Τάληρα της συλλογής μου

[gemuncey23]

Ευτυχώς που δεν μας κατσικώθηκε τελικά ο Λεοπόλδος Α’ και έτσι δεν χρεώθηκε η ελληνική ιστορία τον αιμοσταγή εγκληματία υιό του, Λεοπόλδο Β’ και τις ασύλληπτες θηριωδίες του στο Κονγκό.

Ευτυχώς!

Για όποιον ενδιαφέρεται:

https://www.newsbeast.gr/weekend/arthro/2189549/i-asilliptes-thiriodies-ton-velgon-sto-kongko

[thaler]

Ίσως να έχετε δίκιο και οι δύο: απ’ τη μια νομίζω πως ο Λεοπόλδος θα ήταν καλύτερος από τον Όθωνα, (αυτό το λέω λαμβάνοντας υπ’ όψη την καλή διακυβέρνηση του Βελγίου), από την άλλη η Ελλάδα ίσως να στιγματίζονταν από τις ενέργειες του πατέρα του (βέβαια -ακόμη και σ’ αυτή την περίπτωση-  η Ελλάδα ποτέ δεν θα είχε αποικίες).

Να πω εδώ κάτι για τα παρασκήνια της εκλογής και παραίτησης Λεοπόλδου:

Με την ίδια συνθήκη εκλογής του Λεοπόλδου, ορίστηκαν τα σύνορα της Ελλάδας, τα οποία περιορίστηκαν καθώς δεν περιλαμβάνονταν η Ακαρνανία (γιατί οι Άγγλοι δεν ήθελαν να συνορεύει η Ελλάδα με τα Αγγλοκρατούμενα Ιόνια νησιά), η Κρήτη και η Σάμος. Στην προσπάθειά του λοιπόν ο Καποδίστριας να πετύχει την ενσωμάτωση των περιοχών αυτών στην Ελλάδα, άρχισε αλληλογραφία με τον Λεοπόλδο, ευελπιστώντας πως θα τον πείσει να απαιτήσει από τις Δυνάμεις και να πετύχει όχι μόνο εδαφική διεύρυνση, αλλά και χρηματική και πολιτική ενίσχυση από το Λονδίνο. Ωστόσο, οι ελπίδες του δεν ευοδώθηκαν. Αρχικώς, ο Λεοπόλδος δέχθηκε, μετά από πιέσεις των Δυνάμεων, την εκλογή του με την ελπίδα πως θα επιτύχει αναθεώρηση των εδαφικών όρων της Συνθήκης του Λονδίνου: ζητούσε όπως η Κρήτη περιληφθεί στα εδάφη του νέου κράτους και απαιτούσε στρατιωτικές και πολιτικές εγγυήσεις. Διαπιστώνοντας πως τα αιτήματά του δεν θα εισακούονταν από τις Δυνάμεις υπέβαλε την παραίτησή του, η οποία έγινε δεκτή.

Σχετικά με την σχέση Καποδίστρια – Λεοπόλδου υπάρχουν δύο απόψεις: η μία είναι πως ο Καποδίστριας υποστήριξε την εκλογή του Λεοπόλδου, βλέποντας την ικανότητά του και τα φιλελληνικά του αισθήματα. Λυπήθηκε πολύ όταν ο Λεοπόλδος παραιτήθηκε από το στέμμα της Ελλάδας.

Η άλλη άποψη λέει πως στόχος του Καποδίστρια ήταν να κερδίσει χρόνο, ώστε στο τέλος να πετύχει την μη εγκαθίδρυση βασιλείας στην Ελλάδα ή, αν αυτό δεν ήταν δυνατόν, να πετύχει τον σημαντικό περιορισμό των εξουσιών του βασιλιά (κάτι σαν κι αυτές του σημερινού Προέδρου της Δημοκρατίας). Έτσι, επίτηδες έστειλε τις επιστολές στο Λεοπόλδο (παγιδεύοντάς τον), γνωρίζοντας πως οι μεγάλες δυνάμεις πολύ δύσκολα θα δέχονταν τα αιτήματά του και τελικά θα οδηγούνταν σε παραίτηση.

[thaler]

Γειά σας φίλοι μου. Σήμερα σας παρουσιάζω ένα πολύ όμορφο τάληρο της συλλογής μου από την επίσης όμορφη Βενετία. Πρόκειται για ένα ασημένιο δουκάτο της Βενετίας του 1688, όταν Δόγης της πόλης ήταν ο Φραγκίσκος Μοροζίνι. Έχω εκφράσει την άποψη, την οποία νομίζω πως συμμερίζονται πολλοί εδώ μέσα, ότι τα νομίσματα δεν είναι ένα απλό κομμάτι μέταλλο αλλά είναι πολύ περισσότερο. Είναι κομμάτι ιστορίας. Γι’ αυτό και προσπαθώ μέσα από κάθε παρουσίασή μου να αναφερθώ στην πολιτική, κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική κατάσταση της εποχής και της περιοχής του κάθε νομίσματος. Το συγκεκριμένο δουκάτο, αν και πολύ όμορφο, φέρνει στη μνήμη μας τραυματικές στιγμές της ιστορίας, και συγκεκριμένα της καταστροφής της Ακρόπολης της Αθήνας που συνέβη από τον Μοροζίνι. Γι’ αυτό και θα επικεντρωθώ στην δράση του μεγάλου -κατά τα άλλα- στρατηγού της Βενετίας στον Ελλαδικό χώρο. Ας δούμε όμως πρώτα την περιγραφή του νομίσματος:

Αξία: 1 ασημένιο δουκάτο (ducato d’ argento)
Χρονολογία: 1688
Βάρος: 22,63 gr.
Διάμετρος: 39.5 mm
Βιβλιογραφία: . P-19-28; Dav. 4280
Ασήμι: 0.8264
Χρονιές κοπής: 1688-1694
Τιράζ:  Δεν αναφέρεται
Νομισματοκοπείο: Βενετία
Αρχηγός νομισματοκοπείου: Alvise Gritti (AG, 1688)
Προσανατολισμός: Δεν υπάρχει

Εμπρός:
Ο προστάτης της Βενετίας Άγιος Μάρκος, στα αριστερά, καθισμένος με το ένα χέρι ευλογεί και με το άλλο δίνει στον Δούκα το λάβαρο της πόλης, στο οποίο απεικονίζεται ο λέων της Βενετίας. Δεξιά, ο Δούκας, γονατιστός, παραλαμβάνει το λάβαρο. Κάτω από την εικόνα έχουμε τα αρχικά του αρχηγού του νομισματοκοπείου. Στην προκειμένη περίπτωση τα αρχικά είναι ΑG= Alvise Gritti.
Επιγραφή:   S[ANCTUS].M[ARCUS.V[ENETIAE].FRAN[CESCO].MAVROC[INI].D[OGE]

Πίσω:
Το σύμβολο της Βενετίας που είναι ο λέων της Βενετίας με το κεφάλι του να κοιτάζει μπροσ. Με το ένα του πόδι κρατάει την Αγία Γραφή στην οποία υπάρχει η φράση: PAX TIB MA[RCE] EVA[NGE]LIS[TA] ME
Μετάφραση: Ειρήνη σε σένα Μάρκο Ευαγγελιστή μου.
Πάνω από την Αγία Γραφή υπάρχει ένα κάστρο στην κορυφή ενός λόφου, ενώ γύρω διαβάζουμε την επιγραφή: DVCATVS. VENETVS.

Στα νομίσματα της Βενετίας συναντάμε το παράδοξο για την εποχή τους (τέλη του 17ου αιώνα) που είναι η μη ύπαρξη ημερομηνίας. Κάτι που δεν συναντάμε σχεδόν πουθενά αλλού (με ελάχιστες, σποραδικές, εξαιρέσεις) και φυσικά κάτι το οποίο δεν αρμόζει στα νομίσματα αυτά που ήταν από τα πιο διαδεδομένα της εποχής, λόγω της μεγάλης εμπορικής παρουσίας της Βενετίας. Έτσι μαθαίνουμε τη χρονολογία του νομίσματος, ανάλογα με τα αρχικά του mintmaster. Κατά την περίοδο που Δόγης ήταν ο Μοροζίνι, τα δουκάτα του κόπηκαν από τέσσερις mintmasters, με τις χρονολογίες που αναφέρονται:

1688 AG = Alvise Gritti
1689-90 ZQ = Zuane Querini
1691 GM = Gerolamo Malipiero
1692-94 MB = Mattio Balbi

Ο Φραγκίσκος Μοροζίνι, το όνομα του οποίου σύμφωνα με πολλούς ερευνητές προέρχεται από το ελληνικό Μαυρογένης [1], καταγόταν από πολύ γνωστή οικογένεια της Βενετίας. Πρόγονοί του υπήρξαν δόγηδες, ναύαρχοι, αρχιστράτηγοι, Λατίνοι πατριάρχες της Κωνσταντινουπόλεως. Νεότατος διακρίνεται για την ανδρεία του και τις στρατιωτικές του αρετές στις μάχες κατά των πειρατών του Αιγαίου και κατά των Τούρκων στον Τουρκοβενετικό πόλεμο.

Το 1654, σε ηλικία μόνον τριάντα έξι ετών, μετά τους διαδοχικούς θανάτους των ναυάρχων Μοτσενίγο και Φοσκαρίνι, ορίζεται αρχιστράτηγος και αρχιναύαρχος της Βενετίας, υπερασπιστής της Κρήτης, αρχηγός του πολέμου κατά των Τούρκων.

Από τη θέση αυτή ο Μοροζίνι μη δυνάμενος να αποκόψει τις θαλάσσιες συγκοινωνίες των Τούρκων περιορίστηκε στην άμυνα του Χάνδακα (Ηράκλειο). Μετά από αιματηρούς αγώνες και αφού αντιστάθηκε σκληρά στις Οθωμανικές πιέσεις δύο ακόμη ετών και 9 μηνών αναγκάστηκε να συνθηκολογήσει (κατά άλλους για να προλάβει νέα έφοδο με πιθανή άλωση και σφαγή της φρουράς και των κατοίκων, κατά άλλους προκειμένου να ματαιώσει Γαλλικές μηχανορραφίες).

Με την ομώνυμη "Συνθήκη της Κανδίας" (27 Σεπτεμβρίου 1669) παρέδωσε την πρωτεύουσα Χάνδακα μαζί με αυτόν ολόκληρη την Κρήτη στις δυνάμεις της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Μετά την σύναψη της Συνθήκης η φρουρά και οι κάτοικοι της ερειπωμένης πλέον πόλης από τους συνεχείς βομβαρδισμούς βγήκαν ελεύθερα. 4.000 κάτοικοι του Ηρακλείου που παρέμειναν με το μέρος των Βενετών, εγκαταστάθηκαν στη χερσόνησο της Ίστρια στην Αδριατική, ίχνη της γλώσσας και των εθίμων τους λέγεται πως υπάρχουν ακόμη και σήμερα. Τα φρούρια της Σούδας και κάποια άλλα παρέμειναν στα χέρια των Βενετών. Ο πόλεμος της Κρήτης στοίχησε στην Βενετία 126.000.000 δουκάτα. Για την πράξη του αυτή μετά την επιστροφή του στην συνέχεια στη Βενετία κατηγορήθηκε για δειλία και προδοσία. Ωστόσο αθωώθηκε πανηγυρικά μετά από μια σύντομη δίκη, και απογοητευμένος, αποσύρεται οικειοθελώς από τον δημόσιο βίο και ζει σε πλήρη αφάνεια.

Δεκαπέντε χρόνια αργότερα, το 1684, με απόφαση της Γερουσίας και του Συμβουλίου των Έξι, ο Φραγκίσκος Μοροζίνι, ηλικίας εξήντα έξι ετών, διορίζεται γενικός αρχηγός όλων των κατά ξηρά και θάλασσα δυνάμεων της Δημοκρατίας, αρχιστράτηγος όλων των πολεμικών επιχειρήσεων κατά της Τουρκίας, καθώς με την κήρυξη του Έκτου Βένετο-Τουρκικού Πολέμου ή Πολέμου του Μοριά (1684), όλες οι ένοπλες δυνάμεις της Ενετίας καθώς και πολλοί Έλληνες τάχθηκαν μαζί τους και συγκεντρώθηκαν υπό την αρχηγία του.

Το πρώτο έτος του πολέμου (1684) οι Βενετοί καταλαμβάνουν την Πρέβεζα και τη Λευκάδα. Εν τω μεταξύ, οι Τούρκοι κάνουν μεγάλες πολεμικές προετοιμασίες. Βλέποντας αυτό, οι Βενετοί στέλνουν προκηρύξεις σε όλη την ιταλική χερσόνησο καθώς και στις γερμανικές χώρες για τη συγκέντρωση εθελοντών μισθοφόρων. Οι Βενετοί αναλαμβάνουν την υποχρέωση να τους πληρώνουν, να προμηθεύουν όλο το υλικό πολέμου και να φροντίζουν για την επάρκεια της διατροφής τους. Τα μισθοφορικά στρατεύματα τίθενται υπό τη διοίκηση του κόμητος Όθωνος Γουλιέλμου Φον Καίνιξμαρκ (1639-1688).

Ο κόμης Όθων Γουλιέλμος Φον Καίνιξμαρκ γεννήθηκε το 1639 στο Μίντεν της Βεστφαλίας. Εξαιρετικός μαθητής, παίρνει τη μεγαλύτερη διάκριση του πανεπιστημίου της Ιένας. Διαλέγει τη στρατιωτική καριέρα και κατατάσσεται στον στρατό της Σουηδίας. Το 1686, οι Βενετοί του προτείνουν την αρχηγία των μισθοφορικών στρατευμάτων με μισθό 18.000 δουκάτα, του προσφέρουν δε και τη δυνατότητα να έχει μαζί του τη σύζυγό του Κατερίνα Καρλόττα και τη συνοδεία τους.

Στις αρχές του 1685, η πολύμορφη και πολύγλωσση στρατιά συγκεντρώνεται στη νησίδα Λίντο της Βενετίας και ξεκινάει για την Ελλάδα. Με αιφνιδιαστικές επιθέσεις και μεθοδικές πολιορκίες, το ένα με το άλλο τα λιμάνια και τα φρούρια της Πελοποννήσου –Πύλος, Ναυαρίνο, Μεθώνη, Κορώνη, Άργος, Ναύπλιο, Πάτρα, Ρίο, Μυστράς, Κόρινθος– πέφτουν στα χέρια των Βενετών. Έτσι, οι Βενετοί βρίσκονται κυρίαρχοι όλης της Πελοποννήσου πλην της Μονεμβασίας, μιας χώρας δηλαδή δεκαπλάσιας εκτάσεως της δικής τους, ευφορότατης, με λιμάνια που εξασφαλίζουν την ανά το Αιγαίο κυριαρχία του Βενετικού εμπορίου.

Συνιστάται το Βασίλειο του Μωρέως που υπήρξε μέχρι το 1714. Ο Μοροζίνι παίρνει τον τίτλο του ιππότη του Αγίου Μάρκου και του απονέμεται η τιμητική επωνυμία «Πελοποννησιακός». Η ορειχάλκινη προτομή του στήνεται στη μεγάλη αίθουσα του Λογικού παλατιού. Ο μισθός του Καίνιξμαρκ αυξάνεται σε 24.000 δουκάτα τον χρόνο.

Τον Αύγουστο του 1687, τα στρατεύματα βρίσκονται συγκεντρωμένα στην Κόρινθο. Ο Μοροζίνι συνοδευόμενος από τον Καίνιξμαρκ εξετάζει τη δυνατότητα κοπής του Ισθμού, οι μηχανικοί του μάλιστα εκπονούν σχέδιο, όταν όμως συνειδητοποιούν πόσους εργάτες και πόσο χρόνο απαιτεί το έργο εγκαταλείπουν την ιδέα. Καλείται πολεμικό συμβούλιο για να αποφασίσουν αν τα στρατεύματα, μετά από καλή οχύρωση του Ισθμού, θα διαχειμάσουν στην Πελοπόννησο ή αν το υπόλοιπο του καλοκαιριού θα διεξάγουν νέες πολεμικές επιχειρήσεις και προς ποια κατεύθυνση.
Η Κρήτη αποκλείεται επειδή είναι μακριά από την Πελοπόννησο, η Εύβοια θεωρείται επίσης σχετικά μακριά και το φρούριο της Χαλκίδας ως ένα από τα καλύτερα οχυρωμένα, ενώ παράλληλα οι Τούρκοι συγκεντρώνουν δυνάμεις στη Στερεά Ελλάδα. Οι σκέψεις τους στρέφονται προς την Αθήνα.

Τέλη Αυγούστου, φτάνει στο βενετικό στρατόπεδο ένας καπουτσίνος παπάς εξουσιοδοτημένος να διαπραγματευθεί το ποσό που οι Αθηναίοι θα πληρώνουν κάθε χρόνο για να μην γίνει η εκστρατεία. Οι Βενετοί ζητούν 40.000 ρεάλια τον χρόνο. Αρχές Σεπτεμβρίου νέα αντιπροσωπεία των Αθηναίων με επικεφαλής τον Μητροπολίτη Ιάκωβο έρχεται να διαπραγματευθεί το ποσό. Μετά από πολλές διαπραγματεύσεις συμφωνούν και ο Μοροζίνι τους υπόσχεται ότι δεν θα ενοχληθούν.

Στις 14 Σεπτεμβρίου γίνεται νέο πολεμικό συμβούλιο όπου οι αρχηγοί των στρατευμάτων επιμένουν να γίνει η εκστρατεία στην Αθήνα. Ο Μοροζίνι προβάλλει αντιρρήσεις με επιχειρήματα που αποδεικνύουν τις στρατηγικές του ικανότητες, καθώς όλα όσα είπε επαληθεύθηκαν. Πρώτον, ο χειμώνας πλησιάζει και η κατάληψη του φρουρίου είναι δύσκολη σε μικρό χρονικό διάστημα. Δεύτερον, εφόσον καταληφθεί το φρούριο, τα στρατιωτικά οφέλη της άλωσης είναι αμφίβολα καθώς οι Τούρκοι μπορούν να εισβάλουν στην Πελοπόννησο από τα Μέγαρα και ο επισιτισμός της στρατιάς στην Αθήνα μπορεί να γίνει μόνο από τη θάλασσα που είναι σε απόσταση. Τέλος, εάν αργότερα τουρκικά στρατεύματα επιτεθούν στην Αθήνα, οι Βενετοί θα πρέπει να την εγκαταλείψουν και φυσικά να καταστρέψουν πόλη και φρούριο. Επιπλέον δε, οι Αθηναίοι θα μείνουν στην εκδικητική μανία των Τούρκων, ενώ διαφορετικά θα πλήρωναν τον φόρο. Δυστυχώς όμως, οι υπόλοιποι αρχηγοί δεν πείθονται.

Τότε ακριβώς φθάνει τρίτη αντιπροσωπεία προκρίτων Αθηναίων, η οποία ζητά πλέον την εκστρατεία των Βενετών υποσχόμενη τη συνδρομή τους. Διαβεβαιώνουν τους Βενετούς ότι οι Τούρκοι έχουν τρομοκρατηθεί, ότι το φρούριο της Ακροπόλεως βρίσκεται σε κακή κατάσταση και ότι η άλωση είναι ζήτημα ημερών. Οι σχέσεις μεταξύ Τούρκων και Αθηναίων την εποχή αυτή είναι πολύ κακές και οι φήμες για την εκστρατεία των Βενετών στην Αθήνα έχουν κάνει τους Τούρκους πιο επιθετικούς. Οι Αθηναίοι πίστεψαν ότι βρήκαν την ευκαιρία να αποτινάξουν τον ζυγό. Με τα νέα δεδομένα, το πολεμικό συμβούλιο αποφασίζει την εκστρατεία εναντίον των Αθηνών.

Οι Τούρκοι της Αθήνας, καθώς γνωρίζουν ότι ο οχυρωμένος βράχος της Ακροπόλεως αποτελεί το πρώτο και σημαντικότερο εμπόδιο για την κατάκτηση της Στερεάς Ελλάδας και επειδή βεβαίως οι κινήσεις των Αθηναίων δεν τους έχουν καθόλου διαφύγει, κάνουν τις ανάλογες προετοιμασίες. Προσπαθούν να αντιμετωπίσουν το φοβερό πυροβολικό των Βενετών, το οποίο ήταν εξαιρετικά ισχυρό και είχε επιφέρει καταστροφές και ερημώσεις στα φρούρια της Πελοποννήσου.

Οι Τούρκοι λοιπόν σπεύδουν να εκτελέσουν νέα οχυρωματικά έργα για να ενισχύσουν τη δυτική πλευρά της Ακροπόλεως, όπου βρίσκεται και η μόνη ευάλωτη είσοδος. Επισκευάζουν τα τείχη, χτίζουν έναν πύργο δυτικά του ναού της Αθηνάς Νίκης και ενισχύουν τον προμαχώνα μεταξύ του ναού και του Μνημείου του Αγρίππα για να τοποθετήσουν μια δεύτερη συστοιχία από κανόνια. Επειδή χρειάζονται πρόχειρο οικοδομικό υλικό, κατεδαφίζουν τον ναό της Αθηνάς Νίκης και χρησιμοποιούν τα αρχιτεκτονικά του μέλη μαζί με πέτρες και χώματα για το χτίσιμο του προμαχώνα. Στις ανασκαφές που έγιναν μετά την Απελευθέρωση αποκαλύφθηκαν στο σύνολό τους τα μέλη του ναού και επέτρεψαν την αναστήλωσή του το 1838. Φυσικά, στα μέλη του δεν υπάρχουν χτυπήματα από βλήματα.

Η εκστρατεία κατά των Αθηνών ξεκινάει στις 19 Σεπτεμβρίου 1687. Ο Μοροζίνι, για να εξαπατήσει τους Τούρκους και να τους καταλάβει απροετοίμαστους, στέλνει τμήμα του βενετικού στόλου υπό τον ναύαρχο Βενιέρ προς την Εύβοια. Οι Τούρκοι πράγματι καθησυχάζουν ότι προς το παρόν ο κίνδυνος αποσοβήθηκε. Την ίδια μέρα ο υπόλοιπος στόλος μεταφέρει ολόκληρο τον βενετικό στρατό –σύμφωνα με τον γραμματέα του Μοροζίνι Λοκατέλλι 9.880 άτομα και 871 άλογα, πυροβόλα, βόμβες, πολεμοφόδια και άφθονο υλικό πολιορκίας– στον Πειραιά.

Το πρωί της 21ης Σεπτεμβρίου 1687, οι Τούρκοι ξυπνώντας βλέπουν αγκυροβολημένο στον Πειραιά ολόκληρο τον βενετικό στόλο. Ακόμη και ο Βενιέρ έχει καταφθάσει από την Εύβοια. Φόβος και τρόμος τους κυριεύει. Προσπαθούν με μεγάλη βιασύνη να μαζέψουν ό,τι πολύτιμο έχουν και να ανέβουν στην Ακρόπολη. Μέχρι το μεσημέρι έχουν όλοι κλεισθεί μέσα στο Κάστρο. Στην Αθήνα υπάρχουν πια μόνον Έλληνες.

Σύμφωνα με τον Λοκατέλλι, επιτροπή από προκρίτους επισκέπτεται τον Μοροζίνι και δίνει υπόσχεση υποταγής, βοήθειας, τοπογραφικές και στρατηγικές πληροφορίες. Οι Αθηναίοι συντάσσονται με τους Βενετούς διότι, αν έμεναν ουδέτεροι, όποιος και να κέρδιζε αυτοί θα υφίσταντο τις συνέπειες και οι βόμβες του Μοροζίνι θα κατέστρεφαν την πόλη. Αποφασίζουν λοιπόν να ταχθούν υπέρ των Βενετών ανοιχτά και να μείνουν στην πόλη, φροντίζουν πάντως παράλληλα να κρύψουν ό,τι πολύτιμο έχουν από φόβο και προς τους Τούρκους και προς τους Βενετούς.

Οι Βενετοί ξεκινούν με σώμα 150 ανδρών υπό τον συνταγματάρχη Ραουγκράφ φον ντερ Πφαλτς και καταλαμβάνουν την Αθήνα για να προστατεύσουν τους Αθηναίους από τους Τούρκους. Στέλνουν μήνυμα στους Τούρκους ζητώντας την παράδοση του Φρουρίου με αντάλλαγμα την ανενόχλητη αναχώρηση των Τούρκων μαζί με όλα τους τα κινητά αγαθά. Ο Αγάς του Κάστρου Αλής αρνείται. Έχει πυρομαχικά και περιμένει τον Σερασκέρη με ενισχύσεις. Η κύρια δύναμη των στρατευμάτων υπό τον Καίνιξμαρκ –με οδηγούς Αθηναίους– καταλαμβάνει τα κυριότερα στρατηγικά σημεία από τα οποία θα μπορούσε να προσβληθεί η Ακρόπολη, κυρίως τους λόφους και τα υψώματα δυτικά του Κάστρου.

Ταυτόχρονα, μηχανικοί της στρατιάς από βόρεια προσπαθούν να ανοίξουν υπόγειες στοές ώστε με εκρηκτικές ύλες να προκαλέσουν την ανατίναξη του Φρουρίου. Οι Τούρκοι τους πυροβολούν συνεχώς και τους αποδεκατίζουν. Οι Βενετοί καταφέρνουν να φτάσουν μέχρι το σπήλαιο της Αγραύλου, όπου η σκληρότητα της πέτρας του βράχου τους αναγκάζει να σταματήσουν.

Το βράδυ 21ης προς 22α Σεπτεμβρίου ο Καίνιξμαρκ, σύμφωνα με περιγραφές, τοποθετεί τα πυροβόλα του· στον λόφο των Μουσών κανονιοστοιχία από δεκαπέντε τηλεβόλα, στην Πνύκα εννέα και στον λόφο του Αρείου Πάγου πέντε τεράστιους όλμους. Οι Τούρκοι πυροβολούν ασταμάτητα κατά των Βενετών προσπαθώντας να τους εμποδίσουν να στήσουν τα πυροβόλα τους. Το πρωί της 23ης Σεπτεμβρίου τα πυροβολεία των Βενετών βρίσκονται στην οριστική τους θέση και αρχίζουν να βάλλουν συστηματικά εναντίον της Ακροπόλεως.

Μην βλέποντας αποτελέσματα, οι Βενετοί στήνουν νέο πυροβολείο στην ανατολική πλευρά του Φρουρίου, Στις 25 Σεπτεμβρίου, σύμφωνα με τον κόμη Λεόν ντε Λαμπόρντ, μια βόμβα πέφτει σε μια μικρή αποθήκη πυρίτιδας στα Προπύλαια, η πυρίτιδα αναφλέγεται και ένα τμήμα τους καταρρέει. Οι Βενετοί συνεχίζουν να πυροβολούν το Κάστρο με αμείωτη ένταση. Οι πληροφορίες της εποχής σχετικά με το «τυχαίο» της ανατίναξης του Παρθενώνα συγκρούονται. Άλλες πηγές αναφέρουν ότι η βολή ήταν τυχαία, άλλες όμως ότι ήταν κατευθυνόμενη. Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Γερμανού αξιωματικού Σομπιεβόλσκυ, στις 22 Σεπτεμβρίου, κάποιος που είχε διαφύγει από το Κάστρο πληροφόρησε τους Βενετούς ότι όλα τα πυρομαχικά είχαν μεταφερθεί μέσα στον ονομαζόμενο «Ναό της Αθηνάς» και ότι εκεί είχαν εγκατασταθεί όλοι οι ανώτεροι Τούρκοι πιστεύοντας ότι οι Χριστιανοί ποτέ δεν θα έβλαπταν τον ναό. Μετά την πληροφορία αυτή, οι περισσότεροι όλμοι κατευθύνουν τα πυρά τους προς τον ναό, χωρίς όμως επιτυχία καθώς ο ναός ήταν από μάρμαρο -δηλαδή το κτήριο ήταν καλά προστατευμένο.

Την μοιραία νύχτα της 26ης προς 27η Σεπτεμβρίου 1687 που ήταν πανσέληνος, μια βόμβα –ορισμένοι υποστηρίζουν ότι την έριξε ένας υπολοχαγός από το Λούνεμπουργκ– κατάφερε να διαπεράσει από κάποιο άνοιγμα τη στέγη και να αναφλέξει τη μεγάλη ποσότητα πυρίτιδας που ήταν αποθηκευμένη στο εσωτερικό του ναού. Η έκρηξη που ακολούθησε άνοιξε τον ναό στα δύο, καταστρέφοντας το τελειότερο κτίσμα της κλασικής τέχνης. Οι Βενετοί, σύμφωνα με τις πηγές, ξέσπασαν σε ζητωκραυγές. Άλλοι φώναζαν «ζήτω η Δημοκρατία», άλλοι «ζήτω ο Καίνιξμαρκ».

[thaler]

Συνέχεια...

Από την έκρηξη ανατράπηκαν σχεδόν στο σύνολό τους οι τρεις από τους τέσσερις τοίχους του σηκού και κατέπεσαν τα τρία πέμπτα από τα ανάγλυφα της ζωφόρου. Από τη στέγη φαίνεται ότι δεν έμεινε απολύτως τίποτε στη θέση του. Κατέπεσαν έξι κίονες της νότιας πλευράς, οκτώ της βόρειας και ό,τι απέμεινε από την ανατολική πλευρά εκτός από ένα κίονα. Οι κίονες συμπαρέσυραν στην πτώση τους τα τεράστια μάρμαρα των επιστυλίων, τα τρίγλυφα και τις μετόπες. Ολόκληρο το κτίσμα υπέστη φοβερό κλονισμό. Η έκρηξη και η ανατίναξη προκάλεσαν απερίγραπτο πανικό. Τριακόσιοι Τούρκοι σκοτώθηκαν από τα μάρμαρα που εκτοξεύονταν προς όλες τις κατευθύνσεις. Η πυρκαγιά μεταδόθηκε στα γύρω σπίτια, καθώς μάλιστα δεν υπήρχε αρκετό νερό η φωτιά απλωνόταν όλο και περισσότερο. Όλη τη νύχτα της 26ης προς 27η Σεπτεμβρίου και όλη την επομένη ημέρα η Ακρόπολη καιγόταν.

Παρ’ όλα αυτά, οι Τούρκοι δεν αποφάσιζαν να παραδοθούν ενώ κινδύνευαν να καούν όλοι, επειδή είχαν λάβει την είδηση ότι πλησιάζει ο Σερασκέρης με ισχυρές τουρκικές δυνάμεις. Πράγματι, νωρίς το πρωί της 28ης Σεπτεμβρίου φάνηκαν τα στρατεύματα του Σερασκέρη. Ο Καίνιξμαρκ όμως τους περίμενε και στράφηκε αμέσως εναντίον τους με το μεγαλύτερο μέρος του στρατού και του ιππικού του. Ο Σερασκέρης τρομοκρατήθηκε, υποχώρησε χωρίς να ρίξει ούτε μια βολή και οι πολιορκούμενοι Τούρκοι είδαν να σβήνει και η τελευταία τους ελπίδα. Αποφασίζουν να παραδοθούν και υψώνουν λευκή σημαία στον πύργο των Προπυλαίων στις 28 Σεπτεμβρίου. Πέντε προύχοντες Τούρκοι κατεβαίνουν εξουσιοδοτημένοι να διαπραγματευθούν τους όρους της παράδοσης. Δίνεται διαταγή να παύσει το πυρ και οι αντιπρόσωποι οδηγούνται στο στρατόπεδο του Πειραιά.

Συγκαλείται πολεμικό συμβούλιο. Ο Μοροζίνι επιμένει στην άνευ όρων παράδοση της Ακροπόλεως και των πολιορκημένων. Οι Τούρκοι πληρεξούσιοι ζητούν ρητή εγγύηση της ζωής τους και διευκόλυνση της αναχώρησής τους. Ο Καίνιξμαρκ τάσσεται υπέρ της άποψης των Τούρκων και στις 29 Σεπτεμβρίου συντάσσεται συνθήκη που αρχίζει με τα λόγια «εξ ευσπλαχνίας». Οι Τούρκοι λαμβάνουν εγγύηση ζωής και ελεύθερης αναχώρησης με δικαίωμα μεταφοράς όσων αποσκευών θα μπορούσαν να μεταφέρουν στους ώμους τους, εξαιρουμένων φυσικά των όπλων και των πυρομαχικών. Οι Τούρκοι παραδίδονται το μεσημέρι της 29ης Σεπτεμβρίου και η βενετική σημαία υψώνεται στην Ακρόπολη μπροστά από τα Προπύλαια.

Μόλις οι Τούρκοι εγκατέλειψαν την Ακρόπολη, οι Βενετοί ανεβαίνουν και την καταλαμβάνουν. Πρώτες τους φροντίδες είναι το θάψιμο των πτωμάτων που ήταν άταφα από δέκα περίπου ημέρες και η καταγραφή του εγκαταλειμμένου πολεμικού υλικού. Παράλληλα πρόχειρα συνεργεία προσπαθούν να τακτοποιήσουν τα άφθονα μάρμαρα που έχουν σκορπιστεί παντού από την ανατίναξη και να ανοίξουν διόδους ανάμεσα στα ερείπια των καμένων σπιτιών. Ο Μοροζίνι, συνοδευόμενος από τον Καίνιξμαρκ και περιστοιχισμένος από τους ανώτερους αξιωματικούς, εισέρχεται θριαμβευτικά στην Αθήνα. Στις πύλες της πόλης τον περιμένουν ο επίσκοπος και οι πρόκριτοι Έλληνες που τους υποδέχονται σαν νικητές και κηρύσσουν την πίστη τους προς τη Δημοκρατία του Αγίου Μάρκου.

Ο Μοροζίνι επικυρώνει τα κοινοτικά προνόμια των Αθηναίων, επιτρέπει την αυτοδιοίκηση και αναγνωρίζει τα δικαιώματα του αρχιεπισκόπου και του ορθόδοξου κλήρου. Ψάλλεται ευχαριστήριος δοξολογία σε ένα από «τα μεγαλύτερα τζαμιά» που μετατρέπεται σε εκκλησία του Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτου. Αργότερα, τα περισσότερα από τα εγκαταλειμμένα τζαμιά μεταβάλλονται σε ορθόδοξες εκκλησίες, ένα από αυτά αφιερώνεται στην καθολική λατρεία και ένα άλλο στη διαμαρτυρόμενη.

Μετά τη δοξολογία, ο Μοροζίνι με τη συνοδεία του ανεβαίνει στην Ακρόπολη. Η θέα των ερειπωμένων μνημείων φαίνεται ότι προκάλεσε ειλικρινή λύπη στους κατακτητές. Γράφει η Άκερχελμ: «Πόσο στεναχωρήθηκε η εξοχότητά του -–εννοεί τον Καίνιξμαρκ– που αναγκάσθηκε να καταστρέψει τον ωραίο ναό που για 3.000 χρόνια βρισκόταν χτισμένος εκεί και λέγεται ναός της Αθηνάς! Μάταια όμως! Οι βόμβες έκαναν τη δουλειά τους έτσι που ποτέ πια σ’ αυτόν τον κόσμο ο ναός αυτός δεν θα μπορέσει να ξανακτισθεί!...»

Οι νικητές αποφασίζουν να διαχειμάσουν στην Αθήνα. Οι ξένοι μισθοφόροι στρατοπεδεύουν μέσα στην Αθήνα, κατά έθνη. Ο Βενετός μηχανικός Βερνέντα, κατόπιν εντολής του Μοροζίνι, συντάσσει τοπογραφικά σχέδια και αναπαραστάσεις της Αθήνας και της Ακροπόλεως. Μια σειρά από τα σχέδια αυτά καθώς και άλλα με την απεικόνιση του βομβαρδισμού και της εκρήξεως έχουν σωθεί μέχρι σήμερα.

Εν τω μεταξύ, οι σχέσεις Βενετών και μισθοφόρων καθημερινά χειροτερεύουν. Ο μεν Μοροζίνι στις εκθέσεις του κατηγορεί τους ξένους μισθοφόρους ότι διαρκώς τον εκβιάζουν με νέες απαιτήσεις πληρωμών που συνεχώς αυξάνουν, οι δε μισθοφόροι σε όλες τις περιγραφές που έχουν διασωθεί κατηγορούν τους Βενετούς για κακοπιστία και φιλαργυρία. Χαρακτηριστικά γράφει ο Χόμπεργκ: «Η Δημοκρατία μάς ξεγελάει και μας συμπεριφέρεται μ’ έναν τρόπο απαίσιο. Τα είκοσι οκτώ δουκάτα που θα είχαν αξία είκοσι τριών τάλιρων γερμανικών μας τα αλλάζουν για δεκαπέντε διότι μας αναγκάζουν να παίρνουμε για τρία και μισό τάλιρα μισό φλορίνι που στη Βενετία το αλλάζουν για δύο τάλιρα». Φαίνεται ότι ο Μοροζίνι τους έδινε υποτιμημένα νομίσματα της Βενετίας υπολογίζοντάς τα ως υγιή, μειώνοντας έτσι τη μισθοδοσία τους. Η διαφορά της θρησκείας μεταξύ των καθολικών Βενετών και των διαμαρτυρομένων Γερμανών, καθώς και η διαφορά της γλώσσας που έκανε δύσκολη την επικοινωνία τους εμπόδιζε ακόμη περισσότερο τη μεταξύ τους επαφή.

Οι διαφωνίες και οι εχθρότητες μεταξύ Βενετών και μισθοφόρων ήταν φυσικό να ξεσπούν σε βάρος των Αθηναίων. Οι μισθοφόροι δεν εκτελούσαν όπως έπρεπε τα χρέη φύλαξης των Αθηναίων από τις επιδρομές των Τούρκων και πολλοί κάτοικοι της Αττικής αναγκάσθηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια και τα κτήματά τους και να έρθουν και αυτοί στην Αθήνα. Στην Αθήνα πάλι, λόγω συγκέντρωσης του πληθυσμού της Αττικής και του στρατού, τα τρόφιμα άρχισαν να σπανίζουν, οι μισθοφόροι άρχισαν διαρπαγές και λεηλασίες, επιπλέον δε ξαπλώθηκε λοιμός.

Εν τω μεταξύ, οι Τούρκοι συγκεντρώνουν δυνάμεις στη Θήβα. Στις 31 Δεκεμβρίου 1687 ο Μοροζίνι συγκαλεί στον Πειραιά πολεμικό συμβούλιο όπου προτείνει την εγκατάλειψη των Αθηνών, τον εκπατρισμό των Αθηναίων για να αποφευχθεί η σφαγή τους από τους Τούρκους και τέλος την καταστροφή εκ θεμελίων με εκρηκτικές ύλες της πόλης και της Ακροπόλεως ώστε να μην μπορούν να οχυρωθούν ξανά οι Τούρκοι.

Οι Αθηναίοι προσφέρουν χρήματα, προτείνουν να σχηματίσουν στρατιωτικά σώματα τα οποία να αναλάβουν την άμυνα εναντίον των Τούρκων και την οικονομική συντήρηση των σωμάτων για έναν χρόνο, αλλά ο Μοροζίνι αρνείται. Στις 12 Φεβρουαρίου, το πολεμικό συμβούλιο παίρνει ομόφωνα την οριστική απόφαση άμεσης εγκατάλειψης των Αθηνών. Εξετάζεται η πρόταση καταστροφής της πόλης. Ευτυχώς ούτε μέσα υπήρχαν ούτε χρόνος. Για να καταστραφούν εκ θεμελίων τα τείχη της Ακροπόλεως και τα μνημεία χρειάζονταν χιλιάδες εργατών και εργασία μεγάλης διάρκειας. Κανείς από τους παρόντες δεν σκέφθηκε άλλο λόγο για την αποφυγή της καταστροφής των μνημείων εκτός από την έλλειψη εργατών, εργαλείων και χρόνου. Αρχίζουν οι ετοιμασίες για την αναχώρηση.

Στις 4 Δεκεμβρίου, η Γερουσία έχει στείλει το εξής ψήφισμα στον Μοροζίνι: «Λάβαμε το σχεδιάγραμμα της πόλης των Αθηνών και του φρουρίου αυτής το οποίο εκπόνησε ο Κόμης ντε Σαν Φελίτσε και μετ’ ευχαριστήσεως παρατηρήσαμε τα υπάρχοντα εκεί αρχαία περίφημα μνημεία. Εξουσιοδοτούμε την Υμετέραν Σύνεσιν να αφαιρέσει και να μας αποστείλει ενταύθα εκείνο που θα έκρινε πιο σπουδαίο και πιο καλλιτεχνικό δυνάμενο να επαυξήσει την αίγλη της Κυριάρχου, το οποίο θα χρησιμεύσει επίσης ως νέο αιώνιο μνημείο της Ημετέρας Διακεκριμένης Αρετής». Ψήφισαν 162 υπέρ, 2 κατά και 1 απέσχε της ψηφοφορίας.

Ο Μοροζίνι επιλέγει τα καλύτερα διατηρημένα αγάλματα του δυτικού αετώματος και προσπαθεί να τα αποσπάσει. Γράφει στην αναφορά του στις 19 Μαρτίου: «Καταβλήθηκε προσπάθεια να αφαιρεθεί το μεγάλο αέτωμα αλλά κατέπεσε από το πελώριο εκείνο ύψος και είναι θαύμα πως δεν έπαθε κάτι κάποιος εργάτης. Η αιτία είναι ότι το οικοδόμημα είναι καμωμένο χωρίς κονίαμα και οι διάφοροι λίθοι είναι συναρμοσμένοι ο ένας με τον άλλο με αξιοθαύμαστη τέχνη. Άλλωστε από την έκρηξη της πυριτιδαποθήκης του, το οικοδόμημα υπέστη σοβαρότατο κλονισμό. Η αδυναμία του να εγκαταστήσουμε ικριώματα, μεταφέροντας από τις γαλέρες τα ψηλά κατάρτια και άλλα αναγκαία μηχανήματα μας αναγκάζει να εγκαταλείψουμε κάθε περαιτέρω απόπειρα. Διακόπτεται συνεπώς κάθε προσπάθεια για την αφαίρεση άλλων ανάγλυφων κοσμημάτων. Άλλωστε λείπουν από τα οικοδομήματα τα πλέον αξιοθαύμαστα κομμάτια και όλα τα υπόλοιπα είναι κατώτερα και παρουσιάζουν ελλείψεις που οφείλονται στην πολυκαιρία. Οπωσδήποτε», συνεχίζει, «αποφάσισα να παραλάβω μία λέαινα ωραιότατης τέχνης, αν και της λείπει το κεφάλι, το οποίο όμως μπορεί κάλλιστα να αντικατασταθεί με το μάρμαρο που θα σας στείλω μαζί με τη λέαινα και που είναι καθ’ όλα όμοιο».

Συνολικά ο Μοροζίνι πήρε όσα λιοντάρια βρήκε: ένα από την Ακρόπολη, ένα από την περιοχή του Θησείου και βέβαια τον γνωστό Λέοντα του Πειραιά εξαιτίας του οποίου το λιμάνι του Πειραιά είχε ονομασθεί Πόρτο Λεόνε. Οι λέοντες αυτοί μεταφέρθηκαν στη Βενετία και από τότε κοσμούν ως τρόπαια των νικητών τον ναύσταθμο της Δημοκρατίας. Οι αξιωματικοί του Μοροζίνι, Βενετοί και ξένοι, πήραν μαζί τους όσα κομμάτια μεταφέρονταν εύκολα. Τεμάχια από τον Παρθενώνα ή άλλα μνημεία των Αθηνών που βρίσκονται σήμερα σε ιδιωτικές συλλογές και μουσεία της Ευρώπης, χωρίς να ξέρει κανείς πώς, είναι πιθανόν να μεταφέρθηκαν την εποχή αυτή από στρατιώτες της στρατιάς του Μοροζίνι.

Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι του γραμματέως του Μοροζίνι Σαν Γκάλλο, ο οποίος πήρε μαζί του το κεφάλι του γυναικείου αγάλματος που έπεσε από το δυτικό αέτωμα κατά την αποτυχημένη απόπειρα των Βενετών και κατατεμαχίστηκε. Μετά πολλές περιπέτειες, ο Γερμανός αρχαιολόγος Βέμπερ που είχε μελετήσει τα Παρθενώνια γλυπτά από τα εκμαγεία του Έλγιν, το αγόρασε από έναν Βενετό μαρμαρά τη στιγμή που αυτός ετοιμαζότανε να το σπάσει, όπως μας περιγράφει ο Λαμπόρντ, ο οποίος αργότερα το αγόρασε από τον Βέμπερ και το έβγαλε κρυφά από την Ιταλία. Σήμερα η «κεφαλή Λαμπόρντ» βρίσκεται στο Λούβρο.

Ένας άλλος Βενετός αξιωματικός πήρε τμήμα της ζωφόρου όπου διακρίνονται δύο ιππείς της πομπής και το κεφάλι ενός αλόγου. Σήμερα βρίσκονται στο Μουσείο της Ιστορίας της Τέχνης στη Βιέννη. Ένας Δανός αξιωματικός ονόματι Χάρτμαντ πήρε δύο κεφαλές από μία από τις νότιες μετόπες. Σήμερα βρίσκονται στο Εθνικό Μουσείο της Κοπεγχάγης. Πάντως η εσπευσμένη αφενός αναχώρηση, οι αρρώστιες και η αδυναμία μεταφοράς πολλών πραγμάτων καθώς και το απροσδιόριστο μέλλον της εκστρατείας ήταν οι λόγοι που δεν έγινε συστηματική λεηλασία. Αλλά ο δρόμος της διαρπαγής είχε ήδη ανοίξει.

Ο Παρθενών πριν καταστραφεί ήταν τέμενος μουσουλμανικής λατρείας. Οι Τούρκοι δεν επέτρεπαν την απόσπαση και του παραμικρού λίθου από κτήριο θρησκευτικής σημασίας. Μόνον διότι συνετρίβη από τις βόμβες του Μοροζίνι και εγκαταλείφθηκε ως άχρηστο ερείπιο μπόρεσε αργότερα ο Έλγιν να πάρει άδεια να αποσπάσει ορισμένα τεμάχια και, κάνοντας κατάχρηση του φιρμανιού, να προβεί στην τέλεια λεηλασία του ερειπωμένου Παρθενώνα. Τα γεγονότα του 1678 είναι η αρχική αιτία όλων των μετέπειτα καταστροφών και μπορούμε να θεωρήσουμε βέβαιο ότι αν δεν συνέβαινε η πολιορκία και ο βομβαρδισμός της στρατιάς του Μοροζίνι ο Παρθενώνας θα έφθανε μέχρι σήμερα σχεδόν ακέραιος.

Στα μέσα Μαρτίου του 1688, οι Αθηναίοι επιβιβάζονται στα βενετικά πλοία και εγκαταλείπουν την Αθήνα, παίρνοντας μαζί τους όσα κινητά μπορούν να μεταφέρουν. Άλλοι εγκαθίστανται στη Σαλαμίνα, άλλοι στην Αίγινα, άλλοι στην Πελοπόννησο και άλλοι στα Επτάνησα. Στις 8 Απριλίου ο Μοροζίνι εγκαταλείπει μια έρημη πόλη. Μετά από καταπληκτικούς θριάμβους τριών χρόνων, για πρώτη φορά εγκαταλείπει ένα κατακτημένο φρούριο.

Παρ’ όλα αυτά, η Βενετική Γερουσία εκτιμώντας τις σπουδαίες νίκες του, του απένειμε τον τίτλο τιμής «Πελοποννησιακός», τοποθετώντας και χάλκινη προτομή του «εν ζωή» στο Ανάκτορο των Δόγηδων. Μετά τον θάνατο του προκατόχου του Μαρκαντόνιο Τζουστινιάν (23 Μαρτίου 1688) ανακηρύχτηκε νέος Δόγης της Βενετίας (3 Απριλίου 1688). Ήταν ο 108ος  Δόγης της Βενετίας. Την εποχή της εκλογής του βρίσκονταν στον Πόρο όπου ναυλοχούσε η αρμάδα του, σε λίγες μέρες κατέπλευσε στον Πόρο το θρυλικό σκάφος «Βουκένταυρος» το οποίο και μετέφερε τα σύμβολα του Δογικού αξιώματος,  τα οποία παραδόθηκαν σε λαμπρότατη τελετή στο ναύαρχο. Γίνεται η ενθρόνιση στην Αίγινα και ως δόγης πλέον ξεκινά για τη Χαλκίδα. Τον Σεπτέμβριο του 1688, κατά την πολιορκία της Χαλκίδας πεθαίνει ο Καίνιξμαρκ. Στο τέλος του χρόνου αρρωσταίνει ο Μοροζίνι και αναγκάζεται να επιστρέψει στη Βενετία.

Την απουσία του Μοροζίνι εκμεταλλεύτηκε για δράση ο πολυμήχανος Μανιάτης πειρατής Λιμπεράκης Γερακάρης που συμμάχησε με τον Οθωμανό Σερασκέρη και διέταξε όλους τους Έλληνες να δηλώσουν υποταγή στον Σουλτάνο (1691). Ο Δόγης επιβιβαστείς και πάλι στο Βουκένταυρο σε ηλικία 75 ετών (24 Μαΐου 1693) αλλά σε πλήρη μαχητικότητα και με ολόκληρη την Ενετική αρμάδα απέπλευσε για το Αιγαίο προς ματαίωση της νέας εισβολής. Αρχικά κατέπλευσε στο Ναύπλιο και στη συνέχεια στον Πόρο. Αφού κατέστρωσε λεπτομερές πολεμικό σχέδιο επιχειρήσεων απόκρουσης σε συνεργασία με τον επιτετραμμένο της Πελοποννήσου Αντόνιο Ζένο αιφνίδια και ενώ βρισκόταν με την αρμάδα του στον όρμο της Καρύστου η χρόνια λιθίαση από την οποία έπασχε πολλά χρόνια επιδεινώθηκε. Απέπλευσε εσπευσμένα για Ναύπλιο όπου τελικά και υπέκυψε (27 Δεκεμβρίου 1693). Το λείψανό του ταριχεύτηκε και μεταφέρθηκε στη Βενετία όπου σε μεγαλοπρεπή τελετή (16 Ιανουαρίου 1694) τοποθετήθηκε σε κρύπτη του Ναού του Αγίου Στεφάνου των Αυγουστίνων. Στο μνημείο του που ανεγέρθηκε χαράχθηκε η επιγραφή «Francisco Mavroceno Peloponneciaco. Senatus 1694» (= σε Ελληνική απόδοση: «Φραγκίσκος Μαυρογένης ο Πελοποννήσιος. Η Γερουσία έτος 1694»).

Από στρατιωτικής πλευράς η εκστρατεία κατά των Αθηνών ήταν ένα ασήμαντο γεγονός, θα μείνει όμως για πάντα στην ιστορία γιατί προκάλεσε την καταστροφή του μεγαλύτερου αριστουργήματος της κλασικής εποχής.

Οι Βενετοί, βέβαια, είδαν τα πράγματα σύμφωνα με τη νοοτροπία της εποχής τους. Προσπάθησαν με φουρνέλα να καταστρέψουν την Ακρόπολη, χάρηκαν ιδιαίτερα όταν ανατινάχθηκε ο Παρθενώνας και ο στόχος επιτεύχθηκε, ο μόνος λόγος δε που δεν κατέστρεψαν τα μνημεία πριν εγκαταλείψουν την Αθήνα ήταν η έλλειψη χρόνου, εργατών και εργαλείων.

Ο Μοροζίνι ήταν ένας ικανότατος στρατηγός. Από την αρχή ήταν εναντίον της εκστρατείας και τα επιχειρήματά του αποδείχθηκαν όλα ορθά. Εφόσον όμως αποφασίστηκε η επίθεση, η Ακρόπολη ήταν γι’ αυτόν ένα οποιοδήποτε κάστρο και ο Παρθενώνας μια οποιαδήποτε πυριτιδαποθήκη που έπρεπε πάση θυσία να καταληφθεί με τα όπλα.

Η δράση και οι επιτυχίες των Βενετών υπό τον Μοροζίνι, ήταν η τελευταία αναλαμπή της Βενετίας ως μεγάλης εμπορικής και στρατιωτικής δύναμης. Μετά τον Μοροζίνι, η Βενετία αργά αλλά σταθερά, οδηγείται στην παρακμή και στο τέλος καταλύεται από τον Ναπολέοντα.

[1] Σύμφωνα με το βιβλίο του Γάλλου ιστορικού THEODORE BLANCARD «LES MAVROYENI HISTOIRE D’ ORIENT», οι Μαυρογένη είναι απόγονοι των Ενετών Μοροζίνι, οι οποίοι πάλι προέρχονταν από το Βυζάντιο και είχαν επώνυμο MAVROGENO. Οι Μαυρογένη διεσπάρησαν σε διάφορα μέρη σε πρώτη φάση μετά την άλωση της Κων/λεως το 1453. Ένας κλάδος πήγε στην Πελοπόννησο, ένας στην Εύβοια και ένας άλλος στην Κρήτη.
Πολλά μέλη Ενετικών οικογενειών προερχόταν από το Βυζάντιο και είχαν Ελληνικά ονόματα. Τα ονόματα αυτά τα μετέτρεψαν σε Ενετικά και αργότερα τα ξαναμετέτρεψαν σε Ελληνικά. Κάτι τέτοιο πρέπει να συμβαίνει και με τους Μαυρογένη
Μέλος της οικογένειας ήταν και ο Φραγκίσκος Μοροζίνι (Francesco Morosini 1618-1694) από τους μεγαλύτερους καπετάνιους της Βενετίας. Μπορούμε έτσι βάσιμα να υποθέσουμε πως και ο Μοροζίνι (μετά τον Nicolò da Ponte, νόμισμα του οποίου σας παρουσίασα στη σελίδα 19) ήταν Ελληνικής καταγωγής.

Περιμένω όπως πάντα τα δικά σας σχόλια, παρατηρήσεις, πρόσθετες πληροφορίες και απορίες που τυχόν έχετε.

[ΚΑΡΑΜΑΝΙΚΟΣ]

ομορφο κομματι-ασχημη ιστορια

[thaler]

Φίλε ΚΑΡΑΜΑΝΙΚΟ είναι ακριβώς έτσι όπως τα λες. Εμένα μου κάνει εντύπωση και το άλλο: Μόλις κατέλαβαν την Αθήνα οι Βενετοί, η Γερουσία τους έσπευσε αμέσως να διατάξει την αρπαγή των αρχαιοτήτων. Αυτό είναι το πραγματικό πρόσωπο της "πολιτισμένης" δύσης. Δεν τους ένοιαξε ούτε η συνέχιση της εκστρατείας, ούτε η επιτυχία της, ούτε η αποκατάσταση της τάξης και η εδραίωση της κυριαρχίας τους, παρά μόνο το πως θα μπορέσουν να κάνουν γρήγορο πλιάτσικο στα αρχαία μας.

[thaler]

Ο πόλεμος της Κρήτης στοίχησε στην Βενετία 126.000.000 δουκάτα.

Η Δημοκρατία μάς ξεγελάει και μας συμπεριφέρεται μ’ έναν τρόπο απαίσιο. Τα είκοσι οκτώ δουκάτα που θα είχαν αξία είκοσι τριών τάλιρων γερμανικών μας τα αλλάζουν για δεκαπέντε διότι μας αναγκάζουν να παίρνουμε για τρία και μισό τάλιρα μισό φλορίνι που στη Βενετία το αλλάζουν για δύο τάλιρα

Εκτός των ιστορικών προεκτάσεων του νομίσματος, βλέπουμε και μερικές ενδιαφέρουσες πληροφορίες:

Π.χ. ότι ο πόλεμος της Κρήτης στοίχησε τη Βενετία 126.000.000 δουκάτα. Το ποσό πρέπει να ήταν τεράστιο για την εποχή εκείνη, αλλά το άντεξε η πόλη λόγω, προφανώς, του μεγάλου εμπορικού στόλου της και των κερδών που αυτός απέφερε.

Επίσης βλέπουμε και μερικές πρακτικές της εποχής. Ότι ένα επίσημο κράτος (Βενετία) χρησιμοποιούσε αθέμιτα μέσα (δηλαδή εξαπατούσε) τους συναλλασσόμενους με αυτό μέσω της τεχνητής ανατίμησης του δικού του νομίσματος έναντι των κύριων ανταγωνιστικών νομισμάτων.

Επιπλέον έχουμε μια εικόνα για τις ισοτιμίες της εποχής π.χ. 18 δουκάτα = 23 γερμανικά τάληρα.

[cat]

Ενα ειναι σιγουρο. Ο καθε βαρβαρος ερχεται εδω για να λεηλατησει. Μπραβο βρε Στελιο αλλη μια εξαιρετικη παρουσιαση.

[Διηνέκης]

Ο Στέλιος είναι πραγματικά πολυτέλεια για το φόρουμ μας....κάθε φορά κάθομαι κ χάνομαι με τις ιστορίες του....κατά τη διάρκεια που διαβάζω μια από αυτές ,έχω ανοιχτό σε δεύτερο παράθυρο το Google και κάθε απορία που μου δημιουργείται μπαίνω κ την αναζητώ,και έτσι αποκτώ μια πιο ρεαλιστική εικόνα για την κάθε εποχή... ευχαριστώ για τις γνώσεις που μας μεταδίδεις Στέλιο!!!

[thaler]

Φίλε Δημήτρη και φίλε Γιώργο σας ευχαριστώ για τα καλά σας λόγια.

Προσπαθώ να ζω την εποχή του κάθε νομίσματός μου και είναι μεγάλη χαρά για μένα αν, έστω και λίγο, καταφέρνω να σας μεταφέρω στην κάθε εποχή των νομισμάτων μου.

[NMS]

πολλα μπραβο φιλε Στελιο!!!! πραγματικα σε χαιρομαι!!! το ομορφοτερο πραγμα ειναι να μελετας το καθε κερμα και να ζεις την εποχη του! να βλεπεις το πως και το γιατι κοπηκε.... το τι ειδε, τι εζησε κτλ και αν γινεται να το μεταλαμπαδευεις και σε αλλους!!!

Γαληνοτατη Δημοκρατια..... ουτε Δημοκρατια ηταν ουτε Γαληνοτατη...

οπου πηγαν ηταν χειροτεροι κατακτητες σε συμπεριφορα ακομα και απο τους διπλα.... οσο κι αν αυτο φανταζει τρελλο...
το τι εχουν κανει στην ιστορια... δεν περιγραφεται!!! η ιστορια τους ειναι βουτηγμενη μεσα στο αιμα και την κλεψια! ακομα και τον πολιουχο τους εκλεψαν... ενω πεταξαν στην κυριολεξια τον κανονικο τους!
για οσους δεν ξερουν... ο κανονικος πολιουχος της βενετιας ηταν ο Αγιος Θεωδορος αλλα επειδη ηταν γι αυτους... Β κατηγοριας... ηθελαν καποιον μεγαλυτερης αξιας να τους προστατευει! στην αρχη πηγαν να κλεψουν τον Αγιο Νικολαο αλλα τους προλαβε το Μπαρι! ετσι βρηκαν την ευκαιρια κι εκλεψαν τον Αγιο Μαρκο! ηταν μεγαλη η χαρα τους που τους προστατευε πια ενας Αποστολος!!! τι να τους πεις....

εκεινη την εποχη που γινεται ο πολεμος η βενετια ειναι πολυ πλουσια! μαλιστα ελεγαν οτι η βενετια δεν χρειαζοταν στρατο... οταν επρεπε να εχει... απλα τον αγοραζε!

εκει που λες τι ειχε μεινει στα χερια των βενετσιανων μετα το 1669 και την πτωση της κρητης, ηταν τα μικρα φρουρια της Σουδας, Γραμβουσας και Σπιναλογκας αν θυμαμαι καλα..

[cat]

Ο Στέλιος είναι πραγματικά πολυτέλεια για το φόρουμ μας....κάθε φορά κάθομαι κ χάνομαι με τις ιστορίες του....κατά τη διάρκεια που διαβάζω μια από αυτές ,έχω ανοιχτό σε δεύτερο παράθυρο το Google και κάθε απορία που μου δημιουργείται μπαίνω κ την αναζητώ,και έτσι αποκτώ μια πιο ρεαλιστική εικόνα για την κάθε εποχή... ευχαριστώ για τις γνώσεις που μας μεταδίδεις Στέλιο!!!

Που να τον γνωριζες κ απο κοντα Γιωργο. Εκτος απο εξαιρετικος συλλεκτης κ ενας εκπληκτικος ανθρωπος

[thaler]

Που να τον γνωριζες κ απο κοντα Γιωργο. Εκτος απο εξαιρετικος συλλεκτης κ ενας εκπληκτικος ανθρωπος

Γιώργο μην ακούς το Δημήτρη. Μάλλον ότι λέει ισχύει για τον εαυτό του. Νομίζω πως εκεί στη γειτονιά του, τη Νέα Σμύρνη, έχει πραγματοποιήσει (και πραγματοποιεί) μεγάλο κοινωνικό έργο. Η επιστημονική του βοήθεια (αμισθί) προς αδύναμους συνανθρώπους μας είναι πολύ μεγάλη. Είναι τιμή για το στέκι να έχουμε ένα τέτοιο μέλος.

[thaler]

Φίλε NMS είναι ιδιαίτερη τιμή για μένα τα λόγια σου, ειδικά όταν προέρχονται από έναν άνθρωπο που οι γνώσεις του ξεπερνούν τις δικές μου. Και αυτό μπόρεσα να το διαπιστώσω όσες φορές παρεμβαίνεις και μας δίνεις πληροφορίες.

οπου πηγαν ηταν χειροτεροι κατακτητες σε συμπεριφορα ακομα και απο τους διπλα.... οσο κι αν αυτο φανταζει τρελλο...

Γνωρίζω για το πλιάτσικο που έκαναν στους τόπους που κατακτούσαν και τη βαρβαρότητά τους, αλλά την εντάσσω στη γενικότερη συμπεριφορά όλων των κατακτητών της εποχής.  Δεν μπορώ να φανταστώ πως ήταν χειρότεροι απ' τους Τούρκους, αν και δεν είμαι γνώστης λεπτομερειών.

εκει που λες τι ειχε μεινει στα χερια των βενετσιανων μετα το 1669 και την πτωση της κρητης, ηταν τα μικρα φρουρια της Σουδας, Γραμβουσας και Σπιναλογκας αν θυμαμαι καλα..

Καλά φίλε NMS υποκλίνομαι!!! Έψαξα κι εγώ (ομολογώ όχι πολύ εντατικά) να βρω ποιά ήταν αυτά τα φρούρια της Κρήτης που παρέμειναν στα χέρια των Βενετών αλλά δεν μπόρεσα να τα εντοπίσω. Άραγε τι απέγιναν αυτά τα φρούρια? Έπεσαν κι αυτά σύντομα στους Τούρκους ή παρέμειναν για πολλά χρόνια Βενετσιάνικα?

 

[NMS]

σε ευχαριστω για τα καλα σου λογια!! με τιμουν!!!
παρακαλω, λεγε με Νικο!

γενικα δεν ηταν σωστοι και δικαιοι απεναντι στους κατοικους των περιοχων τους! εκαναν πολλα... κι αν σκεφτεις οτι ηταν χριστιανοι... το βαρος ειναι μεγαλυτερο γιατι λες.. οκ... απο τον τουρκο το περιμενω.. αλλα απο καποιον που κουβαλαει σαν συμβολο τον σταυρο... ποναει...

προσπαθουσαν να εξιταλικευσουν τον κοσμο, να τους κανουν καθολικους, φοροι απιστευτοι, δεν δισταζαν να κατασφαξουν κατοικους για τα συμφεροντα τους, βασανισμοι, φυλακισεις, ανηθικοτητες.... οτι φανταστεις!

αυτοι ηταν η αιτια για την πτωση της Πολης το 1204! αν μου επιτρεπεται θα παραθεσω μια μικρη ιστορια εδω... που δειχνει τι ατομα ηταν... (οπως και ολοι οι σταυροφοροι...)

το 1202 ο αλ καμελ, αντιβασιλεας της αιγυπτου ερχεται σε συμφωνια με τους βενετους δινωντας τους προσβαση, προστασια και ασφαλεια στα λιμανια στο δελτα του νειλου, οπως ειναι η αλεξανδρεια και η δαμιεττη, με ανταλλαγμα, η βενετια να μην υποστηριξει καμια ενεργεια εναντια στην αιγυπτο! βλεπεται ηταν η μεγαλυτερη ναυτικη δυναμη εκεινη την εποχη...
η βενετοι συμφωνουν... ασχετα αν εισαν συμφωνησει πριν λιγο διαστημα, εναντι ενος σημαντικου ποσου, την μεταφορα 35.000 φραγκων προς την αιγυπτο! την συμφωνια την κρατησαν μυστικη! ετσι κερδιζαν και απο τα 2 μερη!
οταν λοιπον ηρθε ο καιρος να μεταφερουν το στρατευμα... απαιτησαν το ποσο ολο μπροστα! οι φραγκοι προσπαθησαν να πεισουν τους βενετους, να δωσουν το ποσο αργοτερα... και οι βενετοι εριξαν στο τραπεζι μια αλλη προταση! να τους μεταφερουν μονο αν πανε και κατακτησουν την Ζαρα μιας και το λιμανι της ανταγωνιζοταν εδω και μερικα χρονια την βενετια στην αδριατικη! οι ιπποτες ειχαν ενδοιασμους... μιας και η πολη ηταν χριατιανικη και ανηκε στον βασιλια της ουγκαριας που ηταν πιστος στον Παπα.. αρα και υποστηρικτης τους!!! οι ιπποτες δεν ειχαν αλλη επιλογη μιας και το ποσο δεν το ειχαν να το δωσουν εδω και τωρα... (μιλαμε για πολυ μεγαλο ποσο!!!), οποτε η ζαρα κατακτηθηκε και λεηλατηθηκε τον δεκεμβριο του 1202! εγινε σφαγη χριστιανων απο χριστιανους...
αμεσως μετα... οι βενετοι προσπαθησαν να δελεασουν τους αρχηγους των ιπποτων ωστε να βαδισουν εναντια και την Πολη... αναφεροντας τα πλουτη, το χρυσο κτλ... αλα και οτι απο εκει θα μπορουσαν να κανουν πιο αποτελεσματικες επιθεσεις εναντιων των μουσουλμανων!!!
οι φραγκοι αλλο που δεν ηθελαν κι ετσι... ξερουμε το τι εγινε! ο πραγματικος κερδισμενος ηταν παλι οι βενετοι που εγιναν πια οι μονοι κυριαρχοι της μεσογειου... με ολο το εμποριο δικο τους!

οι σφαγες χιλιαδων ελληνων, οι αρπαγες, βιασμοι, κλοπες κτλ.. δεν ειχαν τελειωμο! κρατησαν 3 ημερες! εσφαζαν ακομα και ιερεις και γυναικοπαιδα που ειχαν βρει καταφυγιο σε εκκλησιες και παρακαλουσαν για την ζωη τους κρατωντας τον σταυρο!! τα γεγονοτα αυτα προκαλεσαν πολυ μεγαλη εντυπωση.. και αρνητικα σχολια στον αραβικο κοσμο που δεν μπορουσε να εξηγησει το ολο θεμα! αυτα αναφερονται απο ιστορικο της μοσουλης... την εποχη εκεινη.

γενικα για τους βενετους ο κοσμος ηταν πιονια χωρις να τους νοιαζει τι θα γινει. ετσι ξεσηκωσαν τους κρητες το 1692 σε επανασταση, αλλα με το που πηραν οι τελευταιοι το καστρο της κισσαμου.. οι βενετοι τους παρατησαν αβοηθητους και κατασφαχτηκαν απο τις οθωμανικες δυναμεις. οι βενετοι απλα πηγαν προς χιο ή μυτιληνη... δεν θυμαμαι τωρα.. και πηραν το λιμανι για 2 μηνες μολις, ενω το εκαναν να φαινεται σαν μεγαλη νικη του στολου! μετα φυσικα την αρπαξαν γερα απο τον τουρκικο στολο... εχασαν και το λιμανι και μεγαλο μερος του στολου!

οσο αφορα τα φρουρια που αναφερα.... γραμβουσα, σουδα και σπιναλογκα... αυτα εμειναν στην κατοχη της βενετιας (ισως η γραμβουσα να χαθηκε για μικρο διαστημα και την πηραν παλι; δεν ειμαι σιγουρος... θα σε γελασω..), μεχρι το 1718 οπου και δοθηκαν στην τουρκια με την συνθηκη Πασαροβιτς, μαζι με την τηνο και την αιγινα! ετσι τελειωσε για την βενετια το αιγαιο...
η γαληνοτατη κρατουσε μονο τα ιονια νησια με τα κυθηρα, τα απενταντι φρουρια της πραβεζας και του βουθρωτου, και την βονιτσα, καθως και καποιες θεσεις στην δαλματια!
παλι καλα αν σκεφτεις οτι στον τελευταιο πολεμο τον 7ο αν δεν κανω λαθος... οι βενετοι σωθηκαν απο μεγαλο στραπατσο, λογο των νικων των αυστριακων απεναντι τους οθωμανους.. βλεπεις οι αυστριακοι ηταν υπερ των βενετων...