Υλικά που χρησιμοποίησε ο ΕΣ κατά τον Α' ΠΠ και Β'ΠΠ

[giorgos_p]

Όμορφη καταγραφή ποικιλιών, Πάνο!

[Stratis76]

Kαλημέρα Πάνο.
Αλλο ένα φοβερό θέμα που είχε πέσει "πάγωμα" ξαναζωντανεύει.
Για μένα ως νέο συλλέκτη αλλά και για παλαιότερους πιστεύω είναι ένας χρησιμότατος οδηγός, ένα "ευαγγέλιο"
που δε νομίζω να υπάρχει κάτι ανάλογο σε άλλο φόρουμ.
Ελπίζω να εμπλουτίζεται διαρκώς και να μαθαίνουμε περισσότερα πράγματα κάθε φορά.
Σε ευχαριστώ.

Στράτος

[panos_v]

Στράτο, μέσα από την διαδικασία του φόρουμ μαθαίνουμε όλοι, γι αυτό μέσα από τη συζήτηση καταλήγουμε στο σωστό αποτέλεσμα, καθώς με τα συγκεκριμένα υλικά είναι πολύ εύκολο να γίνει ένα λάθος στην αναγνώριση και στη χρονολόγηση. Φυσικά η τεκμηρίωση είτε μέσω από βιβλιογραφία είτε μέσω φωτογραφιών, μας βοηθάει στην σωστή αναγνώριση. 
Με λίγα λόγια όσοι κατέχουμε κάτι από αυτά το υλικά, ας τα δείξουμε να βοηθηθούμε όλοι από αυτή τη διαδικασία.
Μαζί θα εμπλουτίσουμε τις γνώσεις μας.

[panos_v]

Κορώνες

Χμμμ, κάτι που πάντα με προβλημάτιζε. Όταν γράφω κορώνες εννοώ το επίχρυσο μεταλλικό στέμμα που τοποθετούνταν πάνω στις επωμίδες μαζί με τα ανάλογα αστέρια, των ανωτέρων και ανωτάτων αξιωματικών στο χιτώνιο εξ ερέας χακί (χειμερινό και θερινό) και χλαίνης (μακράς και βραχείας) όπως ανέγραφε ο κανονισμός στολών αξιωματικών και ανθυπασπιστών του 1937.

Στη συλλογή μου έχω τρεις τύπους που αυθαίρετα τους ονόμασα α,β και γ.

Ο τύπος α, είναι ο πιο περίπλοκος κατασκευαστικά και μου φαίνεται ο πιο πρώιμος σχεδιαστικά. Οι υποψίες μου ήταν ότι αποτελούσε και τον πρώτο τύπο και χρησιμοποιήθηκε από πριν το 1940 μέχρι το 1950 τουλάχιστον. Οι υποψίες μου επιβεβαιώθηκαν όταν απόκτησα και το πρώτο χιτώνιο μου από ταγματάρχη εποχής του πολέμου.

Ο τύπος β, λιγότερος περίπλοκος δείχνει πιο φτηνή κατασκευή και τον τοποθετώ χρονολογικά μεταξύ του 1950 με μέσα 1960.

Ο τύπος γ, πιο απλός και πιο λειτουργικός με βίδα στερέωσης πάνω στην επωμίδα του χιτωνίου που πιστεύω ότι είναι και ο τελευταίος τύπος δηλαδή χρονικά μέσα 1960 μέχρι 1973.

Φυσικά ενδέχεται να υπάρχουν και άλλοι τύποι ή ίσως ακόμη αυτά που παρουσίασα να αποτελούν ποικιλίες των διάφορων κατασκευαστών.

Ποιά είναι η άποψή σας;

[giorgos_p]

Πάνο, απ' όσο έβλεπα στους σχετικούς Κανονισμούς έχει ενδιαφέρον το κόκκινο φόντο σα λεπτομέρεια. Στον Κανονισμό του '37 αναφέρεται:

"Εις τας επωμίδας των ανωτέρων Αξιωματικών και προς το μέρος του περιλαιμίου επιρράπτεται Στέμμα επίχρυσον."

Στον Κανονισμό του '53 αντίστοιχα:

"[...] μετά Στέμματος επιχρύσου επί φόντου ερυθρού και προς το μέρος του περιλαιμίου."

Έχω δει στέμματα χωρίς το φόντο σε μουσειακά κομμάτια της περιόδου του Πολέμου. Αν και η διατύπωση των Κανονισμών είναι ξεκάθαρη, δεν ξέρω αν προς το παρόν μπορούμε να βγάλουμε ασφαλές συμπέρασμα και να κατατάξουμε κάθε στέμμα με κόκκινο φόντο στα μεταπολεμικά...

Έχω πρόχειρη μια φωτογραφία από ένα τέτοιο στέμμα, από ένα χιτώνιο Αντισυνταγματάρχη Πυροβολικού, το οποίο αγοράστηκε σαν της περιόδου '37-'41, αλλά εδώ και καιρό έχω δεύτερες σκέψεις.



Έχω και μια αμερικάνικης κατασκευής, μεταπολεμική, κοντή χλαίνη Ταγματάρχη Πυροβολικού (με τις κοντές φλογοφόρες), αλλά δεν την έχω άμεσα διαθέσιμη, δυστυχώς. Θα την "ξεθάψω" και θα ρίξω μια ματιά στα στέμματα για σύγκριση.

[panos_v]

Σε έβαλα σε μπελάδες Γιώργο, πάντως είναι κάτι που πάντα με προβλημάτιζε. Δύο πάντως στολές που έχω δει περιόδου '40 έχουν το κόκκινο φόντο και το στέμμα ήταν όπως αυτό που ονόμασα τύπου α.
Η φωτογραφία είναι από το χιτώνιο της στολής που έχω στη συλλογή μου.

[panos_v]

Κοιτώντας στο αρχείο μου βρήκα και αυτή τη φωτογραφία είναι θολή λόγω ότι ήταν σε βιτρίνα και την μεγέθυνα, φαίνεται καθαρά το κόκκινο φόντο εάν η συγκεκριμένη επωμίδα είναι του '40.

[giorgos_p]

Σιγά τους μπελάδες, αλίμονο! Μακάρι να έχουμε θέματα να ασχολούμαστε κι ακόμη περισσότερο, μακάρι να βγάζουμε άκρη και σιγά σιγά να ξεδιαλύνουμε και να καταγράφουμε πράγματα!

Κάτι που με προβλημάτιζε και συνεχίζει να με προβληματίζει κι εμένα, είναι το ότι τα διακριτικά αφαιρούνταν ιδιαίτερα εύκολα. Στο χιτώνιό σου έχουν αφαιρεθεί οι φλογοφόρες, πράγμα που για τη διάρκεια του πολέμου είναι απολύτως δόκιμο και τεκμηριώνεται και από φωτογραφικό υλικό. Το ίδιο δόκιμη είναι και η αφαίρεση των διακριτικών βαθμού, π.χ. το χακί χιτώνιο του Κασλά, όπως εκτίθεται στα Τρίκαλα, αλλά και πιο πριν, όταν βρισκόταν στο σπίτι των συγγενών του, δεν είχε τέτοια.

Καθώς έχει παρέλθει προ πολλού η "εποχή της αθωότητας" για τα ελληνικά militaria, αλλά και λόγω της ελλιπούς έρευνας στο παρελθόν, σκέφτομαι ότι κάποιες στολές έχουν πιθανόν πειραχτεί με την προσθήκη διακριτικών για να "συμπληρωθούν" ή, ακόμη χειρότερα, να γίνουν κάτι που ποτέ δεν ήταν. (Γι αυτό και κοιτάω με μισό μάτι εδώ και καιρό τη μια απ' τις δικές μου...)

Απ' την άλλη... Πόσο δύσκολη ήταν η προσθήκη ενός κομματιού κόκκινης τσόχας σε ένα προπολεμικό στέμμα, προκειμένου να γίνει "μεταπολεμικό"; Ίσως πιο εύκολη από την αγορά καινούριου...

Το καδράκι με τα διακριτικά της (δυστυχώς άσχημα κανιβαλισμένης) στολής το θυμάμαι! Όντως ενδιαφέρον το ότι το στέμμα έχει το κόκκινο φόντο. Ίσως αυτό όντως να υπήρχε και προπολεμικά και απλά να μην καταγράφηκε στο σχετικό Κανονισμό παρά μόνο μεταπολεμικά;

Μακάρι να λυθεί κι αυτός ο "γρίφος" κάποια στιγμή, έχει γίνει μια αρχή σε αρκετά πράγματα εξάλλου... Ήδη σημαντική η καταγραφή των ποικιλιών!

[panos_v]

Γιώργο δεν έχει αφαιρεθεί η φλογοφόρος ροία απλά είναι από αξιωματικό διαχειριστή. Στη στολή τους δεν έφεραν τις φλογοφορους. Δες και το μικρό κομβίο στο οπλόσημο είναι λείο όπως προβλέπεται από τον κανονισμό του 1937. 

[panos_v]

Και μια και μιλήσαμε για φλογοφόρους ροίες μια φωτογραφία που δείχνει την εξέλιξή τους.
Πρέπει να πούμε ότι τοποθετούνταν ως ζευγάρι δηλαδή υπήρχε αριστερή και δεξιά (ανάλογα την φορά της φλόγας), όπως δείχνει η δεύτερη φωτογραφία (προσοχή δεν έχουν διαφορετικές διαστάσεις για να μη μπερδευτεί κάποιος από τη φωτογραφία, απλά η μια είναι μπροστά από την άλλη).

[giorgos_p]

Γιώργο δεν έχει αφαιρεθεί η φλογοφόρος ροία απλά είναι από αξιωματικό διαχειριστή. Στη στολή τους δεν έφεραν τις φλογοφορους. Δες και το μικρό κομβίο στο οπλόσημο είναι λείο όπως προβλέπεται από τον κανονισμό του 1937. 

Όντως, δεν το πρόσεξα! Από κεκτημένη ταχύτητα νόμισα ότι ήταν του Μηχανικού!

[giorgos_p]

Ξεκινάω κι εγώ ένα θέμα για τα κράνη Μ34/39 όπως έχουν επικρατήσει να ονομάζονται (ενώ έχει παρατηρηθεί και το Μ38), αν και στην πραγματικότητα, όπως φαίνεται, εισήχθησαν στην υπηρεσία χωρίς κάποια συγκεκριμένη ονομασία.

Μέχρι τώρα η επικρατής θεωρία είναι ότι αυτά ήταν ιταλικά Μ34, τα οποία, καθώς είχαν απορριφθεί από τον ιταλικό στρατό, έμεναν αδιάθετα, οπότε και πωλήθηκαν στην Ελλάδα. Τα κελύφη έφταναν εδώ άβαφα και η διαδικασία βαφής και τοποθέτησης εσωτερικού και υποσιάγωνων ολοκληρώνονταν εδώ.

Ένα προβληματικό σημείο όμως είναι το γιατί μια ιταλική βιομηχανία που απέτυχε σε ένα διαγωνισμό του 1934 συνέχισε για πάνω από ένα χρόνο να κρατάει μηχανήματα ρυθμισμένα για την παραγωγή κρανών του τύπου ή ακόμη περισσότερο, μεγάλο αριθμό έτοιμων κελυφών σε στοκ, καθώς είναι ασύμφορο και ανορθολογικό με βάση την οργάνωση της βιομηχανικής παραγωγής.

Μια διαφορετική προσέγγιση προσφέρουν τα πρακτικά του ΑΣΕΑ, όπως αυτά δημοσιεύτηκαν στο Βλάσσης, Κ., «Οι Εξοπλισμοί της Ελλάδος 1936-1940», Δούρειος Ίππος, Αθήνα 2013.

Στο πρακτικό «υπ’ αριθ. 20» της 14ης Δεκεμβρίου 1936 υπάρχει μεταξύ άλλων και το θέμα «Προμήθεια 250.000 κρανών εκ του εσωτερικού». Με βάση τα πρακτικά προκηρύχθηκαν πέντε διαγωνισμοί μέχρι να επιλεγεί κάποια βιομηχανία μεταξύ των

-   Ελληνική Βιομηχανία Εμαγιέ και Μεταλλουργίας της Κέας, Αθ. Κώνστα
-   Εταιρεία Ελληνικού Πυριτιδοποιείου και Καλυκοποιείου (ιταλικός οίκος Maneta)
-   Οίκος Zeintze
-   Οίκος Ceskoslovenska Zbrojovka, Brno
-   Οίκος Otto Ruben

Μετά την αξιολόγηση των δειγμάτων από ειδική επιτροπή (στο βιβλίο παρατίθενται οι τεχνικές λεπτομέρειες), νικήτρια ήταν η Ελληνική Βιομηχανία Εμαγιέ και Μεταλλουργίας της Κέας, Αθ. Κώνστα.

Το πρακτικό συνεχίζει, αναφέροντας:
…]»

Β) Το δελτίον καταγραφής […], εις το οποίον σημειούται, ότι λόγω του εξοπλισμού της βιομηχανίας και της οργανώσεως, δύναται να κατασκευάζη και μέχρι 50.000 κράνη μηνιαίως, συναγωνιζόμενα επιτυχώς τα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας και ότι το ειδικευμένον προσωπικόν και οι επιστήμονες μηχανικοί, εγγυώνται περί της αρίστης διεξαγωγής πάσης ανατεθησομένης αυτή υπό του Κράτους εργασίας.

Γ) […] [Η] Ελληνική Βιομηχανία Εμαγιέ και Μεταλλουργίας της Κέας, Αθ. Κώνστα, έχει την δυνατότητα και την τεχνικήν πείραν της κατασκευής κράνους εξ ολοκλήρου. […] [Θ]α συνέφερεν από πάσης απόψεως, η κατασκευή του εν Ελλάδι»

Η απόφαση τελικά ήταν «Το ΑΣΕΑ εγκρίνει την προμήθειαν 250.000 κρανών, προς δραχμάς 290 έκαστον παρά της Ελληνικής Βιομηχανίας Εμαγιέ και Μεταλλουργίας της Κέας, Αθ. Κώνστα […]»

Το πρακτικό προέβλεπε επίσης τους σχετικούς διακανονισμούς για την προμήθεια χάλυβα από τη Σουηδία.

Παρακάτω, στο «Πρακτικόν υπ’ αριθ. 67» της 13ης Ιουνίου 1940 γίνεται λόγος «περί προμηθείας 3.665 σιδηρών κρανών» για την Αεροπορία.

Συγκεκριμένα εκ του ενταύθα μόνου εργοστασίου κατασκευής σιδηρών κρανών της Ελληνικής Βιομηχανίας Εμαγιέ και Μεταλλουργίας της Κέας, Αθ. Κώνστα, παρ’ ης εσχάτως επρομηθεύθη τοιαύτα και η στρατιωτική υπηρεσία, προκριθέντα παρ’ αυτής ως καταλληλότερα, ακόμη και ετέρων προσφερθέντων υπό ευρωπαϊκών οίκων.»

Φαίνεται ότι τα πρακτικά δίνουν μονοσήμαντη απάντηση για την κατασκευή των κρανών και ότι αυτά ήταν με βάση τα μέχρι τώρα δεδομένα αντίγραφα των ιταλικών Μ34, κατασκευασμένα εξ ολοκλήρου εδώ.  Η θεωρία της κατασκευής των κελυφών στην Ιταλία έχει μάλλον να κάνει με τον τύπο του κράνους, αλλά και την πιθανή υποτίμηση των δυνατοτήτων της ελληνικής βιομηχανίας της εποχής, η οποία παρ’ όλα αυτά προφανώς και παρήγαγε πολυπλοκότερα προϊόντα από τα κελύφη κρανών.

Έκανα παρ’ όλα αυτά μια προσπάθεια να ξεκινήσω ένα θέμα σε ένα διεθνές φόρουμ, καθώς τα Μ34 βρέθηκαν σε υπηρεσία στην Ιταλία, στην Guardia alla Frontiera. Προσπάθησα να δω αν υπάρχουν στοιχεία για τη χρήση των Μ34 πριν από το 1940-41, κάτι που δεν προέκυψε. Υπάρχει επομένως η πιθανότητα αυτά να ήταν λάφυρα των Ιταλών τόσο κατά τη διάρκεια του Πολέμου, όσο και της Κατοχής. Παρ’ όλα αυτά δυστυχώς η έλλειψη ιδιαίτερης συμμετοχής (ειδικά από αναγνωρισμένους συλλέκτες - συγγραφείς) και η τροπή του θέματος, παρά την προθυμία και τη βοήθεια δυο Ιταλών συλλεκτών, δε βοήθησαν ιδιαίτερα… Το link εδώ:

http://www.wehrmacht-awards.com/forums/showthread.php?t=916252

[giorgos_p]

Κάτι τρέχει με την παράθεση σε ένα σημείο και δε διορθώνεται ακόμη κι όταν κάνω τροποποίηση:

Α) Το από του Απριλίου 1935 πρακτικόν εξετάσεως της Ελληνικής Βιομηχανίας Εμαγιέ και Μεταλλουργίας της Κέας, Αθ. Κώνστα, […], εξ ου προκύπτει, ότι δύναται απολύτως να κατασκευάση κράνη […]

[panos_v]

Εξαιρετική έρευνα Γιώργο, αν θυμαμαι καλά και η ΕΠΚ σε διαφημιστικό φυλλάδιο του 1939, παρουσίαζε ότι έχει την δυνατότητα κατασκευής του συγκεκριμένου κράνους.

[panos_v]

Γιώργο σκέφτομαι ότι το νούμερο των 250.000 κρανών είναι λίγο. Κάπου πρέπει να υπήρξε και άλλη προμήθεια. Η επιστράτευση του '40 ξεπέρασε σε άνδρες τους 450.000 και σίγουρα χρησιμοποιήθηκαν και τα παλιότερα adrian και mkI, που  δεν έφταναν σε αριθμούς τα υπόλοιπα 200.000 που υπολείπονται, άρα κάπου υπήρχε κι άλλη παραγγελία, πριν ή μετά από αυτή της σύμβασης που αναφέρεις. Μπόρει ίσως και κατά την διάρκεια του πολέμου (όλα αυτά τα καινούργια που εμφανίστηκαν την δεκαετία του 2000 και γέμισαν τις συλλογές μας, ήταν αποθηκευμένα?). Αν φυσικά συμπεριλάβεις και το ναυτικό, το οποίο είχε και αυτό τα Μ34, καθως και την μεταπολεμική χρήση από χωροφυλακή αλλά και από εθνοφυλακή, τότε μπορεί να υπολογίζουμε σε μια ακόμη προμήθεια τουλάχιστον των 250.000 κρανών.