφωση τής νομισματικής αποσταθεροποίησης τής Αυτοκρατορίας, εξαιτίας τής συσσώρευσης μέσα σέ ελάχιστα χρόνια μεγάλων εσωτερικών και εξωτερικών καταστροφών. Η περίοδος αρχίζει με μια δραστική υποτίμηση τού Γροσιού πού χάνει μέσα στο 1810 το ένα τέταρτο τού βάρους του, πέφτοντας στα 9,50 γραμμάρια. Ταυτόχρονα σημειώνεται και ή κοπή ενός νέου νομίσματος, βάρους 25,4 γρ., αξίας ίσης προς Πέντε Γρόσια, γνωστού ως Cίhadίye, πού θα συνεχίσει να κόβεται μέχρι το 1819, ενώ την ίδια περίπου εποχή διακόπτεται πιά ή κοπή τού Άσπρου, τού αρχαιότερου οθωμανικού νομίσματος, πού το βάρος του είχε πέσει στα 0,1 γραμμάρια. Όμως αυτό δεν είναι παρά ή αρχή. Κατά το έτος 1822 το Γρόσι υποτιμάται πάλι στα 6,15 γρ. και έξι χρόνια αργότερα στα 1,60 γραμμάρια. 0ι μειώσεις αυτές δεν συνοδεύονται με σοβαρή ελάττωση τής καθαρότητας τού νομίσματος, πού εξακολουθεί να είναι περίπου 0,450 βαθμών. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με την νέα υποτίμηση τού 1829 (έτος 22 τής βασιλείας τού Μαχμούτ Β’ ) πού είναι συνέπεια τού καταστρεπτικού ρωσοτουρκικού πολέμου τού 1828, ο οποίος έφερε τούς Ρώσους μέχρι την 'Αδριανούπολη. Τώρα το βάρος τού Γροσιού ανεβαίνει στα 2,70 γρ. αλλά ή καθαρότητά του πέφτει στους 0,225 βαθμούς. 'Η διεθνής ισοτιμία του κατεβαίνει στα τέσσερα εκατοστά τού Τάλιρου. Η νέα σειρά νομισμάτων πού κόβεται στα 1829 περιλαμβάνει πέντε κλάσεις: Πεντάγροσα, Δυομισάρια και Γρόσια, πού ή ονομαστική αξία τους είναι σχεδόν τετραπλάσια από το πολύτιμο μέταλλο πού περιέχουν, καθώς και μισά γρόσια και τέταρτα τού γροσιού, πού ή αξία τους σέ σχέση με το πολύτιμο μέταλλο πού περιέχουν είναι ακόμη χειρότερη. Την μεγαλύτερη κυκλοφορία από τα νομίσματα τής σειράς αυτής έχει ή μεγαλύτερη αξία της, πού μένει γνωστή ώς πεντάρι (Beshlik). Μεγάλη επίσης κυκλοφορία έχουν και οι δυο μικρότερες κλάσεις τής σειράς, πού θα μείνουν γνωστές με το όνομα Μεταλίκια. `Η σειρά αυτή θα εκδίδεται επί πέντε συνεχή χρόνια και οι τρείς μεγαλύτερες κλάσεις της θα γνωρίσουν δύο διαφορετικές εκδόσεις: ή πρώτη κόβεται στα 1829 - 1831 ,ή δεύτερη, πού είναι ακόμη ελαφρότερη και ή καθαρότητά της μόνον 0,185 βαθμοί, στα 1832 - 1833. Είναι ή στιγμή τού μεγαλύτερου εξευτελισμού τού οθωμανικού νομίσματος. "Ήδη στα 1833 (έτος 26 τής Βασιλείας τού Μαχμούτ Β’) έχουμε την πρώτη προσπάθεια νομισματικής σταθεροποιήσεως σέ κάποια καλύτερα επίπεδα. Το βάρος τού γροσιού ορίζεται στα 3,10 γρ. και ή καθαρότητά του στους 0,440 βαθμούς. 'Η νέα σειρά πού εκδίδεται (και πού ή κατώτερη κλάση της θα εξακολουθήσει να κόβεται μέχρι το πέμπτο έτος τής βασιλείας τού 'Αβδούλ Μετζήτ) περιλαμβάνει τρείς αξίες: `Εξάγροσα, Τρίγροσα και Εναμισάρια. Από αυτά την μεγαλύτερη κυκλοφορία έχει πάλι ή ανώτερη κλάση, πού μένει γνωστή ως Εξάρι (ΑΙtίΙίk). Παράλληλα κόβονται και τα Μεταλίκια, πού είχαν πρωτοεμφανιστεί στα 1829, σέ διαφορετικούς όμως τύπους. 'Ανάλογη με την αναστάτωση πού εμφανίζεται στα ασημένια νομίσματα είναι και ή σύγχυση πού επικρατεί στα χρυσά. Εκδίδονται πολλοί νέοι τύποι με διάφορα βάρη, αλλά πάντοτε με ψηλό βαθμό περιεκτικότητας πολυτίμου μετάλλου. Σημαντικότερο χρυσό νόμισμα είναι ο Μαχμουντιές, βάρους 1,60 γρ., πού πρωτοεμφανίζεται στα 1835 και συνεχίζει να κόβεται με τίς υποδιαιρέσεις του μέχρι το 1844, εξοβελίζοντας κάθε άλλο χρυσό νόμισμα. Η Κωνσταντινούπολη εξακολουθεί να είναι το κύριο Νομισματοκοπείο τής Αυτοκρατορίας επί Μαχμούτ Β ". Παράλληλα λειτουργούν και τα νομισματοκοπεία των βορειοαφρικανικών πόλεων Τρίπολης, Τύνιδας, Αλγερίου και ιδίως τής Αιγύπτου, ή παραγωγή των οποίων αποβλέπει πιά αποκλειστικά να ικανοποιήσει τοπικές μόνον ανάγκες. 'Ιδιαίτερα ή Αίγυπτος, πού με τον Μωχάμετ  Άλυ έχει αποκτήσει στα χρόνια αυτά πλήρη αυτονομία, υιοθετεί από το 1836 δικό της νόμισμα (χρυσό, ασημένιο και χάλκινο), ανάλογο προς εκείνο πού θα κόψουν και οι Οθωμανοί στα 1844. Τα αιγυπτιακά αυτά νομίσματα, φέρουν όπως πάντα τον Τουρά τού Οθωμανού Σουλτάνου και θα συνεχίσουν να κόβονται χωρίς μεταβολές μέχρι την εγκατάσταση στην Αίγυπτο των Άγγλων.

Τα ασημένια Είκοσάγροσα και Δεκάγροσα τής σειράς είναι σπάνια και πανάκριβα. Πρέπει επίσης αν μνημονευθεί και το Νομισματοκοπείο τής Βαγδάτης, ή παραγωγή τού οποίου σέ χρυσά και ασημένια νομίσματα υπήρξε για μερικά χρόνια αρκετά σημαντική.

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΕΚΤΗ. 1844 - 1922
Το ανακαινιστικό έργο τού Σουλτάνου Μαχμούτ Β’ , πού δεν μπόρεσε να ολοκληρωθεί εξαιτίας τής επανάστασης τού Μωχάμετ Άλυ, συνεχίζεται από τον διάδοχό του. Σαν αφετηρία τής περιόδου αυτής ορίζεται ή νομισματική σταθεροποίηση πού πραγματοποιεί στο 1844 ό Αβδούλ Μετζήτ. Το μέτρο, πού θα το ακολουθήσουν και άλλες μεταρρυθμίσεις οι οποίες αποβλέπουν στον εκσυγχρονισμό τής Αυτοκρατορίας (όπως ή τήρηση από το 1862 ετήσιου κρατικού προϋπολογισμού κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα και ή ίδρυση στα 1863 τής BANQUE ΟΤΤΟΜΑΝΕ ΙΜΡΕRΙΑLΕ), βασικά θα πετύχει και θα δώσει στην Αυτοκρατορία για τα επόμενα ογδόντα χρόνια ένα σταθερό και σύγχρονο νόμισμα, ανάλογο σέ ποιότητα και εμφάνιση με εκείνα πού κυκλοφορούν στην δυτική Ευρώπη. Έτσι, στα 1844, ύστερα από ριζική ανακαίνιση τού Νομισματοκοπείου τής Κωνσταντινούπολης, πού αποκτά σύγχρονα μηχανήματα κατάλληλα για την κατασκευή χυτών νομισμάτων με οδόντωση ασφαλείας, εγκαταλείπονται οι παλαιοί τύποι και με βάση τον διμεταλλισμό και το δικαίωμα ελεύθερης κοπής χρυσών και ασημένιων νομισμάτων από ιδιώτες στο κρατικό Νομισματοκοπείο, αντί κάποιας προμήθειας, και νομισματική μονάδα το νέο Γρόσι βάρους 0,066 γρ. χρυσού και 0,998 γρ. αργύρου, κόβεται νέα σειρά νομισμάτων, πού περιλαμβάνει τις ακόλουθες κλάσεις: Χρυσά (καθαρότητας 916,66 βαθμών) των 500 Γροσιών (πεντόλιρα), 250 Γροσιών (δυομισάρια), 100 Γροσιών (λίρες), 50 Γροσιών (μισές) και 25 γροσιών (τέταρτα). Ασημένια (καθαρότητας 0,830 βαθμών) των 20 Γροσιών (Μετζήτια), 10 Γροσιών, 5 Γροσιών (Τσερέκια), 2 Γροσίων, 1 Γροσιού και 20 Παράδων. Και χάλκινα των 40, 20, 10, 5 και 1 Παράδων (υποσημείωση 3). Το σύστημα αυτό, πού συμπληρώνεται με την παράλληλη κυκλοφορία για πρώτη φορά από το 1839 και χαρτονομίσματος και των τραπεζογραμματίων πού θα εκδώσει αργότερα ή BAΝQUE ΟΤΤΟΜΑΝΕ ΙΜΡΕRΙΑ1Ε καθώς επίσης και των τελευταίων υποτιμημένων νομισμάτων τής προηγούμενης περιόδου, πού αναφέρθηκαν με τα ονόματα Πεντάρια, `Εξάρια και Μεταλίκια, προορίζεται να επιβιώσει μέχρι την κατάλυση τού Σουλτανάτου από τον Κεμάλ, όχι όμως χωρίς περιπέτειες. Οι δυσκολίες οφείλονται βασικά στο τεράστιο εξωτερικό και εσωτερικό δανεισμό τής Αυτοκρατορίας, συνήθεια πού χρησιμοποιήθηκε εντατικά από τα χρόνια τού Κριμαϊκού Πολέμου και ύστερα, καθώς και στις συνεχείς διακυμάνσεις στην διεθνή αγορά τής σχέσης τής τιμής τού χρυσού και τού ασημιού. 'Η κρίση θα κορυφωθεί με τον ρωσοτουρκικό πόλεμο τού 1878. Στα 1880 το τουρκικό δημόσιο κηρύσσεται σέ πτώχευση, με νόμο τού κράτους. Τα χάλκινα νομίσματα, ή κοπή των οποίων είχε ουσιαστικά σταματήσει από το 1864, καθώς και τα κρατικά χαρτονομίσματα ακυρώνονται και αποσύρονται από την κυκλοφορία. Καταργείται τα δικαίωμα κοπής από ιδιώτες ασημένιων νομισμάτων. Το Μετζήτι υποτιμάται επίσημα σέ σχέση με την τουρκική Λίρα, καθώς ή αξία του ορίζεται τώρα σέ δεκαεννέα χρυσά γρόσια. Επίσης αναπροσαρμόζεται και ή αξία των παλαιών υποβαθμισμένων νομισμάτων: το Εξάρι ισούται τώρα προς πέντε Γρόσια, το Πεντάρι προς δυόμισι Γρόσια και το Μεταλίκι ( 1/2 γρόσι) προς ένα τέταρτο τού Γροσιού, έτσι ώστε να βρίσκονται σέ σωστή αντιστοιχία με το Μετζήτι . Τα μέτρα αυτά, παρά την συνεχιζόμενη και μετά το 1880 μείωση στην διεθνή αγορά τής αξίας τού ασημιού, έχουν σαν αποτέλεσμα ότι το Μετζήτι και ιδίως οι υποδιαιρέσεις του όχι μόνον δεν θα υποτιμηθούν στα επόμενα χρόνια, αλλ’ αντίθετα ή σχέση τους με την χρυσή Λίρα θα βελτιωθεί. Σ' αυτό συμβάλλει και ή μεγάλη έλλειψη μικρών νομισμάτων, ή κοπή των οποίων στα χρόνια 1876 -1879 υπήρξε εξαιρετικά περιορισμένη για να διακοπεί τελείως στην επόμενη εξαετία. Καθώς ή ζήτηση των μικρών κλάσεων είναι μεγάλη για τις ανάγκες των καθημερινών συναλλαγών, ή τιμή τους σέ σχέση με την χρυσή Λίρα παραμένει ψηλότερη απ ' ό,τι δικαιολογεί ή περιεκτικότητά τους σέ πολύτιμο μέταλλο. Κατά την περίοδο 1886 - 1914 το νομισματοκοπείο τής Κωνσταντινούπολης λαμβάνει προσεκτικά ύπ’ όψη του τον παράγοντα αυτό, με συνέπεια ή πλασματική Ισορροπία πού δημιουργείται εξαιτίας του να μη διαταράσσεται. Βλέπουμε έτσι π.χ. ότι στην περίοδο 1886 - 1893 κόβονται μεγάλες ποσότητες νομισμάτων τής κλάσε-ως των πέντε γροσιών — τόσες ώστε ν ' αχρηστεύουν πιά στα χρόνια αυτά τα παλαιά Πεντάρια και Εξάρια πού χάνονται από την κυκλοφορία. Στην επόμενη όμως δωδεκαετία 1893 - 1905 (έτη 18 έως 29 τής βασιλείας τού 'Αβδούλ Χαμήτ Β’ ) κόβονται ελάχιστες ποσότητες από το νόμισμα αυτό. `Η έλλειψη μικρών κλάσεων προκαλεί κατά την ίδια εποχή την εμφάνιση και ενός άλλου φαινόμενου, πού ενδιαφέρει κατ’ εξοχήν τούς Έλληνες συλλέκτες και νομισματολόγους. Ορισμένες μικρές κοινότητες, συνήθως ελληνικές αλλά και λίγες τουρκικές, για ν' αντιμετωπίσουν το κενό προσφεύγουν, με την ανοχή τής Κεντρικής Εξουσίας, στην έκδοση δικού τους τοπικού νομίσματος ανάγκης. Στην 'Ανατολική Θράκη χρησιμοποιούνται για τον σκοπό αυτό μικρά ορθογώνια χαρτόνια, πού τυπώνονται από τις εκκλησιαστικές αρχές των κοινοτήτων. Στην Λέσβο και την Θάσο γίνεται προσφυγή στην μέθοδο επισήμανσής των παλαιών και αχρηστεύσεων χάλκινων κερμάτων τής περιόδου 1852 -1864. Κάποιες κοινότητες τής Μικράς Ασίας τού Αιγαίου όπως και ή μακεδονική Αλιστράτη κόβουν κανονικά δικά τους ορειχάλκινα ή χαλκονικέλινα κέρματα, συνήθως αξίας Πέντε και Δέκα Παράδων.

Παρά την θέση σέ κυκλοφορία μετά το 1900 μεγάλων ποσοτήτων - αρχικά από τον Αβδούλ Χαμήτ Β’ επάργυρων και λίγο αργότερα από τον Ρεσάτ  χαλκονικελένιων κερμάτων των μικρών άξιών, τα ελληνικά αυτά «νομίσματα ανάγκης» θα παραμείνουν στην κυκλοφορία μέχρι το 1920. Ολόκληρο το σύστημα αυτό θα κλονιστεί σοβαρότατα από την είσοδο τής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στον πρώτο: παγκόσμιο πόλεμο, στο πλευρό των Κεντρικών Δυνάμεων. Οι ανάγκες τού πολέμου θα αντιμετωπισθούν με την θέση στην κυκλοφορία μεγάλων ποσοτήτων χαρτονομίσματος — είναι οι γνωστές «μπανκανότες» —πού αρχικά θα έχει για κάλυψη δάνειο τής γερμανικής κυβέρνησης, ενώ αργότερα θα στηρίζεται στον εσωτερικό δανεισμό. Τα χαρτονομίσματα αυτά γίνονται από την αρχή δεκτά από το κοινό με επιφύλαξη, παρά δε τα αστυνομικά μέτρα πού παίρνει το κράτος για να τα στηρίζει, γρήγορα εξευτελίζονται. ' Εξ άλλου, μετά το 1916 λίγα ασημένια νομίσματα θα κοπούν από το νομισματοκοπείο τής Κωνσταντινούπολης. 'Ιδίως οι εκδόσεις τού τελευταίου Σουλτάνου Μωάμεθ ΣΤ’ είναι όλες σπάνιες, εκτός από την χρυσή Λίρα του και το κέρμα των 40 παράδων τού 1921, που είναι το τελευταίο νόμισμα τής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Κατά την τελευταία αυτή περίοδο τού οθωμανικού κράτους το Νομισματοκοπείο τής Κωνσταντινούπολης είναι ουσιαστικά το μόνο πού λειτουργεί πιά. Τα χρυσά και ασημένιο νομίσματα των ετών 1909 -1911 πού αναγράφουν ως τόπο κοπής τους την Θεσσαλονίκη, την Αδριανούπολη, την Προύσσα, το Μοναστήρι και το Κόσσοβο και πού είναι όλα σπάνια, έχουν κοπεί στην πραγματικότητα στην Κωνσταντινούπολη και εκδόθηκαν ως αναμνηστικά τής επίσκεψης του Σουλτάνου Ρεσάτ στις παραπάνω πόλεις. Στο όνομα τού 'Οθωμανού Σουλτάνου κόβονται ακόμη νομίσματα και στην Τύνιδα μέχρι το 1873 και στην Αίγυπτο μέχρι το 1914. Αλλ' οι περιοχές αυτές τυπικά μόνον πλέον ανήκουν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ουσιαστικά έχουν μετατραπεί σέ Προτεκτοράτα, ή Τύνιδα τής Γαλλίας και ή Αίγυπτος τής 'Αγγλίας, πολλά χρόνια πριν αποσπάσουν επίσημα. Έτσι τα αιγυπτιακά νομίσματα, πού ύστερα από την μεταρρύθμισή τους τού 1885 αρχίζουν - με εξαίρεση τα χρυσά - να κόβονται σέ μεγάλες ποσότητες, κυκλοφορούν σέ κλάσεις αντίστοιχες των τουρκικών, έχουν όμως μεγαλύτερη αξία από αυτά σέ πολύτιμο μέταλλο. Στην Αίγυπτο οι "Άγγλοι, εφαρμόζοντας το πετυχημένο πείραμα πού είχαν κάνει λίγα χρόνια νωρίτερα στις 'Ινδίες, εισάγουν τον μονομεταλλισμό, με νομισματική μονάδα τήν αιγυπτιακή χρυσή Λίρα, βάρους 8,50 γρ. και καθαρότητας 0,875 βαθμών, ή οποία όμως κυκλοφορεί σέ ελάχιστες ποσότητες και είναι σπανιότατη.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- ARTUK I. και Ε. Istanbul Arkeologί Muzelerί Τeshirdeki Islamί Sikkeler Κatalogu, 2 τόμοι. Istanbul 1971 καί 1974.
- PERE NURI Osmanlilarda Madeni Paralar. Istanbul 1968.
- JΕΜ SULTAΝ Τhe Eνer Victorious, Α beginner's Guίde to Ottoman Empire Numismatics. Santa Monica Ca U.S.A. 1971.
- CAILLARD Sίr V.H.P. Turkey, Finance. Κεφάλαιο στο ομώνυμο λήμμα τής Encyclopaedia Britannica. Δέκατη Έκδοση 1902.
-Κ. ΜΑCΚΕΝΖΙΕ και S. LACHΜAN Counter-matks οf the Ottoman Empire 1880-1922. London 1974.

 ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. 'Η πάγια και χωρίς εξαιρέσεις συνήθεια να αναγράφεται στα οθωμανικά νομίσματα το όνομα τής πόλης όπου κόπηκαν υιοθετείται περί το 1413 μ.Χ.
2. Από το χρόνο αυτό όλα τα οθωμανικά νομίσματα περιέχουν μνεία τού έτους κοπής τους, ενώ έως τότε αναγραφόταν σ' αυτά μόνον το έτος αναρρήσεως στο Θρόνο τού Σουλτάνου κατά την διάρκεια τής βασιλείας τού οποίου εκδόθηκαν.
3. Στον κατάλογο των νομισμάτων τής περιόδου 1774 - 1918 πού περιέχεται στην εργασία των κ.κ. Α.Τζαμαλή καί Θ. Εξαρχου, πρέπει να γίνουν οι παρακάτω προσθήκες: Σελήμ Γ υπάρχει γρόσι και με τος κοπής 19. Μουσταφάς Δ’ υπάρχει Altun και με έτος κοπής 2, καθώς και δίγροσο με έτος κοπής 1. 'Αβδούλ Μετζήτ, υπάρχουν μισές λίρες και με έτη κοπής 6, 9, 14, 18, 19 και 21, καθώς και χάλκινο δέκα Παράδων με έτος κοπής 11. Άβδούλ 'Ασίζ, υπάρχει δεκάγροσο και με έτος κοπής 5. 4. Οι αραβικές επιγραφές πού περιέχονται στους πίνακες πού συνοδεύουν το όρθρο αυτά, είναι από το βιβλίο του JΕΜ SULTAN, ΤΗΕ ΕΕ VICTORIUS.

(Άρθρο του Παναγιώτη Γ. Κόκκα από το Τεύχος 15 ,Φεβρουάριος 1982 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )