Γειά σας φίλοι μου,
Αυτή τη φορά θα σας παρουσιάσω ένα ακόμη νόμισμα της συλλογής μου. Πρόκειται για ένα Πορτογαλικό “τάληρο” του 1750. Βάζω σε εισαγωγικά τη λέξη τάληρο γιατί η Πορτογαλία έχει ένα παράδοξο: Είναι η μόνη Ευρωπαϊκή χώρα, όσο γνωρίζω, που δεν έχει κόψει τάληρα. Δεν γνωρίζω το λόγο που αυτό έγινε. Ίσως γιατί δεν υπήρχαν στις Αμερικανικές κτήσεις της τόσο πλούσια ορυχεία πολύτιμων μετάλλων όσο στις Ισπανικές κτήσεις. Από την άλλη, όμως, η Πορτογαλία υπήρξε για μεγάλο χρονικό διάστημα παγκόσμια εμπορική δύναμη και απέκτησε πλούτο και δύναμη. Αν κάποιος γνωρίζει κάτι για το θέμα, ας συμπληρώσει. Πάντως το συγκεκριμένο νόμισμα είναι το μεγαλύτερο ασημένιο κέρμα της Πορτογαλίας, γι’ αυτό και το κατατάσσω ως “τάληρο”. Στην πραγματικότητα πρόκειται μάλλον για 2/3 του τάληρου.
Χαρακτηριστικά του νομίσματος των 400 reis:
Ημερομηνία: 1750
Βάρος: 17.3 gr.
Διάμετρος: 36 mm
Ασήμι: 0.917
Βιβλιογραφία: KM# 179, Dav-1628
Μπροστά: IOANNES.V.D(EI).G(RATIA).PORT(UGAL).ET.ALG(AVRE).REX * 400 * 1750.
Μετάφραση: Ιωάννης V ελέω Θεού Αυτοκράτορας της Πορτογαλίας και της Algavre.
Πίσω: Ο σταυρός της Πορτογαλίας με την επιγραφή: IN * HOC * SIGNO * VINCES = (in this sign you will conquer).
Πληροφορίες για το κέρμα:
Τα νομίσματα αυτά ενώ έχουν ονομαστική αξία 400 reis, η πραγματική τους αξία είναι 480 reis. Έτσι, στη διεθνή βιβλιογραφία αναφέρονται και ως 1 Cruzado Novo (480 reis). Γιατί; Το 1688 η τιμή του χρυσού και του ασημιού ανατιμήθηκε κατά 20%. Επειδή ήταν δύσκολο να αποσυρθούν όλα τα ήδη κυκλοφορούντα κέρματα και να αντικατασταθούν από νέα, αποφασίστηκε η συνέχιση της κυκλοφορίας των υφιστάμενων αλλά και η κοπή νέων να συνεχίσει με την ονομαστική αξία των 400 reis, η πραγματική τους, όμως, αξία να είναι 480 reis (νόμος 04AUG1688). Έτσι, μέχρι και την τελευταία κοπή τέτοιων κερμάτων το 1816, έφεραν ονομαστική αξία 400 reis. Ο τύπος του συγκεκριμένου νομίσματος κόπηκε το 1706-1708 και 1750. Το συγκεκριμένο είναι το τελευταίο της βασιλείας του Ιωάννη V, ο οποίος πέθανε το 1750, πέντε χρόνια πριν τον καταστροφικό σεισμό του 1755 που ισοπέδωσε τη Λισσαβώνα και ακολουθήθηκε από ένα μεγάλου τσουνάμι που κατέστρεψε τις παραλιακές πόλεις της Πορτογαλίας.
Τα κέρματα αυτά κόβονταν από το 1667 μέχρι το 1816 με τους εξής μονάρχες:
PETRVS II: 1667 με 1706
IOANNES V: 1706 με 1750
JOSEPHUS: 1750 με 1777
MARIA I ET PETRUS III: 1777 με 1786
MARIA I: 1786 με 1759
JOANNES P REGENS: 1799 με 1816
Αξίζει να αναφερθώ στο εξής: Παρατηρείτε πως στην επιγραφή αναφέρει τον Ιωάννη ως βασιλιά της Ισπανίας και της Αlgavre. H Αlgavre είναι η νοτιότερη επαρχία της Πορτογαλίας, αλλά γιατί την αναφέρει; Η ιστορία έχει ως εξής:
Μεγάλο μέρος της Ιβηρικής χερσονήσου είχε κατακτηθεί από τους Άραβες, οι οποίοι υποχωρούσαν, σταδιακά, υπό το βάρος των Ισπανών και των Πορτογάλων. Τον 13ο αιώνα ο Άραβας Aben Mafom, βασιλιάς της Niebla και Εμίρης της Algavre, προσπαθώντας να αντιμετωπίσει τις επιτυχίες των Πορτογάλων στην περιοχή του, έγινε υποτελής του βασιλιά Alfonso X της Καστίλλης (Ισπανία), ο οποίος μπορούσε να φέρει έτσι τον τίτλο του βασιλιά της Algavre, η οποία δεν είχε κατακτηθεί ακόμη από τους Πορτογάλους. Η δήλωση υποτέλειας των Αράβων στους Ισπανούς δεν σταμάτησε την προέλαση των Πορτογάλων, οι οποίοι κατέλαβαν σταδιακά, από το 1242, όλη την επαρχία της Algavre, και τελικά τον Μάρτιο του 1249 την πρωτεύουσά της Silves. Αντιδρώντας στον τίτλο του βασιλιά της Καστίλλης ως βασιλιάς της Algavre, ο Πορτογάλος βασιλιάς Alfonso III, για να εξασφαλίσει τα δικαιώματα της Πορτογαλίας στην επαρχία που είχε κατακτήσει, πρόσθεσε τον τίτλο του: “Βασιλιάς της Πορτογαλίας και της Algavre”, δημιουργώντας ένα ψευτο-βασίλειο της Algavre, που μόνο κατ’ όνομα ήταν βασίλειο. Μάλιστα, μετά το 1471, οι κατακτήσεις των Πορτογάλων στο Μαγκρέμπ (Βόρεια Αφρική) έγιναν στο όνομα του ψευτο-βασιλείου της Algavre.
Το θέμα της κυριαρχίας της περιοχής της Algavre λύθηκε το 1267 με τη συνθήκη του Badajoz, όπου, κατόπιν συμφωνίας των δύο βασιλείων, η κυριότητα της επαρχίας δόθηκε στην Πορτογαλία και οι Ισπανοί κράτησαν τις κτήσεις τους ανατολικά του ποταμού Guadiana.
Λίγα λόγια για τον Ιωάννη Ε΄ με πληροφορίες από το Internet αφού πρώτα σας δείξω εικόνα του από ένα χρυσό νόμισμα (το οποίο δεν είναι της συλλογής μου)
Ο Ιωάννης Ε΄ της Πορτογαλίας, γνωστός και ως ο μεγαλόψυχος, ήταν βασιλιάς της Πορτογαλίας από το 1706 έως το 1750, υιός και διάδοχος του βασιλιά Πέτρου Β΄.
Η μακρά περίοδος της βασιλείας του χαρακτηριζόταν από τεράστια αύξηση της βασιλικής δύναμης, ιδιαίτερα λόγω του πλούτου των αποθεμάτων από χρυσάφι και διαμάντι που έρχονταν από τις Βραζιλιάνικες αποικίες. Το ένα πέμπτο περίπου της εξαγωγής προοριζόταν αποκλειστικά για το στέμμα, ενώ οι υπόλοιπες ποσότητες αφήνονταν στην εκμετάλλευση των τοπικών γαιοκτημόνων.
Αυξάνοντας συνέχεια την δύναμή του, λόγω του πλούτου, μπόρεσε να αντιπαρατεθεί εύκολα στην αριστοκρατία της χώρας του. Σε μια προσπάθεια να δαμάσει την εξαγριωμένη αριστοκρατία, άρχισε την κατασκευή πολυτελέστατων ανακτόρων στα πρότυπα των Γαλλικών Βερσαλλιών, ενώ ο ίδιος προσπάθησε να μιμηθεί την δόξα του Λουδοβίκου ΙΔ΄, καταβάλλοντας κάθε προσπάθεια να γίνει μονάρχης όμοιος με αυτόν. Τον μιμήθηκε σε όλες του τις κινήσεις, αλλά δεν κατόρθωσε τελικά να φτάσει την δόξα του.
Χρησιμοποίησε τους περισσότερους θησαυρούς των Βραζιλιάνικων αποικιών, προκειμένου να ανορθώσει τα οικονομικά της χώρας του. Καλλιέργησε τις τέχνες, τα γράμματα και έκανε την μοναρχική του ισχύ ισότιμη σχεδόν με αυτή των περισσότερων Ευρωπαϊκών κρατών. Ήταν η πρώτη φορά που συνέβη αυτό από την εποχή της δεύτερης ανεξαρτησίας από την Ισπανία το 1640.
Η εξωτερική πολιτική είχε τόσο κατεύθυνση ουδετερότητας απέναντι στις Ευρωπαϊκές συγκρούσεις, όσο και προσπάθειες να πείσει το Βατικανό να τον κηρύξει νόμιμο μονάρχη, ξοδεύοντας μεγάλα ποσά σε δώρα προς τον Πάπα. Οι προσπάθειες του έφεραν αποτέλεσμα στην αναγνώριση από τον Πάπα Βενέδικτο ΙΔ΄ το 1748. Το 1642, είχε χτυπήσει άσχημα σε ατύχημα, κάτι που τον άφησε παράλυτο για την υπόλοιπη ζωή του και ανίκανο να συμμετάσχει στις κρατικές υποθέσεις. Τα οικονομικά του μέτρα τον έκαναν μισητό στην αριστοκρατία αλλά τελικά δεν εφαρμόστηκαν.
