Η διαδρομή της δημιουργίας ενός νομίσματος μέσα απο τη

Κάποτε κάποιοι μου είχαν πει. Εδώ μέσα δεν υπάρχουν καλλιτέχνες. Εδω μέσα είσαι ένας απλός υπάλληλος.
Ναι τους απαντώ αλλα όμως αυτό δεν σημαίνει οτι το νόμισμα δεν είναι καλλιτεχνικό δημιούργημα.

Τι είναι ενα νόμισμα;Ενα μικρό κομμάτι μετάλλου που είναι μέσο αξιακής συναλλαγής. Ενα μικρό έργο τέχνης που είναι και χρηστικό αντικείμενο. Ειναι επίςης φορέας κουλτούρας και ιςτορίας.Πόσοι απο εμάς πιάνοντας στα χέρια μας ενα νόμισμα και πάνω στη φούρια μας να το χρησιμοποιήσουμε, παρατηρούμε τι υπάρχει πάνω σε αυτό και τι απεικονίζεται; Ίσως ελάχιστοι.
Οταν όμως καμμιά φορά του δώσεις λίγο παραπάνω σημασία και το περιεργαστείς ιδιαίτερα όταν είναι λαμπερό και άπιαστο, θα σε τραβήξει σαν μαγνήτης και θα χαθείς για λίγο μέσα στο μικροκοσμό του. Ήμουν μικρό παιδί όταν μου έδωσαν σε κάποια ιδιαίτερη στιγμη,εκείνο το γνωστό ασημένιο εικοσάρικο.Ηταν τόσο ωραίο και λαμπερό και το είχα φυλαγμένο για καιρό,χωρίς να το εξαργυρώσω.
Παρατηρούσα τις λεπτομέρειες του και έμενα με την απορία.Μα πώς καταφέρνουν και το κάνουν τόσο μικρό; Έκτοτε παρατηρούσα σχεδόν πάντα ότι νόμισμα έπεφτε στα χέρια μου και ιδιαίτερα κάθε καινούρια έκδοση που δέν είχα ξαναδεί.
Βέβαια ποτέ δεν είχα φανταστεί οτι κάποτε περνώντας απο τις σπουδές μου στις Καλες Τέχνες και μέσα απο τα μονοπάτια της Γλυπτικής θα συναντούσα ξανά το νόμισμα κάτω απο την ιδιότητα του δημιουργού του πλέον.
Και νάμαι λοιπόν σήμερα να πασχίζω να φτιάχνω νομίσματα. Το νόμισμα λοιπόν λόγω του σκοπού που υπάρχει,υπόκειται σε περιορισμούς,που πολλές φορες χαμηλώνουν τους ορίζοντες έκφρασης του καλλιτέχνη. Αυτο όμως αποτελεί συνάμα και μεγάλη πρόκληση. Τι κάνεις λοιπόν ; Μέσα απο αυτούς τους περιορισμούς αναζητάς τις εικαστικές εκείνες αξίες που θά του δώσουν ξεχωριστό ενδιαφέρον.
Η συμβολική ερμηνεία των θεμάτων και ιδιαίτερα των αφηρημένων εννοιών ειναι πολύ δύσκολο να αποδωθούν. Πολλές φορές πρέπει να πείς πολλά σ´έναν πολυ μικρό χώρο.Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το νόμισμα που είχα σχεδιάσει για τα 10 χρόνια της ΟΝΕ (Οικονομικής νομισματικής ένωσης). Αποτελείται απο μια αρχαική πρωτόγονη φιγούρα,που περικλείεται απο το περίγραμμα εμνός αρχαίου νομίσματος,ενώ η φιγούρα κρατάει το λογότυπο του Ευρωνομίσματος. Η αρχαική φιγούρα συμβολίζει τις πρωτόγονες εμπορικές συναλλαγές σε είδος,στη συνέχεια το περίγραμμα του αρχαίου νομίσματος συμβολίζει την επινόηση της νομισματικής μονάδας για να φτάσουμε στο σήμερα που η φιγούρα κρατάει το σύμβολο του ευρώ της σύγχρονης εποχής. Δηλαδή όλη η ιστορία των συναλλαγών του ανθρώπου με λίγες σχήματικες γραμμές.Αυτα τα σχέδια είναι εύκολο να υλοποιηθούν δύσκολα όμως να επινοηθούν,γι'αυτό και το συγκεκριμένο νόμισμα βραβεύτηκε το 2009 απο την Κομισιόν.
Πέραν όμως απο την ικανότητα που μπορεί να έχει ενας καλλιτέχνης να ανακαλύπτει σύμβολισμούς δεν είναι ποτε ολοκληρωμένος εάν δεν έχει την αίσθηση του σχεδίου και της σύνθεσης. Αλλα τι είναι σχέδιο; Κάποτε ο μεγάλος γλύπτης και στοχαστής Θανάσης Απάρτης σε σχετική ερώτηση φοιτητών του είχε απαντήσει: Σχέδιο είναι η αναζήτηση εκείνης της γνώσης που σχετίζεται με ανθρώπους πράγματα και καταστάσεις.Αλλα κυριολεκτικά το σχέδιο είναι μια ερμηνεία του κόσμου που μας περιβάλλει και αναλύεται σε φως και σκιά.Το καλό σχέδιο λοιπόν είναι αναγκαίο για ένα ζωντανό και αληθινό αποτέλεσμα ιδιαίτερα όταν έχεις να κάνεις με ένα νομισμα.
Η ουσία όμως του νομίσματος ειναι η ανάγλυφη υφή του.Το ταξίδι εκείνο,που προορισμός του ειναι να δημιουργηθεί όλος εκείνος ο μικρόκοσμος που πολλες φορες δεν φαίνεται με την πρώτη,αλλα υπάρχει. Υπάρχει και είναι εκεί οταν στρέψει κάποιος το βλέμμα του ενδοςκοπικα πάνω σ´ενα καλοσχεδιασμένο νόμισμα.
Ανάγλυφο! Τι είναι πως γίνεται; Πόσοι απο εμάς δεν έχουν θαυμάσει τα ανάγλυφα των μετοπών και των ζωοφόρων του Παρθενώνα; Πόσο θαυμάζουμε την απαράμιλλη εκείνη ικανότητα του αρχαίου καλλιτέχνη να δίνει σε ένα τόσο μικρό εύρος βάθους,τόσες πολλές εικαστικές πληροφορίες; Πρώτο δεύτερο τρίτο τέταρτο πλάνο,σκαλισμένα πολλες φορες τόσο ρηχά που απόρείς πως ξεδιπλώνεται ετςι με θαυματουργό τρόπο η τρίτη διάσταση.
Το μυστικό του αναγλύφου ειναι το ίδιο το φως.Οδηγώντας το φώς, διαμορφώνεις την αναγκαία και ικανή συνθήκη πάνω σε μια επιφάνεια που οι τρεις διαστάσεις διαςτρεβλώνονται κατα τέτοιον τρόπο που τελικά μας δίνουν μια νέα ερμηνεία της πραγματικότητας. Μονο με την ψυχή μπορείς να οδηγήσεις το φως με μαεστρία,ξεχνώντας τελικά το υλικό που δουλεύεις. Και αρχίζει μια μάχη πότε εμπρός και πότε ενάντια στο φως. Το αλλάζεις το ξανακοιτάς.Φλογερός ο μόχθος να κάνεις το ανάγλυφό σου ζωντανό.Ογλύπτης το προσέχει τόσο και συγκινείται άλλο τόσο. Η παραμικρότερη ατέλεια πρέπει να τον πειράζει και οφείλει να δουλεύει για τη πλήρη καθαρότητα της φόρμας. Χαλάει ένα σημείο που του αρέσει που μπορεί να είναι είναι στη λάθος θέση. Δεν διστάζει γιατι έτσι κάνει το έργο του αληθινότερο και λαμπρότερο. Η αλήθεια είναι αυτο που επιδιώκουμε πάντα. Δεν ησυχαζουμε αν κάτι δεν είναι στη θέση του. Όση επιμονή άλλο τόσο πάθος και άλλη τόση αλήθεια.
Σε πολλα απο τα νομίσματα εικονίζονται πορτραίτα. Εδώ έχουμε να κάνουμε με μια ιδιαίτερη πτυχή της νομισματικής τέχνης και του αναγλύφου. Στο πορτραίτο ο γλύπτης με τις πρώτες ενέργειες θα ιδεί το γενικό χτισιμό του και θα ψάξει σημεία που το χαρακτηρίζουν. Συνεχίζοντας θα το δυναμώσει με εκφραστικά στοιχεία που δεν θα ανατρέχουν σε μια ψεύτικη ομοιότητα σαν και αυτή που μας δίνει ο καθρέφτης. Οταν τελικά οι σχέσεις εσοχών εξοχών είναι σωστές η ομοιότητα θα έρθει μοναχή της. Ο καλλιτέχνης δεν εκβιάζει την έκφραση αλλα την υφίσταται. Οταν έχουμε να κάνουμε με έναν ζωντανό άνθρωπο που τον έχουμε κοντά μας υφιστάμεθα όλες τις φευγαλέες εκφράσεις και μορφασμους που περνούν και ξανάρχονται σ,ενα πρόσωπο. Ακόμα και όταν έχουμε να κάνουμε με φωτογραφίες,πράγμα που συμβαίνει συχνά,ανατρέχουμε σε όσο πιο πολλες μπορούμε, και συγχρόνως ανατρέχουμε στην προσωπικότητα του προσώπου που φιλοτεχνούμε. Αυτο που επιδιώκουμε είναι η βαθειά εκείνη έκφραση, και καθόλου το γρήγορο και περαστικό χαμόγελο η μορφασμο. Κάθε ανθρωπος κρατά ζηλευτα κρυμμένο το αληθινό του πορτραίτο. Στον καλλιτέχνη μένει να το ανακαλύψει και να το αποδώσει.
Η απόδωση του κόσμου ενός νομίσματος γίνεται μόνο με πλαστικά μέσα και ύςτερα απο ειδική διαμόρφωση του υλικού έχουμε και το κατάλληλο αποτέλεσμα. Εδώ θέλω να σταθώ λίγο στην ιδιαίτερη τεχνολογία που απαιτείται για την δημιουργία ενός νομίσματος. Η λογική της εργασίας δεν έχει αλλάξει απο αρχαιοτάτων χρόνων. Έχουμε λοιπόν δυο αρνητικά σκαλισμένες ατσάλινες μήτρες,που ανάμεσα τους υπάρχει το κομμάτι μετάλλου που επιθυμούμε και κατόπιν εφαρμόζοντας πίεση παίρνουμε το επιθυμητό νόμιςμα Όμως ο τρόπος που γίνεται αυτο έχει αλλάξει ριζικά στις μέρες μας. Φανταστείτε τον αρχαίο καλλιτέχνη να πασχίζει να χαράξει αρνητικά το μέταλλο πάνω στις μήτρες σε φυσικό μέγεθος!
Αυτο είναι η απόλυτη δυσκολία. Γι'αυτό και τα αρχαία θέματα ήταν απλά και συμβολικά. Πολλες φορες ήταν και πρόχειρα φτιαγμένα λόγω της φύσης του νομίσματος που είναι χρηστικό αντικείμενο. Σιγά σιγά όμως και καθώς περνούσε ο χρόνος τα νομίσματα γίνονταν πιο πολύπλοκα και ο καλλιτέχνης άρχισε ενδιαφέρεται περισσότερο για την πλαστική τους αξία,πράγμα που στο τέλος έφτασε να βάζει και την υπογραφή του. Τα αριστουργηματικά δεκάδραχμα των Συρακουσσων του Κιμωνα και του Ευαίνετου που αγγίζουν τα όρια του θαύματος, ειναι χαρακτηριστική περίπτωση.
Όπως είπα προηγουμένως τα πράγματα άλλαξαν ριζικά στη σύγχρονη εποχη οταν εφευρέθηκε ο παντογράφος υποβιβασμού.Πλέον ο καλλιτέχνης έχει τη δυνατότητα να εργάζεται σε μεγαλύτερα μεγέθη και αλλα υλικά για εκείνο το ανάγλυφο που προορίζεται για νόμισμα. Τα τρισδιάστατα scanner οι υπολογιστές και οι ηλεκτρονικοί παντογράφοι cnc είναι αναπόσπαστο κομμάτι του τρόπου δημιουργίας του σύγχρονου νομίσματος.
Πως επηρεάζει όμως την αισθητική και εικαστική αξία του νομίσματος η εφαρμογή νέων τεχνολογιών; Πολλοί θεωρούν οτι ο υπολογιστής ακυρώνει τον καλλιτέχνη.Αυτη όμως κατα τη γνώμη μου είναι μια κοντόφθαλμη αντίληψη. Σε κάθε εποχή ο καλλιτέχνης χρησιμοποιούσε τα εργαλεία που του ήταν διαθέσιμα για να έχει το καλύτερο αποτέλασμα. Για παράδειγμα δεν υπήρχε περίπτωση ο Φειδίας να έλεγε ότι θα σκάλιζε το μάρμαρο με το χαλκό και όχι με το ατσάλι. Όπως είχα παλιά ένα μολύβι και σχεδίαζα,τώρα μπορεί να έχω έναν υπολογιστή. Είναι ένα εργαλείο. Υπάρχει βέβαια και η κακή χρήση του υπολογιστή.Για παράδειγμα θα μπορούσε κανείς να πάρει μια καλή ασπρόμαυρη φωτογραφία, να βάλει παραμέτρους και να την ανυψώσει. Θα πετύχει ένα αποτέλεσμα μηχανίστικο,αποδεκτό μεν αλλα χωρίς ψυχή.

Κλείνοντας το σύντομο ταξίδι στον μικρόκοσμο του νομίσματος πιστεύω οτι έδωσα το έναυσμα σε περισσότερους απο εμάς και ίσως αμύητους στη ιδιαίτερη αυτή τέχνη να ανακαλύψουν ποσο μεγάλο μπορεί να φαίνεται ενα κομμάτι του κόσμου μας περιορισμένο σε πολύ μικρές διαστάσεις.
Σε ενα νόμισμα πολλά πράγματα μπορεί να μην φαίνονται. Υπάρχουν όμως και μας περιμένουν να τα ανακαλύψουμε.

	Αποστολέας	Θέμα: Η διαδρομή της δημιουργίας ενός νομίσματος μέσα απο τη (Αναγνώστηκε 1792 φορές)
0 μέλη και 1 επισκέπτης διαβάζουν αυτό το θέμα.