Στέκι Συλλεκτών

Σε αυτό το θέμα θα προσπαθήσω να ανεβάσω κάποια άρθρα σχετικά με τη συλλογή νομισμάτων και χαρτονομισμάτων που βρήκα σε διάφορα περιοδικά. Ξεκινώ με  το περιοδικό Συλλεκτικός Κόσμος το οποίο στην πρώτη του σελίδα αναφέρει ξεκάθαρα ότι επιτρέπει την αναδημοσίευση άρθρων με την προϋπόθεση ότι θα γίνεται σαφής αναφορά στο συγγραφέα και το περιοδικό :

(https://i.ibb.co/rMJZ65z/IMG-20211121-224509.jpg)

Μπραβο Κωστα σ ευχαριστουμε πολυ

ΤΟ ΜΑΣΟΝΙΚΟ ΠΕΝΤΑΚΟΣΑΡΙΚΟ...!

του Αναστασίου Π. Τζαμαλή

Στα μέσα Οκτωβρίου από την αθηναϊκή εφημερίδα «Ελευθεροτυπία» ξεκίνησε μια εκστρατεία εναντίον του Υπουργού Οικονομικών που κατηγορήθηκε ως Μασόνος. Εμάς ούτε οι πολιτικές συγκρούσεις, ούτε ο Τεκτονισμός μας ενδιαφέρει, βέβαια. Αλλά στο επίκεντρο της δημοσιογραφικής φιλολογίας βρέθηκε το χαρτονόμισμα των 500 δραχμών, που προσκομίστηκε ως... αποδεικτικό στοιχείο - και αυτό μας ενδιαφέρει. Ας πάρουμε, λοιπόν, το πράγματα με τη σειρά. Σε ολοσέλιδο σχεδόν άρθρο της εφημερίδας, στις 14 Οκτωβρίου, υπήρχε και η εξής παράγραφος: «... Αποκαλύφθηκε ότι το χαρτονόμισμα των 500δρχ., που φέρει την υπογραφή του, φέρει και την εβραϊκή «πεντάλφα» και το τεκτονικό σήμα τον φιδιού που τρώει την ουρά του, σχηματίζοντας κύκλο μέσα στον οποίο συσφίγγονται δύο χέρια σε χειρονομία φιλαλληλίας ...» Αυτά μόνο, σε πρώτη φάση, γιατί η εφημερίδα - κατά την παλιά και πασίγνωστη δημοσιογραφική «συνταγή» - κρατούσε για την επομένη το βαρύ της πυροβολικό των... «αποκαλύψεων», πού το κυριότερα σημεία τούς αντιγράψουμε: « Ένα πεντακοσάρικο... μασονικό! Πέντε περίεργες... συμπτώσεις στο πρώτο χαρτονόμισμα, που έβγαλε η κυβέρνηση τον ΠΑΣΟΚ, το καινούριο πεντακοσάρικο, δεν προκαλούν μόνο σειρά από ερωτηματικά. Δημιουργούν, ίσως, και ευθύνες για εκείνους, που σχεδίασαν το χαρτονόμισμα.
Γιατί τέτοια συρροή... συμπτώσεων είναι ανεξήγητη. Οδηγεί κατ' ευθείαν στο συμπέρασμα, ότι ο χαράκτης, που σχεδίασε το πεντακοσάρικο - ποιος είναι αλήθεια; -θα πρέπει να είναι σημαίνον στέλεχος της Μεγάλης Στοάς της Ελλάδας. Αν δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο, θα πρέπει να εξετέλεσε τις εντολές σημαίνοντος στελέχους της Στοάς. Για ν' αποδείξει κι επιβεβαιώσει στα μέλη της και στους ξένους πατρώνες της, ότι στην Ελλάδα, παρά την πολιτική Αλλαγή:
ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ πάντα ισχυρή.
• ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΕΙ να ελέγχει τις «θέσεις-κλειδιά» του κρατικού μηχανισμού.
• ΔΙΑΤΗΡΕΙ τους ανθρώπους της σε κέντρα αποφάσεων.
• ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ, κατά το πως συμφέρει στους σκοπούς της, τις αποφάσεις στην πολιτική, την οικονομία, τη διοίκηση, τη δημόσια ασφάλεια, τις επιστήμες και όλους τους τομείς της κοινωνικής δραστηριότητας. Οι... συμπτώσεις δεν θα ενδιέφεραν, ίσως, αν δεν αφορούσαν τη Μασονία.






 Που πέρα από την ανάμιξή της σ' όλα τα παραπάνω, με τις μυστικές διαδικασίες της - και την πασίγνωστη πια μέθοδο αλληλοϋποστήριξης και αλληλοπροώθησης - εξαφανίζει, συντρίβει το κυριότερο χαρακτηριστικό της Δημοκρατίας: Την ισότητα μεταξύ των πολιτών. Στο καινούριο χαρτονόμισμα λοιπόν των 500 δραχμών, με ημερομηνία έκδοσης 1η Φεβρουαρίου 1983 και που υπογράψουν ο σημερινός υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών κ. Γεράσιμος Αρσένης - σαν διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας, αξίωμα, που κατείχε τότε παράλληλα με εκείνο του υπουργού Εθνικής Οικονομίας - και ο Διευθυντής της , Τράπεζας της Ελλάδας κ. Ε. Κονιδάρης υπάρχουν οι εξής πέντε μασονικές... συμπτώσεις.
• Η ΠΡΩΤΗ: Στην άκρη πάνω δεξιά ο αριθμός 500 έχει για φόντο του την εβραϊκή «πεντάλφα» -σήμα κατατεθέν της Μασονίας. Κι απόδειξη ισχύος της.
• ΔΕΥΤΕΡΗ: Κάτω από τις υπογραφές κι ανάμεσά τους, στο σημείο , που τελειώνει η υπογραφή τον κ. Γεράσιμου Αρσένη, υπάρχει το τεκτονικό σήμα του φιδιού, που τρώει την ουρά του. Αλλά χαρακτηριστικό σήμα της Μασονίας.
• Η ΤΡΙΤΗ: Μέσα στον κύκλο, που σχηματίζει το φίδι, που τρώει την ουρά του, συσφίγγονται δύο χέρια σε χειρονομία φιλίας. Είναι το πλέον χαρακτηριστικό σήμα της Μασονίας αυτό. Στην πράξη, για την αναγνώριση των «αδελφών μασόνων» μεταξύ τους, χρειάζεται αυτή η χειρονομία φιλίας, που πρέπει απαραίτητα να συνοδεύεται από τρεις χαρακτηριστικές πιέσεις του αντίχειρα. Αν αυτός, που δέχεται τη χειρονομία ανταποκριθεί στις τρεις πιέσεις του αντίχειρα κάνοντας την ίδια κίνηση, σημαίνει, ότι είναι «αδελφός». Και τίθεται, αυτόματα, στη διάθεση του άλλου «αδελφού μασόνου». Το τέλος της υπογραφής του κ. Αρσένη - όπως είναι σχεδιασμένο το χαρτονόμισμα - τέμνει τον κύκλο, που σχηματίζει το φίδι, που τρώει την ουρά του και τη χειρονομία φιλίας.
• Η ΤΕΤΑΡΤΗ: Στην πίσω ύψη υπάρχει το κτίριο της Κέρκυρας, όπού συνήλθε η πρώτη συνέλευση της Μασονίας στην Ελλάδα το 1812. Η Στοά το θεωρεί γεγονός πολύ σημαντικό.
• Η ΠΕΜΠΤΗ: Υπάρχει, επίσης, η φωτογραφία του Καποδίστρια, που μετά μανίας - έχει βάλει ανθρώπους της να γράψουν σειρά μελετών πάνω στο θέμα - η Στοά διακηρύσσει, ότι «υπήρξε εκλεκτός αδερφός Τέκτων». Κι επιτίθεται, πάντα χρησιμοποιώντας τους μηχανισμούς της, εναντίον οποιουδήποτε θελήσει ν' αντιπαρατάξει διαφορετική άποψη. Αυτές είναι οι... συμπτώσεις. Φυσικά έχουμε στην κατοχή μας μια σειρά ακόμη από έγγραφα - και φωτογραφίες - που επιβεβαιώνουν την επαναδραστηριοποίηση της Μεγάλης Στοάς των Μασόνων για να κερδίσει επιρροή σε «θέσεις-κλειδιά» αυτού τον τόπου...».
Αφού η εφημερίδα εξάντλησε τα πυρά του βαρέος πυροβολικού της με τις πέντε παραπάνω βολές, την επόμενη (16 Οκτωβρίου 1984) περιορίζεται σε ειδήσεις όπως ότι η Κ.Υ.Π. διεξάγει ανακρίσεις για να ανακαλύψει τον δράστη, ότι η κυβέρνηση 0α αποσύρει τα ένοχα πεντακοσάρικα (τα οποία στο μεταξύ έχουν γίνει ανάρπαστα(!) δυσεύρετα (!!) πανάκριβα(!!!), ότι κατετέθη επερώτηση στη Βουλή και· άλλα... παρόμοια. Ας μην ασχοληθούμε, όμως, με αυτά τα συγκλονιστικά και ας δούμε τις πέντε «αποδείξεις» του «μασονισμού» του πεντακοσάρικου.








1. Χωρίς να παριστάνουμε, τούς ειδικούς στο θέμα, έχουμε να παρατηρήσουμε πως στην εβραϊκή πεντάλφα τα δύο ανεστραμμένα ελληνικά Δ που την αποτελούν τέμνονται εκεί που συναντώνται οι γραμμές τούς. Στο κόσμημα του πεντακοσάρικου τα δύο Δ εμφανίζονται σαν να αποτελούνται από δύο ξεχωριστά που το ένα βρίσκεται πάνω στο άλλο. Και πρέπει να ομολογήσουμε, πάντως, πως χρειάζεται πολλή φαντασία (και μάλιστα όχι επιστημονική) για να το «δούμε» σαν πεντάλφα.
2. και 3. Το φίδι και το χέρια αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο και συν σύνολο 0υ το εξετάσουμε αφού, άλλωστε, έτσι εμφανίζονται και στη γκραβούρα την οποία χρησιμοποίησε σαν πρότυπο ο δυστυχής χαράκτης του Νομισματοκοπείου. Πρέπει εδώ να σημειώσουμε πως το «φίδι», όπως είναι σχεδιασμένο, μοιάζει περισσότερο με σχοινί που καταλήγει σε κεφάλι πουλιού και το χέρια δεν δείχνουν να συσφίγγονται σε, χειραψία αλλά το ένα κρατάει το άλλο από τον καρπό. Αγνοούμε αν και κατά πόσο η συμβολική αυτή παράσταση αποτελεί τεκτονικό σήμα. Εκείνο που γνωρίζουμε είναι πως τέτοιες αλληγορικές (φίδια ή χέρια) παραστάσεις χρησιμοποιήθηκαν από όλες σχεδόν τις μυστικές εταιρείες —που τόσο ήταν της μόδας τον περασμένο αιώνα στην Ευρώπη. Μεταξύ αυτών, βέβαια, και η Φιλική Εταιρεία.
Γνωρίζουμε, επίσης, πως στην εραλδική «γλώσσα» το φίδι (που δαγκώνει, ή τρώει, ή και δεν δαγκώνει την ουρά τον) ερμηνεύεται σαν σύμβολο διάρκειας, αιωνιότητας και τα χέρια σε χειραψία ως σύμβολο φιλίας. Συνεπώς, και εντελώς άσχετα με το αν το παραπάνω σύμβολο χρησιμοποιείται από τούς Τέκτονες, Θα πρέπει να «διαβαστεί» ως «αιώνια φιλία» ο καλλιτέχνης που ανέλαβε τη χάραξη της κυρίας όψεως του πεντακοσάρικου χρησιμοποίησε μια γκραβούρα που θα πρέπει να χρονολογείται γύρω στα 1850. Στο κάτω μέρος της εικόνας τον Κυβερνήτη διακρίνεται: «Π.Παυλιδης Μηνώτος ελιθογρ.». Πρόκειται προφανώς για τον Ζακυνθινό ζωγράφο Πέτρο Παυλίδη -

Τα στοιχεία της Τράπεζας Ελλάδος για το 500άρικο
ΕΓΓΡΑΦΑ και στοιχεία της Τράπεζας Ελλάδος, πού δείχνουν ότι η τελική μακέτα τον χαρτονομίσματος των 500 δρχ., (φέρει την υπογραφή τον κ. Γερ. Αρσένη και σύμβολα που θεωρούνται τεκτονικά) φιλοτεχνήθηκε πριν τις εκλογές τον 1981 με τυπικές εντολές του τότε υφυπουργού Συντονισμού Ι. Παλαιοκρασσά. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά:
• Η εντολή για την εκτύπωση του νέον 500άρικου δόθηκε στις 14 Ιουλίου 1975.
• Στις 20 Φεβρουαρίου 1981 ο τότε διευθυντής τον Νομισματοκοπείου Χολαργού, έπειτα από έγκριση του τότε υφυπουργού Ι. Παλαιοκρασσά και της ανώτατης διοικητικής Επιτροπής της Τράπεζας, έδωσε εντολή για την φιλοτέχνηση των έγχρωμων μακετών με τις παραστάσεις του Καποδίστρια, του σπιτιού τον κ.λ.π.
• Η πρώτη μακέτα υπογράφτηκε στις 15 Σεπτεμβρίου 1981 και έφερε την υπογραφή του τότε Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Ξ. Ζολώτα.
• Τελικά η κυκλοφορία τον πεντακοσάρικου πραγματοποιήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 1984, έφερε δε την απογραφή του νέον Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Γερ. Αρσένη.
• Το σύμβολο πού απεικονίζεται στο νέο χαρτονόμισμα είναι το έμβλημα του κυβερνήτη Καποδίστρια, που πάρθηκε από μια χαλκογραφία, η οποία βρίσκεται στο Μουσείο Μπενάκη.
• Η ίδια προσωπογραφία και το έμβλημα έχει χρησιμοποιηθεί και τη φιλοτέχνηση εξωφύλλου βιβλίου με τίτλο «1. Καποδίστρια —Κείμενα», πού εξέδωσε το 1976 ο Οργανισμός Εκδόσεως Σχολικών βιβλίων.
Μηνώτο (περίπου 1810-1861). Η λιθογραφία θα πρέπει να έγινε αρκετά χρόνια μετά τη δολοφονία τον Καποδίστρια και συνεπώς δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν το φίδι με τα χέρια που την συνοδεύουν αποτελούσαν προσωπικό έμβλημα του Κυβερνήτη ή αν ο Μηνώτος τα χρησιμοποίησε αυθαίρετα. Σημειώνουμε, πάντως, πως οπωσδήποτε δεν έχουν καμία σχέση με το Θυρεό τον Καποδίστρια. Τα παραπάνω (α. Είναι μόνο μασονικό «σήμα» το σχέδιο; β. Αποτελούσαν προσωπικό έμβλημα του Καποδίστρια; γ. Χρησιμοποιήθηκαν αδιάφορα από τον Μηνώτο ; δ. 'Ήταν ο Καποδίστριας Τέκτονας; ε. Μήπως ο Μηνώτος ήταν Τέκτονας;) ερωτηματικά αποτελούν ασφαλώς αντικείμενο μιας ενδιαφέρουσας έρευνας. 'Έρευνας, όμως, πού θα απαιτούσε πολύ χρόνο και κόπο. Κατά την μόνιμη, όμως, νεοελληνική πρακτική, όλα όσα παίρνουν χρόνο και κόπο παρακάμπτονται και φτάνουμε κατ' ευθείαν στα συμπεράσματα, τα οποία είχαμε προαποφασίσει. Λίγη, τελικά, σημασία έχουν τα παραπάνω όταν, κατά τον εκλεκτό δημοσιογράφο, υπάρχει στο «σώμα τον εγκλήματος» και η συνταρακτική ομολογία: τη ουρά της υπογραφής του κ. Αρσένη τέμνει την ουρά του φιδιού. Χρειάζεται παραπέρα διερεύνηση όταν διαθέτουμε τέτοιες «σημαδιακές» και χειροπιαστές αποδείξεις; (Ποιου πράγματος, άραγε...; ). 4. Το «κτίριο της Κέρκυρας, όπου συνήλθε η πρώτη συνέλευση της Μασονίας στην Ελλάδα το 1812» πρέπει να είναι αυτό που εικονίζεται στην κύρια όψη τον χαρτονομίσματος, διότι (σίγουρα) στην πίσω όψη εικονίζεται το «παλιό» φρούριο της Κέρκυρας. Την πληροφορία πως στο εικονιζόμενα κτίριο συνήλθε μασονική συνέλευση δεν μπορέσαμε να τη διασταυρώσουμε. Ασφαλώς, όμως, δεν μπορούμε να δεχτούμε πως η συνέλευση αυτή αποτέλεσε το κριτήριο επιλογής της εικόνας του συγκεκριμένου κτιρίου για την εικονογράφηση του πεντακοσάρικου . Διότι το «κτίριο» είναι το αρχοντικό της οικογένειας




Καποδίστρια στην Κέρκυρα, που χτίστηκε γύρω στα 1805 από τον πατέρα του μελλοντικού Κυβερνήτη της Ελλάδας, Αντώνιο Καποδίστρια, στη Θέση του παλιότερου αρχοντικού. Συνεπώς και πολύ σωστά επιλέχτηκε το σπίτι στο οποίο μεγάλωσε ο Ιωάννης Καποδίστριας, για να συμπληρώσει την εικονογράφηση τον χαρτονομίσματος. 5. Αυτή εδώ την πέμπτη απόδειξη δεν την καλοκαταλάβαμε. Η... «φωτογραφία» του Καποδίστρια, δηλαδή, δεν έπρεπε να υπάρχει επειδή «η Στοά διακηρύσσει ότι υπήρξε, εκλεκτός αδελφός Τέκτων»; Κριτήριο, δηλαδή, της προσωπικότητας τον Καποδίστρια και του έργου του είναι, κατά τον εκλεκτό δημοσιογράφο, το αν ο πρώτος Κυβερνήτης της Ελλάδας ήταν τέκτονας ή όχι; Και αν η απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι καταφατική Θα πρέπει, κατά τον εκλεκτό δημοσιογράφο, να διαγράψουμε από την Ελληνική Ιστορία τον Μεγαλύτερο ίσως  Έλληνα των νεότερων χρόνων; Λίγοι, ελάχιστοι, μερικοί κόκκοι, έστω, σοβαρότητας χρειάζονται απελπιστικά σε τούτο τον τύπο.

(Αρθρο του Αναστασίου Π. Τζαμαλή από το Τευχος 48 , Νοεμβρίου 1984 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

ΜΥΘΟΣ ΚΑΙ ΛΑΤΡΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΘΡΕΦΤΗ ΤΟΥ ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΣ
Ποτάμιοι Θεοί και Νύμφες

της Κάλλιας Χυτήρογλου

Σήμερα, όταν χρειαζόμαστε νερό, δεν έχουμε παρά να ανοίξουμε την βρύση. Στην αρχαιότητα όμως η λύση δεν ήταν τόσο εύκολη. Η ύπαρξη καλού και άφθονου νερού αποτελούσε την προϋπόθεση για να μπουν τα θεμέλια μιας πόλεως, η οποία κτιζόταν κοντά σε έναν ποταμό ή μια πηγή ή ένα πηγάδι. ' Έτσι, για τους αρχαίους οι ποταμοί προστατεύονταν και ήταν τα επιφάνεια ενός θεού, ενώ οι πηγές μιας νύμφης, και φυσικά έχαιραν λατρείας. Λατρεία των ποταμών εκτός από την Ελλάδα έχουμε στην Ανατολή και στην Αίγυπτο (Νείλος). ' Ήταν πλατιά διαδεδομένη στους ινδοευρωπαϊκούς λαούς (Μ. ΝΙΝCΚ: ΡΗΙLOL. SUPPL. 14,2,1921), όπως στους Πέρσες, στους Ινδούς, στους Θράκες, στους Κέλτες. Στον 'Όμηρο και στον Ησίοδο δεν έχουμε τον όρο «ποτάμιος θεός», παρά μόνο «ποταμοί» , χωρίς να διευκρινίζεται η διαφορά των δύο εννοιών. Στην Ιλιάδα 21,195 οι ποταμοί είναι παιδιά του Ωκεανού και της Τηθύος (επίσης Ησίοδος: Θεογονία 337.367). Είναι αθάνατοι (Ιλιάδα 21,380), λαμβάνουν μέρος στα συμβούλια των θεών και στον Τρωικό Πόλεμο. Είναι επίσης πολύτεκνοι (Αισχύλος: Ικέτιδες 1038), και πρόγονοι ευγενών γενών, όπως ο Σκάμανδρος στην Τρωάδα, ο Ίναχος στο Άργος, ο Κηφισσός στην Βοιωτία. Στην λατρεία τους χαρακτηριστική είναι η προσφορά μαλλιών (Αισχύλος: Χοηφόροι 6, Πλάτων: Πολιτεία 391b, Παυσανίας: 1,37,3.8,41,3), ίσως υποκατάστατο παλαιών ανθρωποθυσιών, και η θυσία ταύρων και προβάτων. Ο 'Όμηρος (Ιλιάδα: 21,213) τους παρουσιάζει με μορφή ανθρώπινη. Στην τέχνη του 601) π.χ. αιώνα παριστάνονται ως ανθρωπόμορφοι ταύροι ή ως άνθρωποι με κέρατα ταύρου. Στην κάτω Ιταλία τον 4ου π.Χ. αιώνα έχουν μορφή ταύρου. Ένας κατάλογος ποταμίων Θεών δίνει γύρω στα 100 ονόματα στον ελλαδικό, ιταλικό και μικρασιατικό χώρο. Σπουδαιότερα θέση ανάμεσά τούς έχει ο ποταμός Αχελώος, που, ως ο αρχαιότερος, αντιπροσωπεύει το στοιχείο του γλυκού νερού και θεωρείται πατέρας των νυμφών (Ιλιάς: 24,616). Η απεικόνιση του Αχελώου αποτελεί τον κύριο τύπο των νομισμάτων της Ακαρνανίας, της περιοχής που διασχίζει. Αποδίδεται με μορφή ανθρώπινη και κέρατα ταύρου. (Εικόνες 1,2).
Σύμφωνα με τον μύθο μονομάχησε με τον Ηρακλή για τον έρωτα της Δηιάνειρας και κατά τον αγώνα ο ήρωας του έσπασε το ένα κέρατο. Για να το επανακτήσει αναγκάστηκε να δώσει στον Ηρακλή το κέρας της Αμάλθειας, σύμβολο του πλούτου και της ευμάρειας (εικ. 3). Άλλοι ποταμοί, που απεικονίζονται στα νομίσματα ως ανθρωπόμορφοι ταύροι, είναι: ο Βορυσθένης (εικ. 4), ο Γέλας (εικ. 5), ο ' Ιππαρις (εικ. 6), ο ' Υψας (εικ. 7). Ο ποταμός Σελινός απεικονίζεται διαφορετικά (εικ. Κ), ενώ στην Σικελία έχουμε τον Χρύσα με αμφορέα και το κέρας της Αμάλθειας (εικ. 9). Αργότερα και κυρίως στον Μικρασιατικό χώρο επεκράτησε οι ποταμοί να παριστάνονται ως ώριμοι άνδρες πού στηρίζονται σε έναν πίθο, απ' όπου αναβλύζει νερό, κρατώντας κλάδους και το κέρας της Αμάλθειας ή να κολυμπούν στα πόδια μιας προσωποποιημένης πόλεως, όπως της Τύχης της Αντιόχειας (εικ. 10. 11). Οι Νύμφες, όπως δηλώνει το όνομά τους, είναι όμορφες κόρες νεαρής ηλικίας, ώριμες για γάμο. Ανήκουν σε μια νεότερη τάξη θεοτήτων (DIONΥSIUS ΗΑLIKΑRNASSEUS: ΑΝΤ. 7,72,13), διαχωρίζονται σε παλαιότερη και νεότερη γενιά, Θεωρούνται «θεαί» και «ημιθέαι» (semideae), Θνητές και μακρόβιες. Στον 'Όμηρο είναι κόρες του Δία και της Θέμιδας ή του Ωκεανού (διαφοροποιούνται των Ωκεανίδων) ή τον Αχελώου κ.α. Συνδέονται με τον Ερμή Χορηγό, τον Απόλλωνα (εικ. 12), απαρτίζουν την συνοδεία της Αρτέμιδας και μαζί με τους Σατύρους και τους Σιληνούς ακολουθούν τον Διόνυσο (εικ. 13.14). Διαχωρίζονται σε ομάδες: α) Λειμωνιάδες ή κηπίδες ή επιμηλίδες (ως αγρονόμοι) β) Ορειάδες, γ) Αλ σηΐδες και Μελίαι (ή Δρυάδες), δ) Ναϊάδες ή Υδριάδες ή Κρη-νιάδες ή Αχελωΐδες. Βέβαια υπάρχει και άλλη ομαδοποίηση, όπως Ουάδες, Γεραισταί, Γεννέθλιαι. Μας ενδιαφέρουν κυρίως οι Ναϊάδες, πού κύριο στοιχείο τους είναι το γλυκό, το τρεχούμενο νερό. Κατά την παράδοση οι Ναϊάδες μεταμορφώνονται οι ίδιες σε πηγές ή από τα δάκρυά τούς ή το αίμα τους ξεπηδά μια πηγή.







Από τις νύμφες, που απεικονίζονται σε νομίσματα περίφημη είναι η Αρέθουσα στις Συρακούσες. Σύμφωνα με τον μύθο την κυνήγησε ο Αλφειός (ποταμός της Πελοποννήσου) μέχρι την νήσο Ορτυγία για να ερωτοσμίξει μαζί της. Οι αρχαίοι πίστευαν, ότι υπήρχε υπόγεια σύνδεση μεταξύ Συρακουσών (στην πηγή της Αρέθουσας) και του ποταμού Αλφειού στην Πελοπόννησο (Πολύβιος: 12,4d.Στράβων 6,2,4). Η Αρέθουσα, όμως θεωρείτο και υπόσταση της Θεάς Αρτέμιδας, που λατρευόταν στις Συρακούσες ως  Άρτεμις - Αρέθουσα, στην δε Αρκαδία, στην εκβολή του ποταμού Αλφειού, υπήρχε το ιερό της Αλφειαίας Αρτέμιδας. Στα νομίσματα των Συρακουσών απεικονίζεται το κεφάλι της Αρτέμιδας - Αρέθουσας ή της νύμφης Αρέθουσας με κάποιο διάδημα ή στεφάνι ελιάς και γύρω του τέσσερα δελφίνια (εικ. 15.16). Τα δελφίνια συμβολίζουν την κυριαρχία της πόλης στην θάλασσα, ενώ το άρμα στην άλλη πλευρά αναφέρεται σε κάποια μεγάλη νίκη στο πεδίο της μάχης ή στους Ολυμπιακούς αγώνες. Ανάλογα με τον τύπο της Αρέθουσας απεικονίζεται η νύμφη Λάρισα (εικ. 17) κόρη του Πελασγού, που έδωσε το όνομά της στην Θεσσαλική πόλη. Σε έναν άλλο τύπο της φαίνονται τα περίφημα άλογα της Θεσσαλίας, πηγή πλούτου της περιοχής (εικ. 18). Στην Νεάπολη (Ιταλία) έχουμε την νύμφη Παρθενόπη απεικονισμένη στα νομίσματα της Πόλης (εικ. 19). Πρόκειται για την Σειρήνα, κόρη τον Αχελώου, που κατά τον μύθο, όταν έπεσε στην Θάλασσα και πνίγηκε, το πτώμα της βγήκε σε εκείνη την περιοχή. Στον τάφο της προσέφεραν ετησίως σπονδές και θυσίες ταύρων (Λυκόφρων: 117. Στράβων 1,23.26.5,246). Η πόλη Νεάπολη ήταν αποικία της Ρόδου και μετονομάσθηκε σε Παρθενόπη. Στον οπισθότυπο έχουμε τον ανθρωπόμορφο ταύρο, που αντιπροσωπεύει έναν ποτάμιο Θεό, τον Αχελώο. Ανάλογα είναι τα νομίσματα των ιταλικών πόλεων Νώλα και Φιστελία. Στην Σικελία η Νύμφη Καμαρίνα απεικονίζεται επί κύκνου (εικ. 6), ενώ στην Ιταλία η Τερίνα φέρει Νίκη ή κάθεται επί αμφορέως (εικ. 20). Μια καλλιτεχνικότατη απεικόνιση νύμφης έχουμε στην σικελική Ιμέρα (εικ. 22). Ακόμη μια σικελική πόλη σχετίζει το όνομά της με την ομώνυμη Νύμφη και έναν ποταμό. Πρόκειται για την Σεγέστα. Η νύμφη ήταν τρωικής καταγωγής και μαζί της έσμιξε ο ποταμός Κριμισσός με μορφή σκύλου. Στα νομίσματα απεικονίζεται και η νύμφη και ο σκύλος (εικ. 23). Οι κάτοικοι της περιοχής δεν ήταν ' Έλληνες, θεωρούνται ' Ελυμοι, ο δε μύθος καθρεπτίζει παλιές μικρασιατικές παραδόσεις τους πριν από την μετανάστευσή τούς. Στην Θεσσαλία τώρα έχουμε μεταξύ των άλλων νυμφών των πόλεων Φάκιον, Φάλαινα (εικ. 24), Φύρκα-δον και τις νύμφες των ομώνυμων πηγών Υπερεία (εικ. 25) και Τρίκκα. Στο Κιέριον απεικονίζεται η νύμφη 'Αρνη να παίζει αστραγάλους. Ο μύθος διηγείται, πώς ενώθηκε μαζί της ο Ποσειδώνας με μορφή ποταμιού θεού και απέκτησε τους δίδυμους Αίολο και Βοιωτό. Η ίδια ήταν κόρη ενός γηραιότερου Αίολου και της Ευίππης ή τους Ιππης ή της Θέας, που ο Ποσειδών μεταμόρφωσε σε φοράδα. Η μητέρα της ήταν κόρη τον κενταύρου Χείρωνα. Η 'Αρνη φέρει επίσης και το όνομα Μελανίππη. Η πόλις Κιέριον ονομαζόταν πρώτα 'Αρνη. Την σχέση ίππου και τρεχούμενου ύδατος βλέπουμε στην «Αγανίππη κρήνη», ιερή πηγή της Βοιωτίας, που ανάβλυσε κάτω από κτύπημα της οπλής τον φτερωτού αλόγου Πήγασού, και στο ότι πολλοί ποταμοί έχουν ως συνθετικό τον ονόματός τούς την λέξη ίππος (π.χ. Ενιππεύς). Στον Εύξεινο Πόντο έχουμε την πόλη Σινώπη κοντά στον ποταμό Ασωπό. Ο μύθος μας λέει, ότι ο Ζεύς ερωτεύτηκε την νύμφη Σινώπη και για να την κατακτήσει της έταξε, ότι του ζητούσε. Αυτή ζήτησε, ως γνήσια κόρη της εποχής της, την αιώνια παρθενία (εικ. 26). Στην περίπτωση της Σινώπης δεν πρόκειται για νύμφη τον γλυκού νερού, αλλά για νηρηίδα, έχει όμως μια ενδιαφέρουσα ιστορία. Άλλες νύμφες πόλεων, που έχουν σχέση με το υδάτινο στοιχείο, είναι η Σαλαμίνα (εικ. 27 ), η Εύβοια (εικ. 28), όπου οι πηγές αποτελούσαν πηγή πλούτου, η Ιστιαία (εικ. 29), που απεικονίζεται στεφανωμένη με σταφύλια και καθισμένη επί πλοίου (δύο οικονομικοί πόροι της πόλης).


(Αρθρο της Κάλλιας Χυτήρογλου από το Τευχος 48 , Νοεμβρίου 1984 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

Τα Χαρτονομίσματα τής Κατοχής 1941-'44

ε. Χάρτινα κέρματα Εκκλησιών

του Αντωνίου Λιναρδάκη

Κατά την περίοδο τής κατοχής και εξαιτίας των περιορισμών πού είχαν επιβάλει oί γερμανικές αρχές, οι επικοινωνίες με τα νησιά του Αιγαίου ήταν δύσκολες και δύσκολα έφθαναν χρηματαποστολές στα υποκαταστήματα των τραπεζών για τίς ανάγκες των συναλλαγών.
Στις πόλεις ή έλλειψη του χρήματος δεν ήταν τόσο αισθητή, αλλά στα χωριά ήταν πολύ πιο έντονη και κυρίως ή έλλειψη των μικρών άξιών. Οι χωρικοί βέβαια μπορούσαν να αλλάξουν λίγα αυγά με λίγο σιτάρι ή λίγο λάδι με λίγες πατάτες. Στην εκκλησιά όμως πού ό πιστός ήθελε να ανάψει το κερί του και να ρίξει τον άβολό του στον δίσκο τα πράγματα δυσκόλευαν. Οι παλιότεροι τότε φαίνεται πώς θυμήθηκαν τα «μπιλιέτα» τής εκκλησίας στον καιρό τής τουρκοκρατίας και δεν άργησαν να τα ξαναφτιάξουν, μόνο πού τώρα τα χάρτινα αυτά κέρματα τα έλεγαν «μάρκες» Δεν είναι γνωστό ποιες και πόσες εκκλησίες έκοψαν «μάρκες» Τέτοιες είναι οι «μάρκες» τής Εκκλησίας τής Κοιμήσεως τής Θεοτόκου στο χωριό Πέτρα Μηθύμνης Μυτιλήνης. Με απόφαση τής 'Εκκλησιαστικής 'Επιτροπής έκοψαν μικρά κομμάτια από λεπτό χαρτόνι, τύπωσαν πάνω το όνομα τής εκκλησίας, την αξία 5, 10, 20 δραχμές και την. ένδειξη ΜΟΝΟΝ ΔΙΑ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΝ. έβαλαν πίσω την σφραγίδα τής 'Εκκλησιαστικής 'Επιτροπής και τίς έθεσαν σέ κυκλοφορία. Και οι χωρικοί άλλαζαν στο παγκάρι τής εκκλησίας τα μεγαλύτερης αξίας χαρτονομίσματα τους ή τίς έπαιρναν ρέστα για το κερί πού άναψαν. Οι μάρκες είχαν πέραση και στα γύρω μαγαζιά. Και όταν κάποιος είχε πολλές τίς άλλαζε στην Εκκλησία με χαρτονομίσματα μεγαλύτερης αξίας. Κυκλοφόρησαν λίγους μήνες μετά την είσοδο των Γερμανών, δηλαδή κατά τον Νοέμβριο του 1941 μέχρι περίπου τον Δεκέμβριο του 1943. 0 πληθωρισμός τής κατοχής πού κάθε μέρα εξανέμιζε την αξία τής δραχμής σταμάτησε και τίς «μάρκες» γιατί ήταν αδύνατο ή εκκλησία να εκδίδει κάθε τόσα και μεγαλύτερες αξίες. Στη Σάμο επίσης είναι γνωστό πώς κυκλοφόρησαν μάρκες, όχι χάρτινες αλλά μεταλλικές. Στο Κοκκάρι ένα χωριό δυτικά από το Βαθύ, την πρωτεύουσα του νησιού, ό ιερέας τής εκκλησίας του Αγίου Νικολάου θυμάται πώς για τον ίδιο λόγο ή Εκκλησία έκοψε μικρά τετράγωνα 2 x 2,5 εκατοστά περίπου από «πάφιλα» πού ήταν φτιαγμένα παλιά φτηνά τάματα περασμένα με ένα ίχνος ασημιού, πού βρίσκονταν ακόμη στην αποθήκη τής 'Εκκλησίας. Και μερικές φορές έκοψαν και από κοινό τσίγκο. Χτύπησαν επάνω την αξία 1 ή 2 Δρχ. με κοπίδι και τίς κυκλοφόρησαν.
 





(Άρθρο του Αντωνίου Λιναρδάκη από το Τευχος 15 , Φεβρουαρίου 1982 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

Κυβερνητικό ενδιαφέρον για τα νομισματικά θέματα

Συνέντευξη του Δημήτρη Τσοβόλα στον Αναστάσιο Τζαμαλή


Α. Τζαμαλής: Κύριε Υφυπουργέ, υπάρχουν μερικά θέματα της αρμοδιότητάς σας τα οποία απασχολούν ζωηρά τους 'Έλληνες Συλλέκτες. Ευχαριστώ που θελήσατε να τα συζητήσουμε, για να μας δώσετε τις απόψεις της Κυβερνήσεως πάνω σε αυτά. Πρώτο έρχεται, λόγω επικαιρότητας, το θέμα των αναμνηστικών των Ευρωπαϊκών Αγώνων. Θα Θέλατε να μας πείτε που βρίσκεται σήμερα;
 Δ. Τσοβόλας, Υφυπουργός Οικονομικών: Όπως γνωρίζετε, στη σχετική συζήτηση στη Βουλή, το ΠΑΣΟΚ είχε αντιταχθεί στην κοπή αυτή. Σαν Κυβέρνηση, όμως, βρήκαμε μια σύμβαση του Ελληνικού Δημοσίου με μια ξένη Εταιρία που ήδη είχε αρχίσει να λειτουργεί. Δεν μπορούσαμε παρά να επιτρέψουμε τη συνέχισή της.
Α. Τζαμαλής: Υπάρχουν στοιχεία για τις πωλήσεις της πρώτης σειράς;
Υφυπουργός: Γνωρίζουμε τις ποσότητες που το Νομισματοκοπείο παρέδωσε και που έχουν ως εξής: 55.000 σειρές ασημένια, 14.000 κομμάτια του χρυσού των 2.500 δραχμών και 14.100 κομμάτια του χρυσού των 5.000 δρχ.
Α. Τζαμαλής:  Ένα άλλο Θέμα, κ. Υφυπουργέ, έχει δημιουργηθεί από τις αλλεπάλληλες αναβολές της διαθέσεως των σειρών Proof και Ακυκλοφόρητων της κοπής 1978. Γνωρίζουμε πως 20.000 Proof και 50.000 Ακυκλοφόρητα είναι έτοιμα από το 1980. Ο «Συλλεκτικός Κόσμος», στην προσπάθειά του, να ενημερώσει το συλλεκτικό κοινό, απευθύνθηκε κατ' επανάληψη στην Τράπεζα της Ελλάδος αλλά οι απαντήσεις ήταν πάντα ασαφείς και αναβλητικές. Πού βρίσκεται το Θέμα σήμερα;
Υφυπουργός: Πριν από λίγες ημέρες υπέγραψα την απόφαση διαθέσεως αυτών των νομισμάτων. Για να μη δημιουργηθούν παράπονα, αποφασίσαμε η διάθεση να γίνει με προεγγραφές και να δοθούν μόνο από 2 σειρές κάθε είδους σε κάθε ενδιαφερόμενο. Η έναρξη των προεγγραφών είναι πλέον Θέμα ημερών.*
Ιούνιος 1982 Συλλεκτικός Κόσμος 318
Α. Τζαμαλής: Ένα άλλο θέμα έχει δημιουργηθεί με την απόφαση του Υπουργείου Οικονομικών της 21.3.1980, σχετικά με τα αναμνηστικά της ΕΟΚ. Αυτά διατίθενται μόνο σε Συλλέκτες του εξωτερικού με εισαγωγή του αντιτίμου σε ελεύθερο συνάλλαγμα. Η Τράπεζα Ελλάδος διαθέτει τα δύο νομίσματα αντί 778 δολαρίων, δηλαδή αντί σχεδόν 50.000 δρχ. Εκτός του ότι η τιμή αυτή, όπως διαμορφώθηκε με την άνοδο του δολαρίου, είναι τρομερά εξωπραγματική, υπάρχει και το παράδοξο φαινόμενο να μη μπορούν να τα αγοράσουν οι 'Έλληνες έστω και αν υποθέσουμε πως μερικοί θα ήταν διατεθειμένοι να πληρώσουν αυτό το ποσό. Μήπως θα έπρεπε να ασχοληθείτε και με αυτό το θέμα;
Υφυπουργός: Το θέμα μας έχει ήδη απασχολήσει αλλά δεν καταλήξαμε ακόμα σε οριστικές αποφάσεις. Εκείνο που μπορώ να σας πω πρός το παρόν, είναι πως σκέψη μας είναι να δώσουμε στους Έλληνες τη δυνατότητα αγοράς και πως Θα προσπαθήσουμε να προσαρμόσουμε τις τιμές τους στην πραγματικότητα.
Α. Τζαμαλής: Παραπλήσιο είναι και το θέμα των αναμνηστικών της Δικτατορίας. Μετά την μεταπολίτευση, 4.760 κομμάτια του χρυσού 100δραχμου, 11. 093 του χρυσού 20δραχμον, 4.557 του ασημένιου 100δραχμου και 74.139 του ασημένιου 50δραχμου έχουν δεσμευτεί στην Τράπεζα της Ελλάδος. Στο μεταξύ, λόγω του μικρού αριθμού που βρίσκεται σε χέρια ιδιωτών, η ζήτησή τους αυξήθηκε όπως και η τιμή τους. Μάλιστα, κάποιοι απατεώνες κατασκεύασαν ψεύτικα και τα διοχέτευσαν στην αγορά. Μήπως θα έπρεπε να αποδεσμευτούν και να διατεθούν στους συλλέκτες;
Υφυπουργός: Φοβάμαι πως σε αυτό το θέμα Θα στεναχωρήσουμε λίγο τούς συλλέκτες. Δεν είναι δυνατό η Κυβέρνηση μας να κάμει κάτι που θα παρατείνει τη θλιβερή ανάμνηση της χούντας. Όσα κομμάτια παραμένουν στο θησαυροφυλάκιο της Τραπέζης της Ελλάδος Θα πρέπει σύντομα να μετατραπούν σε μέταλλο.
Α. Τζαμαλής: Ο πληθωρισμός εξαφάνισε τα 3 από τα 9 κέρματα που κυκλοφορούσαν στην Ελλάδα στη 15ετία 1955-1970. Εννοώ το 5λεπτο, το 10λε-πτο και το 20λεπτο και θα έπρεπε ίσως να προσθέσω και το 50λεπτο. Αυτό βέβαια είναι διεθνές φαινόμενο και συνήθως αντιμετωπίζεται με την κοπή νέων — μεγαλύτερων — ονομαστικών αξιών που εξυπηρετούν τις καθημερινές συναλλαγές. Το 1980 κυκλοφόρησε το 50δραχμο που «κάλυψε» τη μία από τις τρείς κενές θέσεις. Δεν Θα μπορούσαμε να συμπληρώσουμε τη σειρά των κερμάτων μας κόβοντας και 100δραχμο και 200δραχμο; Αυτά Θα διευκόλυναν τις συναλλαγές, γιατί στην πραγματικότητα το 20δραχμο του 1960 είχε όση αγοραστική δύναμη έχουν σήμερα 200 δραχμές.
Υφυπουργός: Το Θέμα δεν έχει απασχολήσει την Κυβέρνηση. Θα πρέπει όμως να τονίσω πως η κοπή μεγαλύτερων αξιών είναι πολύπλοκο, και οι σχετικές αποφάσεις Θα πρέπει να λαμβάνονται με προσοχή.
Α. Τζαμαλής: Εφέτος συμπληρώνονται 25 χρόνια από το Θάνατο του Γρηγόρη Αυξεντίου (1957-1982), 70 χρόνια από των Πρώτο Βαλκανικό Πόλεμο (1912-1982), 75 χρόνια από την δολοφονία του Μαρίνου Αντίπα (1907-1982), 150 χρόνια από τη γέννηση του Χαρίλαου Τρικούπη (1832-1982) και ασφαλώς αν ψάξουμε θα βρούμε και άλλες σημαντικές επετείους. Μήπως, σε πρώτη φάση, θα μπορούσαμε να κόβουμε τις μεγαλύτερες ονομαστικές αξίες σαν αναμνηστικές τέτοιων επετείων;
Υφυπουργός: Η ιδέα είναι καλή. 'Όπως όμως σας είπα το θέμα χρειάζεται προσεκτική εξέταση.
Α. Τζαμαλής: Κύριε Υφυπουργέ, οφείλω να ομολογήσω πως η συζήτησή μας αποτέλεσε μια αναπάντεχη έκπληξη για μένα. Γιατί μου δώσατε την ευκαιρία να διαπιστώσω πως μέσα στο φόρτο από τόσες πολλές και τόσο σοβαρές ασχολίες σας, βρήκατε χρόνο να ασχοληθείτε και με αυτά τα θέματα. Πιστεύω πως δεν είναι υπερβολή αν, εκφράσω και τις ευχαριστίες των Συλλεκτών για το ενδιαφέρον που δείξατε για τα θέματα που τούς απασχολούν.

* Η συνέντευξη είχε παραχωρηθεί στα μέσα Απριλίου, αλλά για τεχνικούς λόγους δε δημοσιεύτηκε στο προηγούμενο τεύχος μας. · Όπως είναι γνωστό, οι προεγγραφές για τις σειρές του 1978 άρχισαν στο τέλος Απριλίου και συνεχίζονται.


(Άρθρο του Αναστάσιου Τζαμαλή από το Τευχος 19 , Ιούνιος 1982 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

Επειδη ειναι πολλη χρησιμη κ εξαιρετικη η δουλεια που κανεις Κωστα το καρφιτσωνω για να υπαρχει ως μονιμο θεμα. Φυσικα οποιο μελος μας θελει μπορει να το συμπληρωνει αρκει να υπαρχει η αδεια απο τον εκδοτη

Τα Χαρτονομίσματα τής Κατοχής 1941 – 44

Ταμειακά Γραμμάτια Αγροτικών Προϊόντων

Του Αντωνίου Λιναρδάκη

Από το χειμώνα του 1941 ο πληθωρισμός άρχισε να κάνει όλο και πιο αισθητή την φοβερή παρουσία του. 0ι τιμές των τροφίμων και γενικά των ειδών πρώτης ανάγκης, που ήδη από τους πρώτους μήνες της κατοχής είχαν εξαφανιστεί από την αγορά, είχαν αρχίσει την κατακόρυφο άνοδο συμπαρασύροντας τους μισθούς και τις τιμές των υπολοίπων αγαθών. Η Τράπεζα της Ελλάδος για να αντιμετωπίσει την κατάσταση αυτή άρχισε να εκδίδει περισσότερα χαρτονομίσματα και σε μεγαλύτερες αξίες, επιτείνοντας έτσι τον πληθωρισμό. Κατά τις περιόδους συγκεντρώσεως των γεωργικών προϊόντων (λάδι, σιτάρι, ρύζι, καπνά κ.ά.) που γίνεται από την Αγροτική Τράπεζα κάθε  Άνοιξη και Φθινόπωρο, μπαίνει, αναγκαστικά, σε κυκλοφορία περισσότερο χαρτονόμισμα που σε ειρηνικές περιόδους, αποσύρεται μόλις το κράτος πουλήσει τα γεωργικά προϊόντα που συγκέντρωσε. Το 1942 όμως η έκδοση χαρτονομίσματος για τις ανάγκες της συγκεντρώσεως θα επιτάχυνε τον πληθωρισμό. Γι’ αυτό η Τράπεζα της Ελλάδος αποφάσισε και εξέδωσε μέσω της Αγροτικής Τραπέζης για την πληρωμή του 75% της τιμής των γεωργικών προϊόντων και Ταμειακά Γραμμάτια, τα οποία Θα εξοφλούσε μετά τρείς περίπου μήνες, με χρήματα που στο μεταξύ θα είχε συγκεντρώσει από την πώληση των συγκεντρωθέντων προϊόντων. Τα ταμειακά αυτά γραμμάτια μπορούσαν να κυκλοφορούν μεταξύ των ανταλλασσόμενων αντί χαρτονομίσματος, γι’ αυτό και ήταν ανώνυμα στον κομιστή. Συνολικά έγιναν τέσσερεις εκδόσεις. Η πρώτη δεν φέρει γράμμα σειράς, ενώ η δεύτερη και η τρίτη φέρουν την ένδειξη: Σειρά Β και Σειρά Γ και ημερομηνίες εκδόσεως 26.11.1942, 5.3.1943 και 15.5. 1943. Και η κάθε σειρά - έκδοση έχει τρείς αξίες: 25.000, 100.000 και 500.000 δρχ. Από τις αξίες αυτές είναι γνωστό ότι κυκλοφόρησαν οι: 25.000 και 100.000 της πρώτης εκδόσεως, οι 25.000, 100.000 και 500.000 της δευτέρας εκδόσεως και οι 25.000 της τρίτης. Ενώ οι αξίες: 500.000 της πρώτης εκδόσεως και 100.000 και 500.000 της Τρίτης εκδόσεως είναι γνωστές μόνον σαν δοκίμια. Τα γραμμάτια της Τετάρτης Εκδόσεως -Σειράς είναι διαφορετικού τύπου. Εκδίδονταν για το σύνολο του οφειλόμενου ποσού μέχρι 2.000.000 δρχ. και συμπληρώνονταν με το χέρι. Κυκλοφόρησαν κατά τον Νοέμβριο του 1943. Τελικά όλα αυτά τα μέτρα δεν απέφεραν τίποτα. 0 πληθωρισμός συνέχισε την άνοδο του με τεράστια άλματα μέχρι πλήρους σχεδόν εξανεμίσεως της αξίας της δραχμής. Έτσι όταν τον Νοέμβριο του 1944 μπήκε σε κυκλοφορία η νέα δραχμή, η σχέση της με την κατοχική - πληθωρική δραχμή ήταν 1 νέα δραχμή προς 50 δισεκατομμύρια πληθωρικές.




(Άρθρο του Αντωνίου Λιναρδάκη από το Τεύχος 19 , Ιούνιος 1982 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

Στα αζήτητα του γαλλικού νομισματοκοπείου ελληνικά νομισματοκοπικά όργανα

του Νίκου Βασιλόπουλου


Όταν προ διετίας βρισκόμουν στο Παρίσι είχα ζητήσει από το εκεί Νομισματοκοπεία, με επιστολή μου (14-2-80) πληροφορίες πάνω στο Θέμα των κοπών του Όθωνα (κοπής Παρισιού).
Ύστερα από λίγο έπαιρνα την ακόλουθη απάντηση (26-2-80) που με απογοήτευσε όσον αφορά το Θέμα των κοπών, αλλά που με πληροφορούσε για κάτι αρκετά σημαντικό
«Σε απάντηση στην αίτησή σας πληροφοριών της 14 Φε   βρ. 1980, με λύπη σας γνωστοποιώ ότι τα αρχεία μας σωπαίνουν πάνω στις (εδώ) πραγματοποιθείσες κοπές για το Ελληνικό Κράτος στα 1833 και 1834. Εν τούτοις διαθέτουμε τα (νομισματοκοπικά) εργαλεία τα σχετικά με την κοπή των 5δραχμων σε ασήμι και των υποδιαιρέσεών τους». Σε επίσκεψη που έκανα λίγο αργότερα στο ίδιο το νομισματοκοπείο ο κος Tilliet, επικεφαλής στο Atelier Principal au  Service du Controle , μου έδωσε φωτοτυπίες ενός καταλόγου στην οποία αναφερόταν τι ακριβώς διέθετε το Παρισινό Νομισματοκοπείο και που παραθέτω, σε μετάφραση:

-Υλικά νομισμάτων 1833 5 δρχ, 1 δρχ, 1/2 δρχ, 1/4 δρχ. Κύρια όψη: 1 μήτρα αναπαραγωγής ,1 σφραγίδα αναπαραγωγής , 1 βασική μήτρα ,1 στεφάνη πετάλου .Πίσω όψη: 1 μήτρα αναπαραγωγής 1 σφραγίδα αναπαραγωγής 1 βασική μήτρα 1 στεφάνη πετάλου
- Υλικό νομισμάτων 1859 10 Λεπτών, 5 Λ, 2 Λ, 1 Λ. Κύρια όψη: 1 σφραγίδα αναπαραγωγής
- Υλικά νομισμάτων 1873 5δράχμου (πρόκειται περί του δοκιμίου). 1 σφραγίδα αναπαραγωγής .

Από τη σχετική συζήτηση με τους εκεί υπευθύνους πληροφορήθηκα μεταξύ των άλλων: «Το υλικό αυτό έπρεπε να είχε επιστραφεί στην Ελλάδα. Αγνοούμε γιατί βρίσκεται εδώ. Πάντως αφού κανείς δεν μας το ζητά μένει εδώ». Έμαθα επίσης την ύπαρξη σφραγισμένων κιβωτίων με τέτοιου είδους περιεχόμενο, χωρίς όμως ιδιαίτερες λεπτομέρειες, το οποία αφορά τις μεταπολεμικές ελληνικές κοπές του βασιλιά Παύλου. «Τα κιβώτια αυτά ανήκουν στο ελληνικό κράτος», με διαβεβαίωσαν, αι αρμόδιοι του Νομισματοκοπείου. «Αρκεί να έρθει κάποιος εκπρόσωπος ταυ για να τα παραλάβει». Μετά την επιστροφή μου στην Ελλάδα, κατά το καλοκαίρι του 1981, επισκέφτηκα και είδα προσωπικά τον διευθυντή του Ελληνικού Νομισματοκοπείου κ. Κάρκα, στον οποίο και εξέθεσα το θέμα. Εξεπλάγη για την ύπαρξη αυτού του υλικού και ανέθεσε σε υφιστάμενό του (παρουσία μου) να επιληφθεί της υποθέσεως. Πλην όμως, όταν στις αρχές του 1982, αλλά και πιο πρόσφατα, ήρθα σε τηλεφωνική επικοινωνία με τους υπευθύνους κ.κ. Darnis και Μaillchon, τίποτα δεν είχε γίνει ακόμα από ελληνικής κρατικής πλευράς. Σε επιστολή μου, στις 11-2-1982, προς το Παρισινό Νομισματοκοπείο, ζήτησα πληροφορίες και λεπτομέρειες για το θέμα και είχα συν τοις άλλοις την ακόλουθη ενδιαφέρουσα απάντηση: «Αν και κάτοχοι αυτών των κιβωτίων (νομισματοκοπτικού) υλικού, των οποίων το περιεχόμενο είναι ιδιοκτησία του Ελληνικού κράτους, δεν είμαστε σε Θέση (δεν μπορούμε λόγω νομικού κωλύματος) να το ανοίξουμε για τον σκοπό και μόνο να κάνουμε την απογραφή τους». Τα πράγματα δηλαδή είναι απλούστατα. Το Παρισινό Νομισματοκοπείο περιμένει από τις δικές μας υπηρεσίες να κάνουν την πρώτη κίνηση. Τώρα, αν οι δικές μας υπηρεσίες αδιαφορούν, ας μη περιμένουμε ότι το Παρισινό Νομισματοκοπείο θα έρθει να τις τραβήξει από το μανίκι και να τους πει: Περιμένουμε, 130 χρόνια! έλα επιτέλους πάρτα . Ούτε, βέβαια είναι υποχρεωμένο να ζητάει τον κάθε αδιάφορο για να του αποδώσει αυτά που του ανήκουν και για τα οποία ο ίδιος δεν ενδιαφέρεται. Προσωπικά δεν διεκδικώ τους « Θησαυρούς » μας από τους «κακούς» ξένους, αλλά απλά και μόνο ζητώ να τελειώσει κανονικά η διαδικασία που ξεκίνησε με την κοπή των νομισμάτων του 'Οθωνα, του Γεωργίου και του Παύλου πού Θα έπρεπε να τερματισθεί με την απόδοση του νομισματοκοπικού υλικού στο ελληνικό κράτος που παραμένει ιδιοκτήτης του. Ζητώ επίσης μετά την επιστροφή του, να εκτεθεί αυτό το υλικό στον ανάλογο χώρο και να μην κλεισθούν επ’ αόριστο σε κάποια ελληνική αποθήκη, που Θα ήταν πολύ χειρότερη από την γαλλική. Γι’ αυτό υπάρχει αρκετή αρνητική εμπειρία. Για όλους αυτούς τους λόγους επέδωσα υπόμνημα στον κ. Δημ. Τσοβόλα, Υφυπουργό Οικονομικών. Περιμένουμε αποτελέσματα.

 
(Άρθρο του Νίκου Βασιλόπουλου από το Τευχος 19 , Ιούνιος 1982 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

O Σνομπισμός του “εξαιρετικού” νομίσματος

τού Harry Lips ( μετάφραση Νίκος Βασιλόπουλος )

"Το άρθρο αυτό προέρχεται από το γαλλικό περιοδικό NUMISMATIQUE ΕΤ CHANGE τεύχος 87, με το οποίο αρχίσαμε ιδιαίτερη συνεργασία. Πρόκειται για το μόνο νομισματικό, μηνιαίας κυκλοφορίας, γαλλικό περιοδικό από το οποίο και μετέφρασα το ενδιαφέρον αυτό άρθρο του Harry Lips. θα πρέπει λοιπόν να πω ότι το κύριο πρόβλημα της γαλλικής νομισματαγοράς για τους πολλούς, μετρίων και χαμηλών οικονομικών δυνατοτήτων συλλέκτες, είναι οι υψηλές, υψηλότατες τιμές στα νομίσματα που είναι καλύτερα διατηρημένα. Και το πράγμα δεν σταματάει εκεί αλλά γίνεται περισσότερο περίπλοκο με την περιφρόνηση προς τα λιγότερα διατηρημένα νομίσματα και κατ’ ' επέκταση στον ίδιο το συλλέκτη που τα μαζεύει από τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Όλα τα μαζικά καταναλωτικά μέσα προβάλλουν το τέλειο νόμισμα. Οι κατάλογοι δεν έχουν ποτέ (η σχεδόν ποτέ) νομίσματα κάτω από κατάσταση εξαιρετική ή ακυκλοφόρητη έστω και αν οι φωτογραφίες τους είναι καμμιά φορά ρετουσαρισμένες. Οι κατάλογοι των δημοπρασιών, (αξιοζήλευτοι είναι αλήθεια σε εμφάνιση) έχουν νομίσματα πάντα εξαιρετικά ή και ακυκλοφόρητα ακόμα και αν οι χαρακτηρισμοί δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Οι γνωστοί μεγάλοι έμποροι του Παρισιού οι οποίοι στολίζουν έτσι τις βιτρίνες τους (και δεν είναι κακό) που ντρέπεσαι να τις κοιτάξεις, και προβάλλουν κι' από κει νομίσματα σχεδόν ακυκλοφόρητα εκατό και εκατό πενήντα ετών. Με τις μεγάλες εκθέσεις νομισμάτων γίνεται το ίδια. Γίνεται δηλαδή μια τέτοια πλύση εγκεφάλου που ο μεσαίος συλλέκτης είναι αδύνατο να μην παρασυρθεί από την προκατασκευασμένη εικόνα του καλού και άξιου νομίσματος πού τελεί υπό τις ευλογίες των κρατούντων τα υψηλά αξιώματα της νομισματικής. Άλλωστε πολλές από τες σελίδες του ανωτέρω περιοδικού φιλοξενούν ή μάλλον ενοικιάζονται σε οίκους που παραθέτουν πολυτελείς και εκθαμβωτικές διαφημίσεις του είδους, ενώ τα άρθρα των σειρήνων «περί την υψηλή ποιότητα» και τα τοιαύτα δεν λείπουν. Το άρθρο λοιπόν του Harry Lips δεν αποτελεί βέβαια κάποια προσπάθεια του τύπου προστασίας των καταναλωτών. Αρκείται, και αυτό είναι το πιο σημαντικό νομίζω, σε μια προσπάθεια ιδεολογικής προστασίας των καταναλωτών - νομισματοσυλλεκτών. Είναι μια φωνή αντίθετη στην αλλοτρίωση τού συλλέκτη, πού μαζεύει κομματάκι-κομματάκι την ανθρώπινη ιστορία, και που οι άμεσα και υψηλά οικονομικά ενδιαφερόμενοι θέλουν να του δώσουν μίαν άλλη εικόνα, πλαστή και άσχετη από την αρχή της νομισματοσυλλεκτικής, όχι από ενδιαφέρον για την εξύψωση της συλλογής ταυ πελάτη-συλλέκτη αλλά αποκλειστικά και μόνον για το δικό τους συμφέρον. Για το λόγο λοιπόν αυτό θα πρέπει να ευχαριστήσουμε τον κ. Harry Lips, τον κ. Martin, Διευθυντή του περιοδικού και τον κ. Ε. Gelline, συνεργάτη του περιοδικού ο οποίος ιδιαίτερα μεσολάβησε για την αναδημοσίευση στον «Συλλεκτικό Κόσμο».  Νίκος Βασιλόπουλος"

Μια συνήθεια που μας έρχεται από τις Η.Π.Α., αλλά και από τον φιλοτελισμό. καθιέρωσε μια νοοτροπία αναζητήσεως του σε εξαιρετική κατάσταση νομίσματος Οι επαγγελματίες της νομισματικής συντάχθηκαν χορωδιακά σ' αυτό το ρυθμό


χειροκροτήθηκαν από τους ειδικούς ( experts ) και όλος ο κόσμος εγκωμιάζει την αναζήτηση του τέλειου νομίσματος, Θεωρώντας το σαν την τελειότητα της τελειότητας της συλλογής και σαν να πρόκειται για ό,τι πιο ενδιαφέρον υπάρχει από άποψη επενδύσεως: 'Όλοι όμως αυτοί ξεχνούν να υποδείξουν ότι πρόκειται για το είδος εκείνο του νομίσματος που αποφέρει (στον έμπορο) το πιο άνετο κέρδος, όπως ακριβώς και το πολυτελές οποιοδήποτε είδος αποφέρει περισσότερα από το κοινό. Πρέπει να χτυπήσομε αυτήν, την αντίθετη προς την αλήθεια, προπαγάνδα που οι Μωϋσείς της νομισματικής κατεβαίνοντας, από το Σινά τους με τις γραμμένες εντολές, προωθούν κάθε είδους παραλογισμούς και τείνουν να εξαφανίσουν την καλλιέργεια προς όφελος του κέρδους, επιβάλλοντας στους συλλέκτες μια νοοτροπία μισθοφόρου. Από άποψη νομισματική, όταν σ ' ένα νόμισμα το σύνολο των επιγραφών, των συμβόλων και των ανάγλυφων παραστάσεων είναι καθαρά αναγνώσιμα, το κομμάτι αυτό είναι άξιο ενδιαφέροντος. Δεν είναι οι μικροχαρακιές, τα ίχνη από γδαρσίματα, ούτε και το κάποιο κτύπημα στην περιφέρεια του που αφαιρούν το παραμικρό τεκμηριακό ενδιαφέρον απ’ το συγκεκριμένο νόμισμα. Στις συλλογές που γίνονταν πριν το 1960, τα άψογα κομμάτια έστεκαν πλάι -πλάι, χωρίς ντροπή, με κομμάτια χαμηλότερης καταστάσεως χωρίς αυτό να σοκάρει ούτε κατά το ελάχιστο τους ερασιτέχνες της εποχής εκείνης. Το πολιτιστικό ενδιαφέρον ερχόταν σε πρώτη μοίρα. Στο μέτρο που ο νομισματικός τύπος δεν ήταν αλλοιωμένος, δεν υπήρχε και αξιόλογη διαφορά, λόγω καταστάσεως και, όπως έγραφε ένας συνάδελφος, η αναζήτηση ενός κομματιού «εξαίρετου» δεν αφορούσε παρά την αναζήτηση της τελειότητας ή και της ομορφιάς. Δεν ακούγαμε τις σημερινές γελοιότητες του είδους: μπορεί να πλήρωσα παραπάνω γι' αυτό το κομμάτι, που δεν είναι σπάνιο, πλήρωσα όμως «κατάσταση». Δεν μένει παρά να ειδικευτεί κανείς στις καινούργιες κόπιες νομισμάτων της «Λέσχης του Μεταλλίου» Στις μέρες μας το ενδιαφέρον του συλλέκτη συνδέεται, εκ των πραγμάτων, αλλά και εξ αιτίας της υψηλής τιμής των νομισμάτων, με την έννοια της επενδύσεως και, ας το ομολογήσουμε, αυτή η σχέση Θα ενταθεί με την μοιραία άνοδο των τιμών, και θα πρέπει να συνηθίσουμε στην ιδέα ότι το να συλλέγεις και να επενδύεις θα βαδίζουν στο εξής μαζί. Γι' αυτά ας εξετάσουμε την περίπτωση των χρυσών νομισμάτων του δεκαδικού συστήματος που είναι και τα πιο κοινά γαλλικά χρυσά (μετά το 1800). Κατά τη διάρκεια της περιόδου από το 1976 ως το 1979 τα χρυσά νομίσματα των 20 Fr της Α’ Αυτοκρατορίας (μέχρι 1815) κόστιζαν γύρω στα 400 με 500 φράγκα. Τώρα τα νομίσματα αυτά, διαπραγματεύονται γύρω στα 800 με 900 φράγκα. Επομένως με μια υπεραξία γύρω στο διπλάσιο. Αυτά τα ίδια νομίσματα σε κατάσταση «εξαιρετική» κόστιζαν 1500 με 2000 φράγκα, μα σε καμιά περίπτωση αυτά τα ίδια νομίσματα δεν μπόρεσαν να διπλασιάσουν την τιμή τους όπως τα μέτριας διατηρήσεως. Ας πάρουμε επίσης και τα παράδειγμα του σπάνιου Τάλιρου του Βασιλιά της Βεστφαλίας, που κόστιζε 10.000 φράγκα. Σήμερα , Θεωρείται το ανώτατο όριο αν αυτό το νόμισμα πουληθεί στα 14.000 φράγκα. Στη διεθνή νομισματική κατάσταση, όπως διαμορφώνεται στις ημέρες μας, μετά μια φάση επιβραδύνσεως είναι σχεδόν βέβαιο ότι μέσα σε 3 ως 5 χρόνια, μία νέα απότομη ώθηση προς τα πάνω, θα προκαλέσει ένα νέο διπλασιασμό της τιμής των κοινών νομισμάτων μέσα στο πλαίσιο του πληθωρισμού που θα είναι διψήφιο. (Στην Γαλλία ήταν κάτω του 10%). Η έκπληξή μας όμως Θα είναι μεγάλη αν δούμε το προαναφερόμενο κομμάτι να φτάνει τα 30.000 φράγκα ενώ δεν Θα εκπλαγούμε καθόλου αν το χρυσό 20Fr του Ναπολέοντος Α ' έφτανε τα 1.500Fr. Είναι ευνόητο ότι όσο ανεβαίνουμε στην ιεραρχία των τιμών, ο αριθμός των συλλεκτών μειώνεται και συνεχίζοντας αυτό το συλλογισμό μέχρι την λογική του κατάληξη; Θα μπορέσουμε να παρατηρήσουμε ότι από ένα ορισμένο αριθμό και πέρα, το σύνολο των συλλεκτών θα μετράται στα δάχτυλα του χεριού (και μόνον) γεγονός που ονομάζεται «πυραμιδικό αποτέλεσμα». Η διαπραγματευσιμότητα θα περιοριστεί σε ένα μικρό απαιτητικό κύκλο, επικεφαλής των οικονομικά πολύ ισχυρών, που Θα κάνουν την συλλογή ένα προνόμιο προορισμένο για μια λέσχη που δεν Θα δοκιμάζει τίποτα άλλο παρά την «βίαιη ισχύ του χρήματος» όπως θα έλεγε ο Goncourt, και Θα περιορίσει αυτού του είδους τα νόμισμα στους «happy few» (λίγους ευτυχείς). Πάντως βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα και από άποψη νομισματική ή επενδυτική η συλλογή νομισμάτων ΠΩ ή Ε είναι η πιο πλεονεκτική η πιο εύκολα και σύντομα διαπραγματεύσιμη καθώς και η ευκολότερη πραγματοποιήσιμη. Ας θυμηθούμε τα λόγια του εφευρέτη των Prisunic: «Είναι απίθανο το τί ποσά μπορούν να ξοδέψουν οι άνθρωποι με τις περιορισμένες οικονομικές δυνατότητες». Εάν πάρουμε τον αντίποδα όλων όσων λέγονται και γράφονται τα τελευταία χρόνια, Θα δούμε πώς η παρατήρηση της νομισματικής αγοράς μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι δεν συμβαίνει (επειδή τα εξαιρετικά νομίσματα, που έχουν και τις υψηλές τιμές έναντι των χαμηλών καταστάσεων), να υπάρχει αναγκαία και η λογική σχέση επένδυση/υπεραξία. Τα νομίσματα αυτά δεν θα έχουν παρά το αναμφίβολο πλεονέκτημα να είναι αισθητικά πιο ευχάριστα για θαυμασμό, όπως σχεδόν ένα καινούργιο αυτοκίνητο τραβάει περισσότερο το μάτι από ένα μεταχειρισμένο. Συμπερασματικά: το αντικείμενο αυτών των παρατηρήσεων δεν είναι η κακολογία των «εξαιρετικών» νομισμάτων, κάθε άλλο, αλλά το να βάλουμε στη θέση τους τα πράγματα όπως θα πρεπε να είναι καθώς και να καθησυχάσουμε και να ενθαρρύνουμε τους συλλέκτες που αισθάνονται υποδεέστεροι (σε συλλογή) επειδή το «ακυκλοφόρητο» ή «εξαιρετικό» είναι πέρα από τις δυνατότητές τους και ότι αυτό το είδος των νομισμάτων των εξαιρετικά διατηρημένων κάτω από την επιρροή της μόδας; παρεισφρήσει την αμφιβολία σε πολλούς (συλλέκτες) βεβαιώνοντας με τόσο παράλογη επιμονή, ότι αυτά είναι τα μόνα άξια και αξιοπρεπή νομίσματα που δεν επισύρουν την περιφρόνηση από τους επαΐοντες.
M.H.L.

(Άρθρο του Harry Lips από το Τεύχος 15 ,Φεβρουάριος 1982 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

Ξένα νομίσματα πού κυκλοφόρησαν στην Ελλάδα

Α. Π. Τζαμαλή και Ο. Έξαρχου

(ΣΤ) ΑΙΓΥΠΤΟΣ

Οι δεσμοί τής Ελλάδας με την Αίγυπτο χάνονται στα βάθη τής προϊστορίας. Το εμπόριο μεταξύ των δύο χωρών ήταν τόσο πυκνό πού οι Φαραώ παραχώρησαν μια ολόκληρη πόλη, τη Ναύκρατι , στο δέλτα τού Νείλου για εγκατάσταση των Ελλήνων. Το 332 π.Χ. ή Αίγυπτος κατακτήθηκε από τον Μεγάλο Αλέξανδρο καί μετά το θάνατο του αποτέλεσε χωριστό βασίλειο πού κυβερνήθηκε, για 300 χρόνια, από την ελληνική δυναστεία των Λαγιδών. Το 30 π.Χ. κατακτήθηκε από τούς Ρωμαίους και στο μοίρασμα τής Αυτοκρατορίας, ή Αίγυπτος πέρασε στους Αυτοκράτορες τής Κωνσταντινουπόλεως.  Ήταν από τίς πρώτες βυζαντινές χώρες πού κατάκτησαν οι Άραβες στη μεγάλη εξόρμηση τού Ισλάμ (641). Το 1516 κατακτήθηκε από τούς Τούρκους και παρέμεινε 'Οθωμανική επαρχία, τυπικά, μέχρι το 1914 πού ανακηρύχθηκε Βρετανικό Προτεκτοράτο. Ήδη όμως από τις αρχές τού 19ου αιώνα οι δεσμοί με την Οθωμανική Αυτοκρατορία είχαν αρχίσει να χαλαρώνουν, όταν Διοικητής της έγινε ένας πανούργος Αλβανός από την Καβάλα, ό Μοχάμεντ Αλή (ή Μαχμέτ - Αλής). Κάτω από τη δραστήρια διακυβέρνησή του, ή Αίγυπτος έγινε τόσο ισχυρή πού όταν δ Σουλτάνος ζήτησε τη βοήθειά της εναντίον των επαναστατημένων Ελλήνων, αυτή ήταν πιο πολύ ή βοήθεια ένας σύμμαχου παρά ενός υποτελή. Ο αιγυπτιακός στρατός, οργανωμένος και διοικούμενος από Γάλλους αξιωματικούς, λίγο έλειψε να σβήσει την Ελληνική 'Επανάσταση. Τα νομίσματα τής Αιγύπτου κόβονταν στο όνομα των Τούρκων Σουλτάνων, μέχρι το 1914. Γι' αυτό και κυκλοφορούσαν, μαζί με τα άλλα τούρκικα, στον ελληνικό χώρο, πού αποτελούσε ακόμα τμήμα τής 'Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Αξίζει μάλιστα να παρατηρήσουμε ότι οι παλαιότεροι Σουλτάνοι δεν έκοβαν πολλές μικρές άξιες για την Αίγυπτο (χάλκινα κι ασημένια), αφού υπήρχαν για την καθημερινή συναλλαγή τα αντίστοιχα Τουρκικά νομίσματα. Υπήρχε δηλαδή απόλυτη νομισματική ισοτιμία. Ο κατάλογός μας, λοιπόν, αναφέρεται στην ίδια ακριβώς περίοδο με αυτόν τής Τουρκίας και στις βασιλείες των ίδιων Σουλτάνων (σημείωση 1). Κύρια χαρακτηριστικά και στα Αιγυπτιακά νομίσματα, είναι ο Τουράς και ή βασική χρονολογία Εγίρας (σημείωση 2) πού ανέβηκε κάθε Σουλτάνος στον θρόνο τής Κωνσταντινουπόλεως.


Για να τα ξεχωρίζετε απ’ τα Τουρκικά, θα πρέπει να βλέπετε στην πίσω όψη τη λέξη (ΜΙΣΡ), πού σημαίνει ΑΙΓΥΠΤΟΣ. Τα έτη βασιλείας είναι «γραμμένα» στην επάνω πλευρά τής πίσω όψεως, αλλά στους τελευταίους Σουλτάνους, τα βλέπουμε (κυρίως στα χάλκινα νομίσματα) κάτω απ’ τον Τουρά. Το ίδιο συμβαίνει και με τίς αξίες των νομισμάτων, πού συνήθως αναφέρονται στην κύρια όψη - στις παλαιότερές εκδόσεις - ενώ αργότερα διακρίνονται πίσω. Άλλωστε, στα παλιότερα νομίσματα (ακριβώς όπως και με τα Τουρκικά) δεν φαίνονται πουθενά και ξεχωρίζονται μόνο απ' το βάρος και τη διάμετρο τού νομίσματος. Οι ονομασίες των βασικών άξιών είναι απόλυτα ίδιες με τίς Τουρκικές και γι' αυτό δεν χρειάζεται να τίς επαναλάβουμε. Στους ξένους καταλόγους το «γρόσι» θα το συναντήσετε με την ονομασία «Piastre» (όπως και στην Τουρκία) αλλά σέ νεότερα χρόνια θα δείτε την αιγυπτιακή ονομασία «Chirsh» ή «Guezche», αντίστοιχη τού Τουρκικού «Kurus». Τα χρυσά νομίσματα οι  Έλληνες τα λέγανε Μισσίρια, από την ονομασία τής Αιγύπτου, σέ αντίθεση με τα Τουρκικά πού τα λέγαν Πολίτικα (απ' την Κωνσταντινούπολη). Το ίδιο ισχύει και για τα χρυσά και ασημένια νομίσματα τής Τυνησίας, πού επίσης αποτελούσε τμήμα τής  Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Φαίνεται πώς μικρές ποσότητες από αυτά κυκλοφορούσαν στον ελληνικό χώρο μαζί με τα τούρκικα. Στο διάταγμα τής 16ης Μαρτίου 1822 τής «Προσωρινής Διοικήσεως τής 'Ελλάδος», με το οποίο καθορίζονταν οι ισοτιμίες των ποικίλων νομισμάτων πού κυκλοφορούσαν, αναφέρονται και «Φλωριά τουνέζικα » πού άξιζαν 12 Γρόσια και 20 Παράδες. Θεωρητικά, και σέ μία άλλη Ιστορική περίοδο, τα χρυσά νομίσματα τής Τυνησίας πρέπει να γίνονταν δεκτά και στην 'Ελλάδα. Από το 1881, ή Τυνησία μεταβλήθηκε σέ γαλλικό Προτεκτοράτο και τα νομίσματά της ακολουθούσαν πιστά τα γαλλικά πρότυπα και εκφράζονταν σέ Φράγκα και Σαντίμ. Κατά συνέπεια, αφ' ότου ή Ελλάδα συνδέθηκε με τη Λατινική Νομισματική Ένωση, τα τυνησιακά 10φραγκα μπορούσαν να κυκλοφορήσουν στη χώρα μας, αφού είχαν το ίδιο βάρος και τον ίδιο τίτλο με τα 10Δραχμα και 20Δραχμα.

(Σημείωση 1)Συνιστούμε στους συλλέκτες να ενημερώνονται για τούς τύπους των νομισμάτων και από το κεφάλαιο τής Τουρκίας (τεύχη 7 και 8-9) Συλλεκτικού Κόσμου». 'Εκεί θα βρουν, άλλωστε, και άλλα βοηθητικά στοιχεία.

(Σημείωση 2)Για την μωαμεθανική χρονολόγηση (μετά Εγίρας) βλέπε στο ίδιο κεφάλαιο (τεύχη 7 και 8-9).


(Άρθρο των Α. Π. Τζαμαλή και Ο. Έξαρχου από το Τευχος 19 , Ιούνιος 1982 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

Ξένα νομίσματα πού κυκλοφόρησαν στην Ελλάδα

Α.Π. Τζαμαλή και Θ. Έξαρχου

ΜΕΓ. ΒΡΕΤΑΝΙΑ

 Μαζί με τη Γαλλία, ή Μεγάλη Βρετανία υπήρξε κι' αυτή μια απ' τίς Μεγάλες Δυνάμεις πού έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην  Ιστορία τής Ελλάδος και ιδιαίτερα σ' όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα και στις πρώτες δεκαετίες τού εικοστού. ` Η ανάμιξη βέβαια των ξένων χωρών στις εσωτερικές μας υποθέσεις είναι πάντα ένα πολύ γνώριμο φαινόμενο, πού συνεχίστηκε και μετά τα χρονικά όρια πού τοποθετεί ή δική μας μελέτη.  Ωστόσο, βασικός σκοπός τής έρευνας μας δεν είναι ή καταγραφή των ιστορικών γεγονότων, αλλά ή προσπάθεια να εντοπίσουμε τίς χρονικές περιόδους πού το πέρασμα των ξένων απ’ τη χώρα μας έχει άμεση σχέση με τη χρησιμοποίηση των νομισμάτων τους απ' τούς Έλληνες. Σαν ορόσημο τού καταλόγου μας τοποθετούμε την 'Αγγλική κατοχή στα 'Επτάνησα (1811-1864) και συγκεκριμένα απ' το 1825, οπότε εφαρμόστηκε διά νόμου ή χρησιμοποίηση των Βρετανικών νομισμάτων σ' αυτή την περιοχή τής Ελλάδος.. (σημείωση 1.)  Στην υπόλοιπη χώρα ή κυκλοφορία αυτών των νομισμάτων ακολούθησε τίς ίδιες ιστορικές εξελίξεις πού έφεραν στην 'Ελλάδα και τα γαλλικά. 'Η παρουσία των Άγγλων στην Ελλάδα υπήρξε έντονη στην Επανάσταση τού 1821, στην Κρητική απελευθέρωση και σ' όλα τα πολιτικά μας γεγονότα μέχρι το τέλος τής δεύτερης δεκαετίας τού 20ου αιώνα. (Βλέπε, και εισαγωγή Γαλλίας, «Συλλεκτικός Κόσμος, τ. 12). Έτσι, θα μάς δοθεί ή ευκαιρία να γνωρίσουμε μέσα από τον κατάλογό μας τα Αγγλικά νομίσματα μιας περιόδου εκατό περίπου ετών. Κι' ας μην ξεχνάμε ότι ή Αγγλική χρυσή λίρα παραμένει πάντα για τούς Έλληνες ένα ισχυρότατο νόμισμα τής οικονομικής μας ζωής.. Στην κύρια όψη των νομισμάτων θα δούμε στερεότυπα το πορτραίτο τού βασιλιά, αλλά και στην πίσω όψη ελάχιστες παραλλαγές θα συναντήσουμε σ' όλη αυτή τη μακρόχρονη περίοδο. Η επιγραφή πού κυριαρχεί, πότε στην κύρια και πότε μοιρασμένη ανάμεσα στην κύρια και την πίσω όψη, είναι ό τίτλος τού βασιλιά, «DEI - GRA-ΤΙΑ BRITANNIARUM - REX - FIDES DEFENSOR» (Θεία Χάριτι Βασιλεύς των Βρετανών, . Υπερασπιστής τής Πίστεως). 'Η λατινική αυτή φράση δεν παρουσιάζεται ποτέ απόλυτα ολοκληρωμένη, αλλά με διάφορες συντομογραφίες και συχνά βλέπουμε μόνο τ' αρχικά γράμματα ορισμένων λέξεων. Στην εποχή τής βασιλίσσης Βικτωρίας, όπως ήταν φυσικά, ή λέξη REX (Βασιλεύς) αντικαταστάθηκε με το θηλυκό της «REGINA» και το BRITANNIARUM (Βρετανών) αρχίζει να γράφεται με δύο Τ. Απ' το 1893, εξ άλλου, προστέθηκαν στο τέλος τού τίτλου τα αρχικά δύο νέων λέξεων «IND. ΙΜΡ.» (INDIARUM IMPERATOR = Αυτοκράτωρ των Ινδιών) κι' αργότερα, στην εποχή τού 'Εδουάρδου Ζ` , κοντά στο BRITT. μπήκαν και τα γράμματα «ΟΜΝ» (ΟΜΝΙUΜ=Όλων), σαν επιβεβαίωση τής κυριαρχίας τού Βασιλιά πάνω σέ όλες τίς Βρετανικές αποικίες. Έτσι, ό τελικός τίτλος πού καθιερώθηκε στα νομίσματα ήταν 'σέ άπταιστη καθαρεύουσα ή φράση «Θεία Χαρίτι Βασιλεύς πασών των Βρετανών, Υπερασπιστής τής Πίστεως, Αυτοκράτωρ των Ινδιών». Ένας μεγαλόπρεπος τίτλος πού κόστισε παρά πολύ ακριβά σέ πολλούς λαούς. Οι Έλληνες συλλέκτες έχουν δείξει κατά καιρούς ιδιαίτερη προτίμηση στα αγγλικά νομίσματα κι' είναι γνωστές στους περισσότερους οι ονομασίες τους. Ωστόσο, τίς αναφέρουμε ενδεικτικά για να γνωρίσουμε καλύτερα τη σχέση πού υπάρχει ανάμεσα στις διάφορες νομισματικές αξίες.

-Φαρδίνι (Farthίng)
-Πέννα (Penny) = 4 φαρδίνια
-Σελίνι (Shilling) = 12 πέννες
-Φλορίνι (Florin) = 2 σελίνια
-Κορώνα (Crown) = 5 σελίνια
-Λίρα (Sονereign-Ρουnd) = 4 κορώνες.

Οι νομισματικές μονάδες εκτός από ελάχιστες περιπτώσεις σέ νομίσματα μικρών άξιών, αναφέρονται κατά κανόνα ολογράφως, όπως HALF (Μισό), ΟΝΕ (Ένα), TWO (Δύο), THREE (Τρία), FOUR (Τέσσερα), SIX (Έξι).
Στους ξένους καταλόγους θα συναντήσετε στη Μεγάλη Βρετανία και τίς ειδικές σειρές Maundy. Ήταν μια ξεχωριστή κοπή ασημένιων νομισμάτων μικρών άξιών - 1, 2, 3 και 4 πέννες -πού καθιερώθηκε για λόγους καθαρά φιλανθρωπικούς απ' την εποχή τού Καρόλου Β ' (1630-1685) (σημείωση 2.). Όπως είναι φανερό, ή κυκλοφορία αυτών των νομισμάτων πρέπει να χαρακτηριστεί σαν ένα τοπικό αγγλικό έθιμο πού δεν άφορά τον κατάλογο πού ακολουθεί. Τα επίσημα νομισματοκοπεία τής Αγγλίας είναι του Χήτον και του Κίνγκς Νόρτον, πού υποδηλώνονται ελάχιστες φορές πάνω στα νομίσματα με τίς συντομογραφίες Η και ΚΝ, αλλά κατά κανόνα δεν αναφέρεται το νομισματοκοπείο ούτε φαίνονται άλλα ιδιαίτερα σύμβολα. · Εξαίρεση αποτελούν τα γράμματα WW (αρχικά τού χαράκτη) και ορισμένοι λατινικοί αριθμοί πού παρουσιάζονται κάποτε-κάποτε στα νομίσματα των πρώτων βασιλιάδων τού καταλόγου μας. Σημειώνουμε ακόμα ότι όσες φορές συναντήσετε στα χρυσά νομίσματα άλλα γράμματα, όπως C I M Ρ S-SA, πρόκειται για εκδόσεις των νομισματοκοπείων τού Καναδά, των Ινδιών, τής Αυστραλίας και τής Νοτίου Αφρικής. Επειδή σέ ορισμένους ξένους καταλόγους θα συναντήσετε συχνά μικρές παραλλαγές των νομισμάτων σέ διάφορες χρονολογίες, αξίζει να σάς υπενθυμίσουμε ότι γενική αρχή τού καταλόγου μας είναι να σάς ενθαρρύνουμε να συμπληρώσετε ολοκληρωμένες σειρές «τύπων» (σχεδίων) κι' όχι να συγκεντρώσετε όλες τίς χρονολογίες και τίς παραλλαγές από κάθε νόμισμα. Μια τέτοια τακτική είναι άσκοπη, κατά τη γνώμη μας, αρκετά δαπανηρή και θα σάς κάνει ν' απογοητευθείτε πολύ σύντομα.

(σημείωση 1.) Βλέπε Α.Π. Τζαμαλή «ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ» έκδοση 1977

(σημείωση 2.) Νεότεροι ερευνητές ανάγουν το έθιμο σέ πολύ παλιότερη εποχή. Υποστηρίζεται πώς άρχισε όταν ό Άγιος Αυγουστίνος αποβιβάστηκε στο Κεντ, δηλαδή το 597 μ.Χ ! Πάντως είναι γεγονός πώς ή διανομή των νομισμάτων Maundy αποτελεί μια από τις αρχαιότερες Θρησκευτικές τελετές στην Αγγλία. (ακολουθεί τιμοκατάλογος)

(Άρθρο του Α. Π. Τζαμαλή και Θ. Έξαρχου από το Τεύχος 15 ,Φεβρουάριος 1982 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

Ενδιαφέρουσες νομισματικές ανακοινώσεις

Στις 28 Απριλίου η Ελληνική Νομισματική Εταιρία πραγματοποίησε συγκέντρωση με νομισματικές ανακοινώσεις. Η συγκέντρωση έγινε στο εντευκτήριο του Συνδέσμου Ελλήνων Συλλεκτών και την παρακολούθησαν πολλά μέλη του Συνδέσμου και της Ε.Ν.Ε.


0 κ. Πάνος Ταζεδάκης παρουσίασε μερικά «ιδιωτικά» μετάλλια αναμνηστικά οικογενειακών συμβάντων, όπως γάμων, βαπτίσεων, αρραβώνων.


Ανάμεσα σ αυτά, ιδιαίτερη αίσθηση προκάλεσε ένα χάλκινο μετάλλιο που στις δύο όψεις του φέρει ανδρικό και γυναικείο πορτραίτο και τις επιγραφές 0ΙΑ-16 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1915. ' Ένα δεύτερο χάλκινο μετάλλιο φέρει τα πορτραίτα των ιδίων προσώπων γερασμένων και την επιγραφή ΓΛΥΦΑΔΑ-16 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1965. Το άγνωστο ζευγάρι, όπως εξήγησε α κ. Ταζεδάκης, παντρεύτηκε στην Οία της Σαντορίνης και γιόρτασε τα 50 χρόνια του γάμου του με την κοπή του δεύτερου χαριτωμένου μεταλλίου. Η κ. Ρένα Αργυροπούλου μίλησε, φέρνοντας παραδείγματα από παραστάσεις νομισμάτων και κτερισμάτων, για τα υποδήματα με γυριστές μύτες, που απέδειξε πώς στη χώρα μας χρησιμοποιούνταν από το 1200 π.Χ. για να φτάσουν, με τη μορφή του τσαρουχιού, ως τις μέρες μας. 0 κ. Πέτρος Πρωτονοτάριος παρουσίασε το μοναδικό νόμισμα του Ματθαίου Ασάνη -Καντακουζηνού, (1354 - 1357), γιού και Συναυτοκράτορα του Ιωάννη ΣΤ Αναφέρθηκε στην ιστορία και νομισματική της περιόδου και έδωσε τη δυνατότητα στους παρευρισκόμενους να κρατήσουν, έστω για λίγα λεπτά, στα χέρια τους μια μοναδική σπανιότητα.


0 κ. Νίκος Πουλάκος παρουσίασε Σεζίνι της Βενετίας και Γαζέττες CANDIA που φέρουν επισημάνσεις. Οι επισημάνσεις με αρχικά ή εμβλήματα διαφόρων Βενετσιάνων αξιωματούχων, έγιναν σε νησιά και φρούρια που η Γαληνότατή Δημοκρατία εξακολουθούσε να κατέχει στον ελληνικό χώρο τον 17ο αιώνα. Πληροφορίες για την ακριβή σημασία τους, για τον τόπο, το χρόνο και τη σκοπιμότητα αυτών των επισημάνσεων δεν έχουμε - και σ' αυτό ίσως οφείλεται και η ιδιαίτερη γοητεία τους


Ένα εντυπωσιακό και μοναδικό νομισματικό κειμήλιο παρουσίασε ο κ. Ακύλας Μίλας.


Μία μεταλλική μεγάλη σφραγίδα με την οποίο «τυπώθηκαν» χάρτινες μάρκες των 10 παράδων στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου του Τοπ-Καπή (περιοχή Πύλης του Αγίου Ρωμανού) της Κωνσταντινουπόλεως. 0 κ. Αντώνης Πιναρδάκης παρουσίασε μια σειρά αποτυπωμάτων σφραγίδων που χρησιμοποιούνταν στη Σάμο στην τελευταία περίοδο της Τουρκοκρατίας. Όπως εξήγησε ο διακεκριμένος ερευνητής, παρ’ όλο που αυτές αναγράφουν χρηματικές αξίες δεν πρόκειται γιο χάρτινες μάρκες ( μπιλιέτα ) αλλά μάλλον για σφραγίδες που χρησιμοποιούσαν οι τοπικές αρχές σαν αποδεικτικά καταβολής διαφόρων τελών, χαρτοσήμων, κ.λπ. 0 κ. Μάριος Τσαρούχης παρουσίασε μερικά ενδιαφέροντα νεοελληνικά ιδιωτικά μετάλλια που για πρότυπά τους έχουν αρχαία νομίσματα. Με την ευκαιρία, σχολίασε διάφορους συμβολισμούς των παραστάσεων των αρχαίων αυτών νομισμάτων


και στάθηκε ιδιαίτερα στις σημασίες που αποδίδονταν στις διάφορες απεικονίσεις πλοίων.


Σε ένα άλλο εντελώς κλίμα μετέφεραν τα μικρά μετάλλια που παρουσίασε ο κ. Θεόδωρος Πιτίδης. Στην μία όψη τους φέρουν πορτραίτα γυναικών και ονόματα (Άντζελα, Γαβριέλα) και στην πίσω όψη, διευθύνσεις. Πρόκειται για διαφημιστικά γαλλικών οίκων ανοχής (τέλη 19ου - αρχές 20ου αιώνα)! Ο κ. Α. Π. Τζαμαλής, τέλος, ενημέρωσε τους παρευρισκόμενους πάνω στις εξελίξεις διαφόρων τρεχόντων νομισματοσυλλεκτικών θεμάτων. Πολλά τα θέματα (που αναφέραμε εντελώς συνοπτικά αλλά ελπίζουμε να τα παρουσιάσουμε αναλυτικότερα σε προσεχή τεύχη), ζωηρό και το ενδιαφέρον - όπως έδειξαν οι συζητήσεις και η ανταλλαγή γνωμών που ακολούθησε στα περισσότερα απ’ αυτά.


ΔΙΟΡΘΩΣΗ: Στο 17ο τεύχος και στη σελίδα 231 γράψαμε για τον Στατήρα που η κ. Ρένα Αργυροπούλου είχε παρουσιάσει στη συγκέντρωση της Ε.Ν.Ε. της 10ης.3.82 πως «Οι παλιότεροι επιστήμονες πίστευαν πως είχε κοπεί στην Καρία ενώ οι νεώτεροι υποστηρίζουν πως έχει κοπεί από άγνωστο Νομισματοκοπείο της Κιλικίας». Το σωστό είναι ακριβώς το αντίθετο.


(Άρθρο από το Τεύχος 19 ,Iούνιος 1982,του Περιοδικού: ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

Οθωμανικά νομίσματα. Μέρος Α'

Του Παναγιώτη Γ. Κόκκα

Με χαρά δημοσιεύουμε στο τεύχος αυτό την εργασία ενός νέου συνεργάτη τού περιοδικού μας. '0 κ. Παναγιώτης Κόκας, δικηγόρος τής Θεσσαλονίκης, είναι συλλέκτης από το 1955 νομισμάτων, πού κυκλοφόρησαν στην Ιδιαίτερη πατρίδα του Μακεδονία κατά την διάρκεια των δύο μεγάλων περιόδων πού διετέλεσε κάτω από ξενική κυριαρχία, τής ρωμαϊκής και τής οθωμανικής. Οι συλλογές του επανειλημμένα χρησιμοποιήθηκαν κατά την σύνταξη ειδικών νομισματικών μελετών από Έλληνες και ξένους επιστήμονες, νομίσματα δε και κείμενά του έχουν δημοσιευτεί κατά καιρούς στον ξένο νομισματικό τύπο. Είναι από τούς λίγους βαθείς γνώστες των οθωμανικών νομισμάτων πού διαθέτουμε στην χώρα μας σήμερα

Το ενδιαφέρον για επιστημονική μελέτη των οθωμανικών νομισμάτων όπως και για συστηματική συλλογή των νομισμάτων αυτών υπήρξε και εξακολουθεί να είναι στην Ελλάδα πολύ περιορισμένο. Η διαπίστωση είναι διπλά λυπηρή. Γιατί τα οθωμανικά νομίσματα υπήρξαν το κύριο μέσο συναλλαγών στον ελληνικό χώρο για τέσσερες ή και πέντε αιώνες τής πιο πρόσφατης ιστορίας μας και ή γνώση τους θα συνέβαλε ιδιαίτερα στην καλλίτερη κατανόηση πολλών οικονομικών φαινομένων τής περιόδου αυτής. Και ακόμα γιατί, καθώς τα οθωμανικά νομίσματα εξακολουθούν να βρίσκονται σέ μεγάλες ποσότητες στον ελλαδικό χώρο, υπάρχει πάντοτε ή δυνατότητα να σχηματισθούν τόσο στα κατά τόπους μουσεία μας όσο και από ιδιώτες συλλέκτες πολύ ενδιαφέρουσες συλλογές, ή δημοσίευση των οποίων θα συντελούσε σέ μια επιβλητική εμφάνιση των Ελλήνων νομισματολόγων και συλλεκτών σέ διεθνές επίπεδο.

Ξεκινώντας από την διαπίστωση αυτή και παίρνοντας αφορμή από τρία άρθρα αφιερωμένα στα 'Οθωμανικά Νομίσματα πού σέ διάστημα λίγων μηνών είδαν πρόσφατα το φως της δημοσιότητας, σέ ελληνικά συλλεκτικά περιοδικά, έκρινα ότι μια πληρέστερη ενημέρωση, πάνω στα θέμα, είναι επιβεβλημένη. 'Από τις εργασίες αυτές, το άρθρο τού κ. Κ. Παπαδόπουλου είναι το πιο ενημερωτικό και χρήσιμο, χάρη και στους πίνακες πού το συνοδεύουν. Το άρθρο τού κ. 'Ι. Λιβεριάτου για τα Οθωμανικά Νομισματοκοπεία των πόλεων πού περιλαμβάνονται μέσα στα όρια τής σημερινής ελληνικής επικρατείας, περιορίζεται κυρίως, στο συγκεκριμένο θέμα και δεν είναι απαλλαγμένο από κάποια λάθη. 'Η εργασία εξάλλου των κ.κ. 'Α. Τζαμαλή και Θ.Έξαρχου, συνοπτική κατ' ανάγκη, είναι μία ενδιαφέρουσα παρουσίαση τού θέματος, αλλά και κάποιες ελλείψεις εμφανίζει και περιέχει την αδυναμία να αρχίζει την εξέτασή των Οθωμανικών Νομισμάτων, ξεκινώντας από τον Αβδούλ Χαμήτ Α', με τον ισχυρισμό ότι τα παλαιότερα νομίσματα είναι σπάνια στην ελληνική αγορά. Το επιχείρημα όμως δεν ευσταθεί. Τα νομίσματα πού έκοψαν στο νομισματοκοπείο τής Κωνσταντινούπολης οι πέντε αμέσως προηγούμενοι τού Αβδούλ Χαμήτ Α' Σουλτάνοι, με εξαίρεση βέβαια εκείνα τού 'Οσμάν Γ ', εξακολουθούν να είναι κοινά στον τόπο μας. Σχεδόν όλα μπορούν να αποκτηθούν σέ τιμές πού δεν ξεπερνούν σήμερα τις χίλιες δραχμές το κομμάτι. Τα νομίσματα δύο ακόμα αμέσως παλαιότερων Σουλτάνων, δηλαδή τού Σουλεϊμάν Β ' και τού 'Αχμέτ Β ', καθώς και τα περισσότερα από εκείνα των μεταγενέστερων σουλτάνων πού κόπηκαν σέ άλλα νομισματοκοπεία, εκτός τής Κωνσταντινούπολης και τής Αιγύπτου, είναι συνήθως δυσεύρετα, αλλά με κάποια τύχη μπορούν κι ' αυτά ν' αποκτηθούν. Ώστε, αν για λόγους οικονομίας και πληρότητας τής συλλογής του, αυτός πού αποφασίζει ν' ασχοληθεί με τα οθωμανικά νομίσματα, θελήσει να αρχίσει τη συλλογή του από κάποιο μεταγενέστερο σημείο και όχι από την αρχή, οι τομές πού θα πρέπει να αναζητήσει είναι ή το έτος 1844, οπότε έλαβε χώρα ή μεγάλη νομισματική μεταρρύθμιση τού 'Αβδούλ Μετζήτ, ή το έτος 1687, κατά το οποίο ό Σουλεϊμάν Β’ έθεσε σέ κυκλοφορία για πρώτη φορά στην Ιστορία τού οθωμανικού κράτους μεγάλα ασημένια νομίσματα, το γρόσι και τις υποδιαιρέσεις του, αντίστοιχα περίπου με τα ευρωπαϊκά τάλιρα τής εποχής. 'Ακολουθεί μία προσπάθεια συνοπτικής παρουσίασης, κατά περιόδους, τής εξέλιξής των οθωμανικών νομισμάτων από την πρώτη αρχή τους μέχρι την κατάλυση τού Σουλτανάτου από τον Κεμάλ Ατατούρκ, στα 1923.


ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΠΡΩΤΗ. 1299 - 1324 μ.Χ.
Η περίοδος αυτή περιλαμβάνει τα εικοσιπέντε χρόνια τής βασιλείας τού πρώτου Οθωμανού Σουλτάνου Οσμάν Α’ .Εκτός από ένα χάλκινο νόμισμα, χωρίς ημερομηνίας ή άλλη ένδειξη πού να διευκολύνει στην απόδοσή του, πού πιθανολογείται ότι ανήκει στον Οσμάν Α’, δεν έχομε στοιχεία πού να μάς πείθουν ότι κατά την περίοδο αυτή κόπηκαν οθωμανικά νομίσματα.
 
ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΔΕΥΤΕΡΗ. 1324 - 1453 μ.Χ.
Η περίοδος αυτή καλύπτει τις βασιλείες έξι σουλτάνων και συμπίπτει με την πρώτη εξάπλωση τού οθωμανικού κράτους και την εγκατάστασή του στην Ευρώπη, σέ βάρος κυρίως τού Βυζαντίου και των βορείων γειτόνων του. Αποκλειστικό νόμισμα των Οθωμανών στα χρόνια αυτά είναι, εκτός από λίγα χάλκινα, το ασημένιο Akce το γνωστό μας από τα χρόνια τής τουρκοκρατίας « 'Άσπρο», πού κυκλοφορεί για πρώτη φορά στα χρόνια τού 'Ορχάν, κομμένο πιθανότατα στα 1327 στην Προύσσα, τότε πρωτεύουσα τού κράτους. 'Η καθαρότητα (900 βαθμών περίπου) και το βάρος (1,10 -120 γρ.) τού Άσπρου μένουν σταθερά καθ’ όλη την περίοδο. Καθώς δε εξαπλώνεται τό κράτος των 'Οθωμανών, πολλαπλασιάζονται και τα νομισματοκοπεία πού κόβουν τα νομίσματά του(υποσημείωση 1). Έτσι, πλάι στην Προύσσα, λειτουργούν χωρίς διακοπή, Ιδίως από την αρχή τού δέκατου πέμπτου αιώνα, παραγωγικότατα Νομισματοκοπεία στην Αδριανούπολη και στις Σέρρες και λίγο αργότερα στις σερβικές πόλεις Σκόπια και Νόβαρ. Παράλληλα εργάζονται και τα μικρασιατικά Νομισματοκοπεία τής Αμάσειας, τού Αγιασλίκ, τού Καράχισαρ, τής Άγκυρας και τής Μπαλάτ. Από τα νομίσματα τής περιόδου αυτής σπάνια είναι τού Σουλτάνου Ορχάν. Αντίθετα είναι αρκετά κοινά τα νομίσματα των τεσσάρων τελευταίων Σουλτάνων, καθώς κι εκείνα των περισσοτέρων από τούς μικρούς ηγεμόνες πού κυβέρνησαν τούς 'Οθωμανούς στην δεκαετία 1403 -1413, μετά την καταστροφική μάχη τής Άγκυρας.

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΡΙΤΗ. 1453 - 1687 μ.Χ.
'Η περίοδος αυτή είναι ή μακρότερη απ’ όλες και συμπίπτει με την μέγιστη ακμή και εδαφική επέκταση τής Αυτοκρατορίας. Αρχίζει με την κατάκτηση τής Κωνσταντινούπολης από τον Μωάμεθ Β’ , την οποία ακολουθεί ή κοπή από τον Σουλτάνο αυτό, τού πρώτου χρυσού οθωμανικού νομίσματος, τού Altun (= χρυσός), βάρους 3,50 γρ. και καθαρότητας 22 καρατίων, πού συνεχίζει να κόβεται, μόνο του χωρίς πολλαπλάσια ή υποδιαιρέσεις, σ ' όλη την περίοδο, δίχως μεταβολή στο βάρος και την περιεκτικότητά του. Παράλληλα συνεχίζουν να κόβονται τα ασημένια Άσπρα, το βάρος των οποίων μειώνεται για πρώτη φορά στα 0,70 γρ. περί το 1470, για να μειωθεί ακόμη μια φορά στο 0,30 - 0,35 γρ. στα 1584. Ήδη δε κατά την βασιλεία τού Μωάμεθ Β ' εμφανίζονται και τα πρώτα πολλαπλάσια τού άσπρου.




Σημαντικότερο απ' αυτά θα αναδειχτεί ό Παράς, πού πρωτοκόβεται περί το 1610, με βάρος 1,00 - 1,30 γρ., και πού ισούται με τρία Άσπρα. Το βάρος του θα μειωθεί στο μισό κατά το τέλος τής περιόδου . Η περίοδος αύτη πρέπει να χωριστεί, από την άποψη τής νομισματικής κυκλοφορίας, σέ δύο ημιπεριόδους .  Η πρώτη, πού λήγει στα πρώτα χρόνια τής βασιλείας του Σουλτάνου Μωάμεθ Γ’ (1595 -1603), κατά την διάρκεια τής οποίας οι Οθωμανοί υφίστανται τίς πρώτες σοβαρές ήττες, τόσο στα βόρεια ευρωπαϊκά, όσο και στα ανατολικά ασιατικά σύνορά τους, χαρακτηρίζεται από ζωηρότατη κοπή νομισμάτων και πολλαπλασιασμό των Νομισματοκοπείων. Στα χρόνια των μεγάλων Σουλτάνων του δέκατου έκτου αιώνα λειτουργούν ταυτόχρονα σέ ολόκληρη την Αυτοκρατορία περί τα τριανταπέντε Νομισματοκοπεία. Δεκαέξι από αυτά βρίσκονται στις ευρωπαϊκές επαρχίες: Κωνσταντινούπολη, Αδριανούπολη, Βελιγράδι, Θεσσαλονίκη (1574 - 1640), Καλλίπολη, Κότσανα, Κράτοβα, Μπόσνασεράι, Νόβαρ, `Οχρίδα, Σέρρες (μέχρι τό 1640), Σιδηροκάψια (1520 - 1640), Σκόπια, Σόφια, Σρεμπενίτσα καί Χίος (1566 -1617). Στα περισσότερα Νομισματοκοπεία, ανάμεσα στα όποια και σ ' εκείνα των Σερρών, τής Χίου και των Σιδηροκαψίων (πού βρίσκονταν κοντά στην σημερινή Απολλωνία, νότια τής λίμνης Βόλβης, όχι μακριά από τα γνωστά και στους Βυζαντινούς χρυσωρυχεία), κόβονται ταυτόχρονα χρυσά και ασημένια νομίσματα. Γενικά ή παραγωγή τής ημιπεριόδου αυτής είναι άφθονη, με αποτέλεσμα τα ασημένια Άσπρα του δέκατου έκτου αιώνα να είναι ακόμη και σήμερα από τα πιο κοινά οθωμανικά νομίσματα. Η κρίση πού αρχίζει να εμφανίζεται στην οθωμανική οικονομία από τα τέλη του δέκατου έκτου αιώνα έχει τον αντίκτυπό της στα νομίσματα τής δευτέρας ημιπεριόδου (1595 - 1687). Ήττες στα διάφορα πολεμικά μέτωπα και σοβαρά σφάλματα στην αγροτική και δασμολογική πολιτική των Σουλτάνων αδειάζουν το δημόσιο ταμείο. 'Εξάλλου, από το πρώτο μισό του δέκατου έβδομου αιώνα ή 'Οθωμανική Αυτοκρατορία αρχίζει να αισθάνεται όλο και περισσότερο την μεγάλη επίθεση του ευρωπαϊκού εμπορίου και μετατρέπεται σιγά - σιγά, μα σταθερά, σέ χώρα τής περιφέρειας. Ο Δημόσιος θησαυρός, πού οι πρώτοι Σουλτάνοι είχαν προβλέψει να παραμένει πάντοτε σταθερός, εξαντλείται και δεν ανανεώνεται. `Η γενική αδυναμία εκδηλώνεται, ανάμεσα στα άλλα, και με μια δραστική μείωση του αριθμού των νομισμάτων πού κόβονται τώρα, χρυσών και ασημένιων. 'Ο αριθμός των Νομισματοκοπείων για μερικά χρόνια παραμένει σταθερός. Μετά όμως το 1640, το σύνολο των ευρωπαϊκών Νομισματοκοπείων - εκτός βέβαια από το τής Κωνσταντινούπολης και για λίγα χρόνια του Βελιγραδίου - παύει να λειτουργεί. 'Εξακολουθούν να εργάζονται μόνον τα απομακρυσμένα ασιατικά και αφρικανικά Νομισματοκοπεία Βαγδάτη, Χαλέπι, Δαμασκός, Αίγυπτος,Τρίπολη, Τύνιδα και Αλγέρι. Το κενό πού δημιουργείται από την έλλειψη ντόπιου μέσου συναλλαγών έρχονται να καλύψουν τώρα διάφορα ξένα νομίσματα πού κατακλύζουν τις οθωμανικές χώρες. Το φαινόμενο τής κυκλοφορίας ξένων νομισμάτων, μέχρι την εποχή αυτή κυρίως βενετσιάνικων, δεν ήταν καινούργιο για το οθωμανικό κράτος. 'Από τις αρχές όμως του δέκατου έβδομου αιώνα παίρνει πρωτοφανείς διαστάσεις. Χαρακτηριστικό είναι ότι ακόμη και σήμερα στα παλαιοπωλεία τής Κωνσταντινούπολης και τής Θεσσαλονίκης ευκολότερα βρίσκει κανείς ασημένια πολωνικά γρόσια τού Σιγισμόνδου Γ’ (1586 - 1632) ή γαλλικά δωδέκατα του τάλιρου του Λουδοβίκου ΙΔ', παρά άσπρα του 'Αχμέτ Α’ (1603 - 1617) και του Μωάμεθ Δ’ (1648 - 1687). 'Εξ άλλου, τα νομίσματα του τελευταίου αυτού Σουλτάνου, παρά το ότι ή βασιλεία του διάρκεσε σαράντα χρόνια, είναι σχεδόν σπάνια - πολύ σπανιότερα από τα νομίσματα του Σελίμ Β ' (1566 - 1574), πού βασίλεψε μόλις οκτώ χρόνια και έναν αιώνα νωρίτερα.

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΕΤΑΡΤΗ. 1687 - 1809 μ.Χ.
'Η περίοδος αυτή πού περιλαμβάνει τις βασιλείες δέκα Σουλτάνων και τα δύο πρώτα χρόνια τής βασιλείας ενός ενδέκατου, του Μαχμούτ Β’ στα χρόνια του οποίου έγινε ή ελληνική επανάσταση του 1821, αρχίζει με μια μεγάλη νομισματική μεταβολή πού την ακολουθούν περί τα εξηνταπέντε χρόνια νομισματικής σταθερότητας, για να τελειώσει σέ μια φάση ολοένα επιταχυνόμενης οικονομικής παρακμής και νομισματικής αποσταθεροποίησής.



Δύο είναι οι σημαντικές νομισματικές καινοτομίες στην αρχή τής περιόδου. Η εισαγωγή του ασημένιου γροσιού σαν βασικής νομισματικής μονάδας τής Αυτοκρατορίας και ή έκδοση για πρώτη φορά μεγάλων χρυσών νομισμάτων, μέχρι και δεκαπλάσιων του παλαιού Altun, πού με διάφορες ονομασίες τώρα εξακολουθεί να κόβεται, χωρίς σχεδόν μεταβολή στο βάρος και την καθαρότητά του, μέχρι το τέλος τής περιόδου. Το πρώτο μέτρο, ή κοπή του ασημένιου Γροσιού, βάρους αρχικά 19,50 γρ. και καθαρότητας 0,833 βαθμών, ίσου προς σαράντα Παράδες ή εκατόν είκοσι Άσπρα, αντίστοιχου προς τα ευρωπαϊκά Τάλιρα τής εποχής, εφαρμόζεται ήδη από το έτος 1687, σημειώνοντας έτσι την αφετηρία τής περιόδου αυτής. `Η απόφαση για την λήψη του μέτρου οφείλεται βέβαια στην διατάραξη τής τιμής χρυσού και αργύρου σ' ολόκληρο τον παλαιό κόσμο, πού προκλήθηκε από την εισαγωγή στην Ευρώπη τεράστιων ποσοτήτων αμερικανικού ασημιού. Σχεδόν ταυτόχρονα με το Γρόσι αρχίζουν να Κόβονται και οι υποδιαιρέσεις του: τα Μισό Γρόσι ή Εικοσάρι (Yirmίlίk), τα Τέταρτο του Γροσιού ή Δεκάρι (ΟηΙυk) και το '"Όγδοο του Γροσιού ή Πεντάρι (Βa-shlίk). Η νέα ισορροπία πού δημιουργείται από την εισαγωγή του Γροσιού και ή ευτυχής κατάληξη των λίγων πολέμων στους οποίους υποχρεώνεται να λάβει μέρος ή Αυτοκρατορία κατά το πρώτο μισό του δέκατου όγδοου αιώνα, έχουν σαν αποτέλεσμα το Γρόσι όχι μόνο να παραμένει σταθερό σέ βάρος και καθαρότητα κατά την εποχή αυτή, αλλά και ν' αυξήσει το βάρος του σέ πολύτιμο μέταλλο. Κατά την βασιλεία του τέταρτου Σουλτάνου τής περιόδου, 'Αχμέτ Γ' (1703 - 1730), το βάρος του Γροσιού ανεβαίνει στα 25,50 γρ., ενώ παράλληλα κόβεται τώρα με το παλαιό βάρος του Γροσιού ένα νέο νόμισμα, ή Ζολότα. Νομίσματα τής μιας Ζολότας, και από το 1758 και τής Διπλής Ζολότας θα εξακολουθούν να κόβονται και κατά την διάρκεια τής βασιλείας των επόμενων Σουλτάνων, μέχρι το 1828. Αλλ’ οι βαριές ήττες κατά τούς ρωσοτουρκικούς πολέμους, στους οποίους εμπλέκεται ή Αυτοκρατορία μετά το 1760, σέ συνδυασμό με την ανικανότητά της να εκσυγχρονιστεί, θα καταστρέψουν σταδιακά την ικανοποιητική εικόνα πού εμφανίζει το οθωμανικό νόμισμά στο πρώτο μισό του δέκατου όγδοου αιώνα. 'Από την ανάρρηση στον θρόνο(υποσημείωση 2)  του Σουλτάνου Μουσταφά Γ’ (1757 - 1774) και έπειτα, το βάρος και ή καθαρότητα του Γροσιού και των υποδιαιρέσεών του μειώνονται συνεχώς σταθερά. Ενώ στα 1755 το γρόσι ζυγίζει 23 γρ. και είναι ίσο προς τα εξηνταπέντε εκατοστά του ευρωπαϊκού Τάλιρου, στα 1757 το βάρος του πέφτει στα 18,5 γραμμάρια. Στα 1783, για ν' αντιμετωπισθούν τα άθλια δημοσιονομικά τής Αυτοκρατορίας, συζητείται ή σύναψη ενός πρώτου εξωτερικού δανείου, το οποίο όμως τελικά ματαιώνεται. Μικρή επιτυχία έχει ή συνομολόγηση στα 1785 του πρώτου εσωτερικού οθωμανικού δανείου. Στο 1789 το βάρος του Γροσιού πέφτει στα 13 γρ. και ή καθαρότητά του στους 0,480 βαθμούς. Η μείωση του βάρους του Γροσιού υποχρεώνει τούς Σουλτάνους να κόψουν τώρα μεγαλύτερα ασημένια νομίσματα. Έτσι, εκτός από την Διπλή Ζολότα (1758), κόβονται και ασημένια νομίσματα του Διπλού Γροσιού (1788), αρχικού βάρους 30,5 γρ., κι' ένα χρόνο αργότερα των 100 Παράδων (2 1/2 Γροσιών), γνωστού ως YutΙυk, αρχικού βάρους 31,75 γρ. Αντίθετα από ό,τι συμβαίνει με τα ασημένια νομίσματα, στα χρυσά το βάρος και ή καθαρότητά τους παραμένουν σταθερά μέχρι το τέλος τής περιόδου. Τα χρυσά νομίσματα εμφανίζονται τώρα σέ μεγαλύτερη ποικιλία τύπων και ονομασιών (Sultanί, Τ&, Fndίk),αλλά τα περισσότερα δεν είναι παρά επανεκδόσεις του παλαιού Altυn. Τα πολλαπλάσια του Altυn , ιδίως τα τριάρια, πεντάρια και δεκάρια, είναι· σπάνιο και κάποτε σπανιότατα φαίνεται ότι κόβονταν μάλλον σαν είδος μεταλλίων για να δοθούν σαν δώρα προς ανώτερους αξιωματούχους του κράτους, επ' ευκαιρία σημαντικών γιορτών. Πιο κοινές οπωσδήποτε είναι οι πρωτοεμφανιζόμενες τώρα υποδιαιρέσεις του Altυn, το Μισό (βάρους 1,70 γρ.) και το Τέταρτο (βάρους 0,85 γρ.). Πιο συνηθισμένο είναι το μόνο πραγματικά νέο σέ τύπο και βάρος χρυσά νόμισμα τής εποχής, τό Ζeri Mahbub (2,60 γρ.), πού θα συνεχίσει να κόβεται με τίς υποδιαιρέσεις



να κόβεται με τίς υποδιαιρέσεις  του - δηλ. το Μισό και το Τέταρτό του -για μια εκατονταετία (1730 - 1830). 0ί μεγαλύτερες ποσότητες των νομισμάτων, χρυσών, ασημένιων και χάλκινων, τής περιόδου αυτής κόβονται στην Κωνσταντινούπολη, πού με τίς εναλλασσόμενές ονομασίες Κοσταντινιέ και ' Ισλαμπόλ, είναι το κύριο Νομισματοκοπείο τής Αυτοκρατορίας. Δραστήρια επίσης είναι τώρα τα αφρικανικά νομισματοκοπεία τής Αιγύπτου, τής Τρίπολης, τής Τύνιδας και τού 'Αλγερίου, των οποίων όμως οι ανώτερες τού Παρά κλάσεις είναι συνήθως σπάνιες. Άλλα Νομισματοκοπεία ουσιαστικά δεν λειτουργούν παρά μόνον εντελώς παροδικά. Πιο σημαντικά από αυτά είναι: στα χρόνια τού Μουσταφά Β " ή ' Αδριανούπολη, ή Σμύρνη και το Ερζερούμ. στα χρόνια τού Αχμέτ Γ’ ή Τιφλίδα, ή Ταυρίδα και το Εριβάν στα χρόνια τού Μαχμούτ Α’ ή Γκιουμόσχανε. Τα περισσότερα από τα νομίσματα των πόλεων αυτών δεν είναι κοινά. 'Αξίζει να σημειωθεί ότι το βάρος των ασημένιων νομισμάτων πού κόβονται στα αφρικανικά Νομισματοκοπεία μετά το 1774 είναι σταθερά ανώτερο από τα αντίστοιχά τους τού Νομισματοκοπείου τής Κωνσταντινούπολης. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα πασαλίκια τής περιοχής αυτής, πολύ απομακρυσμένης από το κέντρο, καθώς και οι υφιστάμενες εδώ από παλαιότερα ημιαυτόνομες ηγεμονίες ανεξαρτητοποιούνται ολοένα και περισσότερο από την υπόλοιπη Αυτοκρατορία και αποκτούν δική τους αυτόνομη οικονομία.

(Άρθρο του Παναγιώτη Γ. Κόκκα από το Τεύχος 15 ,Φεβρουάριος 1982 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

Οθωμανικά νομίσματα. Μέρος Β'

Του Παναγιώτη Γ. Κόκκα

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΠΕΜΠΤΗ. 1810 - 1844 μ.Χ.
'Η σύντομη αύτη περίοδος περιλαμβάνει την βασιλεία τού μεγάλου ανακαινιστή Σουλτάνου Μαχμούτ Β', εκτός από τα δύο πρώτα χρόνια της πού ανήκουν στην προηγούμενη, και τα πέντε πρώτα χρόνια τής βασιλείας τού διαδόχου του 'Αβδούλ Μετζήτ. Γνώρισμά της είναι ή κορύφωση τής νομισματικής αποσταθεροποίησης τής Αυτοκρατορίας, εξαιτίας τής συσσώρευσης μέσα σέ ελάχιστα χρόνια μεγάλων εσωτερικών και εξωτερικών καταστροφών. Η περίοδος αρχίζει με μια δραστική υποτίμηση τού Γροσιού πού χάνει μέσα στο 1810 το ένα τέταρτο τού βάρους του, πέφτοντας στα 9,50 γραμμάρια. Ταυτόχρονα σημειώνεται και ή κοπή ενός νέου νομίσματος, βάρους 25,4 γρ., αξίας ίσης προς Πέντε Γρόσια, γνωστού ως Cίhadίye, πού θα συνεχίσει να κόβεται μέχρι το 1819, ενώ την ίδια περίπου εποχή διακόπτεται πιά ή κοπή τού Άσπρου, τού αρχαιότερου οθωμανικού νομίσματος, πού το βάρος του είχε πέσει στα 0,1 γραμμάρια. Όμως αυτό δεν είναι παρά ή αρχή. Κατά το έτος 1822 το Γρόσι υποτιμάται πάλι στα 6,15 γρ. και έξι χρόνια αργότερα στα 1,60 γραμμάρια. 0ι μειώσεις αυτές δεν συνοδεύονται με σοβαρή ελάττωση τής καθαρότητας τού νομίσματος, πού εξακολουθεί να είναι περίπου 0,450 βαθμών. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με την νέα υποτίμηση τού 1829 (έτος 22 τής βασιλείας τού Μαχμούτ Β’ ) πού είναι συνέπεια τού καταστρεπτικού ρωσοτουρκικού πολέμου τού 1828, ο οποίος έφερε τούς Ρώσους μέχρι την 'Αδριανούπολη. Τώρα το βάρος τού Γροσιού ανεβαίνει στα 2,70 γρ. αλλά ή καθαρότητά του πέφτει στους 0,225 βαθμούς. 'Η διεθνής ισοτιμία του κατεβαίνει στα τέσσερα εκατοστά τού Τάλιρου. Η νέα σειρά νομισμάτων πού κόβεται στα 1829 περιλαμβάνει πέντε κλάσεις: Πεντάγροσα, Δυομισάρια και Γρόσια, πού ή ονομαστική αξία τους είναι σχεδόν τετραπλάσια από το πολύτιμο μέταλλο πού περιέχουν, καθώς και μισά γρόσια και τέταρτα τού γροσιού, πού ή αξία τους σέ σχέση με το πολύτιμο μέταλλο πού περιέχουν είναι ακόμη χειρότερη. Την μεγαλύτερη κυκλοφορία από τα νομίσματα τής σειράς αυτής έχει ή μεγαλύτερη αξία της, πού μένει γνωστή ώς πεντάρι (Beshlik). Μεγάλη επίσης κυκλοφορία έχουν και οι δυο μικρότερες κλάσεις τής σειράς, πού θα μείνουν γνωστές με το όνομα Μεταλίκια. `Η σειρά αυτή θα εκδίδεται επί πέντε συνεχή χρόνια και οι τρείς μεγαλύτερες κλάσεις της θα γνωρίσουν δύο διαφορετικές εκδόσεις: ή πρώτη κόβεται στα 1829 - 1831 ,ή δεύτερη, πού είναι ακόμη ελαφρότερη και ή καθαρότητά της μόνον 0,185 βαθμοί, στα 1832 - 1833. Είναι ή στιγμή τού μεγαλύτερου εξευτελισμού τού οθωμανικού νομίσματος. "Ήδη στα 1833 (έτος 26 τής Βασιλείας τού Μαχμούτ Β’) έχουμε την πρώτη προσπάθεια νομισματικής σταθεροποιήσεως σέ κάποια καλύτερα επίπεδα. Το βάρος τού γροσιού ορίζεται στα 3,10 γρ. και ή καθαρότητά του στους 0,440 βαθμούς. 'Η νέα σειρά πού εκδίδεται (και πού ή κατώτερη κλάση της θα εξακολουθήσει να κόβεται μέχρι το πέμπτο έτος τής βασιλείας τού 'Αβδούλ Μετζήτ) περιλαμβάνει τρείς αξίες: `Εξάγροσα, Τρίγροσα και Εναμισάρια. Από αυτά την μεγαλύτερη κυκλοφορία έχει πάλι ή ανώτερη κλάση, πού μένει γνωστή ως Εξάρι (ΑΙtίΙίk). Παράλληλα κόβονται και τα Μεταλίκια, πού είχαν πρωτοεμφανιστεί στα 1829, σέ διαφορετικούς όμως τύπους. 'Ανάλογη με την αναστάτωση πού εμφανίζεται στα ασημένια νομίσματα είναι και ή σύγχυση πού επικρατεί στα χρυσά. Εκδίδονται πολλοί νέοι τύποι με διάφορα βάρη, αλλά πάντοτε με ψηλό βαθμό περιεκτικότητας πολυτίμου μετάλλου. Σημαντικότερο χρυσό νόμισμα είναι ο Μαχμουντιές, βάρους 1,60 γρ., πού πρωτοεμφανίζεται στα 1835 και συνεχίζει να κόβεται με τίς υποδιαιρέσεις του μέχρι το 1844, εξοβελίζοντας κάθε άλλο χρυσό νόμισμα. Η Κωνσταντινούπολη εξακολουθεί να είναι το κύριο Νομισματοκοπείο τής Αυτοκρατορίας επί Μαχμούτ Β ". Παράλληλα λειτουργούν και τα νομισματοκοπεία των βορειοαφρικανικών πόλεων Τρίπολης, Τύνιδας, Αλγερίου και ιδίως τής Αιγύπτου, ή παραγωγή των οποίων αποβλέπει πιά αποκλειστικά να ικανοποιήσει τοπικές μόνον ανάγκες. 'Ιδιαίτερα ή Αίγυπτος, πού με τον Μωχάμετ  Άλυ έχει αποκτήσει στα χρόνια αυτά πλήρη αυτονομία, υιοθετεί από το 1836 δικό της νόμισμα (χρυσό, ασημένιο και χάλκινο), ανάλογο προς εκείνο πού θα κόψουν και οι Οθωμανοί στα 1844. Τα αιγυπτιακά αυτά νομίσματα, φέρουν όπως πάντα τον Τουρά τού Οθωμανού Σουλτάνου και θα συνεχίσουν να κόβονται χωρίς μεταβολές μέχρι την εγκατάσταση στην Αίγυπτο των Άγγλων.


Τα ασημένια Είκοσάγροσα και Δεκάγροσα τής σειράς είναι σπάνια και πανάκριβα. Πρέπει επίσης αν μνημονευθεί και το Νομισματοκοπείο τής Βαγδάτης, ή παραγωγή τού οποίου σέ χρυσά και ασημένια νομίσματα υπήρξε για μερικά χρόνια αρκετά σημαντική.

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΕΚΤΗ. 1844 - 1922
Το ανακαινιστικό έργο τού Σουλτάνου Μαχμούτ Β’ , πού δεν μπόρεσε να ολοκληρωθεί εξαιτίας τής επανάστασης τού Μωχάμετ Άλυ, συνεχίζεται από τον διάδοχό του. Σαν αφετηρία τής περιόδου αυτής ορίζεται ή νομισματική σταθεροποίηση πού πραγματοποιεί στο 1844 ό Αβδούλ Μετζήτ. Το μέτρο, πού θα το ακολουθήσουν και άλλες μεταρρυθμίσεις οι οποίες αποβλέπουν στον εκσυγχρονισμό τής Αυτοκρατορίας (όπως ή τήρηση από το 1862 ετήσιου κρατικού προϋπολογισμού κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα και ή ίδρυση στα 1863 τής BANQUE ΟΤΤΟΜΑΝΕ ΙΜΡΕRΙΑLΕ), βασικά θα πετύχει και θα δώσει στην Αυτοκρατορία για τα επόμενα ογδόντα χρόνια ένα σταθερό και σύγχρονο νόμισμα, ανάλογο σέ ποιότητα και εμφάνιση με εκείνα πού κυκλοφορούν στην δυτική Ευρώπη. Έτσι, στα 1844, ύστερα από ριζική ανακαίνιση τού Νομισματοκοπείου τής Κωνσταντινούπολης, πού αποκτά σύγχρονα μηχανήματα κατάλληλα για την κατασκευή χυτών νομισμάτων με οδόντωση ασφαλείας, εγκαταλείπονται οι παλαιοί τύποι και με βάση τον διμεταλλισμό και το δικαίωμα ελεύθερης κοπής χρυσών και ασημένιων νομισμάτων από ιδιώτες στο κρατικό Νομισματοκοπείο, αντί κάποιας προμήθειας, και νομισματική μονάδα το νέο Γρόσι βάρους 0,066 γρ. χρυσού και 0,998 γρ. αργύρου, κόβεται νέα σειρά νομισμάτων, πού περιλαμβάνει τις ακόλουθες κλάσεις: Χρυσά (καθαρότητας 916,66 βαθμών) των 500 Γροσιών (πεντόλιρα), 250 Γροσιών (δυομισάρια), 100 Γροσιών (λίρες), 50 Γροσιών (μισές) και 25 γροσιών (τέταρτα). Ασημένια (καθαρότητας 0,830 βαθμών) των 20 Γροσιών (Μετζήτια), 10 Γροσιών, 5 Γροσιών (Τσερέκια), 2 Γροσίων, 1 Γροσιού και 20 Παράδων. Και χάλκινα των 40, 20, 10, 5 και 1 Παράδων (υποσημείωση 3). Το σύστημα αυτό, πού συμπληρώνεται με την παράλληλη κυκλοφορία για πρώτη φορά από το 1839 και χαρτονομίσματος και των τραπεζογραμματίων πού θα εκδώσει αργότερα ή BAΝQUE ΟΤΤΟΜΑΝΕ ΙΜΡΕRΙΑ1Ε καθώς επίσης και των τελευταίων υποτιμημένων νομισμάτων τής προηγούμενης περιόδου, πού αναφέρθηκαν με τα ονόματα Πεντάρια, `Εξάρια και Μεταλίκια, προορίζεται να επιβιώσει μέχρι την κατάλυση τού Σουλτανάτου από τον Κεμάλ, όχι όμως χωρίς περιπέτειες. Οι δυσκολίες οφείλονται βασικά στο τεράστιο εξωτερικό και εσωτερικό δανεισμό τής Αυτοκρατορίας, συνήθεια πού χρησιμοποιήθηκε εντατικά από τα χρόνια τού Κριμαϊκού Πολέμου και ύστερα, καθώς και στις συνεχείς διακυμάνσεις στην διεθνή αγορά τής σχέσης τής τιμής τού χρυσού και τού ασημιού. 'Η κρίση θα κορυφωθεί με τον ρωσοτουρκικό πόλεμο τού 1878. Στα 1880 το τουρκικό δημόσιο κηρύσσεται σέ πτώχευση, με νόμο τού κράτους. Τα χάλκινα νομίσματα, ή κοπή των οποίων είχε ουσιαστικά σταματήσει από το 1864, καθώς και τα κρατικά χαρτονομίσματα ακυρώνονται και αποσύρονται από την κυκλοφορία. Καταργείται τα δικαίωμα κοπής από ιδιώτες ασημένιων νομισμάτων. Το Μετζήτι υποτιμάται επίσημα σέ σχέση με την τουρκική Λίρα, καθώς ή αξία του ορίζεται τώρα σέ δεκαεννέα χρυσά γρόσια. Επίσης αναπροσαρμόζεται και ή αξία των παλαιών υποβαθμισμένων νομισμάτων: το Εξάρι ισούται τώρα προς πέντε Γρόσια, το Πεντάρι προς δυόμισι Γρόσια και το Μεταλίκι ( 1/2 γρόσι) προς ένα τέταρτο τού Γροσιού, έτσι ώστε να βρίσκονται σέ σωστή αντιστοιχία με το Μετζήτι . Τα μέτρα αυτά, παρά την συνεχιζόμενη και μετά το 1880 μείωση στην διεθνή αγορά τής αξίας τού ασημιού, έχουν σαν αποτέλεσμα ότι το Μετζήτι και ιδίως οι υποδιαιρέσεις του όχι μόνον δεν θα υποτιμηθούν στα επόμενα χρόνια, αλλ’ αντίθετα ή σχέση τους με την χρυσή Λίρα θα βελτιωθεί. Σ' αυτό συμβάλλει και ή μεγάλη έλλειψη μικρών νομισμάτων, ή κοπή των οποίων στα χρόνια 1876 -1879 υπήρξε εξαιρετικά περιορισμένη για να διακοπεί τελείως στην επόμενη εξαετία. Καθώς ή ζήτηση των μικρών κλάσεων είναι μεγάλη για τις ανάγκες των καθημερινών συναλλαγών, ή τιμή τους σέ σχέση με την χρυσή Λίρα παραμένει ψηλότερη απ ' ό,τι δικαιολογεί ή περιεκτικότητά τους σέ πολύτιμο μέταλλο. Κατά την περίοδο 1886 - 1914 το νομισματοκοπείο τής Κωνσταντινούπολης λαμβάνει προσεκτικά ύπ’ όψη του τον παράγοντα αυτό, με συνέπεια ή πλασματική Ισορροπία πού δημιουργείται εξαιτίας του να μη διαταράσσεται. Βλέπουμε έτσι π.χ. ότι στην περίοδο 1886 - 1893 κόβονται μεγάλες ποσότητες νομισμάτων τής κλάσε-ως των πέντε γροσιών — τόσες ώστε ν ' αχρηστεύουν πιά στα χρόνια αυτά τα παλαιά Πεντάρια και Εξάρια πού χάνονται από την κυκλοφορία. Στην επόμενη όμως δωδεκαετία 1893 - 1905 (έτη 18 έως 29 τής βασιλείας τού 'Αβδούλ Χαμήτ Β’ ) κόβονται ελάχιστες ποσότητες από το νόμισμα αυτό. `Η έλλειψη μικρών κλάσεων προκαλεί κατά την ίδια εποχή την εμφάνιση και ενός άλλου φαινόμενου, πού ενδιαφέρει κατ’ εξοχήν τούς Έλληνες συλλέκτες και νομισματολόγους. Ορισμένες μικρές κοινότητες, συνήθως ελληνικές αλλά και λίγες τουρκικές, για ν' αντιμετωπίσουν το κενό προσφεύγουν, με την ανοχή τής Κεντρικής Εξουσίας, στην έκδοση δικού τους τοπικού νομίσματος ανάγκης. Στην 'Ανατολική Θράκη χρησιμοποιούνται για τον σκοπό αυτό μικρά ορθογώνια χαρτόνια, πού τυπώνονται από τις εκκλησιαστικές αρχές των κοινοτήτων. Στην Λέσβο και την Θάσο γίνεται προσφυγή στην μέθοδο επισήμανσής των παλαιών και αχρηστεύσεων χάλκινων κερμάτων τής περιόδου 1852 -1864. Κάποιες κοινότητες τής Μικράς Ασίας τού Αιγαίου όπως και ή μακεδονική Αλιστράτη κόβουν κανονικά δικά τους ορειχάλκινα ή χαλκονικέλινα κέρματα, συνήθως αξίας Πέντε και Δέκα Παράδων.


Παρά την θέση σέ κυκλοφορία μετά το 1900 μεγάλων ποσοτήτων - αρχικά από τον Αβδούλ Χαμήτ Β’ επάργυρων και λίγο αργότερα από τον Ρεσάτ  χαλκονικελένιων κερμάτων των μικρών άξιών, τα ελληνικά αυτά «νομίσματα ανάγκης» θα παραμείνουν στην κυκλοφορία μέχρι το 1920. Ολόκληρο το σύστημα αυτό θα κλονιστεί σοβαρότατα από την είσοδο τής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στον πρώτο: παγκόσμιο πόλεμο, στο πλευρό των Κεντρικών Δυνάμεων. Οι ανάγκες τού πολέμου θα αντιμετωπισθούν με την θέση στην κυκλοφορία μεγάλων ποσοτήτων χαρτονομίσματος — είναι οι γνωστές «μπανκανότες» —πού αρχικά θα έχει για κάλυψη δάνειο τής γερμανικής κυβέρνησης, ενώ αργότερα θα στηρίζεται στον εσωτερικό δανεισμό. Τα χαρτονομίσματα αυτά γίνονται από την αρχή δεκτά από το κοινό με επιφύλαξη, παρά δε τα αστυνομικά μέτρα πού παίρνει το κράτος για να τα στηρίζει, γρήγορα εξευτελίζονται. ' Εξ άλλου, μετά το 1916 λίγα ασημένια νομίσματα θα κοπούν από το νομισματοκοπείο τής Κωνσταντινούπολης. 'Ιδίως οι εκδόσεις τού τελευταίου Σουλτάνου Μωάμεθ ΣΤ’ είναι όλες σπάνιες, εκτός από την χρυσή Λίρα του και το κέρμα των 40 παράδων τού 1921, που είναι το τελευταίο νόμισμα τής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Κατά την τελευταία αυτή περίοδο τού οθωμανικού κράτους το Νομισματοκοπείο τής Κωνσταντινούπολης είναι ουσιαστικά το μόνο πού λειτουργεί πιά. Τα χρυσά και ασημένιο νομίσματα των ετών 1909 -1911 πού αναγράφουν ως τόπο κοπής τους την Θεσσαλονίκη, την Αδριανούπολη, την Προύσσα, το Μοναστήρι και το Κόσσοβο και πού είναι όλα σπάνια, έχουν κοπεί στην πραγματικότητα στην Κωνσταντινούπολη και εκδόθηκαν ως αναμνηστικά τής επίσκεψης του Σουλτάνου Ρεσάτ στις παραπάνω πόλεις. Στο όνομα τού 'Οθωμανού Σουλτάνου κόβονται ακόμη νομίσματα και στην Τύνιδα μέχρι το 1873 και στην Αίγυπτο μέχρι το 1914. Αλλ' οι περιοχές αυτές τυπικά μόνον πλέον ανήκουν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ουσιαστικά έχουν μετατραπεί σέ Προτεκτοράτα, ή Τύνιδα τής Γαλλίας και ή Αίγυπτος τής 'Αγγλίας, πολλά χρόνια πριν αποσπάσουν επίσημα. Έτσι τα αιγυπτιακά νομίσματα, πού ύστερα από την μεταρρύθμισή τους τού 1885 αρχίζουν - με εξαίρεση τα χρυσά - να κόβονται σέ μεγάλες ποσότητες, κυκλοφορούν σέ κλάσεις αντίστοιχες των τουρκικών, έχουν όμως μεγαλύτερη αξία από αυτά σέ πολύτιμο μέταλλο. Στην Αίγυπτο οι "Άγγλοι, εφαρμόζοντας το πετυχημένο πείραμα πού είχαν κάνει λίγα χρόνια νωρίτερα στις 'Ινδίες, εισάγουν τον μονομεταλλισμό, με νομισματική μονάδα τήν αιγυπτιακή χρυσή Λίρα, βάρους 8,50 γρ. και καθαρότητας 0,875 βαθμών, ή οποία όμως κυκλοφορεί σέ ελάχιστες ποσότητες και είναι σπανιότατη.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- ARTUK I. και Ε. Istanbul Arkeologί Muzelerί Τeshirdeki Islamί Sikkeler Κatalogu, 2 τόμοι. Istanbul 1971 καί 1974.
- PERE NURI Osmanlilarda Madeni Paralar. Istanbul 1968.
- JΕΜ SULTAΝ Τhe Eνer Victorious, Α beginner's Guίde to Ottoman Empire Numismatics. Santa Monica Ca U.S.A. 1971.
- CAILLARD Sίr V.H.P. Turkey, Finance. Κεφάλαιο στο ομώνυμο λήμμα τής Encyclopaedia Britannica. Δέκατη Έκδοση 1902.
-Κ. ΜΑCΚΕΝΖΙΕ και S. LACHΜAN Counter-matks οf the Ottoman Empire 1880-1922. London 1974.

 ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. 'Η πάγια και χωρίς εξαιρέσεις συνήθεια να αναγράφεται στα οθωμανικά νομίσματα το όνομα τής πόλης όπου κόπηκαν υιοθετείται περί το 1413 μ.Χ.
2. Από το χρόνο αυτό όλα τα οθωμανικά νομίσματα περιέχουν μνεία τού έτους κοπής τους, ενώ έως τότε αναγραφόταν σ' αυτά μόνον το έτος αναρρήσεως στο Θρόνο τού Σουλτάνου κατά την διάρκεια τής βασιλείας τού οποίου εκδόθηκαν.
3. Στον κατάλογο των νομισμάτων τής περιόδου 1774 - 1918 πού περιέχεται στην εργασία των κ.κ. Α.Τζαμαλή καί Θ. Εξαρχου, πρέπει να γίνουν οι παρακάτω προσθήκες: Σελήμ Γ υπάρχει γρόσι και με τος κοπής 19. Μουσταφάς Δ’ υπάρχει Altun και με έτος κοπής 2, καθώς και δίγροσο με έτος κοπής 1. 'Αβδούλ Μετζήτ, υπάρχουν μισές λίρες και με έτη κοπής 6, 9, 14, 18, 19 και 21, καθώς και χάλκινο δέκα Παράδων με έτος κοπής 11. Άβδούλ 'Ασίζ, υπάρχει δεκάγροσο και με έτος κοπής 5. 4. Οι αραβικές επιγραφές πού περιέχονται στους πίνακες πού συνοδεύουν το όρθρο αυτά, είναι από το βιβλίο του JΕΜ SULTAN, ΤΗΕ ΕΕ VICTORIUS.

(Άρθρο του Παναγιώτη Γ. Κόκκα από το Τεύχος 15 ,Φεβρουάριος 1982 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

Το Χόμπυ νίκησε …
Λειώνονται τα απούλητα των Ολυμπιακών της Μόσχας και του Μόντρεαλ

Του Τρέυ Φαϊρστερ

(https://i.ibb.co/VHRxntt/01.jpg)

(https://i.ibb.co/NTJgpV4/02.jpg)

(https://i.ibb.co/QPZPvd9/03.jpg)

Το χόμπι νίκησε την προσπάθεια της Occidental - Lazard Freres - Franklin Μint να μονοπωλήσουν τα Ολυμπιακά του 1984. Αλλά πολλά παραμένουν κρυμμένα και ίσως σιγά - σιγά βυθιστούν στη λησμονιά του παρελθόντος, αν δεν κρατηθούν ζωντανά από τους Συλλέκτες. Πρώτο και κύριο στο μυαλό μου παραμένει το θέμα του λειωσίματος των νομισμάτων των Ολυμπιακών της Μόσχας.
Έπειτα, διερωτώμαι με τι στοιχεία το Franklin Μint «εξανάγκασε» το Coin Group να του παραχωρήσει ένα τμήμα (λέγεται, το 25%) της «δουλειάς». Μέρος αυτών των στοιχείων, που κατά τον Τζάκ 'Αντερσον έφτιαναν ένα φάκελο ύψους 6 ποδιών, αναφερόταν στο λειώσιμο των αναμνηστικών της Μόσχας.
Τι ακριβώς σημαίνει αυτή η ιστορία του λειωσίματος; Ρωτήσαμε την Occidental αλλά καταφέραμε να μιλήσουμε μόνο με ένα απληροφόρητο Αντιπρόεδρο Δημοσίων Σχέσεων. Αυτός α άνθρωπος δεν διαβάζει ούτε εφημερίδες, ή τουλάχιστον αυτό κατάλαβα, όταν με διαβεβαίωσε πως ποτέ δεν διαβάζει τη στήλη του Τζάκ 'Αντερσον.
Αν υπήρξε λειώσιμο, δεν θα κατηγορούσα την Occίdental αφού αυτός είναι πιθανό ο μόνος τρόπος για να πάρει μερικά χρήματα από την μεγάλη ποσότητα των Ολυμπιακών της Μόσχας που έμειναν απούλητα. Είναι δύσκολο ακόμα και να βρεις κάποιον έμπορο που να αγοράσει Ολυμπιακά της Μόσχας και του Μοντρεάλ πάνω από την αξία του μετάλλου τους. Στην πραγματικότητα, οι περισσότεροι έμποροι αγοράζουν στην τιμή ή και κάτω από την τιμή του μετάλλου. Αυτό αποτελεί σίγουρη ένδειξη υπερπροσφοράς.
Λοιπόν, τι το σπουδαίο σε ένα λειώσιμο; Οι Συλλέκτες Θέλουν να το γνωρίζουν, γιατί έτσι θα μικρύνει ο αριθμός των νομισμάτων που αναφέρεται πως κόπηκαν. Αλλά ποια επίδραση θα είχε στην Occίdental - Lazard η αποκάλυψη αυτών των στατιστικών στοιχείων; Δεν μπορώ να βρω καμία.
θέση τoυ World Cοin Νews και των Συλλεκτών ήταν να ενισχύσουν την κυβερνητική βοήθεια προς τον ερασιτεχνικό αθλητισμό μέσω ενός προγράμματος Ολυμπιακών νομισμάτων. Εκείνο στο οποίο αντιταχθήκαμε -και αντιτασσόμαστε - ήταν η εκμετάλλευσή τους από ιδιώτες, τα πολυάριθμα νομίσματα που πρότειναν, η ατμόσφαιρα μυστικότητας που περιέβαλε τη συμφωνία της Οργανωτικής Επιτροπής των Ολυμπιακών Αγώνων με το Cοin Group και ο τρόπος που τα κέρδη μοιράζονται ανάμεσα στα συμβαλλόμενα μέρη.
Φαίνεται ότι ο F. Don Μiller, Διευθυντής της Αμερικανικής Ολυμπιακής Επιτροπής, δεν έχει επαφή με την πραγματικότητα αν πιστεύει ότι «αυτά τα ολυμπιακά νομίσματα δεν προορίζονται για τους Συλλέκτες όλου του κόσμου». Πώς μπορεί να πιστεύει πως οι Συλλέκτες Θα θελήσουν να «επενδύσουν» σε αυτά τα αναμνηστικά όταν έχουμε την πείρα των παρόμοιων εκδόσεων της Μόσχας και του Μοντρεάλ ; Δυστυχώς, ο μεγάλος όγκος τέτοιων νομισμάτων αγοράζεται από Συλλέκτες, που θα χάσουν τα περισσότερα με την από μέρους τους «υποστήριξη του ολυμπιακού προγράμματος». Ποιος κοροϊδεύει ποιόν;


(Άρθρο του Τρέυ Φαϊρστερ από το Τευχος 19 , Ιούνιος 1982 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

ΑΝΑΣΤΑΤΩΣΗ ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ ΓΙΑ ΤΑ ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΛΥΜΠΙΑΚΩΝ ΤΟΥ ΛΟΣ ΑΝΤΖΕΛΕΣ
Του Αναστασίου Π. Τζαμαλή

Μια σειρά από γεγονότα, που έγιναν αλυσιδωτά μέσα στον Απρίλιο, φαίνεται πως καταλήγουν στην απομάκρυνση του «Coin Group» που είχε αναλάβει την εμπορική εκμετάλλευση των νομισμάτων που θα κόβονταν για τους Ολυμπιακούς του Λος Άντζελες. Ακόμα, φαίνεται τώρα πολύ πιθανό πως αντί του πανάκριβου προγράμματος των 33 διαφορετικών κομματιών Θα εκδοθούν 3 μόνο και Θα διατεθούν κατ' ευθείαν από το αμερικανικό δημόσιο.
Η Οργανωτική Επιτροπή των Ολυμπιακών του Λος Άντζελες, μετά από διαγωνισμό, είχε αναθέσει τη διάθεση (σημείωση 1) των «αναμνηστικών» στο ιδιωτικό εμπορικό συγκρότημα που αποτέλεσαν η Occίdental Petroleum Corρoratίon και η γαλλική Τράπεζα Lazard Freres(σημείωση 2). Στις δύο αυτές εταιρίες προστέθηκε, στα τέλη του 1981, και το ιδιωτικό Νομισματοκοπεία Franklίn Μint, που ήταν ο ανταγωνιστής της Occίdental - Lazarf στο διαγωνισμό για την ανάληψη της διαθέσεως των ολυμπιακών «αναμνηστικών». Η Γερουσία είχε εγκρίνει το σχετικά νομοσχέδιο αλλά το Κογκρέσο το εξέταζε ακόμα.
Στις 2 Απριλίου 1982, ο γνωστός δημοσιογράφος Τζακ Άντερσον(σημείωση 3), δημοσίευσε ένα εμπιστευτικό υπηρεσιακό υπόμνημα που απευθύνεται στον Ρεπουμπλικανό Βουλευτή Φράνκ Αννούνζιο, Πρόεδρο της Υποεπιτροπής Προστασίας Καταναλωτού και Νομισματικής. Τα υπόμνημα αναφέρεται σε μια συνάντηση που ο Αννούνζιο και ο Δημοκρατικός βουλευτής Τόμας Φολιέττα είχαν με εκπροσώπους της Φράνκλιν Μίντ, πριν μερικούς μήνες. «Οι άνθρωποι του Φράνκλιν Μίντ σας ανέφεραν», υπενθυμίζει το υπόμνημα στον Αννούζιο, «πως είχαν στοιχεία ότι η Lazard - Occίdental έλειωσε νομίσματα των Ολυμπιακών της Μόσχας, είχε ανοίξει μυστικούς τραπεζικούς λογαριασμούς και προσπάθησε να Θέσει υπό τον έλεγχό της
τη νομισματοαγορά έτσι, που οι δυο εταιρίες να πραγματοποιήσουν υπερκέρδη. Οι εκπρόσωποι του Φράνκλιν Μίντ δήλωσαν πως διαθέτουν στοιχεία που ο όγκος τους φτάνει τα έξη πόδια ύψος. Αλλά το Φράνκλιν Μίντ ακύρωσε δυο συναντήσεις με ανθρώπους της Υποεπιτροπής στις οποίες επρόκειτο να παρουσιάσουν τα ογκώδη στοιχεία τους. 'Όπως τώρα φαίνεται το Φράνκλιν Μίντ χρησιμοποίησε την απειλή παρουσιάσεως των στοιχείων που κατείχε, σαν σφυρί με το οποίο απέσπασε μια συμμετοχή του στη δουλειά». Η αποκάλυψη του παραπάνω υπομνήματος από τον Τζάκ Αντερσον, προκάλεσε μεγάλη αίσθηση. Αναδημοσιεύτηκε από πολλές μεγάλες εφημερίδες. 0 Βουλευτής Φράνκ Αννούνζιο, πρότεινε στο Κονγκρέσσο (6 Απριλίου) απόρριψη της αναθέσεως στο «Cοin Group» — τις τρεις συνεργαζόμενες ιδιωτικές εταιρίες — και την κοπή ενός ή δύο νομισμάτων, που Θα διατίθενται από το Αμερικανικό θησαυροφυλάκιο. Ενώ οι αντιδράσεις πολλαπλασιάζονταν, στις 9 Απριλίου, η Οργανωτική Επιτροπή των Ολυμπιακών του Λός 'Αντζελες ανακοίνωσε πως διέκοψε τη συμφωνία με το «Cοin Group» (Lazard - Occίtlental - Franklίn Μίηt). Το ποσό των 4 εκατομμυρίων δολαρίων που οι συνεργαζόμενες εταιρίες είχαν προκαταβάλει, τους επιστράφηκε, αλλά ένας βοηθός του Βουλευτή Αννούνζιο δήλωνε πως «δεν υπάρχει τρόπος να γνωρίζουμε αν όλα αυτά δεν είναι παρά ένα κόλπο». Πραγματικά μια βδομάδα αργότερα ο Βουλευτής Σαιν - Ζερμαίν, Πρόεδρος της Τραπεζικής Επιτροπής του Κογκρέσου, έλαβε ένα τηλεγράφημα από την Occitlental - Lazard με το οποίο εξέφραζαν την ελπίδα πως η συμφωνία Θα επαναδραστηριοποιόταν.



. Όμως, ο Αννούνζιο (που, όπως είπαμε, είναι ο Πρόεδρος της αρμόδιας με το Θέμα Υποεπιτροπής του Κογκρέσου) δήλωνε: «θα κάνω ό,τι μπορώ για να τους σταματήσω να χρησιμοποιούν το Κογκρέσο σαν γιο-γιο. Πιστεύω πως ο μέσος Αμερικανός Θα Θελήσει να αγοράσει 1-2 νομίσματα των Ολυμπιακών Αγώνων του Λος 'Αντζελες, αν τα κέρδος από αυτά τα νομίσματα πήγαινε κατ' ευθείαν σε ενίσχυση των Αγώνων, της Ολυμπιακής μας ομάδας και του ερασιτεχνικού αθλητισμού. Δεν νομίζω πως αυτοί οι ίδιοι Αμερικανοί Θα Θελήσουν να αγοράσουν 17 τέτοια νομίσματα" που θα κοστίσουν σχεδόν 5.000 δολάρια με το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων να πηγαίνει στις τσέπες ιδιωτικών επιχειρήσεων».
Η Υποεπιτροπή Προστασίας Καταναλωτού και Νομισματικής καταλήγει να προτείνει νέο νομοσχέδιο που προβλέπει την κοπή 2 ασημένιων δολαρίων, με χρονολογίες 1983 και 1984, και 1 χρυσού των 10 δολαρίων με χρονολογία 1984. Το νομοσχέδιο θέτει σαν αρχή πως η διάθεση των αναμνηστικών αυτών στην Αμερική Θα γίνει από το Δημόσιο και στο εξωτερικό από έναν αντιπρόσωπο που Θα επιλέξει ο Υπουργός Οικονομικών. Προβλέπει, πάντως, πως οποιοσδήποτε Θελήσει Θα μπορεί να αγοράζει, με κάποια έκπτωση, χονδρικά για να μεταπωλεί στο κοινό. Πριν το νομοσχέδιο πάρει την τελική του μορφή, η Υποεπιτροπή Θα ακούσει τις γνώμες του Υπουργού Οικονομικών και εκπροσώπων των Συλλεκτών. ' Έτσι, η μάχη που διάρκεσε ένα σχεδόν χρόνο, φαίνεται πως κερδίζεται από τον Συλλεκτισμό. Με δημοκρατικές διαδικασίες (και όχι μυστικές συνεννοήσεις), με δημόσια έκφραση της γνώμης όλων των
ενδιαφερομένων (και όχι με απόρρητες συμφωνίες),

Σημειώσεις
1. Μόνο τη διάθεση όχι την ιδιοκτησία, όπως έγινε με τα ελληνικά «αναμνηστικά» ή «ψευδονομίσματα» των ΙΓ ' Πανευρωπαϊκών Αγώνων που, σύμφωνα με το άρθρο 11 του νόμου 1160, «ανήκουν στον κύριο της ύλης εξ ης παρήχθησαν ταύτα».
2. Η Lazard Freres (Αδελφοί Λαζάρ ) είναι η μητρική εταιρία της «Νυminνest» που με τη σειρά της ελέγχει την εταιρία Numarco που ανέλαβε τα αναμνηστικά των Γ’ Πανευρωπαίκών Αγώνων. Η Occidental -Lazard είχε αναλάβει τη διάθεση των ολυμπιακών «αναμνηστικών» των Αγώνων της Μόσχας (1980).
3. Είναι ο ένας από τους δύο δημοσιογράφους που αποκάλυψαν το διαβόητο σκάνδαλο του Γουωτερ-γκαίητ και έγιναν αιτία της παραιτήσεως του Νίξον.
4. Το πρόγραμμα των Occidental - Lazard - Franklin πρόβλεπε την κοπή 17 διαφορετικών νομισμάτων σε χρυσό και ασήμι που με τα αντίστοιχα proof θα έφταναν στον αριθμό των 33 κομματιών!

(Άρθρο του Αναστασίου Π. Τζαμαλή από το Τεύχος 19 , Ιούνιος 1982 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

Yποδήματα με γυριστές μύτες

Ρένας Αργυροπούλου
Αντιπροέδρου της Ελληνικής Νομισματικής Εταιρίας

Αφορμή γι' αυτή τη μικρή εργασία στάθηκε ένα ζευγάρι μικρές πήλινες μπότες με μύτες γυρισμένες προς τα πάνω, που βρίσκεται στη συλλογή μου (Εικ. 1). Πρόκειται για αφιέρωμα που προέρχεται μάλλον από τη Βοιωτία και χρονολογείται στον 5ο π.Χ. αιώνα.
Με την κ. Έφη Σακελλαράκη έχουμε μελετήσει πολύ το θέμα και συγκεντρώσαμε άφθονο φωτογραφικό υλικό από νομίσματα (Εικ. 2 και 4), κτερίσματα ή αφιερώματα (Εικ. 1 και 3) και αγγειογραφίες (Εικ. 5). Το νόμισμα της Εικ. 2 είναι μια ασημένια Δραχμή της Μαντινείας της Αρκαδίας, κομμένη με τον Αιγινίτικο κανόνα2 και χρονολογούμενη μετά το 371 π.Χ. Πανομοιότυπο κομμάτι της συλλογής μου, έχει βάρος 5,65 γραμμάρια. ΚΥΡΙΑ ΟΨΗ: Οδυσσέας πωγωνοφόρος, όρθιος προς τα δεξιά. Φέρει τον χαρακτηριστικό κωνικό σκούφο, κοντό χιτώνα και υποδήματα με τις μύτες προς τα πάνω. Με το δεξί χέρι κρατάει ακόντιο και με το αριστερό ένα κουπί που μπήγει στη γή. Στο πεδίο αριστερά επιγραφή ΜΑΝΤΙΝ(ΕΩΝ). ΠΙΣΩ ΟΨΗ: Ο Τάφος του ήρωα Αρκάδα, με προτομές των Διόσκουρων που φέρουν στους ώμους δόρατα, προς τα αριστερά. Κατ’ άλλους συγγραφείς, δεν πρόκειται για τάφο αλλά για βωμό. Σύμφωνα με τον · Όμηρο, όταν ο Οδυσσέας κατέβηκε στον Άδη συνάντησε και την ψυχή του περίφημου Μάντη Τειρεσία που, ανάμεσα στα άλλα, τον συμβούλεψε:


Αυτή τη σκηνή (ΟΔΥΣΣΕΙΑ, Λ 119-133, μετάφραση Γιάννη Κορδάτου) απεικονίζει η Δραχμή της Μαντινείας σύμφωνα με τους Head, Σβορώνο και Babelon. Στη γεμάτη βουνά και κοιλάδες Αρκαδία, σύμφωνα με την παράδοση, ο Οδυσσέας συνάντησε τον άνθρωπο που αγνοούσε το κουπί και εκεί θυσίασε στον Ποσειδώνα. 









ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Η κ. Ρένα Αργυροπούλου παρουσίασε, σε μορφή προφορικής ανακοινώσεως,. την εργασία της αυτή σε συγκέντρωση της Ελληνικής Νομισματικής Εταιρίας, στις 28 Απριλίου 1982.
2. Βασικό νόμισμα του Αιγινίτικου συστήματος ή κανόνα βάρους (Standard) ήταν ο ασημένιος Στατήρας των 12,2 γραμ. Ο Στατήρας είχε δύο Δραχμές. Κόβονταν και μικρότερες νομισματικές υποδιαιρέσεις. Χάρη στο εκτεταμένο εμπόριο των Αιγινιτών ο νομισματικός τους κανόνας διαδόθηκε και χρησιμοποιήθηκε από πελοποννησιακές αλλά και απομακρυσμένες πόλεις - κράτη. Πιθανό να βασίστηκε σε ένα προνομισματικό σύστημα βαρών που καθιέρωσε ο Φείδων. Εκτός από τα αιγινίτικα, με τον κανόνα αυτόν κόβονταν τα νομίσματα της Σικυώνας, της Ηλιδας και άλλων περιοχών της Πελοποννήσου. Επίσης της Βοιωτίας, της Θεσσαλίας, της Φωκίδας, της Λοκρίδας, των νοτιότερων νη-σιών του Αιγαίου, της Κρήτης, της Καμίρου και της Καρίας. (Βλέπε CοΙin Μ. Kray: «Archaίc and Classίcal Greek Coίns», σελίδα 329).








(Άρθρο της Ρένας Αργυροπούλου από το Τεύχος 19 , Ιούνιος 1982 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

ΤΑ ΚΕΡΜΑΤΑ VIANELLI ΤΟΥ ΒΟΛΟΥ

Του Γεωργίου Πλουμίδη

Σε πρόσφατο ταξίδι μου στη Βενετία πληροφορήθηκα από τον κ. Rolando Vianelli, που υπηρετεί ως γραμματέας στην Ελληνική Κοινότητα της ίδιας πόλης, ότι στο οικογενειακό του αρχείο βρίσκονταν τρία κέρματα με την ακόλουθη ιστορία, σύμφωνα με την αφήγηση του ίδιου: Ο παππούς τον Gίacomo Vianelli είχε έλθει στην Ελλάδα στο δεύτερο μισό τον 19ον αι. και εγκαταστάθηκε στην περιοχή τον Βόλου. Εκεί ανέπτυξε έντονη εμπορική δραστηριότητα. Η ανασφάλεια όμως πού τότε επικρατούσε, κυρίως από τη ληστεία που ενδημούσε στη Θεσσαλία, είχε ως συνέπεια την έλλειψη ρευστού χρήματος, πράγμα που δημιουργούσε συνεχή προβλήματα στην ομαλή διεξαγωγή συναλλαγών. Για την αντιμετώπιση των δυσκολιών και τη διευκόλυνση των ντόπιων ο Gίacumu Vianelli έκοψε μπρούντζινα κέρματα που χρησιμοποιούσε ως προσωρινή πληρωμή, ωσότου να έφθαναν νομίσματα για την κανονική εξόφληση. Ο Vianelli εργάστηκε αργότερα στην κατασκευή των Θεσσαλικών Σιδηροδρόμων, όταν ο Ε. de Chirico (πατέρας τον γνωστού ζωγράφου Giorgio) ανέλαβε στα 1881 το έργο, έχοντας ως οικονομικό στήριγμα τον Κωνσταντινουπολίτη τραπεζίτη Ο. Μαυρογορδάτο. Μέρος της οικογένειας Vianelli εγκατέλειψε την Ελλάδα μεταπολεμικά και ο σημερινός εγγονός επανήλθε στη Βενετίας, που είναι και ο αρχικός τόπος καταγωγής των Vianelli.

Περιγραφή των μαρκών:
Το υλικό είναι μπρούντζος. Όλα φέρουν στη μια όψη: G. VIANELLI VOLO.
Στην άλλη όψη έχουμε τις αξίες:
α) MARCA PAPAS στον εξωτερικό κύκλο και 10 στον εσωτερικό κύκλο.    
β) MARCA PAPAS και 20 αντίστοιχα.
γ) MARCA PIASTRA και 1 αντίστοιχα. Η διάμετρος της κάθε αξίας είναι: 10 paras: 18 χιλ., 20 ρ& 21 χιλ., 1 piastra 27 χιλιοστά.




(Άρθρο του Γεωργίου Πλουμίδη από το Τεύχος 47 , Oκτωβρίου 1984 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

Όποιος έχει τεύχη του περιοδικού Συλλεκτικός Κόσμος και μπορεί να μου τα δανείσει για να τα σκανάρω και τα επεξεργαστώ για να τα ανεβάσω ,
Ευχαριστώ Κώστας,

Ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΦΕΡΕΝΤΙΝΟΣ ΚΑΙ Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ

της Ελβίρας Κλαιν-Στεφανέλλι
Επιμελήτριας του Smithsonian Institution Ουάσιγκτων


Ένα πορτραίτο διαφορετικής φύσεως ήταν το αφιερωμένο στον Μιχαήλ 'Άγγελο για την 400ή επέτειο από το θάνατό του, το 1964. Το κεφάλι του ώριμου καλλιτέχνη το τριγυρίζουν τέσσερες μορφές ανακλινόμενες, η «Νύχτα» και η «Μέρα», το «Σούρουπο» και η «Αυγή» από τον τάφο των Μεδίκων. Κατά καιρούς παρουσιάζονται κλασσικές εμπνεύσεις. Καθαρά περιγράμματα, αναπολήσεις μιας αρχαίας επιτύμβιου στήλης μπορεί να παρατηρήσει κανείς σ' ένα μετάλλιο που έγινε το 1968, που παρουσιάζει ένα πλήθος σύμβολα, όπως ένα στάχυ σιταριού, μια κουκουβάγια, Ζυγούς, ένα κέρας Αμαλθείας, πλάι σε μια νεαρή κοπέλα που παριστά την Ελλάδα και κάθεται προσφέροντας ένα κλαδί, πίσω της ένα Κορινθιακό κράνος, και μια ασπίδα, όλ' αυτά φέρνουν σιωπηλά μηνύματα από ένα ένδοξο παρελθόν. 'Ένα μπρούτζινο αγαλματάκι ενός αλόγου, με τον τίτλο: «Μελέτη ενός αλόγου» (1968) δείχνει ότι ο Φερεντίνος πλησίασε επίσης μ' επιτυχία την αρκετά δύσκολη περιοχή της γλυπτικής των Ζώων. Κατά την περίοδο 1960-70, ο Φερεντίνος, δημιούργησε μια σειρά από πλάκες, πλακέτες και μετάλλια σε αφηρημένο στυλ, που δείχνει μερικές μεταβολές από την πρώτη ελικοειδή και βασανιζομένη μορφή των θεμάτων του. Τα περιγράμματα των σωμάτων είναι πιο ήρεμα, πιο εξαγνισμένα με γραμμές που πολλές φορές προχωρούν σε βαθιά και ίσια αυλάκια. τονίζεται πολύ έντονα το κάθετο, πράγμα που δημιουργεί ένα θαυμάσιο αποτέλεσμα ενός κιαροσκούρο που δίνει τόνο στη δράση. Αξιοσημείωτες, απ' αυτή την άποψη, είναι οι μορφές της «Μητέρας τον Γολιάθ» (1965) και μια διαδοχή τεσσάρων μορφών σε μια πλάκα, που είναι αφιερωμένες στη μνήμη του δασκάλου του, καθηγητή Κ. Παρθένη, που έγινε το 1967, όπως και η πλακέτα με τον τίτλο. «Ο καλλιτέχνης», την ίδια χρονιά, που δείχνει μπροστά στον πίνακα ένα καλλιτέχνη. Μια πολυεδρική επιφάνεια, που δείχνει την ισχυρή επίδραση της γωνιώδους μορφής του κυβισμού, προσδίδει στη φιγούρα μια ιπποτική εμφάνιση, μ' ένα κεφάλι σε σχήμα κράνους που διατηρεί το συμβολικό του χαρακτήρα μες από μια τέλεια εξάλειψη των ανθρώπινων χαρακτηριστικών. Οι μορφές αυτής της περιόδου του Φερεντίνου δείχνουν δυνατές αρθρώσεις, αλλά σπανίως πλήρως φορμαρισμένα χέρια και κεφάλια. Μάλιστα τα κεφάλια παίρνουν τις περισσότερες φορές τα πιο παράξενα σχήματα ή εξαφανίζονται τελείως. Κάποτε, μορφές σε προφίλ παρουσιάζουν γυμνά τα χαρακτηριστικά. όπως στο μετάλλιο «Μητρότητα» (1959) που δείχνει ένα παιδί, καθώς φαίνεται από πίσω, να στηρίζεται ακουμπώντας στη μητέρα του. Η ισορροπία της συνθέσεως υπαγόρευσε στον καλλιτέχνη να δώσει ένα κωνοειδές σχήμα στα μαλλιά της μητέρας και να βάλει πίσω από το σύμπλεγμα μητέρας-παιδιού μια γάτα που φέρει το μικρό της, ένας συμβολισμός που δίδει έδαφος για ένα σωρό ερμηνείες που καταλήγουν στο ότι η μητέρα θεωρείται ο τροφοδότης ή ο προστάτης του παιδιού της ή και τα δυο. Το θέμα του μαρτυρίου των αθώων θυμάτων των Ναζιστικών εκτελέσεων το 1943 στα Καλάβρυτα, το ξαναπιάνει ο Φερεντίνος και μας το αποδίδει πάνω σε μια ορθογώνια πλάκα, που έγινε το 1973. Παρουσιάζει τη μορφή ενός σταυρού στο κέντρο με μια ταινία σμιλευμένη που αποτελείται από πολλά άτομα, που Θυμίζουν στην έκφραση τους την αγωνία και τον πόνο, των καταδίκων της «Τελευταίας κρίσεως» τον Μιχαήλ Αγγέλου. Τα χωρίς πρόσωπα κεφάλια τους τονίζουν την ανωνυμία των συλλογικών παθημάτων και συμφορών τον λαού και όχι την ηρωολατρία του ατόμου. Από το 1970 και μετά ο Φερεντίνος δούλεψε περισσότερο το στυλ του. Οι μορφές του βαθμηδόν χάνουν την ορθογωνιότητά τούς γίνονται πιο ανθρώπινες με το περίγραμμα των σωμάτων τους, τα κεφάλια τώρα ανταποκρίνονται στο φυσικό τους σχήμα, ακόμα και όταν οι μορφές είναι άκαμπτες, ανοικτές επιφάνειες. Μια πλακέτα καμωμένη το 1965 «Η μοιχαλίδα» δείχνει τον δρόμο προς αυτή την κατεύθυνση, παρουσιάζει τον Χριστό όρθιο κοντά στην ταπεινωμένη μοιχαλίδα ακόμα μέσα σε γωνιακό σχήμα, αλλά κατά τα άλλα το όλο σχέδιο δείχνεται πιο Ζωντανό. Το ίδιο θέμα που ξαναπήρε ο καλλιτέχνης σχεδόν δέκα χρόνια αργότερα (1974) αποσαφηνίζει την αργή αλλά σταθερή πορεία του καλλιτέχνη να δώσει πιο ανθρώπινη μορφή στα σχήματά του. Το επιβλητικό ανάστημα του Χριστού που κυριαρχεί σ' αυτή τη σύνθεση, όπως γίνεται και στην προηγούμενη, είναι τυλιγμένο σ' ένα μακρύ χιτώνα με βαθιές δίπλες στα πόδια Τον. Τώρα στη μορφή αυτή δεν υπάρχει η προηγούμενη ακινησία, αλλά εκφράζεται μια διάθεση κινήσεως με το λυγισμένο γόνατο. Επίσης τα χέρια Του δείχνουν μια επιμέλεια μεγαλύτερη στις λεπτομέρειες. Την ίδια τύχη έχει και το μετάλλιο με τον τίτλο «Προς Εμμαούς» με τον Χριστό στη μέση και τούς δύο αποστόλους δεξιά κι αριστερά Τον, πού πρώτη φορά έγινε το Ι963, και παρουσιάζει έντονο το κυβιστικό στυλ αυτής της περιόδου και μετά ξαναέγινε το 1973 σε νέα μορφή, σύμφωνα με τη νέα τον αντίληψη για πλαστικές φόρμες όπου μόνο μερικά ελαφρά ίχνη έχουν απομείνει από τις οξείες γωνίες, κατά τα άλλα οι επιφάνειες μέσα στην απαλοσύνη τούς τονίζούν την κίνηση. Αυτή η νέα τάση εκφράζεται σε αρκετά έργα ανέκφραστου γαλήνης και ομορφιάς: «Η αναμονή» (1974), μια πλάκα πού παρουσιάζει ένα μεγάλο, πολυσύνθετο σχέδιο και με συμβολική έννοια. Το μετάλλιο «'Ίκαρος και Δαίδαλος» (1975) προδίδει μέσα στην ευαισθησία του, μια θαυμάσια αίσθηση για κίνηση σε μια καλά ισορροπημένη σύνθεση. Παράλληλα μ' αυτά τα ανάγλυφα ο Φερεντίνος παρουσίασε μια σειρά  από μπρούτζινα αγαλματάκια: «Ο ανάπηρος» (1974), που δείχνει έναν άνδρα μ' ένα πόδι, με πατερίτσες, «Ο Κένταυρος», «Η χορεύτρια» που, αν και αδιαφιλονίκητα δημιουργήματα της εποχής μας, αποκαλύπτουν όμως μια νοσταλγία για τον κλασσικό κόσμο. «Ο οδοιπόρος» (1975) αντιπροσωπεύει ένα γοητευτικό συνδυασμό του νου στυλ του Φερεντίνου με τα καλοστρογγυλεμμένα μέλη και τα καλοσχηματισμένα κεφάλια με την παλιά του τεχνοτροπία της εξαϋλώσεως: Η μορφή του όρθιου ανθρώπου διαχωρίζεται από τη μέση ως το λαιμό. Μετά το 1970, όπως και στα νιάτα του, ο Φερεντίνος έδειξε πόσο έντονα το ενδιαφέρον του συγκεντρώνεται στα πεπρωμένα του έθνους του. Το γεγονός αυτό τον ωθεί να εκφράσει τις βαθιά αισθαντές υποθήκες του με τις πλαστικές φόρμες μιας πλακέτας ή ενός μεταλλίου. Η «Κύπρος» είναι μια πλακέτα πού έγινε το 1975, στην οποία απεικονίζει το νησί σε σχήμα ενός νέον ρωμαλέου κοριτσιού πού προσπαθεί να σκοτώσει ένα φίδι μ' ένα μισοφέγγαρο στο κεφάλι τον, ενώ στο φόντο δύο ανθρώπινα σώματα αιωρούνται κρεμασμένα από τις αγχόνες. Ελπίζουμε ότι αυτή η πλάκα δεν είναι παρά μια περαστική σκιά ανάμεσα στα κατοπινά έργα του Φερεντίνου, που κυριαρχούνται από την λυτρωτική γαλήνη που πηγάζει από μακριά και καρποφόρα επιτεύγματα και βαθιές θρησκευτικές πεποιθήσεις.















 



 



 


 

• Συνέδριο Ειρήνης Βαλκανικών Κρατών Οεσσαλονίκης,1933, Ορείχαλκος-'Έκτυπο, Διάμετρος 27 mm, Εκδότης :Π. Κελαίδής.
• 'Όμιλος Αντισφαιρίσεως Αθηνών, 1937, Ορείχαλκος-'Έκτυπο, Διάμετρος 55 mm, Εκδότης : Π. Κελαΐδης.
• Ανασυγκρότηση, 1946, Χαλκός-'Έκτυπο, 48 χ 60 mm, Εκδότης : Δ. Φερεντίνος.
  Ποτέ πλέον 'Άουσβιτς, 1958, Ορείχαλκος-Χυτό, Διάμετρος 175 mm, Χαλκός-Γαλβανοπλαστική, Διάμετρος 185 mm, Εκδότης: Δ. Φερεντίνος.
• Κωνσταντίνος Καραμανλής, 1961, Ορείχαλκος-'Έκτυπο, Διάμετρος 50 mm, Εκδότης: Δ. Φερεντίνος.
• Προς Εμμαούς, 1963, 'Άργυρος-'Έκτυπο, Διάμετρος 50 mm, Εκδότης: Δ. Φερεντίνος.
  Σύλλογος Φίλων των Σαλαμινομάχων , 1966, Χαλκός-'Έκτυπο, Διάμετρος 50 mm, Εκδότης: Σύλλογος Φίλων των Σαλαμινομάχων.
• Αποκριάτικες γιορτές Ξάνθης, 1968, α' όψη: Χορός, β όψη: Σάτυρος, Χαλκός-'Έκτυπο, Διάμετρος 60 mm, Εκδότης: Δήμος Ξάνθης.
• Η αδελφή μου, 1970, Χαλκός-Γαλβανοπλαστική, Διάμετρος 140 mm, Εκδότης:Δ. Φερεντίνος.
• Προς Ιεριχώ, 1971, Χαλκός Γαλβανοπλαστική, 95 χ 140 mm, Εκδότης: Δ. Φερεντίνος.
  Ο ιατρός Γ. Θεοδοσιάδης, 1975, Γύψος, Διάμετρος 200 mm, Εκδότης:Δ. Φερεντίνος.
• Κωστής Παλαμάς, 1977, α' όψη: Προσωπογραφία Κ. Παλαμά, β` όψη: Ο ποιητής, 'Άργυρος-'Έκτυπο, Χαλκός-Γαλβανοπλαστική, Διάμετρος 50 mm, Εκδότης: Spectrum Ltd.
• Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, 1977, α' όψη: • Προσωπογραφία Αλεξ. Παπαδιαμάντη, β' όψη: Λύχνος πρώτων χριστιανικών χρόνων, 'Άργυρος-'Έκτυπο, Διάμετρος 50 mm, Εκδότης: Spectrum Ltd.
• 'Άλμα επί κοντώ Χρήστου Παπανικολάου, 1978, α' όψη: Ο Παπανικολάου στην προσπάθειά του, β' όψη: Στο στάδιο του ΟΑΠ, Χαλκός-'Έκτυπο, Διάμετρος 50 mm, Εκδότης: Spectrum Ltd.
• Ο Ασκληπιός, 1979, 'Άργυρος-'Έκτυπο, Διάμετρος 50 mm, Εκδότης: Spectrum Ltd.
  Υγεία, 1979, 'Άργυρος-'Έκτυπο, Διάμετρος 50 mm, Εκδότης: Spectrum Ltd.
• Σφίγγα, 1979, 'Άργυρος-'Έκτυπο, Διάμετρος 50 mm, Εκδότης: Spectrum Ltd.
• Αθηνά, 1979, Χαλκός-'Έκτυπο, Διάμετρος 50 mm, Εκδότης: Spectrum Ltd.
• Η απαγωγή της Ευρώπης, 1979, Χαλκός-'Έκτυπο, Διάμετρος 45 mm, Εκδότης:  Spectrum Ltd.
• Ο γλύπτης Κωνσταντίνος Δημητριάδης, 1979, Γύψος, Διάμετρος 200 mm, Εκδότης: Δ. Φερεντίνος.
• Γεώργιος Παπανδρέου, 1979, Χαλκός-'Έκτυπο, Διάμετρος 50 mm, Εκδότης: Spectrum Ltd.
• Το μέγαρο της ΕΟΚ στις Βρυξέλλες, 1979, Χαλκός-'Έκτυπο, Διάμετρος 50 mm, Εκδότης: Spectrum Ltd.
• Η είσοδος στη σκηνή της Ζωής, 1979, Χαλκός-Γαλβανοπλαστική , Διαστάσεις, Εκδότης: Δ. Φερεντίνος.
• Αθανάσιος Τσεκούρας, 1980, Χαλκός-'Έκτυπο, Διάμετρος 45 mm, Εκδότης: Δημήτριος Τσεκούρας.

 












 


 


 


  


ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Elvira Clain - Stefanelli, Δημήτρης Φερεντίνος και η τέχνη του, Αθήνα 1977.
2. Στέλιος Λυδάκης, Η νεοελληνική γλυπτική, εκδ. Μέλισσα, Αθήνα 1981.
3. Ειρήνη Χαριάτη-Πραμαντιώνη, Το Ελληνικό Σύγχρονο Μετάλλιο και η Διεθνής Ομοσπονδία Μεταλλίων F.I.D.E.Μ. Περ. Συλλέκτης.
4. Φώτος Γιοφύλλης, Ιστορία της Νεοελληνικής Τέχνης, ΑΘήνα 1963.
5. Elvira Clain - Stefanelli, Medailles, Παρίσι 1964.
6. Angelo Lipinsky, Numismatica, 1963.
7. Medailles, Ιαν. 1958 και 1964.
8. Κατάλογος Εθνικής Πινακοθήκης, Αθήνα 1983.
9. Κατάλογος «Μεγάλοι Απόντες», Spectrum L.T.D., Αθήνα 1979.



(Άρθρο της Ελβίρας Κλαιν - Στεφανέλλι  από το Τεύχος 47 , Oκτωβρίου 1984 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

ΤΑ ΠΕΝΤΟΧΙΛΙΑΡΑ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

του Αναστασίου Π. Τζαμαλή

Στις 30 Αυγούστου 1984 κυκλοφόρησε το καινούργιο - και μεγαλύτερο σε ονομαστική αξία - ελληνικό χαρτονόμισμα. Παρ' όλο που μεταξύ της αποφάσεως εκδόσεώς του (Φεβρουάριος) και της παραδόσεώς του στην κυκλοφορία μεσολάβησε σχετικά λίγος χρόνος, το χαρτονόμισμα είναι καλοφτιαγμένο. Ωραία σχέδια, όμορφα χρώματα, αρμονική σύνθεση. Το θέμα του είναι ο Γέρος τον Μοριά , η μορφή τον οποίου, όπως την αποθανάτισε ο Hanfstoengl στα 1828, κυριαρχεί στην κύρια όψη.
 

Σε μικρότερη κλίμακα και καφέ χρώμα έχει τυπωθεί προς τη δεξιά πλευρά του χαρτονομίσματος το ιστορικό εκκλησάκι των Αγίων Αποστόλων της Καλαμάτας στο οποίο, στις 23 Μαρτίου 1821, έγινε «θρησκευτική τελετή προς καθαγιασμόν, αλλά και διά την επίσημον διακήρυξιν του μεγάλου γεγονότος», όπως γράφει ο Δ. Κόκκινος(σημείωση 1), από τους Μανιάτες που με επικεφαλής τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη και τον Αναγνωσταρά, τον Παπαφλέσσα, τον Νικηταρά, τον Κεφάλα και τον Κολοκοτρώνη είχαν καταλάβει την ίδια ημέρα την πόλη.


Στην πίσω όψη εικονίζεται η Καρύταινα με τη γέφυρα τον Αλφειού σε πρώτο επίπεδο. Στη γέφυρα αυτή δόθηκε η πρώτη νικηφόρα μάχη των Ελλήνων. Στις 28 Μαρτίου ο Κολοκοτρώνης προσπάθησε να αποκόψει τούς Τούρκους τον Φαναρίου που με τα γυναικόπαιδα τους πορεύονταν για την Τριπολιτσά. Η τολμηρή κατάληψη από τον Κολοκοτρώνη με είκοσι μόνο άνδρες τις γέφυρας, μετά από εξάωρη μάχη, ανάγκασε τους Τούρκους να ορμήσουν για να περάσουν το ποτάμι σε κάποιο στενό τον σημείο. Πάνω από πεντακόσιοι Τούρκοι - άνδρες, γυναίκες και παιδιά - χάθηκαν είτε χτυπημένοι από τα ελληνικά βόλια είτε παρασυρμένοι από τα φουσκωμένα νερά του Αλφειού.



 Την ιστορική και πανέμορφη αυτή γέφυρα, φρόντισε με κάθε επιμέλεια να καταστρέψει η νεοελληνική αβελτηρία: η σύγχρονη γέφυρα τον δρόμου Μεγαλοπόλεως - Κρέστενων κατασκευάστηκε ακριβώς πάνω από την παλιά, κρύβοντάς την, σαν να ήταν δύσκολη - για τα σύγχρονα τεχνικά μέσα - η κατασκευή της μερικές εκατοντάδες μέτρα πιο πέρα. Αλλά και η Καρύταινα με το ωραίο φράγκικο(σημείωση 2)  κάστρο της είναι στενά δεμένη με τον Κολοκοτρώνη. Εκεί έστησε το πρώτο τον στρατόπεδο και πολιόρκησε τούς κλεισμένους Φαναριώτες και Καρυτινούς Τούρκους μέχρι την 1 Απριλίου 1821 που οι 'Έλληνες διασκορπίστηκαν χωρίς να πολεμήσουν, στη Θέα μόνο των Τούρκων που έσπευσαν από την Τριπολιτσά να ελευθερώσουν τους ομοεθνείς τούς.
Η Καρύταινα και η ομώνυμή της επαρχία έγινε η βάση του Κολοκοτρώνη σ' όλη τη διάρκεια του αγώνα, αφότου διορίστηκε «αρχηγός των όπλων» της κατά προτροπή και παραχώρηση του Κανέλλον Δηληγιάννη ο οποίος, σαν πρώτος πρόκριτος, ήταν ο φυσικός αρχηγός της. «Το συνταχθέν τότε έγγραφον, το οποίον είναι σημαντικόν διότι είναι το πρώτον διά τον οποίον ανατίθεται επίσημος αρχηγία εις τον Κολοκοτρώνην, είχεν ως εξής(σημείωση 3) :

«Την σήμερον όλον το γένος της επαρχίας Καρυταίνης αυτοθελήτως διορίζει αρχιστράτηγον και κεφαλήν των στρατευμάτων μας τον γενναιότατον υπέρμαχον του γένους Θεοδωράκην Κολοκοτρώνην, εις του οποίον τας οδηγίας και προσταγάς είμεθα εις χρέος να υπακούωμεν. Και αν κανένας είτε από τούς στρατιώτας είτε από τούς μη στρατιώτας ατακτήση, έχει την πληρεξουσιότητα να τον παιδεύση κατά το σφάλμα τον και κατά τούς νόμους της πατρίδος ακωλύτως και ελευθέρως. Χρυσοβίτσι. Το α' έτος της Ελευθερίας 1821. Απριλίού '28 Κανέλλος Δηληγιάννης, Ανδρ. Παπαδιαμαντόπουλος, Κ. Αλεξανδρόπονλος (Υψηλάντης), Παν. Δημητρακόπουλος, Λάμπρος Ροϊλόπουλος, Παν. Λουκόπονλος, Θεοδ. Λιαρόπονλος, Νικ. Μπούκουρας, Αναγν. Ζαφειρόπουλος, Δημητράκης Πλαπούτας».

 'Αρίστη, λοιπόν, η επιλογή των θεμάτων του καινούργιου χαρτονομίσματος που συνθετικά δίνουν εικόνες από τη δράση τον Μεγάλου Γέρου. Αξίζει να σημειώσουμε εδώ πως ο Κολοκοτρώνης δεν εμφανίζεται για πρώτη φορά σε ελληνικό χαρτονόμισμα. Τη μορφή τον φέρουν τα πρώτα μετακατοχικά χιλιάρικα της Γ’ (χωρίς ημερομηνία), Δ’ (9 Ιανουαρίου 1947) και Ε' Εκδόσεως (14 Νοεμβρίου 1947). Ας επιχειρήσουμε, τώρα, την καθιέρωση από τον «Συλλεκτικό Κόσμο» αναδρομή στους «προγόνους» του καινούργιού χαρτονομίσματος.



Το πρώτο χαρτονόμισμα των 5000 δραχμών εκδόθηκε από την Εθνική Τράπεζα και φέρει ημερομηνία 5 Οκτωβρίου 1926. Κατασκευάστηκε από την American Bank Note Company που την εποχή εκείνη τύπωνε τα ελληνικά χαρτονομίσματα. Κυκλοφόρησε όμως από την Τράπεζα της Ελλάδος, που είχε ιδρυθεί στο μεταξύ (1928) και της οποίας τον τίτλο φέρει με κόκκινη επισήμανση. Εκτός από το τυπικό στα χαρτονομίσματα της Εθνικής πορτραίτο του Γεωργίου Σταύρου, κοσμείται και στις δύο όψεις με παραστάσεις αναγλύφων από τη ζωοφόρο τον Παρθενώνα. Κυκλοφόρησε μέχρι το 1932.



Το δεύτερο πεντοχίλιαρο αποτελεί την πρώτη έκδοση αυτής της αξίας από την Τράπεζα της Ελλάδος. Γι' αυτό και αναγράφει, όπως και το προηγούμενο, Α στην κύρια όψη και ΕΚΔΟΣΙΣ ΠΡΩΤΗ στην πίσω. Φέρει την Αθηνά (έμβλημα της Τραπέζης της Ελλάδος) στην κύρια και βυζαντινό γρύπα στην πίσω όψη του. Ημερομηνία 1 Σεπτεμβρίου 1932. Τα σχέδια του είναι έργα του Μιχαήλ Αξέλου(σημείωση 4), εκτυπώθηκε από την American Bank Νοte Cοmpany και κυκλοφόρησε στις 3.5.1933


Στις αρχές της γερμανικής κατοχής το ίδιο αυτό Πεντοχίλιαρο, μαζί με άλλα χαρτονομίσματα παλαιών εκδόσεων που είχαν αποσυρθεί και ακυρωθεί, ξαναμπήκε στην κυκλοφορία με απόφαση (25 Απριλίου 1941) της Τραπέζης της Ελλάδος (σημείωση 5).


Το επόμενο Πεντοχίλιαρο (ΔΕΥΤΕΡΑ ΕΚΔΟΣΙΣ) φέρει ημερομηνία 20 Ιουνίου 1942. Όπως όλα τα κατοχικά χαρτονομίσματα, πρέπει να τυπώθηκε στην Αθήνα - μάλλον από την Εταιρεία Ασπιώτη - και φέρει παραστάσεις που θυμίζουν έντονα τις εμπνεύσεις του Μιχαήλ Αξελού, μόνο πού, όπως φαίνεται, ο μεγάλος ζωγράφος είχε σταματήσει τη συνεργασία τον με την Τράπεζα της Ελλάδος από το 1938.  Έτσι, στην κύρια όψη ένας εργάτης και ένας αγρότης φρουρούν τη Νίκη της Σαμοθράκης. Αναλογιζόμενοι τις συνθήκες της εποχής δεν ξέρουμε τι να πρωτοθαυμάσομε. Την "αφέλεια των ξένων κατακτητών και των ντόπιων προδοτών πού κυβερνούσαν τη χώρα εν ονόματι τον Χίτλερ και πού δεν κατάλαβαν τον συμβολισμό της Ελληνικής Νίκης ή την τόλμη των καλλιτεχνών και των υπεύθυνων της Τραπέζης της Ελλάδος που πέρασαν αυτό το αισιόδοξο μήνυμα στον υποδουλωμένο ελληνικό λαό; Η ιδέα τον χαρτονομίσματος αυτού θα μπορούσε να αποκληθεί «ειρηνική δημιουργία» και ταιριάζει απόλυτα στο πνεύμα της υποταγής που οι κατακτητές προσπαθούσαν να περάσουν στους 'Έλληνες. Στην κύρια όψη και δεξιά βλέπουμε ένα λιμάνι με πολλά εργοστάσια, αριστερά ψαρά που ετοιμάζει τα δίχτυα του και η ειρηνική εικόνα ολοκληρώνεται με τούς γεωργούς της πίσω όψεως. Αλλά όλα αυτά τα ωραία είναι για να τονίσουν μάλλον την κεντρική φιγούρα της Νίκης παρά για να ηρεμήσουν τους Έλληνες που αντιστέκονταν από την πρώτη ημέρα στο κατακτητή.


Ανάμεσα στο πρώτο και το δεύτερο Πεντοχίλιαρο της Τραπέζης της Ελλάδος παρεμβάλλεται μία δεκαετία (1932-1942). Ο πληθωρισμός χρειάστηκε μόνο ένα χρόνο για να επιβάλει την ΤΡΙΤΗ ΕΚΔΟΣΗ. Με χρονολογία 19 Ιουλίου 1943, το χαρτονόμισμα αυτό επανέρχεται στο θέμα της Α' Εκδόσεως. Τμήμα της πομπής των Παναθηναίων στην κύρια όψη, λεπτομέρεια με ιππείς στην πίσω από τα αθάνατα μάρμαρα του Παρθενώνα.


Και ήρθε η απελευθέρωση. Και ήρθε και η «εν εξορία ελληνική κυβέρνησις» που έφερε μαζί της τα χαρτονομίσματα πού είχε προετοιμάσει στην Αγγλία. Αγνοώντας το πότε θα ήταν σε θέση να κυκλοφορήσει τα χαρτονομίσματα αυτά φρόντισε να παραληφθεί οποιαδήποτε χρονολογία. Αγνόησε επίσης και όλες τις κατοχικές εκδόσεις χαρτονομισμάτων. Έτσι, το χωρίς ημερομηνία Πεντοχίλιαρο φέρεται ως Β' Έκδοση και η ανατύπωση τον 1947 ως Γ 'Έκδοση, ενώ προϋπάρχουν Β' (1942) και Γ' (1943) 'Έκδοση, όπως είδαμε. Αξίζει να ανοίξουμε εδώ μία παρένθεση για να σημειώσουμε πως αυτή η παράδοξη συμπεριφορά της Τραπέζης της Ελλάδος που στην αρίθμηση εκδόσεών της «αγνοεί» τις κατοχικές, σαν να μην έγινε ποτέ ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος  και σαν να μη καταλήφθηκε ποτέ η χώρα από τους Γερμανούς, δεν παρατηρείται μόνο στα Πεντοχίλιαρα αλλά σε όλα τα χαρτονομίσματα.

'Έχουμε λοιπόν:
50 Δραχμές: Β' 1939, Γ' 1941, Γ' 1943, Δ' 1944, Α' (!) 1954.
100 Δραχμές: Β' 1939,13' 1941, Γ' αχρονολόγητη.
1000 Δραχμές: Β' 1939, Γ' 1941, Δ' 1942, Γ' αχρονολόγητη, Δ' 1947, Ε' 1947.
5000 Δραχμές: Β' 1942, Γ' 1943, Β' αχρονολόγητη, Γ' 1947.
10000 Δραχμές: Α' 1942, Α' αχρονολόγητη, Β' 1947.
50000 Δραχμές: Α' 1944, Α' 1950.

Τον παραπάνω «γόρδιο δεσμό» μπερδεύει ακόμα παραπέρα η ύπαρξη ταμειακών γραμματίων των 100, 500 και 1000 δραχμών που εξέδωσε το Βασίλειον και όχι η Τράπεζα της Ελλάδος το 1950 και το 1953 σε Β ' Έκδοση. 'Έτσι, την περιπεπλεγμένη περιπλοκή έλυσε, σαν άλλος Μεγάλος Αλέξανδρος με το σπαθί της παύσεως της αριθμήσεως των Εκδόσεων, ο Διοικητής Γεώργιος Μαντζαβίνος: Τα χαρτονομίσματα που φέρουν χρονολογία 15 Μαρτίου 1954, όπως και όλα τα επόμενα, δεν φέρουν ένδειξη αριθμού Εκδόσεως. Το αστείο, όμως, είναι πως το Πενηντάρικο με χρονολογία 15 Ιανουαρίου 1954 με την υπογραφή του ίδιον τον Μαντζαβίνου είχε χαρακτηρισθεί σαν ΕΚΔΟΣΙΣ ΠΡΩΤΗ!!! Ένα άλλο παράδοξο φαινόμενο που παρατηρείται στα πρώτα μεταπολεμικά χαρτονομίσματα είναι η εκτύπωσή τους σε δύο μεγέθη και σε δύο διαφορετικά χρώματα.


Το «μεγάλο» Πεντοχίλιαρο είναι κόκκινου χρώματος και στην κύρια όψη τον φέρει παράσταση μητέρας με δύο παιδιά, που ίσως συμβολίζει την Ελλάδα που περιμαζεύει τα «παιδιά της, τα σκορπισμένα εδώ κι εκεί» που λέει ο ποιητής. Στην πίσω όψη υπάρχει παράσταση της Θέτιδας που πηγαίνει πάνω σε θαλάσσιο άλογο τα όπλα, που κατασκεύασε ο 'Ήφαιστος, στο γιό της τον Αχιλλέα. Για υδατόσημο έχει κεφαλή Δήμητρας. Διαστάσεις χαρτονομίσματος 17 x 8,5 εκατ. και τυπωμένης επιφάνειας 16 x 7, 5 εκατ.


Το «μικρό» Πεντοχίλιαρο Β' Εκδόσεως χωρίς χρονολογία είναι όμοιο με το προηγούμενο αλλά (α) είναι τυπωμένο σε βιολετί χρώμα, (β) οι διαστάσεις του είναι, ολόκληρου 15,3 x 8,1 εκατ. και τυπωμένης επιφάνειας 14,4 x 7,1 εκατ. και (γ) για υδατόσημο έχει κεφαλή Απόλλωνα. Και τα δύο Πεντοχίλιαρα τυπώθηκαν από τον οίκο Bradbury, Wilkinsοn and Co. Ltd αλλά δεν φέρουν σχετική ένδειξη, όπως παλιότερα χαρτονομίσματά μας που τυπώθηκαν από τούς ίδιους. Το «μεγάλο» κυκλοφόρησε με τη διαταγή 39/4.4.1945 και το μικρό με την 5/ 15.1.1947.


Η τρίτη  Έκδοση των 5000 δραχμών είναι όμοια με την προηγούμενη αλλά φέρει ημερομηνία 9 Ιουνίου 1947 και έχει τυπωθεί σε απόχρωση μωβ. Κατασκευάσθηκε στο 'Ίδρυμα Εκτυπώσεως Τραπεζογραμματίων και Αξιών της Τραπέζης της Ελλάδος και κυκλοφόρησε με τη διαταγή 100/15.10.1949. Αποσύρθηκε από την κυκλοφορία, μαζί με τα δύο όμοιά του προηγούμενα, στις 28 Φεβρουαρίου 1955.


Το Πεντοχίλιαρο Δ' Εκδόσεως με χρονολογία 28 Οκτωβρίου 1950, τυπώθηκε στο Ι.Τ.Ε. σε καφέ χρώμα. Στην κύρια όψη του φέρει πορτραίτο τον Διονυσίου Σολωμού και στην πίσω την πασίγνωστη « Έξοδο» τον Θεόδωρου Βρυζάκη. Υδατόσημο τον Απόλλωνα που είχε και το «μικρό» της Β' Εκδόσεως. Αποσύρθηκε στις 30.6.1956(σημείωση 6).
Για τριάντα σχεδόν χρόνια (1956-1984) το μεγαλύτερης ονομαστικής αξίας ελληνικά χαρτονόμισμα ήταν το χιλιάρικο. Ο πληθωρισμός της τελευταίας δεκαετίας επέβαλλε την επανεμφάνιση του Πεντοχίλιαρου και, όπως ήδη γράψαμε, χρειάζεται στις συναλλαγές και το Δεκαχίλιαρο. Ας ελπίσουμε πως το «βρυκολάκιασμα» των χαρτονομισμάτων με τα πολλά μηδενικά θα σταματήσει εδώ.



Σημειώσεις:
1. Βλέπε Διονυσίου Α. Κοκκίνου «Η Ελληνική Επανάστασις», Τόμος Α', σελ. 182.
2. Μετά τη φράγκικη κατάκτηση, η Καρύταινα δόθηκε στον Ούγο ντε Μπριέρ, σαν μία από τις δώδεκα βαρονίες στις οποίες διαιρέθηκε ο Μοριάς. Μετά τον Θάνατο του Γοδεφρείδου ντε Μπριέρ (1275) η βαρονία πέρασε στον γαμπρό του Ούγο ντε Μπριένν πού το 1291 παντρεύτηκε (σε τρίτο γάμο τον) την Ελένη Αγγελίνα-Κομνηνή, κόρη του Σεβαστοκράτορα της Μεγάλης Βλαχίας Ιωάννη Α' καi χήρα του Δούκα της Αθήνας Γουλιέλμου ντε λα Ρας. Η Ελληνίδα αυτή Πριγκίπισσα κληρονόμησε (1296) τη μισή βαρονία της Καρύταινας και έκοψε τα περίφημα τορνέζια στα οποία αναγράφεται ως Κυρία CLARICTIAE SΕΜΙ FEUDI (= του μισού φέουδού της Καρύταινας).
3. Βλέπε Δ. Κόκκινο, Τόμο Α', σελ. 378-379.
4. Βλέπε Α. Βουρνά «Μιχαήλ Αξελός». Στον «Συλλεκτικό Κόσμο», Τόμος Β', Τεύχος 17 (Απρίλιος 1982), σελ. 189-195.
5. Βλέπε Αντωνίου Λιναρδάκη «Ακυρωμένα Τραπεζογραμμάτια» στη σειρά «Χαρτονομίσματα της Κατοχής». «Συλλεκτικός Κόσμος», Τόμος Β', Τεύχος 16 (Μάρτιος 1982), σελ. 130-131.
6. Οι σχετικές με την κυκλοφορία και την άρση της χρονολογίες έχουν ληφθεί από το βιβλίο τον Αθανασίού Ταρασουλέα «Χαρτονομίσματα Ελλάδος - Κύπρου». 7. Βλέπε Α. Π. Τζαμαλή «Είναι αρκετό το Πεντοχίλιαρο;» Στον «Συλλεκτικό Κόσμο», Τεύχος 40 (Μάρτιος 1984), σελ. 191-192.


(Άρθρο του Αναστασίου Π. Τζαμαλή από το Τεύχος 47 , Oκτωβρίου 1984 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

Είναι παλιός καί καλός συλλέκτης. Μέ  πήρε τηλέφωνο καί είχε μεγάλα κέφια:
- Ξέρεις τί μού θύμησε τό άρθρο τού κ. Ταζεδάκη; μέ ρώτησε.
 -`Οχι, πού νά ξέρω...
 - Τό άνέκδοτο μέ τό βλάχικο παζάρι. Τό ξέρεις;
 -`Οχι, πές το μου.
- Λοιπόν, κάποτε σένα πανηγύρι κάποιος είχε απλώσει μερικά πήλινα πουλάκια και τά διαλαλούσε ώς έξής: «Π ' λί π 'λώ... Π ' λί π 'λώ». Τόν πλησιάζει ένας άλλος καί τόν ρωτάει: «Τί π 'λεις;». 'Απαντάει ο πρώτος: «Π ' λί π 'λώ». 'Ο δεύτερος είχε άντιρρήσεις όμως. « `Αμ, δέ π ' λας π ' λϊ» - « "Ε! καί τί π ' λώ;» «Π 'λεις π ' λό».
- Θέλεις μήπως καί μετάφραση, στήν άπλοελληνική;
- Πές την καί μ ' έσκασες,
 - Λοιπόν ό πρώτος διαφήμιζε τό έμπόρευμά του. «Πουλί πουλώ... Πουλί πουλώ». ' 0 πελάτης ρώτησε: «Τί πουλείς;» καί ο άλλος άπάντησε «Πουλί πουλώ». «"Αμ, δέ πουλάς πουλί» τού λέει ό δεύτερος. « "Ε! Καί τί πουλώ;» «Πουλείς πηλό», ήταν ή άποστομωτική απάντηση.
 - ... 'Ωραίο! 'Αλλά τί σχέση έχει μέ τό άρθρο τού κ. Ταζεδάκη;
- Πώς δέν έχει. Δέ πρόσεξες τί ωραία πού τά λέει μέ όλους αύτούς πού άγόραζαν έμπορικά μετάλλια - άριστουργήματα τέχνης, κ.τ.λ. "Ε! τελικά φαίνεται πώς δέν άγόρασαν «π'λί, αγόρασαν π'λό».
Το κλεισε πρίν προλάβω ν ' αρθρώσω λέξη... Είμαι περίεργος νά μάθω έάν τελικά θά φτιάξουν κάρτες μάξιμα, οι μαξιμοφιλοτελιστές τών 'Αθηνών για τήν σειρά «πεταλούδες - κοχύλια - ψάρια». Πάντως ψιθυρίζεται ότι έχει άποφασισθεί νά εκδοθούν καί γιά αύτή τήν σειρά.. Τώρα πού θά βρούν ταχυδρομεία γιά νά σφραγίσουν τήν πέρκα ή τις πεταλούδες παραμένει μεγάλο ερωτιματικό
'Αγωνία τέλος, ή έπαφή μας μέ τόν κατάσκοπό μας στόν Παγκόσμιο Σύνδεσμο Ελλήνων Συλλεκτών γίνεται χωρίς κώδικα. Αύτή τήν φορά μάς είπε τά ονόματα, έτσι:
α)ο δεύτερος αντιπρόεδρος είναι ο δικηγόρος Δημήτρης Γέροντας.
β) Γεν. Γραμματέας είναι ό κ. Χάνιος Χαράλαμπος καί ειδικός ο κ. Σαπήρας Ισίδωρος, αμφότεροι ύπάλληλοι Ο.Τ.Ε.
 γ)"Εφορος συναλλαγών, τό πετύχαμε στό προηγούμενο τεύχος, είναι 0 πρόεδρος προσωρινά, και όταν λέμε προσωρινά εννοούμε προσωρινά.., δηλαδή ισόβια...
δ) Ταμίας είναι ο έμπορος κ. Γιοτης Χαράλαμπος.
 ε) Κοσμήτωρ δ κ. Πετρόχειλος Βασίλης, λογιστής, καί
στ) τά χωρίς είδικές ύποχρεώσεις 8 μέλη είναι: ' Ασμανιδης Νίκος, Καραγιαννης Γεώργιος, Κοτσιρης Δημήτριος, Λεοντιάδης Στάθης, Πετρίδης Γεώργιος, Σπύρογλου Σταύρος, Τζανής Στέλιος καί Τσαρδάκης Δημήτριος. Τώρα απομένει νά μάθουμε ποιος είναι ό κατάσκοπος, άλλα και άν τόν μάθουμε δέν πρόκειται νά τόν δημοσιεύσουμε.. γιά νά μείνει κατάσκοπος,.
Πρωτότυπος όρος πωλήσεως γιά δημοπρασίες. Βρίσκεται στή σελίδα 2 τού σχετικού καταλόγου: «' 0 Διευθυντής τής Δημοπρασίας έχει τό δικαίωμα νά μήν επιτρέψει νά συμμετάσχει στή δημοπρασία άτομο, κατά τή γνώμη του άφερέγγυο ή φιλεριστικό. Μπορεί ακόμη καί νά τό έκδιώξει άπό τήν αίθουσα ή καί νά μήν επιτρέψει σ' αύτό καθόλου τήν είσοδο» Μήπως σάς θυμίζει «άποφασίζομεν καί διατάσομεν»; "Αν ναί, έχετε δίκιο. Γιατί μέ τόν όρο αύτό ο κ. Διευθυντής κρατάει γιά τόν έαυτό του τό δικαίωμα νά διαλέγει προσεκτικά τούς είσερχομένους στό.., Ίδρυμά του '.Αλλά αύτό δέ μπορεί νά όνομάζεται Δημοπρασία. Μάλλον συγκέντρωσή... μυστικής έταιρίας θυμίζει. Στή δημοπρασία πρέπει νά ύπάρχει άπαραίτητα τό στοιχείο τής δημοσιότητας (αυτό δηλώνει καί τό πρώτο συνθετικό τής λέξεως Δημοπρασία), τήν όποία όμως φαίνεται πώς ο κ. Διευθυντής έχει λόγους νά φοβάται.
Η συστηματική προσπάθεια... έξελληνισμού (στα πλαίσια τής έντάξεώς μας στήν ΕΟΚ;) διαφόρων ξένων μεταλλίων, συνεχίζεται. "Ετσι, σέ κατάλογο πρόσφατης δημοπρασίας γνωστού 'Αθηναίου ' Εμπόρου, διαβάζουμε:
 ΜΕΤΑΛΛΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ
920. ' Ελίσα Σεβαστού, άδελφή..,
921. Βασίλισσα Καρολίνη...
922, Παυλίνα Σεβαστού, αδελφή...
Φίλος τής στήλης, βαθύτατα συγκινημένος άπό τήν εύγενική αύτή προσπάθεια, συνέθεσε τό παρακάτω ποίημα το όποίο καί άφιερώνει στον έμψυχωτή τής ωραίας αύτής προσπάθειας
Τρεϊς αδελφούλες είμαστε
κι οι τρείς χαριτωμένες..,
Τίς δυό τίς πήρε ό Σεβαστός
Τήν τρίτη ό.... Μοναδικός.
 Υ.Γ. Σέ έκτiμηση τού Ιδίου έμπόρου πού δημοσιεύτηκε πρό μηνός στή ΜΕΣΗΜΒΡΙΝΗ ή τιμή τής Παυλίνας ήταν 3.500 δρχ, Στόν κατάλογο τής δημοπρασίας αναφέρεται, ώς τιμή έκκινήσεως, τό εύτελές ποσά τών 2,000 δρχ. Ραγδαία ή πτώση τής τιμής τών «άδελφών», Σεβαστού.
- 13 άτομα ήσαν άρκετά γιά νά θεωρηθεί άπάρτία πού θά αποφασίζει γιά λογαριασμό 400 περίπου (τόσα λένε ότι είναι τά μέλη τής Φιλοτελικής 'Εταιρίας 'Αθηνών). Καί πράγματι αποφάσισαν... Τι; μά τίποτα καινούργιο, άπλώς νά συνεχίσει τό σωματείο νά άγοράζει γραμματόσημα κατά τούς γνωστούς παλιούς τρόπους του.

Τελευταία στιγμή: Σύμφωνα μέ απόφαση πού πάρθηκε στήν 1.4.81 τά 'Ελληνικά Τα-χυδρομεία, πρόκειται νά έπισημάνουν τή μέχρι σήμερα αδιάθετα γραμματόσημα τής σειράς «Χριστούγεννα 1980» μέ έπισήμανση «ΔΡΧ 10, ΥΠΕΡ ΤΩΝ ΣΕΙΣΜΟΠΛΗΚΤΩΝ». Τά χρώμα τής επισημάνσεως δέν έχει καθορισθεί ακόμη..., κατά αποκλειστικές όμως πληροφορίες τά πιό πιθανο είναι νά γίνει χρυσαφί.



(Άρθρο,  με τίτλο Μικροσυλλεκτικά,   από το Τεύχος 47 , Oκτωβρίου 1984 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΜΙΑΣ ΚΟΠΗΣ ΑΝΑΜΝΗΣΤΙΚΩΝ ΝΟΜΙΣΜΑΤΩΝ
Πρός βοήθεια τών σεισμοπαθών

του Φλώρου Κατσουρού

1η Απριλίου 1981.
1ον.Κατόπιν Κυβερνητικής πρωτοβουλίας άνετέθηκε σέ έπιτροπήν αποτελουμένη από τούς κυρίους: Χ, άνώτερον ύπάλληλον τού 'Υπουργείου ΟΙκονομικών, ΧΧ, ανώτερον ύπάλληλον τού Νομισματοκοπείου, ΧΧΧ, άνώτερον ύπάλληλον τις Τραπέζης 'Ελλάδος, τούς νομισματολόγους και νομισματικούς συγγραφείς Α. Τζαμαλή καί Φ.Κατσουρό, τόν πρόεδρο τής Νομισματικής 'Εταιρείας 'Αθηνών κ. Π. Πρωτονοτάριο, τόν κ. ' Α. Βουρνά έκδότη συλλεκτικού περιοδικού καί τούς εμπόρους νομισμάτων Π.Πυλαρινό , Δ.Νόλλα καί Α.Κυρίτση ο προγραμματισμός τής κοπής αναμνηστικών νομισμάτων πρός οικονομική υποστήριξη τών σεισμοπαθών.

3η ' Απριλίου 1981
2ον . Η άνωτέρω επιτροπή στήν πρώτη της ήδη συνεδρίαση άπεφασισε ομόφωνα καί άνευ άποχής τό έξής:
- Α! Τό έτος 1981 θά κοπούν 3 (τρία) αναμνηστικά 1000δραχμα, κα( τό έτος 1982 έπίσης ακόμη άλλα τρία, άπαντα σέ χαλκονικέλιο.
- Β! Τά θέματα όλων αυτών τών άναμνηστικών θά ληφθούν από τήν νεώτερη 'Ελληνική 'Ιστορία. 'Ήδη δε κατόπιν προτάσεων και μυστικής ψηφοφορίας τής 10μελούς επιτροπής άπεφασισθη:
Γιά τό 1981 κατά σειρά: Μάρκος Μπότσαρης, Λόρδος Βύρων, 'Αδαμάντιος Κοραής
Για τό 1982 κατά σειράν 'Α. Σικελιανός, Μ Μαυρογένους, 'Α Παπαδιαμάντης.
 - Γ! θα προκηρυχθεί πανελλήνιος καλλιτεχνικός διαγωνισμός γιό τήν χάραξη τών εκμαyείων τών ανωτέρω νομισμάτων.
'Υπό τής επιτροπής, γίνεται γνωστόν πρός τούς καλλιτέχνες ότι οι έργασίες πού θά κατατεθούν θα πρέπει νά παρουσιάζουν εΙς τήν έμπροσθιαν όψη άπεικόνιση τού τιμωμένου προσώπου καί επιγραφή τής ελληνικής Δημοκρατίας (έκδΙδουσα Gρχή), εις    δέ τήν πίσω όψη θα φέρουν ή θυρεό ή ένα γεγονός από τήν ζωή καί δράση τού τιμωμένου προσώπου καθώς έπίσης καί τήν ονομαστική άξια τού νομίσματος.

13η 'Απριλίου 1981
3ον . 38 γλύπτες καί ζωγράφοι παρουσίασαν (κατόπιν τού προκηρηχθέντος διαγωνισμού) διά τό αναμνηστικό 100δραχμο τού Μάρκου Μπότσαρη τις εργασίες των. Μετά από πολύωρη συνεδρίαση τής έπιτροπής η όποία εξέτασε μετα μεγάλης προσοχής κάθε εργασία χωριστά, άπενεμήθη κατόπιν ψηφοφορίας τό πρώτο βραβείο στήν εργασία τού γλύπτου κ. Γεωργίου Πολυκράτη.

20η 'Απριλίου 1981
4ον . 'Αποφασίζεται ό αριθμός κοπής, Κρίνοντας τίς συλλεκτικές ανάγκες τής χώρας καί τού εξωτερικού 'Η επιτροπή απεφάσισε, μέ κριτήρια τίς δεδομένες έως σήμερον εμπειρίες, τό έξής;
 - Α! Τό πρώτο αναμνηστικό θά κοπεί σέ 80.000 κομμάτια σέ ποιότητα «'Ακυκλοφόρητο» καί σέ 30.000 κομμάτια σε προύφ (ΡΡ),
- Β! Τά υπόλοιπα,θα έχουν αριθμούς κοπής ώς έξής; Τό κάθε επόμενο θα κόπτεται μέ αριθμό κοπής κατα 10% μεγαλύτερο αυτού τού προηγουμένου, τόσο στήν ποιότητα «'Ακυκλοφόρητο» όσον καί στήν ποιότητα «προύφ».
- Γ! Διά τό κάθε αναμνηστικό νόμισμα θά κόπτονται 200 δοκίμια.
 
3η Μάίου 1981
5ον , ' Αποφασίζεται ο τρόπος διαθέσεως των νομισμάτων .'Η επιτροπή, αφού έλαβεν ύπ' όψη της τις έσωτερικές συλλεκτικές ανάγκες και τίς ανάγκες των συλλεκτών εξωτερικού αποφασίζει ώς πρός τήν διάθεση τών νομισμάτων τα εξής:
 - Α! Διάθεση τών νομισμάτων της ποιότητος «προύφ». Τα ήμισυ έκ τού εκάστοτε αριθμού τών προύφ νομισμάτων θά διατεθεί διά το έyχώριο συλλεκτικό κοινό, Το δέ έτερον ήμισυ διά τούς συλλέκτες τού έξωτερικού.
'Η διάθεση στούς συλλέκτες έσωτερικού θα λάβει χώραν κατόπιν αίτήσεως των πρός τήν έπιτροπή και θα διατεθούν κατ' άνώτατον όριο 3 κομμάτια σέ κάθε συλλέκτη.
'Η διάθεση στούς έμπόρους καί νομισματικούς οίκους εσωτερικού και εξωτερικού θα λάβει χώραν έπίσης κατόπιν αιτήσεών των πρός τήν έπιτροπή και θα διατεθούν κατ ' άνώτατον όριο 100 κομμάτια σέ κάθε έμπορο ή νομισματικά οίκο.
Κάθε νομισματική έταιρεία θά λαμβάνει κατόπιν αιτήσεώς της πρός τήν έπιτροπή τόσα κομμάτια όσα και τά μέλη αύτής. Σέ περίπτωση πού ή ζήτηση θά ύπερβεί τήν προσφορά, θα έφαρμοσθεί έκτός τής περιπτώσεως τών νομισματικών εταιρειών το σύστημα τής κατανομής.
Η τιμή τών προύφ νομισμάτων θα ανέρχεται για τούς συλλέκτες εσωτερικού εις 350 δραχμές καί για το έξωτερικο σέ 700 δραχμές.
 - Β! Διάθεση τών δοκιμίων.
Τα δοκίμια θα διατεθούν ανά ένα σέ κάθε άτομο πού θα αποστείλει έγγραφόν αίτηση πρός τήν έπιτροπή καί θά τιμώνται 10,000 δραχμές έκαστον .Σέ περίπτωση πού ή ζήτηση θά ύπερβεί τήν προσφορά, θα γίνει κλήρωση δημοσία, εκ τών 200 δοκιμίων θά διατεθουν δωρεάν 20 για ύψηλλα Ιστάμενα πρόσωπα καί για τα μέλη τής επιτροπης,
 - Γ! Διάθεση τών νομισμάτων ποιότητος «' Ακυκλοφόρητο».
'Ολα τα κομμάτια τής ποιότητας «'Ακυκλοφόρητο» θά διατεθούν πρός το κοινό ύπό τών Τραπεζών άντί 100 δραχμών, άνευ αιτήσεως, παρά μόνον κατά ζήτηση έως 2 κομμάτια κατ ' ατομον. Ως ήμέρα διανομής διά το πρώτο άναμνηστικό όρίζεται ή 16η ' Ιουνίου, διά τα επόμενα δέ ή ήμέρα διανομής θά γίνεται γνωστή διά τού ήμερησίου τύπου.
'Η επιτροπή τονίζει ότι αύτος ο τρόπος διανομής είναι ο πλέον δημοκρατικός.
Διά τούτο τήν ήμέρα διανομής τα νομίσματα θά διατεθούν άπό τις Τράπεζες καί οι ένδιαφερόμενοι θά μπορούν ύπό τούς ανωτέρω όρους νά τά προμηθευτουν. ' Η επιτροπή γνωρίζει ότι θά ύπάρξουν καθυστερημένοι και δυσαρεστημένοι, άλλα ένας καλλύτερος τρόπος διανομής δέν ύπάρχει. 'Ο έκπρόσωπος τής Τραπέζης Ελλάδος στήν έπιτροπήν δήλωσε πώς θά γίνει δίκαια καί σωστή διανομή άπό τις Τράπεζες τής χώράς καί έπί λέξει δήλωσε ότι βάζει τό χέρι του στή φωτιά διά τήν τιμιότητα καί δικαιοσύνη τών τραπεζικών ύπαλλήλων.

18η Μαίου 1981
Τό Νομισματοκοπείο άρχισε τις εργασίες του καί τά πρώτα δοκίμια είναι ήδη έτοιμα. Το τεύχος του 'Ιουνίου τού «Συλλεκτικου Κόσμου» θά παρουσιάσει αναλυτικό ρεπορτάζ καί φωτογραφίες.
16η Ιουνίου 1981
Τό νέα άνημνηστικά 100/δραχμα πρός τιμή τού Μάρκου Μπότσαρη βγήκαν στήν κυκλοφορία. "Ηδη πρίν άνοΙξουν οι Τράπεζες οι συλλέκτες καί ένδιαφερόμενοι είχαν σχηματίσει ούρές!! Απαντες οι συνωστιζόμενοι πήραν ανά δύο τεμάχια, (Παρατηρήθηκαν ορισμένοι πού άλλαζαν σακκακια, πουλόβερ, καί χρησιμοποιούσαν γυαλιά και μπόρεσαν νά πάρουν για δεύτερη καί τρίτη φορα!!). Μικροπαραδείγματα ατσιδωσύνης πού τόσο έχει βλάψει αύτό τόν τόπο.

25η Ιουνίου 1981
Κατόπιν άποφάσεως τής Βουλής στήν συνεδρίασή της τής 24ης 'Ιουνίου, άνετέθει εις τόν κ. Πρόεδρο τής Κυβερνήσεως το έργο τής άπονομής τού χρυσού μεγαλοσταύρου τού Τάγματος τών Ιπποτών τού Σωτήρος στά μέλη τής 10μελος έπιτροπής, 'Η τελετή τής άπονομής έγινε σήμερον το πρωί καί παρευρέθησαν σέ αύτήν πάρα πολλοί εκπρόσωποι άπό τόν πολιτικό, τόν καλλιτεχνικό καί τόν επιστημονικό κόσμο τής χώρας.

ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΧΡΟΝΙΚΟΥ

'0 συνεργάτης μου Δ. Ντουραμάκος έκανε έναν πρόχειρο ύπολογισμό σύμφωνα μέ τόν όποίο τό καθαρό κέρδος μόνο άπό τις εισπράξεις άπό τά προύφ καί τά δοκίμια, τό όποίο θά διετίθετο σέ μία τέτοια περίπτωση διά τούς σεισμοπαθείς θά ήτο 120.000.000 δραχμές.
 Τό άπομένον κέρδος διά τό Κράτος θά είχε τήν έξής μορφή:
- 1ον : 'Αποτελεσματική βοήθεια τών σεισμοπαθών του χωρίς νά κόψει άπό άλλα κονδήλια ή δανεισμούς άπό ξένες Τράπεζες.
- 2ον : '0 ευφημισμός τών ήρώων του καί ή διεθνής προβολή τού ίδίου τού Κράτους.
- 3ον : Τό εμπορικό κέρδος από κοπή των νομισμάτων τής ποιότητάς «' Ακυκλοφόρητο». (Πολύ μεγάλο ένεκα τού χαλκονικελιου).
 - 4ον : `Ένα κέρδος σέ συνάλλαγμα άπό τό νόμισμα σέ «'Ακυκλοφόρητο«, αφού μεγάλος μέρος από αύτά τα νομίσματα θά πάρει τόν δρόμο τού έξωτερικού θά τοποθετηθεί σέ συλλογές καί δέν θα επιστρέψει ποτέ στην ' Ελλάδα.
- 5ον : Ένεκα τής υπεραξίας πού θά πάρουν αυτά τά νομίσματα μέ τήν πάροδο τού χρόνου, μία αύξηση τού έθνικού πλούτου, - τεράστιο καλό διά τό έθνος.
- 6ον : Δημιουργώντας έτσι συνθήκες συλλογής προσφέρει άφ ένός μεγάλη έκδούλευση πρός τούς συλλέκτες τής χώρας, άφ ' έτέρου περιορίζει κατά πολύ τίς εισαγωγές ξένων συλλεκτικών νομισμάτων μέ άμεσο άποτέλεσμα τήν μείωση τού έξαyωμένου συναλλάγματος.
- 7ον : ' Εξυπηρετεί τίς συναλλακτικές ανάγκες τού τόπου.

Αρα σέ τελική άνάλυση, μια τέτοια ένέργεια θά έχει σάν άποτέλεσμα τήν άνώδυνη καί αποτελεσματική βοήθεια τών σεισμοπαθών καί ταυτόχρονα τήν μερίδα τού λέοντος άπό τό κέρδος διά τό Κράτος. ΓΙΑΤΙ ΛΟΙΠΟΝ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΔΕΝ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΕΙ ΕΝΑ ΠΑΡΟΜΟΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ;; Εγώ δέν γνωρίζω τούς λόγους. Φαίνεται όμως πώς θά ύπάρχουν λόγοι «πολύ σοβαροί» πού έμποδίζουν έναν τέτοιο προγραμματισμό και μία τέτοια ένέργεια, έναν προγραμματισμό μέ όλες τίς ειδικές γνώσεις πού χρειάζονται για μιά τέτοια κοπή καί μία δημοκρατική διανομή. Όπως βέβαια σίγουρα θα έχει λόγους και αιτίες όταν κόβει τά δύο άριστοτερατουργήματα νομισματικής τέχνης των 500 και 10.000 δραχμών για την είσοδό μας στην κοινή αγορά!


Σημείωση 1 : Μεταξύ σοβαρού καί άστείου, ανάμεσα στό πρωταπρηλιατικο ψέμα και στην καθημερινή πραγματικότητα, πολύ με απασχόλησε το θέμα και ή δυνατότητα μιας τέτοιας αναμνηστικής κοπής προς οικονομική ενίσχυση των σεισμοπαθών μας

Σημείωση 2 : '0 Πρόεδρος τής Κυβερνήσεως δέν εδέχθει να παραλάβει δωρεάν το δοκίμιο πού τού απονεμήθη, διότι ώς τονίζει με επιστολή του τα έσοδα εκ τών αναμνηστικών είναι υπερ τών σεισμοπαθών καί συνεπώς δι ' έναν κοινωνικό σκοπό ύψιστης σημασίας. Απέστειλλε δε πρός την επιτροπή έπιταγή εκ 20.000 δραχμών (δηλαδή τη διπλάσιο της αξίας τού δοκιμίου το οποίο του απενεμήθη) Η έπιτροπή ευχαριστησε δι' έπιστολής της θερμά τόν κ. Πρόεδρο και λαμθάνοντας παράδειγμα το άνωτέρω αποφασισεν αργότερον να μην δωρηθεί κανένα εκ τών δοκιμίων .Οσο για τα υψηλα ιστάμενα πρόσωπα να πληρώνουν το διπλό ποσό, σύμφωνα μέ το ευγενές παράδειγμα τού κ Προέδρου τής Κυβερνήσεως


( Άρθρο του Φλώρου Κατσουρού από το Τεύχος 5, Μάρτιος 1981 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

Οι επισκέψεις τού Πάπα δημιουργούν νέο συλλεκτικό είδος




'Ο Πάπας 'Ιωάννης - Παύλος Β' θά μείνει στήν 'Ιστορία ως ο πιό πολυταξιδεμένος Πάπας. 'Επισκέπτεται συνεχώς Καθολικές - καί μή - χώρες σέ όλες τίς Ηπείρους. Οι επισκέψεις αυτές δεν ήταν βέβαια δυνατά να αφήσουν αδιάφορους τούς συλλέκτες. 'Έτσι, διάφορα αυλλεκτικα αντικείμενα (γραμματόσημα, σφραγίδες, κάρτες, κλπ.) αποθανάτισαν τίς επισκέψεις αύτές. Τα πιά πρωτότυπο όμως συλλεκτικό άντικείμενο αύτού τού πεδίου είναι ασφαλεις ως έπισημάνσεις πάνω σέ κανονικά νομίσματα κυκλοφορίας. Μέχρι τώρα αυτό έγινε σέ τρείς χώρες πού ό Πάπας επισκέφτηκε τό 1979-1980:  Ιρλανδία, Γαλλία και Γερμανία. Τό γεγονός πώς οί επισημάνσεις έγιναν σέ πολύ μικρά αριθμό και μόνο πάνω σέ μεγάλα ακυκλοφόρητα ασημένια νομίσματα, φαίνεται πώς βοήθησε στη δημιουργία συλλεκτικού ενδιαφέροντος.
Για τήν έπίσκεψη στήν 'Ιρλανδία το 1979 επισημάνθηκαν μόνο 200 ασημένια ακυκλοφόρητα νομίσματα των 10 Σελλινιων 1966. Γιά τήν έπίσκεψη στή Γαλλία τό 1980, σφραγίστηκαν 500 κομμάτια, ασημένια σέ ακυκλοφόρητα τών 50 Φράγκων τού 1975, 1976 καί 1977. Στή Γερμανία ή ύπόθεση πήρε μεγαλύτερες διαστάσεις. Σφραγίστηκαν νομίσματα γιά κάθε πύλη πού έπισκέφτηκε ό Πάπας τό 1980, Γιά ‘ολες χρησιμοποιήθηκαν ακυκλοφόρητα νομίσματα τών 10 Μάρκων τών 'Ολυμπιακών αγώνων τού 1972! Πάλι όμως ο αριθμός τών έπισημάνσεων παρέμεινε χαμηλός. Μόνο 200 κομμάτια γιά κάθε πόλη.
 Γιά χάρη τών αναγνωστών μας, καταφέραμε καί προμηθευτήκαμε 1-3 κομμάτια άπό τό κάθε έπισημασμένο νόμισμα. Πιστεύουμε πώς καί γι ' αύτούς πού δέ τά θέλουν γιά τίς συλλογές τους, άποτελούν αξιοπερίεργα κομμάτια πού αξίζει νά τά περιεργαστούν στό γραφείο μας.




( Άρθρο από το Τεύχος 5, Μάρτιος 1981 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

ΕΛΛΑΣ Η χώρα των λαχείων


Στό δεύτερο τεύχος τού Συλλεκτικού Κόσμου, παρουσιάσαμε ένα λαχείο τού 1883 πού είχε κυκλοφορήσει υπέρ των αρχαιοτήτων. Αυτό υπήρξε ή αφορμή νά δημιουργηθεί κίνηση γύρω άπό αύτό τό είδος πού πραγματικά άποδείχτηκε συλλεκτικό. H έκδοση λαχείων στήν 'Ελλάδα είναι ασταμάτητη, ούτε πόλεμοι, ούτε κατοχές, ούτε δύσκολοι καιροί τά αφάνιζαν, άντίθετο αύξαιναν τήν έκδοσή τους. Θά αποφύγουμε να σταθούμε στην σημερινή κατάσταση, θα ρθη όμως καί αύτής ή σειρά θά σταθούμε στήν περίοδο 1943-1946, ένα χρονικά διάστημα πού περιλαμβάνεται κατά τήν διάρκεια τής γερμανικής κατοχής άλλά καί δύο χρόνια μετά τήν απελευθέρωση. Τήν περίοδο αύτή οι μισοί "Ελληνες πουλούσαν λαχεία καί οί άλλοι μισοί αγόραζαν, μάς είπε ό συλλέκτης πού μάς έφερε λαχεία αύτής τής εποχής. Τρία ήταν τά λαχεία πού κυκλοφορούσαν τότε: τό Λαϊκό, τό 'Εθνικό καί Συντακτών. Οί άξίες τών λαχείων δίνουν τήν είκόνα τού πληθωρισμού πού μάστιζε τότε τήν χώρα μας. Τό Λαϊκά κυκλοφορούσαν σέ μέγεθος πιό μεγάλο άπό τό σημερινό τό 1943 (7,2x12 έκ), άπό τό 1944 πήραν τό μικρό σχήμα (5x10 έκ) όπως τά ξέρουμε σήμερα. Καί στά δύο άναφέρουν καί τόν σκοπό τής κυκλοφορίας τους (ύπέρ τής Κοινωνικής Πρόνοιας). Καί κάτι περί άξίας, σέ Λαϊκό λαχείο πού κληρώνει στiς 31.12.1944 βλέπουμε νά έχει άξία 500 δραχμές τό τέταρτο. 'Η Ιδια άξία ύπάρχει καί στά μεγάλα μεγέθους, μέχρι τήν κλήρωση τής 29ης Φεβρουαρίου 1944, όπου τά λαχεία έχουν επισημανθεί μέ νέα τιμή 2000. δρχ, τό τέταρτο. Στό μικρού μεγέθους τού 1944 βλέπουμε άξία 10.000 δραχμές τό τέταρτο τό Μάίο καί 25.000 τό τέταρτο τό 'Ιούλιο.
Στά Λαϊκά λαχεία τού 1945 καί 1946 φεύγει ή «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ» καί στή θέση της μπαίνει τό «ΒΑΣΙΛΕΙΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ». 'Εδώ τά οικονομικά μας διορθώνονται.,τά λαχεία (τέταρτα) έχουν 20, 50 καί πρός τό τέλος 250 δραχμές.
 Μέ τό 'Εθνικό λαχείο τά πράγματα γιά τόν συλλέκτη είναι μπερδεμένα, γιατί έχουμε πολλά σχήματα καί πολλές άξίες λόγω τών διαδοχικών κληρώσεων.
 Στό 1943 ανακαλύψαμε δύο μεγέθη (7x14 έκ. καί 8,3x15έκ) καί τιμές άπό 1.000 μέχρι 4.000 δραχμές, Στό 1944 έχουμε τρία μεγέθη (6x12 έκ., 7x 14 έκ, καί 8,3x 15έκ) καί τιμές άπό 1.000 μέχρι 4,000 δραχμές,
Στό 1944  έχουμε τρία μεγέθη (6x12 έκ., 7x 14 έκ, καί 8,3x15έκ.) καί τιμές άπό 100 μέχρι 250000 δραχμές Αύτά τής 8 Δεκεμβρίου 1944 παρουσιάζονται χωρίς τιμή...
Στό 1945 έχουμε δύο μεγέθη (7x 14 έκ καί 8,3x 15 έκ.) καί τιμές άπό 1000 μέχρι 250.000 δραχμές. Αύτά τής 8 Δεκεμβρίου 1944 παρουσιάζονται χωρίς τιμή…
 Στό 1945 έχουμε δύο μεγέθη (7x 14 έκ καf 8,3x 15 έκ.) καί τιμές άπό 50 μέχρι 1.000 δραχμές. Στά ιδια μεγέθη είναι καί αύτά τού 1946, άλλά μέ τιμές άπό 100 μέχρι 2.000 δραχμές.
Τά 'Εθνικά λαχεία κυκλοφορούσαν σέ τέταρτα καί ήμισυ (διαφορετικά μεγέθη) καί απεικόνιζαν όλα στήν μέση τους τό άγαλμα τής 'Υγείας. Τά λαχεία Συντακτών είναι άπό τά πιό φροντισμένα σέ έμφάνιση. `Εχουμε δύο ένα τού 1944 σέ μέγεθος 9,3x13,3 έκ καί άξία 200.000 καί ένα τού 1945 σέ μέγεθος 9,3x 16 έκ. καί άξία 200 δραχμές.


(Άρθρο από το Τεύχος 5 ,Μαρτίου 1981,του Περιοδικού:ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΜΕΤΑΛΛΙΑ ΕΠΕΝΔΥΣΗ; (ΜΕΡΟΣ 1ο)

Του Πάνου Ταζεδάκη

'Υπάρχουν αρκετοί καλοί συλλέκτες ελληνικών μεταλλίων. 'Ο κ. Πάνος Ταζεδάκης όμως, πέρα άπό τό νά συλλέγει συστηματικά, προχωρεί - μέ επιμονή καί υπομονή - στή μελέτη τους. Οι γνώσεις του πάνω στό πεδίο αύτό καί ή συστηματική εμβάθυνση του κάνουν ό,τι έχει γραφτεί μέχρι σήμερα γιά τά μετάλλια να μοιάζει με αυτοσχέδιο ερασιτεχνισμό, Τό άρθρο αυτό είναι τό πρώτο πού δημοσιεύει καί αισθανόμαστε πραγματική υπερήφανοι πού τό εμπιστεύθηκε στις σελίδες τού Συλλεκτικού Κόσμου.

0 λόγος πού κάνει το κράτος νά εκδίδει αναμνηστικά μετάλλια είναι ό ίδιος πού κάνει τις διάφορες ιδιωτικές επιχειρήσεις νά εκδίδουν καί νά κυκλοφορούν τά (εμπορικά) μετάλλιά τους. Είναι βέβαιο πώς, άν είχαν τό δικαίωμα, θά έκοβαν καί αύτές αναμνηστικά νομίσματα!


Τά εμπορικά μετάλλια εμφανίστηκαν γιά πρώτη φορά στην ' Ελλάδα τό 1975, μέ μιά σειρά άπό 6 αργυρά μετάλλια, εγγυημένα, μέ πιστοποιητικό γνησιότητος καί σέ καλλιτεχνική ξύλινη κασετίνα. 'Ακολούθησαν τό 1976 τέσσερεις σειρές, μέ συνολικά 35 μετάλλια, άπό τά όποία καί τά 35 προσφέρονταν σέ καθαρό άσήμι, ενώ τά 22 προσφέρονταν καί σέ άτόφιο χρυσάφι. Τό 1977 εξαγγέλθηκαν 11 τέτοιες σειρές μέ συνολικά 80 μετάλλια (από τά οποία μόνο τά 6 πουλήθηκαν καί χάλκινα), τό 1978 έξαγγέλθηκαν 17 σειρές μέ συνολικά 130 μετάλλια, καί μόνο ή άνοδος τής τιμής τών πολυτίμων μετάλλων κατάφερε νά σταματήσει τήν άκράτητη παραγωγή τέτοιων μεταλλίων, σέ συνδυασμό μέ τήν χρεωκοπία όρισμένων άπό τις έπιχειρήσεις πού τά έξέδιδαν. Καλείται λοιπόν κάθε ύποψήφιος συλλέκτης τέτοιων μεταλλίων ή έπενδυτής σέ τέτοια μετάλλια, νά βγάλει μόνος τά συμπεράσματά του. 'Η άλήθεια είναι πώς, μέ τήν αύξηση τής τιμής τών μετάλλων, οι αρχικοί άγοραστές (1975) πού μέχρι τό 1979 δέν έπιαναν τό λεφτά τους, βρέθηκαν νά έχουν κάνει καλή έπένδυση, μέ τήν παρατήρηση πώς θά είχαν κάνει καλύτερη έπένδυση, άν άγόραζαν τά άναμνηστικά νομίσματα. Πρέπει νά άναφερθεί πώς συχνά τά έμπορικά μετάλλια έμφανίζονται σάν άναμνηστικά, πράγμα πού συμβαίνει όταν «πατρονάρει» τήν έκδοσή τους κάποιος πού δικαιούται νά έορτάσει τό γεγονός. Σάν παράδειγμα, τά μετάλλια γιά τό 25ο Ράλλυ 'Ακρόπολις (1978), μέ τήν εύλογϊα τής ΕΛΠΑ, γιά τά 70 χρόνια τού Παναθηναϊκού, (1978), μέ τήν εύλογϊα του, ή γιά τόν 'Οδυσσέα 'Ελύτη (1980), τού Δήμου Ηρακλείου, πού όμως δέν παύουν νά είναι όλα έκδόσεις ιδιωτικών έπιχειρήσεων. 'Ακόμα βάζουν σέ σκέψη οί έκδόσεις τής Γενικής Τραπέζης τής 'Ελλάδος, πού βέβαια δέν είναι ιδιωτική έπιχείρηση. ' Η Τράπεζα αύτή κυκλοφόρησε τό 1978 τρία μετάλλια ασημένια, μέ θέμα τόν ' Ιερό Λόχο, τό 1979 ένα μετάλλιο σέ χρυσό, σέ άσήμι ή σέ χαλκό, μέ θέμα τήν ΕΟΚ, καί έχει έξαγγείλει άπό πέρυσι τρία μετάλλια μέ θέμα τήν επέτειο τού Πυροσβεστικού Σώματος. Και οι τρείς αυτές έκδόσεις, πού δέν έχουν σχέση μέ τήν δραστηριότητα τής Γενικής Τραπέζης, έχουν προφανώς χαρακτήρα κερδοσκοπικό. 'Αντίθετα, τά μετάλλια τών άλλων Τραπεζών, όπως τής Εθνικής Τράπεζας γιά τά 40 ή τά 125 χρόνια της (1901, 1966), γιά τήν διεθνή



ήμερα άποταμιεύσεως (1962 κλπ.) ή γιά τόν Εϋνάρδο (1975), τής Κτηματικής Τράπεζας, γιά τά 50 χρόνια της (1977), τής Τραπέζης Πίστεως (1966, 1971, 1979) ή τών έγκαινείων τής 'Αραβό - 'Ελληνικής Τραπέζης (1980), ουδέποτε πουλήθηκαν στό ευρύτερο κοινό, σέ συλλέκτες ή σέ έπενδυτές, καί κατά συνέπειαν είναι γνήσια αναμνηστικά μετάλλια. Θα λεγε κανένας: πραγματικά μετάλλια.


Τά κατά τόν κ. Κοντοκόλια, καί όχι δυστυχώς μόνον κατ' αύτόν, δύο «βασικά στοιχεία τών μεταλλίων, δηλαδή ή αισθητική τους άξία καί τό μέταλλο κατασκευής τους, είναι τά τελευταία στοιχεία πού πρέπει νά απασχολήσουν ένα συλλέκτη, ακόμα καί έναν ύποψήφιο έπενδυτή. 'Αν εξαιρέσουμε τά καλλιτεχνικά μετάλλια, δηλαδή την τρίτη κατηγορία, καί αύτά όχι όλα, υπάρχουν δυστυχώς πολύ λίγα ' Ελληνικά μετάλλια μέ πραγματικά καλλιτεχνικές αξιώσεις. Σ ' αύτό συμφωνούν καί οι κατασκευαστές τους, δηλαδή οί γλύπτες, οι χαράκτες, άκόμα καί οί πρεσσαδόροι, μέ τόν ισχυρισμό ότι πολύ λίγοι έκδότες μεταλλίων είναι διατεθειμένοι, τουλάχιστον τά τελευταία χρόνια, νά πληρώσουν γιά την άξία μιάς προσεγμένης καλλιτεχνικής εργασίας.




Συχνότερα βλέπουμε νά γίνεται άνάθεση τής κατασκευής μεταλλίων μέ μειοδοτικό διαγωνισμό! Εκείνο πού έχει άξία, σέ ένα μετάλλιο, δέν είναι τόσο τό μέταλλο τής κατασκευής του, όσο ή σπανιότης του καί ή έμπορική του άξία, μέ βάση τόν κανόνα τής προσφοράς καί τής ζητήσεως. Η σπανιότης, δηλαδή ό συνολικός άριθμός τών μεταλλίων κάθε είδους πού έχουν κοπεί, είναι πολύ δύσκολο νά εξακριβωθεί. Σέ άντίθεση μέ τά νομίσματα καί τά γραμματόσημα, πού κυκλοφορούν σέ σαφώς καθορισμένο άριθμό άπό τίς άντίστοιχες κρατικές ύπηρεσίες, γιά τά μετάλλια δέν ύπάρχει κανένα στοιχείο, προσιτό στόν συλλέκτη ή έπενδυτή, ούτε ακόμα καί γιά τά κρατικά μετάλλια. Τό πράγμα γίνεται άκόμα πιό δύσκολο μέ τά Ιδιωτικά μετάλλια, τά όποία έκδiδει όποιοσδήποτε, μέ άποτέλεσμα νά μήν ύπάρχει κριτήριο άλλο, έκτός άπό τήν προσωπική εμπειρία τού κάθε έμπόρου ή συλλέκτη. 'Επειδή δέν ύπάρχει κατάλογος μεταλλίων, όπως υπάρχει νομισμάτων καί γραμματοσήμων, ούτε καί είναι έκ τών πραγμάτων δυνατό νά ύπάρξει, οί έμποροι καθορίζουν τίς τιμές τών μεταλλίων μέ αύθαίρετα, προσωπικά τους κριτήρια. Τέτοια κριτήρια είναι ή τιμή πού πλήρωσαν γιά νά τό άποκτήσουν, τό αν τούς άρέσει καί άν τό έχουν ξαναδεί, τό μέταλλο (Πού συχνά αποδεικνύεται άπλή έπιχρύσωση ή έπαργύρωση) καί βεβαίως τό παρουσιαστικό τού ενδιαφερομένου αγοραστή. 'Υπάρχουν καί διάφορες άλλες παρανοήσεις. "Όπως οι χρονολογίες Ιδρύσεως διαφόρων οργανώσεων ή συλλόγων, καί χρονολογίες γεγονότων, πού θεωρούνται σάν χρονολογίες εκδόσεως τών μεταλλίων. Πρόσφατα προσφέρθηκε στό Μοναστηράκι μετάλλιο τού Θεοδώρου Κολοκοτρώνη, σάν μετάλλιο κομμένο τό 1821, έπειδή έγραφε τή χρονολογία αύτή. Άλλος σημαντικός παράγων διαμορφώσεως τής τιμής ενός μεταλλίου είναι η μόδα.





(Άρθρο του Πάνου Ταζεδάκη  από το Τεύχος 5 , Μαρτίου 1981 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΜΕΤΑΛΛΙΑ ΕΠΕΝΔΥΣΗ; (ΜΕΡΟΣ 2ο)

Του Πάνου Ταζεδάκη

`Ετσι αυξήθηκαν απότομα οί τιμές τών μεταλλίων μέ θέματα άπό τήν 'Ελληνική 'Επανάσταση καί τόν έρχομό τού -Οθωνα, τού χαράκτη Κόνραντ Λάνγκε, όταν εκδόθηκε άπό τόν 'Ι. Μελετόπουλο ένα καλλιτεχνικό βιβλίο - λεύκωμα, πού τα παρουσιάζει σέ όλη τους τήν μεγαλοπρέπεια («1821, Δώδεκα Μετάλλια», ή Ασπιώτη - Ελκα, 1971), παρόλο πού τά μετάλλια αύτά εμφανίζονται άρκετά συχνά στήν ελληνική αλλά και στην ξένη αγορά. Τής μόδας είναι ακόμα τα διάφορα μετάλλια με θέμα τούς βασιλείς ή την δυναστεία, των οποίων οι τιμές εμφανίζονται αυξημένες σέ σύγκριση μέ άλλα μετάλλια τής ίδιας εποχής. 'Αλλά τα μετάλλια μέ τόν πρώτο βασιλιά Κωνσταντίνο έχουν χαμηλότερες τιμές άπό τά άντίστοιχα μετάλλια μέ τόν ' Ελευθέριο Βενιζέλο. Φαίνεται πώς τά παλιά πάθη δέν έχουν ξεχαστεί.

`Ας εξετάσουμε τώρα τίς τιμές μεταλλίων, πού αναφέρει ενδεικτικά στο άρθρο του 0 κ. Κοντοκόλιας, και πού φέρονται σαν βασισμένες σέ εκτίμηση γνωστού Αθηναίου εμπόρου.
-Αν και φαίνεται πώς άλλα είπε ο γνωστός έμπορος και άλλα γράφτηκαν στο άρθρο.

1. «1843 -Οθωνος (ασημένιο), δραχμές 10.000», Τέτοιο μετάλλιο δεν φαίνεται να υπάρχει.
2. «1912 Διαδόχου Κωνσταντίνου (χάλκινο) δραχμές 3.000». Είναι γνωστά τουλάχιστον τρία τέτοια μετάλλια, πού αναφέρονται στην Βαλκανική 'Ομοσπονδία και στον 'Ιερό 'Αγώνα ('Ελληνοτουρκικά πόλεμο) και αποτελούν Ιδιωτικές εκδόσεις. Ένα τέτοιο μετάλλιο πουλήθηκε από τον ίδιο έμπορο, πριν από λίγους μήνες, δραχμές 500.
3. «1878 Γεώργιος και Όλγα (χάλκινο) δραχμές 10.000». Πρόκειται προφανώς για το αναμνηστικό μετάλλιο τής βαπτίσεως τού Κωνσταντίνου, το 1868 (και όχι 1878), έργο τού χαράκτη BARRE, πού φέρει τό σήμα τού Γαλλικού Νομισματοκοπείου. 'Ο αναφερόμενος έμπορος το πουλάει 10.000 δραχμές, μια γκαλερί τής οδού  Ομήρου το έχει στην βιτρίνα πρός 20.000 δραχμές, ένα κατάστημα νομισμάτων τής οδού Αδριανού πρός 8.000 δραχμές, ενώ πουλήθηκε πρόσφατα άπό κατάστημα λαϊκής τέχνης, τής οδού Πανδρόσου δραχμές 1.200. Και τα τέσσερα μετάλλια είναι βέβαια σέ αρίστη κατάσταση, γιατί ή τιμή είναι πολύ πιο χαμηλή, αν τα μετάλλια έχουν φθορά, κτυπήματα ή τρύπα.
4. «1914 Παυλίνα Σεβαστού (ασημένιο) δραχμές 3.500». Μην ψάξετε στον τηλεφωνικό κατάλογο, πού αναφέρει 25 κυρίες Σεβαστού, γιατί πρόκειται για την δεύτερη κατά σειρά αδελφή τού Μεγάλου Ναπολέοντος. Το μετάλλιο αυτό δεν είναι βέβαια 'Ελληνικό, είναι τού 1814 και είναι ένα από τα μετάλλια πού κόπηκαν σέ κλασσική τεχνοτροπία και με λεζάντες στο αρχαία 'Ελληνικά, για τις αδελφές τού Ναπολέοντος, ακόμα και για τον υιό τής 'Ιωσηφίνας («Ευγενιος 'Ανδράσι 'Ανήρ») χρειάζεται κάποια προσοχή, γιατί τα μετάλλια αυτά ανατυπώνονται και διατίθενται ακόμα και σήμερα από το Γαλλικό Νομισματοκοπείο.
5. «1926  Φαβιέρου (χάλκινο) δραχμές 4000». Το μετάλλιο αυτό, έργο τού χαράκτη Π. Κελαίδή από γαλλικό πρότυπο, είναι ένα από τά 10 περίπου μετάλλια πού έκοψε ή επίσημη 'Επιτροπή γιά τόν εορτασμό τής ' Εκατονταετηρίδας τής Ελληνικής 'Επαναστάσεως, κατά τα έτη 1926 ώς 1930




6. «1937 Πανεπιστημίου ( επάργυρο, έργο Γύζη) δραχμές 10.000. Πρόκειται για την επίσημη πλακέτα τού εορτασμού τής 100ετηρίδος τού Πανεπιστημίου 'Αθηνών, έργο τού γλύπτη Φαληρέα σέ σχέδιο τού ζωγράφου Γύζη, πού βέβαια είχε πεθάνει 36 χρόνια πρίν. 'Η τιμη δέν είναι κακή γιατί είναι μιά πραγματικά πολύ εντυπωσιακή πλακέττα, σχετικά μεγάλων διαστάσεων (99 Χ 71 χιλιοστών) πού ύπάρχει βασικά σέ χαλκό καί, πιό σπάνια, μέ άργυρή επίχρωση. Οί διαφορές αύτές δέν πρέπει νά κάνουν εντύπωση, γιατί, όπως είπαμε, δέν ύπάρχουν ούτε τιμοκατάλογοι, ούτε καί απλοί κατάλογοι, άπό τούς όποίους νά μπορεί κανένας νά βοηθηθεί. `Ετσι οι  τιμές τών μεταλλίων διαμορφώνονται όπως οι τιμές γιά τά παλιά βιβλία, τίς γκραβούρες, τά πιάτα ή τά κηροπήγια. Μέ τή διαφορά πώς υπάρχουν περισσότεροι έμπειροι έμποροι καί έκτιμητές γιά τά άλλα άντικείμενα, άπ ' ότι ύπάρχουν γιά τά μετάλλια. Τό συμπέρασμα πού βγαίνει είναι πώς τά πραγματικά μετάλλια (άναμνηστικό ή ήθικές άμοιβές, κρατικά ή ιδιωτικά, στρατιωτικά καί άλλα) δέν προσφέρονται σάν επένδυση πού προυποθέτει πάντα, πώς θά είναι οποτεδήποτε εύκολη ή πώλησή τους και με τουλάχιστον κάποιο κέρδος,



0 αριθμός των συλλεκτών μεταλλίων είναι πολύ περιορισμένος στην 'Ελλάδα και από αυτούς καθ’ ένας έχει θέσει μόνος του τα όρια για τα συλλεκτικά του ενδιαφέροντα: μερικοί κάνουν συλλογή μόνον ιστορικών μεταλλίων (αποφασίζοντας εκείνοι, ποια είναι ιστορικά και ποια όχι) άλλοι μαζεύουν μόνο αθλητικά ή μόνο στρατιωτικά. 'Υπάρχει παλιός συλλέκτης πού κάνει συλλογή μόνον από αναρτώμενα μετάλλια, όπως και συλλέκτης πού μαζεύει μετάλλια με την προϋπόθεση να μην είναι αναρτώμενα. Οι πιο ειλικρινείς παραδέχονται πώς συλλέγουν μόνο τά μετάλλια πού τούς αρέσουν, σαν τούς συλλέκτες, βιβλίων ή άλλων αντικειμένων, ενώ πολλοί αγοράζουν και μετάλλια στα πλαίσια άλλων συλλογών, όπως νομισμάτων, ιστορικών ντοκουμέντων τής Κρήτης ή τής ' Επτανήσου κλπ. Τα εμπορικά μετάλλια θα μπορούσαν πιο εύκολα να αποτελέσουν αντικείμενο συλλογής 'Αρκεί να διαβάζει κανένας τις διαφημίσεις και αναγγελίες στις έφημερίδες και στά περιοδικά και να διαθέτει τα ανάλογα κεφάλαια. Έτσι, ένας συλλέκτης εμπορικών μεταλλίων θα έπρεπε να έχει δαπανήσει γιά τήν συλλογή του, άπό τά 1975, πού πρωτοεμφανίστηκαν , τά άκόλουθα ποσά:

στα όποία ποσά δέν περιλαμβάνονται τα μετάλλια μέ τά ζώδια, γιά τούς έρωτευμένους, γιά τήν «Γιορτή τής Μητέρας» κλπ,, ούτε τά ξένα αναμνηστικά μετάλλια καί νομίσματα εξωτικών χωρών ή τά διάφορα άλλα αντικείμενα (πιάτα, άσημογραφίες κλπ.) πού προσφέρθηκαν στόν "Ελληνα αγοραστή σάν έπένδυση. Στό ποσό γιά τά χρυσά μετάλλια τού 1980 πρέπει νά προστεθεί και ή τιμή 50 μεταλλίων, με θέμα την 'Ελληνική Μυθολογία, πού καθορίστηκε πώς θα είναι ή αντίστοιχη τιμή τού χρυσού στο Χρηματιστήριο τής Νέας 'Υόρκης, όταν θα παραδοθούν .Προσφέρθηκε ακόμα, για τούς πολύ εκλεκτικούς επενδυτές ένα μετάλλιο τού Προέδρου τής Δημοκρατίας από πλατίνα, στην τιμή των 24.000 δραχμών (1980), 'Εδώ πρέπει να προστεθούν τα γνήσια αναμνηστικά μετάλλια, πού κυκλοφόρησαν γιά νά απονεμηθούν σέ τιμώμενα πρόσωπα κλπ., αλλά παράλληλα διατέθηκαν και σέ ευρύτερο κοινό, γιά νά καλυφθούν τά έξοδα τής εκδόσεώς τους (όπως ή πλακέτα τών Βαλκανικών 'Αγώνων, 1979). Τέλος υπάρχουν τά μετάλλια πού έχουν όλα τά χαρακτηριστικά τών έμπορικών μεταλλίων (αύξημένη τιμή, προεγγραφή), αλλά εκδίδονται επίσημα άπό τόν αρμόδιο φορέα γιά τό γεγονός (όπως τά μετάλλια τών ΕΛΤΑ, γιά τά 150 χρόνια, 1978). Συνήθως τα μετάλλια αυτά κυκλοφορούν από διαφόρους συλλόγους, οργανώσεις κλπ , σαν πηγή προσθέτων εσόδων (όπως το μετάλλιο γιά τά 150 χρόνια τού 'Ελληνικού νομίσματος, 1980)


Αυτά τα τελευταία θα πρέπει νά τά δεχθούμε σάν πραγματικά αναμνηστικά μετάλλια, αφού οί έκδοτές τους (π.χ. ΕΛΤΑ) δέν είναι όπωσδήποτε εμπορικές έπιχειρήσεις. Γιά τήν έπένδυση κεφαλαίων σέ μετάλλια ας κάνει καθένας τούς απολογισμούς του, μέ τά στοιχεία πού αναφέρονται παραπάνω ή πού διαβάζει στις εφημερίδες. Αν διαπιστώσει πώς δεν τόν συμφέρει, μπορεί πάντα νά στραφεί σέ άλλα χρυσαφικά η ασημικά, πού υπάρχουν ευτυχώς άφθονα στην αγορά. 'Η γνήσια συλλογή μεταλλίων, δηλαδή ή συλλογή των διαφόρων καλλιτεχνημάτων ή καί τερατουργημάτων, πού έχουν εκδοθεί σαν μετάλλια, είναι ένα πολύ ένδιαφέρον, αλλά καί πολύ δύσκολο χόμπυ. 'Ενδιαφέρον επειδή τά μετάλλια, ακόμα καί τά πιό άσημα καί εύτελή ιδιωτικά, είναι μιά συγκινητική απεικόνιση τής νεώτερης ελληνικής Ιστορίας, μέ όλο τόν παλμό τής εποχής τους («Σώσωμεν τήν Μακεδονίαν» 1903, «Ζήτω τό Τρικουπικόν Σύστημα» 1892, «' Ελευθέριος Βενιζέλος ό ' Εθνεγέρτης 1912). Και δύσκολο, επειδή ή 'Ελληνική βιβλιογραφία στο θέμα είναι σχεδόν ανύπαρκτη και δεν υπάρχουν ούτε συγκροτημένες παρουσιάσεις μεταλλίων, στα 'Ελληνικά μουσεία, για νά πάρει κανένας μια εικόνα. "Ας σημειωθεί πώς ο Νέστωρ των Ελλήνων συλλεκτών μεταλλίων, ιατρός κ. Γεράσιμος Λιβαδάς, έχει περισσότερα από 6.000 'ελληνικά μετάλλια στην Ιδιωτική του συλλογή - μουσείο, πού πάλι εμφανίζει σημαντικά κενά.


(Άρθρο του Πάνου Ταζεδάκη  από το Τεύχος 5 , Μαρτίου 1981 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

Τα χαρτονομίσματα της Κατοχής 1941- 44

Τα Eπισημασμένα Xαρτονομίσματα του Ναυπλίου

Του Αντωνίου Λιναρδάκη


Όσο καιρό βρίσκονταν οι Γερμανοί στο Ναύπλιο κατόρθωνε να φτάσει και καμιά χρηματαποστολή. Μετά την αποχώρησή τους όμως, στις 14.9.1944, η πόλη απόμεινε αποκλεισμένη από την Αθήνα, από την οποία έφυγαν ύστερα από ένα μήνα περίπου, στις 12.10.1944. Και φυσικά δεν υπήρχε ελπίδα επικοινωνίας
 Έτσι με πρωτοβουλία του τότε Διευθυντή του Υποκ/τος Ναυπλίου της Εθνικής Τραπέζης Θ. Πανταζόπουλου αποφασίστηκε η έκδοση τοπικού χαρτονομίσματος με την επισήμανση γραμματίων παλαιοτέρων εκδόσεων της κατοχής της Τραπέζης της Ελλάδος με μεγαλύτερες αξίες.
Εξεδόθησαν δύο αξίες:
 1) 500 εκ. με μαύρη επισήμανση πάνω σε γραμμάτια των 5.000 δρχ. της 2. 6 .1942. Στην πρόσοψη φέρουν μια στρογγυλή σφραγίδα με την Πύλη των Λεόντων των Μυκηνών και στην πίσω όψη την ένδειξη ΙΣΧΥΕΙ ΔΙΑ ΔΡΧ. ΠΕΝΤΑΚΟΣΙΑ - 500 -ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ, Ναυπλίου 19 Σεπτεμβρίου 1945 και χειρόγραφες τις υπογραφές τριών μελών της επιτροπής. Επισημάνθηκαν 1.000 γραμμάτιο της σειράς ΑΠ και αρθ. 406001-407.000.
 2)100 εκ. με κόκκινη επισήμανση πάνω σε γραμμάτιο των 5 εκ. της 20.7.1944. Και αυτά στη πρόσοψη φέρουν την στρογγυλή σφραγίδα με την Πύλη των Λεόντων και στην πίσω όψη την ένδειξη ΙΣΧΥΕΙ ΔΙΑ ΔΡΧ. 100 ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ, Ναυπλίου 19 Σεπτεμβρίου 1944 και τις υπογραφές τριών μελών της επιτροπής. Επισημάνθηκαν 58.000 γραμμάτια σύμφωνα με τον πίνακα που δημοσιεύουμε. Από αυτά η σειρά Ξ0 φέρει τρεις χειρόγραφες υπογραφές, ενώ η σειρά ΞΠ δύο χειρόγραφες και την υπογραφή του Θ. Πανταζόπουλου  με «κλισέ». Μέλη της επιτροπής που υπόγραψαν τα γραμμάτια, (εκτός τον προέδρου-Νομάρχη Χρ.Παπακωνσταντίνου, που δεν υπόγραψε ) ήσαν  :
Ο Εισαγγελεύς Εφετών : Ε.Μιχόπουλος
Ο Ανώτερος Διοικητής Χωροφυλακής : Δ.Γραφανακης
Ο Διευθυντής του Δημοσίου Ταμείου: Θ. Μπιτσάκος
Ο Διευθυντής της Εθνικής Τραπέζης : Θ . Πανταζόπουλος
Ο Διευθυντής της Αγροτικής Τραπέζης : Κ. Χρονόπουλος και
Ο Διευθυντής της Ιονικής Τραπέζης : Ι. Σωρόπουλος
Τα γραμμάτια αυτά μπήκαν σε κυκλοφορία γύρω στις 25.9.1944 και αποσύρθηκαν 31.12.1944 .Πλην κανένα δεν επεστράφη προς ανταλλαγή με τα νέα χαρτονομίσματα των νέων δραχμών γιατί λόγω του πληθωρισμού δεν είχαν καμία αξία .









 (Άρθρο Του Αντωνίου Λιναρδάκη από το Τεύχος 31, Ιούνιος 1983 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

Η Σελίδα των Λαθοκυνηγών

του Αντώνη Ιατρού

Στο τεύχος 80 (Ιούλιος 1987) είχαμε πρωτοδημοσιεύσει χιλιάρικα με δυο διαφορετικούς αριθμούς σειράς, 60 Η άνω δεξιά και 06 Η κάτω αριστερά. Η ανεύρεση δεύτερον κομματιού με το ίδιο σφάλμα και με παραπλήσιο αύξοντα αριθμό (το πρώτο είχε 279 879, το σημερινό 277 504) μας παρέχει μία ένδειξη της σπανιότητας τον λάθους. Οι λαθοκυνηγοί - αναγνώστες τον περιοδικού ας μας ενημερώσουν για τυχόν σχετικά αποκτήματά τούς πού θα μας βοηθήσουν να καταλάβουμε πόσα κομμάτια με αυτό το λάθος τυπώθηκαν.


Στο τεύχος 70 (Σεπτέμβριος 1986) είχαμε επίσης πρωτοδημοσιεύσει χιλιάρικο της σειράς 01 Α με διακεκομμένη γραμμή ασφαλείας. Τότε σημειώναμε πως το φαινόμενο παρουσιάζεται στο χαρτί «αυτής και μόνο» της σειράς αλλά ήδη είμαστε σε θέση να παρουσιάσουμε χαρτονόμισμα της σειράς 06 Μ με εμφανέστατα διακεκομμένη τη γραμμή ασφαλείας. ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Οι φωτογραφίες των χιλιοδράχμων που δημοσιεύονται στο σημερινό μας σημείωμα έχουν ληφθεί «ακτινογραφικά» για να φαίνονται τα υδατογραφήματά τους. 'Έτσι όμως εμφανίζονται οι παραστάσεις και των δύο όψεων τους. Είναι μία φωτογραφική ανάγκη, ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΝΟΜΙΣΕΙ ΠΩΣ ΤΑ ΕΙΚΟΝΙΖΟΜΕΝΑ ΕΝΑΙ ΔΙΠΛΟΤΥΠΩΜΕΝΑ. Προσοχή λοιπόν, προς αποφυγήν παρεξηγήσεων.


(Άρθρο του Αντώνη Ιατρού από το Τεύχος 86, Ιανουάριος 1988 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

Η δημοπρασία νεοελληνικών νομισμάτων και μεταλλίων στη Ζυρίχη


Σε προηγούμενο τεύχος (Μάρτιος 1983) προαναγγείλαμε την δημοπρασία του οίκου Spink στη Ζυρίχη του έγινε στις 21 Απριλίου. 'Έστω κάπως καθυστερημένα αξίζουν δυο λόγια για την επιτυχία αυτής της δημοπρασίας. Το σφυρί στα χέρια, του γνωστού στους Έλληνες συλλέκτες κ. Divo, κτύπησε σχεδόν για όλα τα προσφερόμενα ελληνικά νομίσματα και μετάλλια. Τα αποτελέσματα πρέπει να θεωρηθούν φυσιολογικά.

Μερικά παραδείγματα:

- Μετάλλιο Βενετία-Μωριάς, ασημένιο, Ω, 31,880 Δρχ.
- Μετάλλιο Βενετία-Ελληνικές πόλεις, Ε, 72,600 Δρχ.
- 1 Φοίνικας 1828, Ε. 66.000 Δρχ,
- 10 λεπτά 1831, Ε, 14.080 Δρχ.
- 5 Δρχ, 1851, Ω ,79.200 Δρχ.
- 1 Δρχ.1851, Δοκίμιο, ΠΟ, 118.800 Δρχ.
- Μετάλλιο 1832, Graecia Rediviva, Ε - A , 66.000 Δρχ.
- Μετάλλιο Lange , Μπότσαρης , Ε – Α 37.400 Δρχ. 
- 100 Δρχ, 1935, προυφ , 66.000Δρχ .
- 5 Δρχ 1901 Κρήτης , Ε, 50.600 Δρχ





Ο γνώστης της διεθνής αγοράς πρέπει να θεωρήσει κατά τη γνώμη μου τα αποτελέσματα ως «normal».Έχουμε τόσα παραδείγματα (αποτελέσματα ακόμα και Επαρχιακών Οίκων δημοπρασίας του εξωτερικού π.χ. της Γερμανίας ), που άνετα εδραιώνουν αυτή την εντύπωση .Αντίθετες γνώμες, όσο σεβαστές και αν είναι , ή αγνοούν τη πραγματικότητα ή έχουν κάποια άλλη σκοπιμότητα διαφορετικά πρέπει να μας υποδείξουν τις φθηνές τιμές τους . Το γεγονός ότι οι αγοραστές ήταν  έμποροι νομισμάτων αποδεικνύει ακόμη μια φορά την παραπάνω γνώμη μας. Οι αγοραστές των νομισμάτων και μεταλλίων ήταν κυρίως 3 Έλληνες, προφανώς έμποροι του εξωτερικού και ένας αντιπρόσωπος τον αμερικάνικου Οίκου δημοπρασίας Ponterio. Αν λάβουμε υπ' όψην ότι οι έμποροι αυτοί τα προορίζουν όχι για την συλλογή τους αλλά για μεταπώληση τότε μπορούμε να φαντασθούμε σε τι τιμές θα μπούνε τελικά στις ιδιωτικές συλλογές ή σε προσεχή δημοπρασία. Η συμπεριφορά των Ελλήνων εμπόρων υπήρξε συμφωνημένη (άκουσα σχετική συνομιλία τους και γενικά η αρμονική συμπεριφορά τους κατά τη διάρκεια της δημοπρασίας). Εκεί όπου υπήρχαν ψιλές γραπτές, εντολές ή προφορά του Ponteiro, αναγκάσθηκαν να ανέβουν με τις προσφορές τους ψηλά, αντιθέτως όπου έλειπε προσφορά τρίτου τα έπαιρναν ο δημοπρασία σε σχετικά χαμηλές, τιμές, δυσκολευόμενοι μόνον από την προσεχτική επέμβαση του πωλητή!
 Θα πρέπει επίσης να παρατηρήσουμε πως η περιγραφή καταστάσεως όλων των νομισμάτων και μετάλλων υπήρξε πράγματι αυστηρή, εν αντιθέσει με αυτή άλλων Οίκων δημοπρασίας ή εμπόρων, πράγμα που, ως γνωστόν, πρέπει πάντα να λαμβάνουμε υπ’ όψην μας όταν κάνουμε συγκρίσεις και εκτιμήσεις. Α. Ρέσσος


 (Άρθρο του Α. Ρέσσου από το Τεύχος 31, Ιούνιος 1983 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

Στοιχεία Αρχαίων Πολιτισμών Χωρών Λατινικής Αμερικής σε Σύγχρονα Νομίσματα


Η σπουδή των νομισμάτων συχνά μας λέει πολλά νια τις σύγχρονές τους κοινωνίες. Μπορούμε να δημιουργήσουμε μια αντίληψη γύρω από το καλλιτεχνικό επίπεδο των ανθρώπων που τα εξέδωσαν, την ιστορία, τα ήθη και το βαθμό πολιτισμού τους. Η εύρεση ενός σωρού αρχαίων νομισμάτων μας δίνει σήμερα πολύτιμες πληροφορίες για τις αρχαίες ιδίως κοινωνίες.


(https://i.ibb.co/D5Q18Rk/01.jpg)

Δεν μπορούμε όμως να πούμε ότι το ίδιο συμβαίνει και στις χώρες της κεντρικής και νότιας Αμερικής. Εκεί, αν και η κατεργασία των μετάλλων ήταν γνωστή και πολύ αναπτυγμένη και το εμπόριο πολυτίμων μετάλλων ανθηρό, δεν μνημονεύεται η κατασκευή νομισμάτων από τους αρχαίους και καμμιά φορά μυστηριώδεις πολιτισμούς που δημιουργήθηκαν. Σήμερα όμως σημαντικά στοιχείο των πολιτισμών αυτών μπορούμε να βρούμε σε σύγχρονες εκδόσεις νομισμάτων και χαρτονομισμάτων των χωρών Μεξικού, Γουατεμάλας, Μπελίζ, Ελ Σαλβαντόρ και Ονδούρας. Τα θέματα μάλιστα των νομισμάτων τους έχουν, όταν αναφέρονται στην πολιτιστική τους παράδοση, μια καταφανή ομοιότητα εξαιτίας της πολιτιστικής ενότητας των λαών που κάποτε κατοίκησαν αυτές τις περιοχές
Η αναβίωση τέτοιων θεμάτων εξηγείται τώρα από τον αναθερμαμένο εθνικισμό των χωρών αυτών που ψάχνουν να βρουν τις ρίζες τους στην ιστορία, για να δικαιολογήσουν την παρουσία τους σαν έθνη με ένα έντονο ιστορικό παρελθόν. Έτσι σε τέτοια νομίσματα βλέπουμε συχνά δεμένη την πολιτιστική κληρονομία των Ίνκας, Μάγιας, Τολτέκων ή Αζτέκων με την ισπανική παράδοση, που έδωσε τελικά το λεγόμενο λατινοαμερικανικό στοιχείο. Κύριο χαρακτηριστικό των πολιτισμών αυτών ήταν η θρησκευτική και ιερατική τους οργάνωση που δημιούργησε θεσμούς, ανθρώπους και αντιλήψεις ολοκληρωτικά διάφορους από τον δυτικοευρωπαϊκό κόσμο. Για τούτο και στα περισσότερα νομίσματα των χωρών που αναφέραμε υπάρχουν θέματα με κατά κύριο λόγο θρησκευτικό περιεχόμενο, όπως Θεοί, λατρευτικές στήλες η ιδιόρρυθμες πυραμίδες. Το 1973 η Παραγουάη εξέδωσε μια προυφ σειρά με ασημένια και χρυσά νομίσματα που τα θέματά τους, ήταν αποκλειστικά παρμένα από τις αρχαίες θρησκείες της προκολομβιανής περιόδου, όπως συνήθως  αποκαλείται αυτή η περίοδος της ιστορίας της Αμερικής,  παίρνοντας σαν ορόσημο την άφιξη του Κολόμβου.



















Η σειρά αυτών των, νομισμάτων είναι μια σπουδαία αναφορά σε πολλούς από τους πολιτισμούς αυτούς.
Στην σειρά των νομισμάτων των, 20 κεντάβος που το Μεξικό κυκλοφόρησε από το 1943 ως το 1974 εικονίζεται με εντυπωσιακό τρόπο η πυραμίδα του ήλιου. Η διπλανή της  πυραμίδα του Κετσαλκοάτλ, του πτερωτού φιδιού των Αζτέκων, εικονίζεται στην πίσω όψη του μεξικανικού χαρτονομίσματος των 20 πέζος.
 Στο χρυσό νόμισμα των 100 δολαρίων του 1976 ,που κυκλοφόρησε  το Μπελίζ, υπάρχει στην πίσω του όψη μια παράσταση από την ανερμήνευτη ακόμη ιερογλυφική  γραφή των Μάγιας. Υπάρχουν τα σήματα του ορίζοντα των πλανητών αριθμοί και γράμματα  του αλφαβήτου τους.
 Μια μεγάλη παράδοση με τέτοιες απεικονίσεις έχει η Γουατεμάλα . Στα διάφορα νομίσματα της των 10 κεντάβος που έχουν εκδοθεί από το 1949 εως σήμερα , εικονίζετε ένας από τους μονόλιθους της αρχαίας πόλης Κουιρικούα . Οι μονόλιθοι ήσαν ιστορικά μνημεία με πάρα πολλές πληροφορίες σχετικά  με το ιδιότυπο και εξαιρετικά ακριβές ημερολόγιο των Μάγια. Επίσης σε πολλά χαρτονομίσματα του ενός κετζάλ από το 1926 ως το 1946, καθώς και στο χαρτονόμισμα των 100 κετζάλ που τώρα κυκλοφορεί εικονίζονται τέτοια μνημεία. Αλλά και άλλα χαρτονομίσματα της Γουατεμάλας παίρνουν τα θέματά τους από την προκολομβιανή εποχή .Το χαρτονόμισμα των 50 κετζάλ δείχνει μια πυραμίδα - ναό του Τικάλ, μιας από της αρχαιότερές πόλεις των Μάγια. Το χαρτονόμισμα των 10 κετζάλ, όπως και εκείνο των πέντε δείχνουν κομμάτια από την τέχνη των Μάγια. Υπάρχουν αρκετά τύποι αυτών των χαρτονομισμάτων. Δείγματα από την αρχαία τέχνη δείχνει πάλι και το νόμισμα των 100 δολαρίων του Μπελίζ. Ενδιαφέρον είναι πάλι και το νόμισμα των 25 πέζος που εκδόθηκε από το Μεξικό για  τους ολυμπιακούς αγώνες στη χώρα του το  1968.Εικονίζεται ένας παίχτης μπάλας των Μάγια ενός παιχνιδιού που έμοιαζε με το σημερινό βολλευ μπωλ .
 Η αναφορά μας στο νομίσματα και χαρτονομίσματα αυτής της περιοχής γίνεται γιατί συγκεντρώνουν ένα ξεχωριστό χαρακτηριστικό, μια ομοιότητα στα θέματά τους παρά την διαφορά της κρατικής τους προέλευσης . Με τη τρόπο αυτό είναι δυνατή η δημιουργία μιας θεματικής συλλογής που γίνεται πολύ ενδιαφέρουσα καθώς συνδυάζει την ιστορική πληροφόρηση με το μυστήριο που κρύβεται πίσω από τις καταβολές αυτών των λαών.



(Άρθρο από το Τεύχος 31, Ιούνιος 1983 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ)

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΣΙΓΚΡΗΣ

Του Πάνου Ταζεδάκη


Την αγαπάει τη λατρευει είναι ο μεγάλος έρωτας της ζωής του η Μέλπω του , με την οποία είναι 48 χρόνια παντρεμένος , και είναι τρομερή νοικοκυρά .Σαυτό φαίνεται να  ξεχωρίζει ο Τσίγκρης από τους άλλους χαράκτες που ήταν λίγο πολύ γυναικάδες.
O Γεώργιος Τσίγκρης γεννήθηκε στις 23 Δεκεμβρίου 1910 στην Αθήνα . Ο πατέρας του είχε γεννηθεί στον Πειραιά και ήταν ένας από τους αυτοδίδακτους αρχιτέκτονες της εποχής  που μόνο πολύ αργότερα πήρε άδεια από το πολυτεχνείο για να κτίζει 3όροφα κτίρια.
Ο Γεώργιος Τσίγκρης δεν πήγε σε σχολή χαρακτικής αλλά έμαθε τη τέχνη εμπειρικά . Το 1928 πήγε βοηθός στο εργαστήριο του χαράκτη Αντώνη Ζάκα , έμεινε όμως μόνο εννέα μήνες, γιατί ο Ζάκας ήταν γκρινιάρης  και το 1929 άνοιξε χρυσοχοείο στην οδό Περικλεους 17 με τους Γεώργιο Αυγερινό και Γεώργιο Πλυμένο, που έγιναν γνωστοί σαν οι τρεις Γιώργηδες. Το 1933 άνοιξε μόνος του κατάστημα  στην οδό Φωκίωνος 1 και το 1937 ανέλαβε το κατάστημα του Ζάκα, που είχε μόλις πεθάνει, στην οδό Περικλέους 33, το οποίο κράτησε μέχρι το 1949.
Το 1949 τον προσέλαβαν στο Νομισματοκοπείο της Τραπέζης της Ελλάδος σαν “ρετουσέρ χαράκτη”  για τα χαρτονομίσματα οπότε έκλεισε  το κατάστημα και διατήρησε ένα κλειστό εργαστήριο. Την εποχή εκείνη πήγαινε συχνά για ψάρεμα στην Βουλιαγμένη με τον Κυριάκο Βαρβαρέσσο. Έφυγε από το Νομισματοκοπείο το 1970.
Ο Τσίγκρης είχε έμφυτο ταλέντο στη χαρακτική. Ο Παναγιώτης Κελαϊδής είχε προβλέψει πώς θα γίνει καλός τεχνίτης.


















 Μας διηγείται  πως ο Ζάκας είχε αρρωστήσει και έμενε κλεισμένος στο σπίτι του , ενώ έπρεπε να παραδώσει κάποια χαρακτική δουλειά . Για να σώσει την κατάσταση, ο Τσίγκρης έκανε μόνος του την εργασία, την παρέδωσε στον πελάτη, πήρε τα χρήματα και τα πήγε στον Ζάκα, που φοβήθηκε καταστροφή και έβαλε τις φωνές. Ησύχασε μόνο όταν αργότερα ο πελάτης τον ευχαρίστησε για την ωραία δουλειά. χωρίς όμως να συγχωρέσει τον Τσίγκρη για την πρωτοβουλία του. Μας διηγείται ακόμα ότι το 1938 έκανε ένα χάλκινο ημιανάγλυφο πορτραίτο της Φρειδερίκης, σε διαστάσεις περίπου 60 Χ 60 εκατοστά, που αποφάσισε να της το χαρίσει το 1949. Στάλθηκαν τότε εμπειρογνώμονες από το Μουσείο Μπενάκη, για να εκτιμήσουν το έργο, ενώ η Αστυνομία τον παρακολουθούσε και ζητούσε από τους γείτονες πληροφορίες, τι είδους άνθρωπος είναι. Όταν οι έρευνες απέβησαν θετικές, τον δέχτηκε η βασίλισσα, που παρέλαβε το έργο και του είπε ότι της άρεσε τόσο πολύ, ώστε θα το χάριζε στο σύζυγό της. Τώρα ο Τσίγκρης διερωτάται αν το έργο του βρίσκεται ακόμα στα ανάκτορα.
Ο Τσίγκρης ειδικεύεται σε εικονίσματα. Κάνει χαρακτική σε ασήμι και χαλκό και έχει συνεργασθεί με πολλά μεγάλα κοσμηματοπωλεία. Για τον Ζολώτα έφτιαξε μήτρες κοσμημάτων, μετάλλια και κασετίνες με εγχάρακτη την υπογραφή του Καραμανλή, για τον Λαλαούνη κοσμήματα και εικόνες με θέματα του Ελ Γκρέκο. Το πρώτο μετάλλιο το έκανε το 1931 για την Πρώτη Πανελλήνιο Πτηνοτροφική Έκθεση και παριστάνει έναν ωραίο πετεινό, που σήμερα πια δεν του αρέσει.  Αργότερα χάραξε μετάλλια για την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, για την ΔΕΗ και για τον ΕΟΤ, που όμως δεν είναι πρωτότυπα έργα του. Το πιο γνωστό είναι το μετάλλιο του Τόμπρου για τα 125 χρόνια της Εθνικής Τραπέζης (1966).
Ο Τσίγκρης είναι μανιώδης καπνιστής και του αρέσει να ακούει κλασσική μουσική. Είναι υπερήφανος ότι κρατά πάντοτε τον λόγο του, στον οποίο επιμένει, με σχετικό επακόλουθο να μη σηκώνει παζάρια στις τιμές που χρεώνει. Με ένα μετάλλιο για τη 75 χρόνια της μασονικής στοάς Ησίοδος (1983) συμπλήρωσε 52 χρόνια από το πρώτο του μετάλλιο. Του ευχόμαστε να τα εκατοστίσει.




























(Άρθρο του Πάνου Ταζεδάκη από το Τεύχος 31, Ιούνιος 1983 ,του Περιοδικού:ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ)

Απόψεις για ένα παράξενο 30λεπτο των Ιονίων

του Μιχάλη Ρωμανού και Αναστάσιου Τζαμαλή


Μιχάλης Ρωμανός

Πρόσφατα μου δόθηκε η ευκαιρία * να εξετάσω ένα 30λεπτο 1851 των Ιονίων Νήσων Το νόμισμα έχει ένα μικρό ανάγλυφο 2 πάνω από την αξία 30 και κοντά στην άκρη από το αριστερό κλαδί του στεφανιού.
 Η περίπτωση να έχει χτυπηθεί το 30λεπτο πάνω σε κάποιο άλλο νόμισμα του ιδίου μεγέθους ( overstrυck ), πρέπει μάλλον να αποκλειστεί: Αυτό, γιατί τότε το μικρό 2 θα έπρεπε να είχε ισοπεδωθεί από το επίπεδο μέρος της μήτρας του 30λεπτου.
Έτσι, θα πρέπει να υποθέσουμε πως το μικρό 2 υπήρχε στη μήτρα του 30λεπτου.
 Τώρα, για το πώς βρέθηκε το μικρό 2 στη μήτρα, υπάρχουν δύο τουλάχιστον εκδοχές :
 α) Λάθος: κάποιος χαράκτης έκανε ένα μικρό λάθος που βαρέθηκε να το διορθώσει. (Αυτή η εκδοχή είναι κατά τη γνώμη μου η πιο πιθανή).
β) Ειδική μήτρα: για κάποιο λόγο το νομισματοκοπείο θέλησε να σημαδέψει μια μήτρα, για να την ξεχωρίζει απ’ τις άλλες. (Είναι γνωστό ότι γύρω στο 1870 το βασιλικό νομισματοκοπείο πρόσθετε μικρούς αριθμούς σε μήτρες αγγλικών νομισμάτων, για να διαπιστώσει τη διάρκεια ζωής των μητρών). Πάντως, η ανακάλυψη κι άλλων παρόμοιων 30λεπτων θα μας δώσει περισσότερες πληροφορίες.

* Ευχαριστώ και από αυτή τη θέση τον κ. Gary Charman της Peter Ireland (Format) Ltd που μου έκανε γνωστό αυτό το νόμισμα, και τον κ. James Rossdale απ' το Imperial College που το φωτογράφησε



Αναστάσιος Τζαμαλής

Έχω τη γνώμη πως έχουμε να κάνουμε με λανθασμένο νόμισμα και όχι με λανθασμένη μήτρα. Πρόκειται για την περίπτωση που είχα περιγράψει ως: (Γ12, Δύο νομίσματα σε ένα) στο άρθρο μου «Λάθη στα νομίσματα» (βλέπε «Συλλεκτικός Κοσμος» τευχος 25 , σελ 633). Αυτή μου η άποψη στηρίζεται στις εξής παρατηρήσεις:
1 Ποτέ το δεύτερο χτύπημα δεν εξαφανίζει τελείως τις παραστάσεις και τις επιγραφές του πρώτου χτυπήματος ή του νομίσματος πάνω στο οποίο ξαναχτυπιέται ένα δεύτερο νόμισμα. Αν γινόταν κάτι τέτοιο, το λάθος αυτό θα ήταν άγνωστο στη νομισματοκοπία.
2. Στην φωτογραφία, εκτός από το 2 διακρίνονται και ίχνη από κάποια παράσταση δάφνης ή διακοσμητικής κορδέλας μπροστά και κάθετα από την αξία 30.
3. Το υπό συζήτηση 2 είναι αμυδρό (χαρακτηριστικό διπλοχτυπήματος) και εξαφανίζεται στο ανάγλυφο των κλαδιών. Αν το 2 αυτό ήταν πάνω στη μήτρα, θα ήταν το ίδιο ανάγλυφο με τις υπόλοιπες παραστάσεις και, βέβαια, δεν θα χανόταν κάτω από τα φύλλα,
4. Εκτός του ότι η αρίθμηση των μητρών στο Βρετανικό Νομισματοκοπείο άρχισε μια 20ετία μετά την κοπή 7ου Ιονικού 30ηέπτου, όπως αναφέρει ο κ. Ρωμανός, αυτή η αρίθμηση γινόταν με τόσο διακριτικό τρόπο που χρειάζεται ισχυρός φακός και εξασκημένο μάτι για να τη διακρίνει κανείς.
5. Ασφαλώς η ανακάλυψη στο μέλλον κι άλλων, ή έστω και ενός μόνο παρόμοιου 30Λέπτου θα βεβαιώνει την ύπαρξη ελαττωματικής μήτρας. Στην αντίθετη περίπτωση, όμως, θα έχουμε ένα τυχαίο λανθασμένο νόμισμα, μοναδικό αλλά χωρίς ιδιαίτερη σημασία,



(Άρθρο του Αναστάσιου Τζαμαλή  από το Τεύχος 25,Oκτώβριος 1983 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

ΠΕΡΙ ΨΕΥΔΟΝΟΜΙΣΜΑΤΟΣ Μέρος A'

Του Νίκου Πουλάκου

Είναι γνωστή σ όλους μας η δημοσιογραφική μάχη για τα ψευδονομίσματα που τελείωσε εδώ και λίγους μήνες στις αίθουσες των δικαστηρίων, μ' ένα συμβιβασμό των αντιδίκων . Τώρα που πέρασε λίγος καιρός και η έξαψη και η αντάρα των αλλεπαλλήλων συγκρούσεων έχει κατακαθίσει, θα ταν σκόπιμο πέρα από κάθε προσπάθεια αναμοχλεύσεως των ιδίων παθών, να τοποθετήσουμε το θέμα στη σωστή του βάση και να βγάλουμε μερικά γενικά και χρήσιμα συμπεράσματα. Νόμισμα σύμφωνα με την οικονομική επιστήμη είναι το χρήμα που είναι φτιαγμένο από μέταλλο, επί του οποίου αποτυπώνεται συνήθως μια δηλωτική και αναγνωρίσιμη παράσταση προς προστασία από απάτη ή πλαστογραφία. Κι αφού είναι χρήμα έχει κι όλες τις ιδιότητες του χρήματος.

Επομένως είναι :
1 ) το όργανο ανταλλαγής αγαθών και υπηρεσιών
2 ) το μέτρο των αξιών
3 ) ο κανόνας των αξιών
4 ) το μέσον αποταμιεύσεως
5 ) αντικείμενο με «αξία εν εαυτώ»
6 ) όσο το δυνατόν άφθαρτο
7 ) ευμετακόμιστο
8 ) "διαιρετό εν ομοιογενεία", κ.ο.κ.

Ήδη από τον 4ο αιώνα, εκτός από τα νομίσματα των οποίων η αξία βασιζόταν στην αξία τoυ μετάλλου, χρησιμοποιήθηκαν και τα «κέρματα» που εξυπηρετούν τις μικροσυναλλαγές. Η ονομαστική αξία των κερμάτων ήταν πλήρως αποδεσμευμένη από την αξία του μετάλλου (χαλκού) από το οποίον κατασκευάζονταν, και καθοριζόταν από το νόμο. Η μεγάλη τους πρακτική χρησιμότητα, όμως, τα έκανε αποδεκτά στις συναλλαγές




Το σύστημα αυτό με μικρές παραλλαγές λειτούργησε μέχρι τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Τότε, εξ αιτίας της μεγάλης αποσταθεροποιήσεως της τιμής του χρυσού, τα διάφορα κράτη κατέφυγαν στη γενίκευση της χρήσεως του Τραπεζογραμματίου, του οποίου η κυκλοφορία εντός των ορίων του κράτους γίνεται αναγκαστική, και γίνεται πλέον υποχρεωτικώς δεκτό μέσον πληρωμής με την έννοια ότι κανείς δεν δικαιούται να αρνηθεί να εξοφληθεί με το επίσημο χαρτονόμισμα. Παράλληλα καταργείται η υποχρέωση εξαργυρώσεως του Τραπεζογραμματίου με ίση ποσότητα χρυσών νομισμάτων. Έτσι, το χαρτονόμισμα βασισμένο στην αναγκαστική κυκλοφορία και την υποχρεωτική αποδοχή του ως μέσον πληρωμής μη έχοντας καμιά εσωτερική αξία αλλά μόνον ονομαστική καθοριζόμενη από το νόμο (δηλαδή βασισμένο περίπου στις ίδιες αρχές όπως και το αρχαίο «κέρμα») αντικατέστησε πλήρως το παλαιό χρυσό νόμισμα σ' όλες τον τις λειτουργίες. Ότι απέμεινε απ' το παλαιό εξαργυρώσιμο σε χρυσά νομίσματα Τραπεζογραμμάτιο είναι η φράση με την οποία δίδεται η, άνευ αντικρίσματος πλέον, υπόσχεση ότι τούτο είναι «πληρωτέων επί τη εμφανίσει». Το γιατί βέβαια εξακολουθεί να τυπώνεται στα χαρτονομίσματα αυτή η φράση με την οποία δίδεται μια υπόσχεση η οποία εξ ορισμού αποκλείεται να τηρηθεί, είναι πραγματικά απορίας άξιο.





Το νόμισμα, με την μορφή που λειτούργησε από την αρχαιότητα μέχρι τους σύγχρονους καιρούς, αφού είχε μεταλλική (εσωτερική) αξία κυκλοφορούσε αυτούσιο όχι μόνο μέσα αλλά και έξω από τα σύνορα της πολιτείας που το εξέδιδε. Ήταν, θα μπορούσε να πει κανείς, το μοναδικό αντικείμενο που προοριζόταν ν' αλλάζει χέρια τόσο συχνά. Η ιδιότητά του αυτή, σε συνδυασμό με την έλλειψη άλλων μέσων μαζικής κυκλοφορίας ή ενημερώσεως το κατέστησε και μοναδικό μέσο διαδόσεως διαφόρων μηνυμάτων .Έτσι το νόμισμα από απλό μέσο συναλλαγής έγινε και μέσο διαδόσεως ιστορικών πολιτικών ή θρησκευτικών γεγονότων, μέσον προπαγάνδας, κ.λπ. Τούτο είναι οφθαλμοφανές στα χρόνια της Αυτοκρατορίας, όπου η πρώτη δουλειά του εκάστοτε ανακηρυσσόμενου αυτοκράτορα ήταν να κόβει νόμισμα με το πορτραίτο του. Και υπάρχουν νομισματικές μαρτυρίες αυτοκρατόρων που η βασιλεία τους τελικώς δεν διήρκεσε περισσότερο από μερικά 24ωρα.






Για να επιτελεσθεί όμως η επιδιωκόμενη διάδοση κάποιου μηνύματος, το νόμισμα έπρεπε να κυκλοφορεί από χέρι σε χέρι εξυπηρετώντας τις συναλλαγές. Έτσι, όλα τα αναμνηστικά νομίσματα ήταν νομίσματα κανονικής κυκλοφορίας, διότι άλλως η έκδοσή τους θα ήταν εντελώς άσκοπη. Οι αναμνηστικές κοπές νομισμάτων πέρασαν από τους αρχαίους 'Έλληνες στους Ρωμαίους, τους Βυζαντινούς αυτοκράτορες τους ηγεμόνες των Ευρωπαϊκών Κρατών του Μεσαίωνα και στα σύγχρονα κράτη. Τυπικά αναμνηστικά νομίσματα είναι τα Ελληνικά τριαντάδραχμα του 1963 και 1964.





Βασική πάντοτε, όμως ιδιότητα των αναμνηστικών  νομισμάτων ήταν ότι αποτελούσαν νομίσματα κανονικής κυκλοφορίας προορισμένα  να υπηρετήσουν τις συναλλαγές. Η λέξη «αναμνηστικό» δεν είναι παρά επιθετικός προσδιορισμός ο οποίος δηλώνει την αιτία της κοπής τους.
Με την ανάπτυξη βέβαια των μέσων μαζικής ενημερώσεως στην σύγχρονη εποχή, το νόμισμα χάνει πλέον αν όχι εντελώς, τουλάχιστον κατά το μεγαλύτερο μέρος τη δευτερη αυτή ιδιότητα του. Στη διάρκεια του μεσοπολέμου, κι ενώ η κοπή χρυσών νομισμάτων έχει σταματήσει, μερικά κράτη ξανακόβουν χρυσά νομίσματα ομοίας ονομαστικής αξίας, βάρους και τίτλου, με τα πρόπολεμικά προσπαθόντας προφανώς να εδραιώσουν την εμπιστοσύνη του κοινού στο χαρτονόμισμα, καλλιεργώντας την εντύπωση ότι τουτο στηριζόταν πάντοτε στο χρυσό νόμισμα, του οποίου συνέχεια αποτελούσαν τα καινούργια χρυσά νομίσματα. (σημείωση 1) .Στις περισσότερες όμως περιπτώσεις η μεταλλική αξία των νομισμάτων αυτών ήταν μεγαλύτερη υπό την ονομαστική. Έχοντας δύο αξίες, μια ονομαστική και μια μεταλλική, επαψαν να είναι όργανα ανταλλαγής αγαθών και υπηρεσιών και χάνοντας τη βασικότερη ιδιότητα του νομίσματος μεταβλήθηκαν σε εμπορεύματα. Αυτά θα πρέπει να θεωρηθούν ως τα πρώτα ψευδονομίσματα. Άλλα πάλι κράτη, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, έκοψαν χρυσά και ασημένια νομίσματα μόνο σαν «αναμνηστικά», δίνοντας ονομαστικές αξίες, όμοιες με εκείνες των προπολεμικών κανονικών νομισμάτων.




Έτσι, η Ελλάδα το 1940 παρήγγειλε χρυσά 100δραχμα και 20δραχμα με τις προδιαγραφές της μακαρία τη λήξει Λατινικής Νομισματικής Ενώσεως (σημείωση 2), και το ασημένιο 100δραχμο με περίπου τις προδιαγραφές του παλαιού 5δραχμου, δηλαδή με βάρος μεν 25 γρ. αλλά τίτλο 835 αντί 900. Αξεδιάλυτο μυστήριο παραμένει γιατί δόθηκε στο ψευδονόμισμα αυτό η ονομαστική αξία των 100 δραχμών, που ήδη έφερε το ένα από τα δυο χρυσά, τη στιγμή που και με την πλεον απίθανη λογική ακροβασία, δεν ήταν δυνατός κανένας συσχετισμός, όχι με το χρυσό 100δραχμο, αλλά ούτε καν με το εικοσάδραχμο. Τα κατά την επίσημη ονομασία τους «αναμνηστικά» αυτά «νομίσματα» ανταλλάσσονταν στην Τράπεζα της Ελλάδος με 20.000 νέες δραχμές.
Τριάντα χρόνια αργότερο η στρατιωτική Δικτατορία της 21ης Απριλίου 1967 έκοψε τα δικά της αναμνηστικά νομίσματα ακολουθώντας για το χρυσό 100δραχμο και 20δραχμο τις προδιαγραφές της Λατινικής Νομισματικής ενώσεως για δε το ασημένιο 100δραχμο και 50δραχμο το πρότυπο του 100δραχμου του 1940.
Τόσο τα αναμνηστικά της Δικτατορίας όσον της παλινορθώσεως δεν μπορούν να θεωρηθούν παρά μετάλλια μεταμφιεσμένα σε νομίσματα και συνεπώς «ψευδονομίσματα» αφού επιπροσθέτως δεν έχουν καμιά από τις ουσιαστικές ιδιότητες των κανονικών νομισμάτων, παρά μόνον τα τυπικά μορφολογικά στοιχεία του νομίσματος. Δηλαδή, σχήμα, ονομαστική αξία και αναγραφή του κράτους που το εξέδωσε.
Το γεγονός ότι κάποιος νόμος προέβλεψε στην έκδοσή τους δεν έχει καμιά πρακτική σημασία για τον χαρακτηρισμό τους, διότι η έκδοση του νόμου είναι απλή τυπική και όχι ουσιαστική προϋπόθεση, όπως επίσης δεν έχει πρακτική σημασία το γεγονός ότι με το νόμο χαρακτηρίζονται ως νομίσματα τη στιγμή κατά την οποία ταυτόχρονα, με τον ίδιο νόμο, καθορίζονται οι ιδιότητές τους, που δεν έχουν καμιά σχέση με τις ουσιαστικές ιδιότητες των κανονικών νομισμάτων.
Παρ' όλα αυτά ούτε οι συλλέκτες ούτε οι ερευνητές ούτε οι συντάκτες νομισματικών καταλόγων, φάνηκαν να ενοχλούνται με τις ανώμαλες αυτές νομισματικές κοπές. Ίσως δικαιολογημένα, αν λάβει κανείς υπ’ όψη του την ελληνική νομισματική ξηρασία, τον περιορισμένο αριθμό κοπής, και την κρατική διαχείριση. Πιθανότατα να μην ενοχλούντο και για τα επόμενα, αν στις μέρες μας το φαινόμενο δεν έπαιρνε διαστάσεις αληθινής νομισματικής τερατογονίας.




(Άρθρο του Νίκου Πουλάκου από το Τεύχος 25,Oκτώβριος 1983 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

ΠΕΡΙ ΨΕΥΔΟΝΟΜΙΣΜΑΤΟΣ Μέρος Β'

Του Νίκου Πουλάκου

Πιο συγκεκριμένα διάφορες πρώην αποικίες και ήδη νεοπαγείς δημοκρατίες στην προσπάθεια αυξήσεως του σκέλους των εσόδων των προϋπολογισμών τους, άρχισαν απ' την 10ετία του 60, συστηματικά να κόβουν «νομίσματα» σε χρυσό και ασήμι και να τα προωθούν στη διεθνή συλλεκτική αγορά, με τη συνεργασία ιδιωτικών νομισματοκοπείων ή επιχειρηματιών. Τα κατασκευάσματα αυτά είχαν εξωπραγματικές ονομαστικές αξίες και ούτε καν που κυκλοφορούσαν ποτέ στο κράτος που τα είχε κόψει, αλλά κοβόταν κατόπιν εκδόσεως νόμου.
Επινοήθηκε μάλιστα και ο ειδικός όρος ΝΟΝ CIRCULATING LEGAL TENDER (ΜΗ ΚΟΙΝΗΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΚΟΠΕΣ) ώστε τα νομισματικά αυτά εκτρώματα να έχουν τουλάχιστον τυπική νομική υπόσταση. Παρ ότι επιχειρήθηκε να γίνει διάκριση μεταξύ ψευδονομισμάτων και ΝΟΝ CIRCULATING LΕGΑL TENDER δεν χρειάζεται να επιχειρηματολογήσει κανείς ιδιαίτερα για να αποδείξει ότι όλα βράζουν μέσ’ στο ίδιο καζάνι.
Οι έννοιες «νόμισμα» και «μη κυκλοφορία» , είναι αντιφατικές και δεν είναι δυνατό να συνυπάρχουν διότι η πρώτη προϋποθέτει αναγκαστικά και τη δεύτερη. Θα λέγε μάλιστα κανείς ότι τα Ελληνικά και Ευρωπαϊκά ψευδυνομίσματα του μεσοπολέμου υπερτερούν έναντι των άλλων διότι τουλάχιστον είχαν μικρό αριθμό κοπής.
Πάντως η προσπάθεια εξευρέσεως οιασδήποτε διαφοράς μεταξύ τους είναι μάλλον αστεία, αν δε προσεχώς δημιουργηθή κάποια τέτοια θεωρητική κατασκευή, φρονούμε ότι θα θυμίζει τη γνωστή Ελληνική παροιμία «όχι Γιάννης, Γιαννάκης»
Παρά όμως τις αντιδράσεις των ειδικών, που τα χαρακτήρισαν περιφρονητικά ως BULLION (χύμα μέταλλο), ιδίως δε της Διεθνούς Ενώσεως Επαγγελματιών Νομισματολόγων, οι κοπές αυτές πολλαπλασιάζονταν και το κοινό τις απορροφούσε και μάλιστα οι αγοραστές τους ήταν κι ευχαριστημένοι, διότι εξ αιτίας της αλματώδους ανόδου της τιμής του χρυσού και αργύρου, τα ψευδονομίσματα αυτά σημείωναν κάθε τόσο και άνοδο της τιμής τους. Το γεγονός τούτο προσείλκυσε τους επενδυτές ή τους λεγόμενους συλλεκτοεμπόρους οι οποίοι προσδοκούσαν τη δημιουργία κέρδους, κι έτσι η ζήτηση παρ' όλες τις επιφυλάξεις και αντιδράσεις έμενε σε ψηλά επίπεδα.
Επειδή δε ενός κακού μύρια άλλα έπονται, από την προοπτική του κέρδους δελεάστηκαν στη συνέχεια και μεγάλες επιχειρήσεις, πολυεθνικές εταιρίες και μεγάλα και πλούσια κράτη, μ' αποτέλεσμα η παραγωγή πλέον αυτών των κατασκευασμάτων να φθάσει στα όρια του delirium, να διογκωθεί σαν τεράστια σαπουνόφουσκα που κάποια στιγμή έσκασε αφήνοντας γύρω της αέρα κοπανιστό και αρκετά εκατομμύρια κέρδη στους επιχειρηματίες που αναμείχθηκαν στη δουλειά. Το σημείο διασταυρώσεως της ιδιωτικής και κρατικής βουλιμίας ήταν οι Ολυμπιακοί αγώνες του Μόντρεαλ του Καναδά. Η Καναδική κυβέρνηση προσπάθησε να καλύψει το 50% των εξόδων διοργανώσεως από το πρόγραμμα των αναμνηστικών νομισμάτων των Ολυμπιακών αγώνων. Το αποτέλεσμα όμως ήταν, οι πολλές σειρές και ο τεράστιος αριθμός κοπής, να αποθαρρύνουν τους υποψήφιους Αμερικανούς αγοραστές. Τη διαπίστωση αυτή ακολούθησαν διάφορες σπασμωδικές ενέργειες, όπως κοπή επί πλέον σειρών, προσθήκη χρυσού 100δόλλαρον με δύο διαφορετικούς τίτλους, λειώσιμο των απούλητων πρώτων σειρών κ.λπ. που μπέρδεψαν ακόμη πιο πολύ την κατάσταση, ώστε τελικά η Καναδική Κυβέρνηση διαπιστώνοντας ότι κινδύνευε το κύρος του νομίσματος της, αναγκάστηκε να φηφίση ειδικό νόμο, με το οποίο αναγνωρίζει το χρυσό 100δόλλαρο σαν κανονικό και υποχρέωνε τις Τράπεζες να το ανταλλάσσουν. Το τελικό του όλου εγχειρήματος συνοψίζεται σε δύο διαπιστώσεις:
α) Παρ' ότι έκτοτε πέρασαν 7 χρόνια κανείς ακόμη δεν ξέρει πόσα ακριβώς κομμάτια από κάθε «νόμισμα» κυκλοφόρησαν.
β) Παρά το γεγονός ότι κατά την διάρκεια της εκρήξεως της τιμής του αργύρου το 1980-81 τεράστιος αριθμός από τα «νομίσματά» αυτά κατέληξε στα χυτήρια, η σημερινή τους αξία σε χρήμα ισούται με την τιμή του μετάλλου τους.
Παρά τις θλιβερές αυτές διαπιστώσεις φαίνεται ότι τα οικονομικά αποτελέσματα ήταν ικανοποιητικά για τους επιχειρηματίες και τις κυβερνήσεις, αφού τα ίδια έγιναν και με τα νομίσματα των Ολυμπιακών Αγώνων της Μόσχας, μ' ένα πρόγραμμα κοπής 45 διαφορετικών νομισμάτων που με τα PROOF ανήλθαν σε 84 (ενώ για τον Καναδά είχαν κοπή 29 διαφορετικοί τύπου που με τα PROOF ανήρχοντο σε 58 κομμάτια). Για τους αγοραστές, όμως, η κατάληξη ήταν ακριβώς η ίδια με του Καναδά. Μόνη διαφορά: τα νομίσματα των Ολυμπιακών της Μόσχας διατέθηκαν στη διεθνή αγορά, ενώ απαγορεύτηκε η κατοχή τους από τους Ρώσους. Απ' το τελευταίο αυτό γεγονός αποδεικνύεται περιτράνως το αν αυτά τα κατασκευάσματα είναι νομίσματα, αφού απαγορεύεται η κυκλοφορία τους στον τόπο εκδόσεώς τους.





Δεν θα αναφερθώ στα όσα στη συνέχεια ακολούθησαν με τα «αναμνηστικά» στην ουσία επίσης ψευδονομίσματα, των Πανευρωπαϊκών αγώνων, που εξέδωσε το Ελληνικό κράτος.
 Γι' αυτά ειπώθηκαν γράφτηκαν κι έγιναν τόσα πολλά (σημείωση3), και τόσο πρόσφατα που περιττεύει η επανάληψη τους. Θα σταθώ μόνο στα πρακτικά της βουλής κατά τη συζήτηση για την ψήφιση του περιβόητου νόμου 1160/1981 με τον οποίο αποφασίσθηκε η έκδοσή τους. Αν διαβάσει κανείς το πρακτικά, διαπιστώνει, όχι μόνων ότι οι βουλευτές και υπουργοί που συμμετείχαν στη συζήτηση είχαν παντελή άγνοια του θέματος, αλλά ότι ούτε κατά διάνοια θεώρησαν σκόπιμο το να το να ενημερωθούν στοιχειωδώς.
Με τη γνωστή τακτική, η τότε Κυβέρνηση και νυν αντιπολίτευση υποστηρίζει, ενώ η τότε αντιπολίτευση και νυν Κυβέρνηση αντιτίθεται στην κοπή, αλλά τελικά κανείς δεν έχει αντιληφθεί αν πρόκειται να κοπούν νομίσματα, μετάλλια ή κουμπιά!
Άλλος ομιλεί για νομίσματα άλλος δεν έχει ξανακούσει ότι υπάρχουν αναμνηστικά νομίσματα, άλλος προτείνει να τα «πούμε μετάλλια» κοκ, για να επαληθευθεί για μια ακόμη φορά το γνωστό ρητό ότι «τη συνεργασία πολλών λογίων γεννάται τέρας».
Παρ' ότι όμως την έκδοση των Ελληνικών αυτών ψευδονομισμάτων ακολούθησε ισχυροτάτη αντίδραση που όπως προαναφέρθηκε τελείωσε στις αίθουσες των δικαστηρίων, και παρόλο που η αντίδραση συνέπεσε χρονικά με την καθολική αντίδραση στις ΗΠΑ κατά του προγράμματος εκδόσεως ψευδονομισμάτων για τους Ολυμπιακούς του Λος 'Αντζελες, με τελικό αποτέλεσμα την απόρριψή του από το Κονγκρέσσο με μια απροσδόκητη πλειοψηφία 302 έναντι 84 ψήφων, και την υιοθέτηση κρατικής εκδόσεως 3 κομματιών (Δηλαδή δύο ασημένιων δολλαρίων και ενός χρυσού εικοσαδολλάρου -συνολικά 6 τεμάχια μαζί με τα proof τους), οι εν Ελλάδι αρμόδιοι δεν φαίνεται να προβληματίσθηκαν. Αιφνιδίως πληροφορηθήκαμε, στις αρχές του καλοκαιριού, ότι το Ελληνικό κράτος θα εκδόσει κατ' άλλες εφημερίδες μετάλλια, κατ' άλλες νομίσματα για τους Ολυμπιακούς αγώνες του Λος 'Αντζελες. Το γεγονός είναι ενδεικτικό της συνεπείας και της ελλείψεως μνήμης της τότε αντιπολιτεύσεως και νυν κυβερνήσεως που όταν επρόκειτο για την έκδοση των ψευδονομισμάτων των Πανευρωπαϊκών αγώνων, είχε αντιταχθεί έντονα στην κοπή τους.
Απ' όσα ήδη εκθέσαμε αβίαστα προκύπτει ότι όλα τα νομίσματα «νόμιμης εκδόσεως μη κοινής κυκλοφορίας» εμπίπτουν στην κατηγορία των ψευδονομισμάτων και κατά κανόνα πρόκειται περί μεταμφιεσμένων σε νομίσματα μεταλλίων, γιατί οι έννοιες «νόμισμα» και «μη κυκλοφορία» είναι έννοιες αντιφατικές.
Το ότι προτιμάται τα κατασκευάσματα αυτά να μεταμφιέζονται σε νομίσματα συμβαίνει, διότι, αφ' ενός η αγορά του μεταλλίου είναι χτυπημένη και παρουσιάζει μικρό τζίρο, και αφ' ετέρου διότι με τη λέξη «νόμισμα» προσελκύονται οι μικροεπενδυτές και συλλεκτοέμποροι που ελπίζουν σε κάποιο κέρδος και προς τους οποίους κυρίως απευθύνεται η προ πάσης τοιούτου είδους εκδόσεως, δίκην στρατηγικού βομβαρδισμού πραγματοποιουμένη καταιγιστική διαφημιστική εκστρατεία.
Θάταν άσκοπο να πούμε περισσότερα επί του θέματος. Οι αρμόδιοι για τη λήψη αποφάσεων, αλλ' εντελώς αναρμόδιοι στην πραγματικότητα λόγω αγνοίας των νομισματικών θεμάτων φαίνεται ότι δελεάζονται μόνον από την προοπτική κερδών. Κι είναι φανερό ότι το ψευδονόμισμα είναι μέχρι σήμερα το πιο κερδοφόρο και συνεπώς από οικονομικής απόψεως το πιο κατάλληλο για κάλυψη εξόδων διοργανώσεως αγώνων κτλ. εν αντιθέσει με τις φυσιολογικές κοπές.
Όσο, όμως, πιο κερδοφόρο είναι τόσον εκτρωματικώτερο γίνεται από νομισματολογικής απόψεως. Αναφέρω δε σαν χαρακτηριστικό παράδειγμα τα τελευταία ψευδονομίσματα των Πανευρωπαϊκών αγώνων τα οποία η Τράπεζα Ελλάδος καίτοι ηρνήθη να τα εξαργυρώσει σε οποιαδήποτε τιμή στους μηνυθέντες, κι αγνώστους σ' αυτήν, δημοσιογράφους, εξέδοσε κατόπιν έγγραφο, σύμφωνα με το οποίο η Τράπεζα δέχεται να ανταλλάσσει τα «νομίσματα» αυτά στην ονομαστική τους αξία.
Αναπέμπομε ευχαριστίας και λιβανωτό προς το εκδοτικό ίδρυμα της χώρας εμείς οι Χαχόλοι Υπήκοοι, που μας κάνει τη χάρη, επί παραδείγματι, το χρυσό ονομαστικής αξίας 2.500 δρχ. που (δεν αξία μετάλλου (χρυσού) 6.000 ή 7.000 ή 8.000 γνωρίζω ακριβώς) δραχμές, και επωλείτο τότε γύρω στις 12.000 δραχμές και σήμερα πωλείται προς 14.900 δρχ. (ανατιμάται κιόλας) να μας το εξαργυρώσει προς 2.500 δρχ. τιμή σταθερή κι αμετάβλητη.
Αν φρονούν οι αρμόδιοι ότι κάτι τέτοιο δεν εκθέτει το κράτος, τότε είμαστε βέβαιοι πως δεν υπάρχει καμιά πράξη που μπορεί να το εκθέσει.
Τελικά το ψευδονόμισμα, είναι ακατάλληλο σαν συλλεκτικό είδος, διότι η κατασκευή αντικειμένων χωρίς καμιά λειτουργικότητα, με αποκλειστικό προορισμό τις συλλογές, καταστρέφει την έννοια της συλλογής.
Έτσι, η αντίδραση των συλλεκτών σ' όλο τον κόσμο που εκδηλώθηκε πρακτικά μεν με την απροθυμία αγοράς άλλων ψευδονομισμάτων και θεωρητικά με την προσπάθεια διαχωρισμού της εννοίας του νομίσματος απ' το ψευδονόμισμα, ήταν και φυσιολογική και δικαιολογημένη και κατά τη γνώμη του γράφοντος πρέπει να ενίσχυθη αν θέλούμε να διασωθεί ο συλλεκτισμός.


Σημειώσεις:   
(1) Βλέπε σχετικά, Νίκου Βασιλόπουλου «Η τελευταία περίοδος του χρυσού νομίσματος». Συλλεκτικός Κόσμος, τ. 17, 22,23, 26 και 28.
(2) Βλέπε σχετικά, Νίκου Βασιλόπουλου «Λατινική Νομισματική 'Ενωση». Συλλεκτικός Κόσμος, τεύχη 12, 13 και 14.
(3) Βλέπε Συλλεκτικό Κόσμο, τεύχος 10 και επόμενα.



(Άρθρο του Νίκου Πουλάκου από το Τεύχος 25,Oκτώβριος 1983 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

Τα χαρτονομίσματα της Κατοχής 1941-' 44

Ιταλικές επιταγές και χαρτονομίσματα της Ρόδου

Του Αντωνίου Λιναρδάκη


Μέχρι τον ιταλοτουρκικό πόλεμο του 1911-1912 η Δωδεκάνησος αποτελούσε επαρχία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το 1912 κατελήφθη υπό τους Ιταλούς και παρέμεινε υπό την κατοχή τους μέχρι το τέλος του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, οπότε και ενώθηκε με την Ελλάδα.
 Μετά την συνθηκολόγηση της Ιταλίας, στις 8.9.1943, ο γερμανικός στρατός και οι μελανοχίτωνες του Μουσολίνι, αφού εξουδετέρωσαν την αντίσταση των άλλων Ιταλών, που είχαν αναγνωρίσει την συνθηκολόγηση, παρέμειναν αποκομμένοι στη Ρόδο και δεν παραδόθηκαν στους συμμάχους παρά μόνο μετά τη συνθηκολόγηση της Γερμανίας, στις 9.5.1945. Κατά την περίοδο αυτή, δηλαδή από 8.9.1943 μέχρι 9.5.1945 κάθε επικοινωνία με την Ρώμη είχε διακοπεί. Η Ιταλική Πολιτική Διοίκηση για να διευκολύνει τις συναλλαγές αποφάσισε κατ' αρχήν θα θέσει σε κυκλοφορία αντί χαρτονομισμάτων τραπεζιτικές επιταγές των υποκαταστημάτων των Ιταλικών Τραπεζών που λειτουργούσαν τότε στη Ρόδο.
 Με το Κυβερνητικό Διάταγμα της 14.10.1943 οι επιταγές των υποκαταστημάτων Ρόδου και Τραπέζης της Ιταλίας, της Τραπέζης της Σικελίας και της Τραπέζης της Ρώμης εξομοιούνται με τα τραπεζικά γραμμάτια.
Οι επιταγές αυτές είναι σε στρογγυλά ποσά των 100, 500, 1000 και 5000 λιρών.
 Όταν όμως εξαντλήθηκε και το απόθεμα των τραπεζικών επιταγών, η Ιταλική Διοίκηση δεν είχε άλλη λύση από το να τυπώσει τοπικό χαρτονόμισμα ανάγκης. 'Έτσι με τα Κυβερνητικά Διατάγματα αρ. 36 και 38 του 1944 αποφάσισε και έθεσε σε κυκλοφορία χαρτονομίσματα των 50 και 100 λιρών με την εγγύηση της Τραπέζης της Ιταλίας.
Συνολικά τυπώθηκαν 60.000 γραμμάτια των 100 λιρών και 80.000 γραμμάτια των 50 λιρών.









Έχουν τυπωθεί σε χαρτί χαρτοσήμου, και εικονίζουν: το γραμμάτιο των 100 λιρών στην κύρια όψη αριστερά το ελάφι της Ρόδου επάνω σε κιονόκρανο με τον σταυρό των Ιπποτών της Ρόδου και στην πίσω όψη, στο κέντρο, τη λύκαινα του Καπιτωλίου. Το γραμμάτιο των 50 λιρών στην κύρια όψη αριστερά το ρόδο της Ρόδου και στην πίσω όψη στο κέντρα τη λύκαινα του Καπιτωλίου και στο βάθος το φρούριο του Αγίου Νικολάου, στην είσοδο του κόλπου της Ρόδου. Με την απελευθέρωση της Δωδεκανήσου, στις 9.5.1945, μπήκαν σε κυκλοφορία οι Αγγλικές στρατιωτικές λίρες (Β.Μ.Α.). 0ι ελληνικές δραχμές μπήκαν σε κυκλοφορία στις 4.4.1947 με την προκήρυξη αρ. 6/4.4.1947 του Έλληνα Στρατιωτικού Διοικητή Δωδεκανήσου που όριζε ότι: η αγγλική στρατιωτική λίρα θα ανταλλάσσεται με 20.000 δρχ. και η ιταλική λίρα προς 20 δρχ. Υπάλληλοι της Banca d’Italia και έπειτα της Τραπέζης της Ελλάδας θυμούνται πως παρουσιάσθηκαν για ανταλλαγή, τον Απρίλιο του 1947, αγγλικές λίρες σχετικά λίγες, επιταγές λιγότερες και ελάχιστα τοπικά χαρτονομίσματα, των 50 και 100 λιρών. Τα πιο πολλά ήταν ιταλικά ( μητροπολιτικά ) χαρτονομίσματα που είχαν φέρει οι Γερμανοί πριν από τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας από την Βόρειο Ιταλία μέσω των Αθηνών και τα χρησιμοποιούσαν στην ναυτική τους βάση στη Λέρο και μετά στη Ρόδο.



(Άρθρο του Αντωνίου Λιναρδάκη από το Τεύχος 25,Oκτώβριος 1983 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

Νομίσματα και χάρτες στον Ελληνικό χώρο 1204 - 1900

Του Αναστασίου Π. Τζαμαλή




Στα πλαίσια του Διεθνούς Συμποσίου που οργάνωσε το Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού ιδρύματος Ερευνών με θέμα «Μεσογειακές οικονομίες, ισορροπίες , και διασυνδέσεις, 13ος - 19ος αιώνας», οργανώθηκε στο Μπενάκειο Μουσείο και έκθεση νομισμάτων και χαρτών του ελληνικού χώρου της ίδιας περιόδου. Για την οργάνωση της εκθέσεως συνεργάσθηκαν το Μουσείο Μπενάκη, η Ελληνική Νομισματική Εταιρία και το Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών .Μετέχουν με εκθέματα το Νομισματικό Μουσείο Αθηνών, το Μουσείο Κύπρου, το Μουσειο Μπενάκη και 'Ελληνες Συλλέκτες με τις ιδιωτικές τους συλλογές.
 Το τελευταίο αυτό σημείο αξίζει ιδιαίτερης προσοχής, γιατί δείχνει το ψηλό επίπεδο στο οποίο μπορεί να φτάσει μια ιδιωτική συλλογή αλλά, κυρίως πως τελικά ο Έλληνας Συλλέκτης γίνεται το μέσο επαναπατρισμού αντικειμένων ελληνικού ενδιαφέροντος .Γιατί, θα είναι τουλάχιστον αφέλεια να πιστέψει κανείς πως αυτές οι τόσο αξιόλογες ιδιωτικές συλλογές σχηματίστηκαν μέσα στην Ελλάδα. Τα περισσότερα από τα κομμάτια που εκτίθενται στο Μουσείο Μπενάκη αποκτήθηκαν ασφαλώς από εμπόρους του εξωτερικού και σήμερα βρίσκονται σε χέρια Ελλήνων Συλλεκτών, που δαπάνησαν χρόνο, χρήμα και κόπο, για να μπορούμε να τα θαυμάζουμε και εμείς.
'Έτσι η έκθεση αυτή αποτελεί την απόδειξη του πόσο λαθεμένη είναι η ταχτική του Ελληνικού Κράτους που επιμένει να διατηρεί σε ισχύ τον αθεράπευτα ξεπερασμένο Νόμο 5351/1932 «Περί αρχαιοτήτων» και να γίνεται τροχοπέδη και φόβητρο των Συλλεκτών. Ας γίνει η έκθεση Νομισμάτων και Χαρτών αφορμή να περιλάβει ο νέος νόμος περί αρχαιοτήτων, που ετοιμάζεται επί μία σχεδόν εικοσαετία και βρίσκεται -σε μορφή σχεδίου ακόμα- άγνωστο σε ποιο συρτάρι ξεχασμένος, να περιλάβει διατάξεις που αντί να αποθαρρύνουν Θα διευκολύνουν τους Έλληνες Συλλέκτες.

Στις 27 Σεπτεμβρίου έγιναν στο Μουσείο Μπενάκη τα εγκαίνια της εκθέσεως «Νομίσματα και Χάρτες στον ελληνικό χώρο, 1204-1900». Όπως κάθε έκθεση Μουσείου και η έκθεση αυτή απευθύνεται στο ευρύτερο κοινό: Και πολύ σωστά. Γιατί, στόχος μιας γενικής εκθέσεως είναι να γνωρίσει ο χωρίς ειδικές γνώσεις, επισκέπτης τα αντικείμενα της εκθέσεως. Στην προκειμένη περίπτωση αντικείμενο της εκθέσεως είναι τα νομίσματα που κυκλοφορούσαν στον ελληνικό χώρο (και όχι στα όρια της σημερινής Ελλάδας) από την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως από τους Φράγκους μέχρι τις αρχές του αιώνα μας και οι χάρτες του ίδιου χώρου οι φτιαγμένοι από Ευρωπαίους χαρτογράφους από τα 1500 περίπου μέχρι την περίφημη «Χάρτα του ρήγα».

 Αυτά, βέβαια, δεν σημαίνουν πως η έκθεση δεν παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ειδικό, τον Συλλέκτη νομισμάτων και τον Συλλέκτη χαρτών. Το αντίθετο: Η έκθεση περιλαμβάνει πάρα πολλά κομμάτια εξαιρετικής σπανιότητας ή και μοναδικά, που οι Συλλέκτες μόνο σε φωτογραφίες αποθαυμάζουν συνήθως. Για να μην επεκταθούμε σε απαρίθμηση τέτοιων κομματιών, αναφέρουμε μόνο το περίφημο δοκίμιο του χρυσού νομίσματος των 40 Δραχμών 1852 από το οποίο κόπηκαν, όπως αναφέρεται, 8 κομμάτια και είναι γνωστά σήμερα μόνο 2.

Η εκτιθέμενη ιδιωτική συλλογή χαρτών αρχίζει με ένα κομμάτι του Benedetto Bardone, υπό την πρώτη έκδοση του έργου του «Librο de tutte Ι'Isole del Mundo» του 1528. Ακολουθούν 25 χάρτες που και μόνα τα ονόματα των χαρακτών τους (αναφέρουμε ενδεικτικά: Bertelli (1558-1584), Camocio (1558 - 1572), Gοοs (1616-1675), De Wίt (1616-1698), Coronelli (1650 -  1718), κ.λ.π.) αποτελούν το όνειρο η μάλλον τον εφιάλτη, κάθε συλλέκτη.


Κορωνίδα, οι τυπωμένες Ονειροπολήσεις του Ρήγα Φεραίου, η Χάρτα της συλλογής του Μπενάκειου Μουσείου.


Πρώτη περίοδο των νομισμάτων αποτελούν τα Βυζαντινά Κράτη που σχηματίστηκαν μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολεως το 1204 . Τα νομίσματα προέρχονται από δύο ιδιωτικές συλλογές που, με κομμάτια εκπληκτικής καταστάσεως, μας δίνουν την εικόνα της νομισματοκοποίας (α) της Αυτοκρατορίας της Νικαίας, (β) της Αυτοκρατορίας της Θεσσαλονίκης ,(γ) του Κράτους της Ηπείρου, (δ) της Ρόδου υπό τους Γαβαλάδες, (ε) του Άρχοντα της Φιλαδέλφειας Θεοδώρου Μαγκαφά (1204-1205), (στ) Λατινικές απομιμήσεις βυζαντινών νομισμάτων, (ζ) Βουλγαρικές απομιμήσεις βυζαντινών νομισμάτων, (η) Σερβικές απομιμήσεις βυζαντινών νομισμάτων, (θ) της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας, (ι) της αναγεννημένης, υπό τους Παλαιολόγους, Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.


Την περίοδο της φραγκοκρατίας καλύπτει πάλι , μια ιδιωτική συλλογή. Σε αυτήν περιλαμβάνονται νομίσματα (α) του Πριγκηπάτου της Αχαΐας (β) της Βαρωνίας της Καρύταινας , (γ) του Δουκάτου των Αθηνών (δ) τα Ναυπάκτου, (ε) του Δεσποτάτου της Ηπείρου , (στ) του Κράτους της Μεγάλης Βλαχίας (ζ) της Χίου υπό τους Ζακκαρία , (η) της Χίου υπό την Εταιρία των Τζουστινιάνι , (θ) της Λέσβου υπό τους Γκατελούζιο (ι) της Ρόδου υπό τους Ιππότες του Αγίου Ιωάννη , (ια) των αποικιών των Βενετσιάνων στην Ελλάδα.

Το Μουσείο της Κύπρου έστειλε στην έκθεση τη συλλογή του νομισμάτων των Βασιλιάδων της οικογένειας Λουζινιάν (1192-1489).



 Την περίοδο της τουρκοκρατίας, καλύπτει το Νομισματικό Μουσείο Αθηνών, εκθέτοντας όχι συλλογές του αλλά τρία ευρήματα(σημείωση 1). Το εύρημα του Αυλωναρίου Ευβοίας/ 1967 από 23 ασημένια ισπανικά νομίσματα του 17ου αιώνα .Το εύρημα Σταμνιάς Αιτωλοακαρνανίας / 1973 για 189 ασημένια νομίσματα 18ου και 19ου αιώνα Αποτελείται από 189 τάληρα Ελλάδας, Αυστρίας, Γερμανίας. Βενετίας. Γαλλίας, Ισπανίας, Βολιβίας, Μεξικού και Περού. Το εύρημα Κουντουριώτισσας Πιερίας/ 1978 από 38 χρυσά και 210 ασημένια νομίσματα του 18ου και 19ου αιώνα. Αποτελείται από νομίσματα της Βενετίας, Ολλανδίας, Αυστρίας, Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, Βαυαρίας, Ισπανίας, Ραγούζας , Σαξονίας και Σικελίας.


Από ιδιωτική συλλογή προέρχονται και τα νομίσματα ή μάρκες Ορθοδόξων Εκκλησιών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Αυτά τα αξιοσημείωτα υποκατάστατα νομίσματος αντιπροσωπεύονται από τις εξής κατηγορίες: (α) «Μπακίρες» (τούρκικα χάλκινα) νομίσματα με επισημάνσεις ελληνικών εκκλησιών, (β) Μάρκες κατασκευασμένες ειδικά από ελληνικές εκκλησίες, και (γ) «Μπιλιέτα», μικρά χάρτινα κέρματα με επιγραφές σε ελληνική ή και τουρκική και αρμενική και γαλλική γλώσσα.


Πάλι από ιδιωτική συλλογή αντιπροσωπεύεται η περίοδος της Βενετοκρατίας και βρετανοκρατίας στην Ελλάδα. 'Έτσι, έχουμε νομίσματα για γενική ή τοπική χρήση των βενετσιάνικων κτήσεων στον ελληνικό χώρο. Υπάρχει, επίσης, νόμισμα (1 γαζέττα) της, υπό Ρωσοτουρκική επικυριαρχία, της Ιονίου Πολιτείας. Και νομίσματα του, κάτω από τα νύχια του βρετανικού λέοντα, Ιονικού Κράτους (1814-1864).


Την έκθεση κλείνει, επάξια, η συλλογή Νεοελληνικών νομισμάτων του Μουσείου Μπενάκη (σπονδυλική στήλη της οποίας αποτελεί η πρώην συλλογή Διομήδη - Πετσάλη). Για να επαληθευτεί σε επίλογο, αυτό που γράψαμε και σε πρόλογο:


Κύριοι και Κυρίες, πολυώνυμοι Αρμόδιοι - Αναρμόδιοι Υπουργοί, Υφυπουργοί, Γενικοί Γραμματείς, Διευθυντές, ' Έφοροι και ό,τι άλλο αυτοαποκαλείστε, ΓΙΑ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ, αφού βλέπετε καθημερινά πως, χάρη στην αβελτηρία σας, η ελληνική κληρονομιά διαρρέει στο εξωτερικό, αφήστε τους Συλλέκτες να την ακριβοπληρώσουν και να την φέρουν πίσω.



Σημείωση:

(1)«Εύρημα» ή «Θησαυρό» ονομάζουμε ένα σύνολο νομισμάτων, δύο ή περισσοτέρων, που βρίσκονται όλα μαζί και που κρύφτηκαν από τον κάτοχό τους σε μία χρονική στιγμή. Υπάρχουν ευρήματα από νομίσματα μικρής αξίας που αποτελούν τις αποταμιεύσεις κάποιου φτωχού (αγρότη, τεχνίτη, στρατιώτη, κ.λπ.), ευρήματα από νομίσματα μεγάλης αξίας (χρυσά ή αργυρά) που αποτελούν τις αποταμιεύσεις κάποιου ευπόρου (εμπόρου, πλοιοκτήτη, επισκόπου κ.λ.π ) και ευρήματα, επίσης, νομισμάτων μεγάλης αξίας που αποτελούν το Ταμείο κάποιας κρατικής αρχής (Βασιλιά ή Στρατηγού σε εκστρατεία, Διοικητή Επαρχίας, κ.λπ.). Ανάλογα με κάτω από ποιες συνθήκες «έκλεισαν» τα νομισματικά ευρήματα, τα διακρίνουμε σε αυτά που χάθηκαν από τον κάτοχό τους τυχαία και που αποτελούνται από νομίσματα διαφόρων αξιών (π.χ, το πουγκί κάποιου εμπόρου ή αξιωματικού) και σε αυτά που αποτελούν τις οικονομίες κάποιου προσώπου το οποίο τις παράχωσε σε στιγμή κινδύνου. Τρίτη, ειδική κατηγορία αποτελούν τα ευρήματα που σχηματίστηκαν από τον κάτοχό τους σε μεγάλη χρονική περίοδο. Σε αυτά τα ευρήματα τα νομίσματα συγκεντρώθηκαν μετά από επιλογή. Περιλαμβάνονται, συνήθως, νομίσματα μεγάλης αξίας και καλής διατηρήσεως.



(Άρθρο του Αναστασίου Π. Τζαμαλή από το Τεύχος 35,Oκτώβριος 1983 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

Μπραβο Κωστα δεν εχω λογια γι αυτη την γνωση που μας προσφερεις. Σ ευχαριστουμε πολυ φιλε μου

Σευχαριστώ Δημήτρη !!!

Χαίρομαι που σου αρέσουν και ελπίζω να αρέσουν και σε άλλα μέλη και να τους φανούν χρήσιμα .

Γι'αυτό τα σκανάρω και προσπαθώ να τα "διασώσω" ώστε να μπορούν όσοι θέλουν να τα διαβάζουν. Αλλά και να ανταποδώσω και γω στο Στέκι με το ελάχιστο αυτά που μου έχει δώσει .

Προσπαθώ να διατηρήσω όσο το δυνατόν την αρχική μορφή των άρθρων . Τον τρόπο γραφής , την πρωτότυπη ορθογραφία των άρθρων . Επίσης προσπαθώ  να είναι όσο το δυνατόν πιο εύκολα στην ανάγνωση . Ωστόσο θα ήθελα τη γνώμη και τις παρατηρήσεις σας σχετικά με το τρόπο που τα επεξεργάζομαι και τα ανεβάζω .

Επίσης θα ήθελα να ζητήσω τη βοήθεια όποιων μελών έχουν τεύχη του Συλλεκτικού Κόσμου και μπορούν να μου τα δανείσουν ( ή να μου στείλουν σκαναρισμενα τα άρθρα ) ώστε να εμπλουτίσουμε έτσι αυτή τη " Βιβλιοθήκη "

Μιχαήλ Νέρος .Μια πολύπλευρη ιδιοφυία

Του Πάνου Ταζεδάκη

Όσοι ασχολήθηκαν με τα ελληνικά μετάλλια γνωρίζουν ασφαλώς το όνομα Νέρος, από τα λίγα αλλά καλλιτεχνικά μετάλλια που έφτιαξε από το 1929 ως το 1935, κανένας όμως δεν ξέρει ποιος είναι, ούτε και τι ακριβώς είναι ο καλλιτέχνης. Ίσως δικαιολογημένα γιατί ο κ. Νέρος ζει τώρα και σαράντα-οκτώ χρόνια στο Παρίσι. Ο Μιχαήλ Νερος γεννήθηκε το 1903 στο Νυμφαίο Φλωρίνης, την εποχή που Έλληνες, Τούρκοι, Βούλγαροι, Σέρβοι και Ρουμάνοι προσπαθούσαν να επιβληθούν στην Μακεδονία, με πολλή προπαγάνδα, αλλά και με αιματηρές συγκρούσεις. Η οικογένειά του ήταν βλάχικη και ο κ. Νέρος μας εξηγεί πως οι βλάχοι της Μακεδονίας, που έχουν δική τους λατινική γλώσσα, είναι απόγονοι των Ρωμαίων, από την εποχή που ο αυτοκράτορας Τραϊανός πολεμούσε τους Δάκους στον Δούναβη. Ο παππούς του, Στέργιος Νέρος, είχε εργαστήριο και έφτιαχνε σαπούνια. Ο πατέρας του, Θεόδωρος Νέρος, σπούδασε σε ρουμανο-βλάχικο σχολείο στο Μοναστήρι και ήταν δημοδιδάσκαλος στο ρουμάνικο σχολείο που λειτουργούσε στο Νυμφαίο, με χρήματα της ρουμανικής κυβερνήσεως. Παράλληλα είχε φωτογραφική μηχανή, με την οποία έκανε τον φωτογράφο της περιοχής. · Όλη η υπόλοιπη οικογένεια Νέρο ασχολήθηκε και ασχολείται ακόμα με την χρυσοχοΐα. Ο Θεόδωρος Νέρος είχε τέσσερείς γιούς τον Στέργιο (1901-1960) τον Μιχαήλ (1903) τον Τάσο (1907) και τον Γεώργιο που ασχολήθηκαν βέβαια και αυτοί με την χρυσοχοΐα, και πέντε κόρες, από τους οποίους όμως ο Μιχαήλ σύντομα ξεχώρισε, με την πολύπλευρη ιδιοφυία του και το ανήσυχο πνεύμα του.




Μέχρι το 1913 πήγαινε στο ρουμανικό δημοτικό σχολείο του Νυμφαίου και μετά σπούδασε στην ρουμάνικη σχολή της Θεσσαλονίκης, μέχρι το 1916, οπόταν η σχολή μετατράπηκε σε στρατιωτικό νοσοκομείο. Ο Μιχαήλ που ήταν μόλις δεκατριών ετών, πήγε εθελοντής διερμηνέας, στο γαλλικό στρατιωτικό νοσοκομείο της Φλώρινας, και μετά το 1917, στο γαλλικό διοικητήριο, που ήταν εγκατεστημένο στο Αετόσι . Εκεί υπήρχαν λιγοστοί μαύροι Γάλλοι στρατιώτες, από τη Μαδαγασκάρη, ένα αυτοκίνητο Φορντ Τ και μερικά άλογα. Ο κ. Νέρος μας λέει: « Όλοι οι δήμαρχοι, από τα βουλγαρικά και τουρκικά χωριά, επί πολλά χρόνια δεν με ξέχασαν, για τις φασαρίες που τους έκανα . Δύσκολα να σας πω λεπτομέρειες ». Τον επόμενο χρόνο, δεκαπέντε μόλις ετών, υπηρέτησε στην Γαλλική Στρατιωτική Μυστική Αστυνομία, που θα πρέπει να ήταν αντικατασκοπεία, με έδρα την Μπάνιτσα, την οποία διηύθυναν ένας Γάλλος λοχαγός και ο πατέρας του. Μόλις είχαν αρχίσει οι εχθροπραξίες, ο Θεόδωρος Νέρος είχε παρουσιαστεί στο ρουμανικό προξενείο στην Θεσσαλονίκη, το οποίο τον έστειλε στον γαλλικό στρατό, που βρισκόταν στην Μακεδονία, στον οποίο υπηρέτησε σαν αξιωματικός, επειδή ήξερε πολλές γλώσσες. Όταν έγινε ανακωχή, τον Νοέμβριο 1918, ο Μιχαήλ Νέρος βρισκόταν, βαριά άρρωστος από ισπανική γρίπη, στο γαλλικό στρατιωτικό νοσοκομείο στην Μπάνιτσα.  Ήταν ετοιμοθάνατος αλλά η γιαγιά του πήγε και τον πήρε, τον έφερε πίσω στο Νυμφαίο, και τον έκανε καλά. Πολίτης πάλι, σε ηλικία δεκαέξι ετών, ο Μιχαήλ Νέρος πήγε στην Δράμα, που ο μεγαλύτερος αδελφός του Στέργιος είχε χρυσοχοείο, μαζί με κάτι ξαδέλφια τους, και μετά στην Ξάνθη. Το 1920, δεκαεπτά χρονών, αποφάσισε να πάει να σπουδάσει στο Βουκουρέστι, ξέμεινε όμως για λίγο στην Σόφια, στον μακρινό του Θείο Βασίλη Κουπένκο, που είχε, εργαστήριο και έφτιαχνε φλουριά. Κατάφερε να κερδίσει μερικά χρήματα και πήγε στην Βιέννη για να μάθει χαρακτική σε ατσάλι.




Το 1923 αναγκάσθηκε να γυρίσει στην Σόφια γιατί ο θείος του είχε συλληφθεί και το εργαστήριο είχε κατασχεθεί, με αφορμή κάποια παρανομία .Κάθισε έξι μήνες στη Σόφια, κάνοντας καινούργιες μήτρες φλουριών, δουκάτων κ.λ.π. για τον θείο του και μετά γύρισε πίσω στην Βιέννη για να βελτιώσει την τέχνη του, την εποχή εκείνη έκανε την πρώτη του εφεύρεση. Το 1927 γύρισε στην Ελλάδα, είκοσι-τεσσάρων ετών, και υπηρέτησε την θητεία του στον ελληνικό στρατό, στο 160 Σύνταγμα Πεζικού με έδρα την Βέροια. Ένα χρόνο μετά έπαθε δαγγειο πυρετό και βρέθηκε στο νοσοκομείο στην Θεσσαλονίκη, όπου γνώρισε τον χρυσοχόο Νικόλαο Αβδελά, με τον οποίον αποφάσισε να συνεργασθεί . Ο Αβδελάς ήταν εξαιρετικός χρυσοχόος και είχε ένα μικρό κατάστημα στην Θεσσαλονίκη. Ο κ. Νέρος μας λέει πως ήταν «λαμπρό παιδί». Τον ίδιο χρόνο ο Νέρος επισκέφθηκε την Διεθνή 'Εκθεση Θεσσαλονίκης (ΔΕΘ) και είδε τα μετάλλιά της που ήταν κατασκευασμένα από τον ελβετικό οίκο HUGUENIN. Είδε πως μπορούσε να τα φτιάχνει εκείνος πιο φθηνά, και έκανε δείγματα, που εγκρίθηκαν αμέσως. Έτσι έφτιαξε τα μετάλλια της ΔΕΘ 1929, αντιγράφοντας τα ελβετικά, που φαίνεται να είναι η πρώτη εργασία σε μετάλλια της εταιρίας του με τον Αβδελά, που είχε την επωνυμία Μ. ΝΕΡΟΣ & ΣΙΑ. Ο κ. Νέρος μας λέει πως τα πράγματα ήταν δύσκολα: «Δεν ήταν δυνατόν στον άψε-σβήσε να κάνω τα μετάλλια, χωρίς να απαιτούμενα εργαλεία». Τα μετάλλια της ΔΕΘ 1930 και της ΔΕΘ 1931  έγιναν πάλι στην Ελβετία, αλλά από το 1932 και μέχρι τον πόλεμο όλα τα μετάλλιο της ΔΕΘ και τα βραβεία «Μέγα βραβείον» και «Εκτός Συναγωνισμού», με ωραίο σμάλτο σε τέσσερα χρώματα, κατασκευάσθηκαν από την εταιρία Νέρο, που παράλληλα  έφτιαχνε και άλλα μετάλλια, κυρίως αθλητικά, για τα οποία υπήρχε μεγαλύτερη ζήτηση και με τα οποία κάλυπτε τα έξοδά της. Για τα ωραία του μετάλλια υ κ. Νέρος έχει πάρει διάφορα βραβεία. Παράλληλα με την απασχόληση του στην εταιρία, ο Μιχαήλ Νέρος δίδασκε από τη 1929 και επί δύο με τρεις ώρες την ημέρα ιχνογραφία  και μουσική στην Ανωτέρα Ρουμανική Σχολή της Θεσσαλονίκης . Τον Νοέμβριο 1932 παντρεύτηκε στον Ναό της Αγίας Σοφίας την Δέσποινα, το γένος Σωκράτους Γούναρη, από την Κωνσταντινούπολη. Η οικογένεια Γούναρη είχε διάφορες επιχειρήσεις, ανάμεσα στις οποίες παραγωγή μετάξης  , που έκανε εξαγωγή στην Λυών. Τρία χρόνια μετά, τον Νοέμβριο 193, το ζεύγος πήγε στο Παρίσι και γράφτηκαν και οι δύο στην Σχολή του Λούβρου, στην οποία παρακολούθησαν μαθήματα ιστορίας του ανθρώπου, ιστορίας της τέχνης, παλαιοντολογίας κ.α. και μαθήματα - διαλέξεις στα παρισινά μουσεία και βιβλιοθήκες. Είχαν σκοπό να ζήσουν μερικά μόνο χρόνια στο Παρίσι, αλλά τελικά έμειναν μόνιμα εκεί.
Φεύγοντας για το Παρίσι, ο κ. Νέρος άφησε στη θέση του, στην εταιρία με τον Αβδελά, τον αδελφό του Στέργιο. Αργότερο ο Αβδελάς αποχώρησε, η εταιρία συνεχίστηκε από την οικογένεια Νέρο και σήμερα, σαν «Αφοί Νέρο» ανήκει στα παιδιά του Στέργιου, τον Θεόδωρο και τον Παύλο Νέρο, που εξακολουθούν να κάνουν μετάλλια, σήματα, πλακέτες και κάθε είδους παρεμφερή εργασία και να δουλεύουν το σμάλτο σε εξαιρετική ποιότητα.
Ας γυρίσουμε όμως στον Μιχαήλ Νέρο, που, μόλις βρέθηκε στο Παρίσι, ανάπτυξε την πολύπλευρη ιδιοφυία του. Τα πρώτα κιόλας χρόνια στο Παρίσι κατοχύρωσε σε διάφορες χώρες  εφευρέσεις του για παγκόσμιο ρολόι (1937), για κίνηση ρολογιού με κεντρικό παλμό (1938), για μηχανικό σύστημα στιλβώσεως και οξειδώσεως μεταλλικών και άλλων αντικειμένων (1939), γιο αλεξίπτωτο, για yυροπλάνο (ελικόπτερο) και για διάφορες άλλες επινοήσεις  του.




Το παγκόσμιο ρολόι του, που δείχνει ταυτόχρονα την ώρα στις κυριότερες πόλεις του κόσμου, προσφέρθηκε το 1945 από την Ελβετία, σαν «Ρολόι Ειρήνης», στους μεγάλους της εποχής: Τσώρτσιλ, Ρούσβελτ, Στάλιν, Ντέ Γκώλ και Τρούμαν. Με τον πόλεμο άρχισε, μαζί με την γυναίκα του, μαθήματα πιάνου ενώ από το 1941 άρχισε μαθήματα ζωγραφικής , με τον ζωγράφο και καθηγητή του Πολυτεχνείου BOΝΝIΕR, με τον οποίο εργάστηκε δώδεκα χρόνια, στην Ακαδημία του και στα δυο του ατελιέ. Ο κ. Νέρος μας λέει πως τα χρόνια αυτά, με τον BOΝΝIΕR, ήταν τα πιο ευχάριστα στη ζωή του. « Ήταν η εποχή που οι ζωγράφοι πεινούσαν και δεν είχε κανένας όρεξη να απασχοληθεί στη ζωή του. Δεν ήταν η σημερινή τρέλλα, που είναι όλα κερδοσκοπία »




 
Βελτίωσε τις γλώσσες που μιλούσε, δηλαδή τα ελληνικά γαλλικά, αγγλικά , γερμανικά ιταλικά και ισπανικά, για να μπορεί να  μελετήσει καλύτερα τις , συλλογές και το συγγράμματα αρχαιολογίας γλυπτικής ζωγραφικής, χαρακτικής  κ.λ.π., και ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την τέχνη των αρχαίων , ελληνικών νομισμάτων, τις ημιπολύτιμες πέτρες και την χαρακτική των διαφόρων εποχών. Μας λέει: «Αγαπώ τις πέτρες όλων των ειδών. Όταν έχω μια ωραία πέτρα, με ωραίο χρώμα, και την βάζω σ΄ ένα ωραίο κόσμημα, μου αρέσει, γιατί είμαι άσσος στην χρυσοχοΐα. Ας παινευτώ και κομμάτι να γελάσουμε. Νομίζω ότι απ ' όλες τις τέχνες η χρυσοχοΐα είναι η ωραιότερη. Αν δεν ήμουν καλός χρυσοχόος και καλός χαράκτης, δεν θα τολμούσα να έρθω στο Παρίσι» .  Μετά τον πόλεμο εξακολούθησε να κάνει πολυάριθμες εφευρέσεις, για τις οποίες πήρε διπλώματα ευρεσιτεχνίας, μεταξύ των οποίων ένα σύστημα προσγειώσεως και απογειώσεως αεροπλάνων κάθε τονάζ  (1954), έκανε κοσμήματα, ζωγράφιζε , έπαιζε και μελετούσε μελετούσε μελετούσε .Μας λέει «Αν και φαίνεται πολύπλοκη η ζωή μου, είναι απλούστατη η μια απορία έφερε την άλλη, σαν αλυσίδα .  Το κέντρο ήταν να καταλάβω τί εστί καλλιτεχνία. Όλα γύρω μας είναι καταπληκτικά. Η πρόοδος της αστρονομίας, τα είκοσι τελευταία χρόνια, με αναγκάζει τη νύχτα με το ραντάρ του εγκεφάλου να θαυμάζω τα νόβα και τα κουάζαρς . Ο καλλιτέχνης ωριμάζει  συγκρίνοντας και προσπαθώντας να εμβαθύνει με την σκέψη του. Τα ηλεκτρονικά μικροσκόπιο δεν κατόρθωσαν να δουν το άτομο, που ο Λύσιππος το είδε 500 χρόνια Π.Χ με την σκέψη του. Προσέχω σκαλιστές πέτρες του 18ου , 19ου  και 20ου αιώνος και φαίνονται νεκρές σε σύγκριση με τις ελληνικές. Το ζήτημα  είναι βαθύ για να συζητηθεί με  λέξεις» 
Προσπαθήσαμε μάταια να μάθουμε από τον κ Νέρο περισσότερες λεπτομέρειες για τα μετάλλια του, που χαράχτηκαν  όλα από το 1928 μέχρι το 1935 αν  και πολλές από τις χαράξεις του, ιδίως για πολιτικά μετάλλια, χρησιμοποιούνται ακόμα από την επιχείρησή Αφοί Νέρο και έχουν βάρβαρα αντιγραφεί από άλλους, χαράκτες. Δεν θυμάται λεπτομέρειες ίσως επειδή τα μετάλλια δεν φαίνεται να τον απασχόλησαν ποτέ στα σοβαρά.






Όταν, μετά  τον πόλεμο, γύρισε για λίγο στην Θεσσαλονίκη, εξήγησε στους ανιψιούς του περισσότερο την φιλοσοφία της καλλιτεχνίας, που τον απασχόλησε σε όλη του τη ζωή. Σήμερά ζει με την γυναίκα του στο Παρίσι στο ΝΕUILLY SUR SΕΙΝΕ . Μας λέει «Για τα έξοδα της ζωής έκανα αμέτρητα και διάφορα έργα. Τώρα ζούμε με την γυναίκα μου σ' ένα μικροσκοπικό σπιτάκι, δίπλα στο δάσος της Βουλώνης, που είναι ο ιατρός μου». Παίζουν πιάνο, βλέπουν τηλεόραση, ακούνε ραδιόφωνο. Μη μπορώντας να τον χαρακτηρίσουμε επαγγελματικά, παρακαλέσαμε τον κ. Νέρο να μας πει, τί θεωρεί τον εαυτό του. Μας λέει μετριόφρονα: «Αν με ρωτούσαν θα λεγα χρυσοχόος, απλός εργάτης».

Πάνος Ταζεδάκης


(Άρθρο του Πάνου Ταζεδάκη από το Τεύχος 35,Oκτώβριος 1983 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

ΟΙ ΚΟΠΕΣ ΤΩΝ «ΛΙΡΩΝ» ΤΟΥ ΗΝΩΜΕΝΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Του ΓΙΩΡΓΟΥ Κ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ

Η μεγάλη χρονική περίοδος της κυκλοφορίας των «αγγλικών λιρών» η καλύτερα των Sovereigns του Ηνωμένου Βασιλείου, σε συνδυασμό με την ευρεία κυκλοφορία τους κατέστησε το πιο γνωστό ίσως νόμισμα στον κόσμο αντικείμενο ειδικής συλλογής. Οι πολλές ημερομηνίες, τα πολλά νομισματοκοπεία (συνολικά 7) και οι διάφοροι τύποι δημιούργησαν μια  πληθώρα διαφορετικών νομισμάτων που περιλαμβάνουν στις τάξεις τους από κοινά κομμάτια μέχρι σπανιότητες (1828 7 κομμάτια, γνωστά, 1916 10 κομμάτια γνωστά κ.λ.π. ).
Τα Sovereigns άρχισαν να κόβονται από τον βασιλιά της Αγγλίας Γεώργιο ΙΙΙ το 1817 και σταμάτησαν προ ολίγων μόνον ετών το 1980. Το ακριβές βάρος του νομίσματος είναι 7,9881 γραμμάρια ή δε καθαρότης του μετάλλου είναι 916,67/1000 ή αλλιώς 22 καρατιών. Από το 1817 έως το 1870 εκόπτοντο μόνον στην Αγγλία, το 1871 άρχισαν να κόβουν Sovereigns και τα νομισματοκοπεία του Σίδνεϋ και της Μελβούρνης το 1899 το Πέρθ της Αυστραλίας, το 1908 ο Καναδάς (Οττάβα) το 1918 για πρώτη και μοναδική φορά η Ινδία (Βομβάη) και από το 1923 έως το 1932 η Νότιος Αφρική (Πρετόρια). Ο διαχωρισμός των διαφόρων νομισματακοποίων γίνεται σχετικά εύκολα: Αυτά που έχουν απλώς την ημερομηνία χωρίς κανένα διακριτικό έχουν κοπή στην Αγγλία, για τα υπόλοιπα παραθέτουμε σχετικό πίνακα με τα σύμβολα που υπάρχουν στα νομίσματα και το τί αντιπροσωπεύει το καθ' ένα:

C = Οττάβα  CANADA
I = Bombay ΙΝDΙΑ
Μ = Melhourne AUSTRALIA
Ρ = Perth AUSTRALIΑ
S = Sydney AUSTRALIA
SΑ = Pretorίa SOUTH AFRICA

Τα σύμβολα αυτά των νομισματοκοπείων βρίσκονται επάνω από την ημερομηνία και ΕΠΙ του κορμού όπου πατά το άλογο του Αγίου Γεωργίου, για τα κοπέντα υπό του βασιλέως EDWRD VII (1901 - 10) και GEORGE V (1910 - 36).

Για την βασίλισσα VICTORIA (1837 - 1901) βρίσκονται:
α) κάτω από το κεφάλι της βασίλισσας
β) επάνω από την ημερομηνία και ΕΠΙ του κορμού όπου πατά το άλογο του Αγίου Γεωργίου.
γ) στον τύπο όπου υπάρχει Θυρεός αντί του Αγίου Γεωργίου, στο κάτω μέρος του Θυρεού και ανάμεσα στα διακοσμητικά λουλούδια, επίσης στο ίδιο μέρος βρίσκεται και το «νουμεράκι» στον τύπο που περιγράφεται με «μικρό αριθμό». Τα Sovereigns των GEORGE ΙΙΙ, GEORGE ΙV, WILLIAM ΙV, GEORGE VΙ και ELISABETH ΙΙ εκόπησαν μόνον στην Αγγλία και έτσι δεν υπάρχουν επ' αυτών σύμβολα.

Οι τιμές που αναφέρονται στον πιο κάτων πίνακα αφορούν κομμάτια σε ποιότητα τουλάχιστον εξαιρετική αν όχι ακυκλοφόρητη.


Στον πίνακα δεν συμπεριλαμβάνονται κομμάτια PROOF (ειδικής κοπής) που εκόπηκαν για διάφορες ημερομηνίες και που κατά κανόνα είναι σπάνια.


(Άρθρο του ΓΙΩΡΓΟΥ Κ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ από το Τεύχος 35,Oκτώβριος 1983 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

Είναι  δυνατόν να προσδιορίζεται η ταυτότητα του αγγλικού ασημιού

Του Λευτέρη Κουβαριτάκη


Ο καθορισμός του βαθμού καθαρότητας και της ποιότητας των ευγενών κυρίως μετάλλων γίνεται κατά ποικίλους τρόπους που διαφέρουν σε χώρες και εποχές.
Ένα από τα πιο παληά και ακόμη χρησιμοποιούμενα μέτρα καθορισμού αυτής της ποιότητας, είναι εκείνος που χρησιμοποιείται από τα αγγλικά κρατικά χημεία για το καθαρό ασήμι . Το λιοντάρι «passant»,που εικονίζεται πιο πάνω χρησιμοποιείται από το 1664 σαν ένα μέτρο καθορισμού της ποιότητας του ασημιού.
Σύμφωνα με το νόμο, καθαρό θεωρείται το ασήμι που έχει βαθμό 925, δηλαδή στα 1.000 μέρη τα 925 είναι καθαρό ασήμι. Αυτό το μέτρο υπήρχε πριν το 1.000 μ.Χ. Το ασήμι πήγε στην Αγγλία αρχικά από την Ευρώπη και τα μέτρα καθορισμού της ποιότητάς του καθιερώθηκαν από τους Ευρωπαίους, για αυτό και είναι γνωστά σαν «ανατολικά» στην Αγγλία.
Γύρω στα 1300 μ.Χ. θεσπίσθηκαν νόμοι για το καθορισμό της επεξεργασίας και της ποιότητας του ασημιού και από τότε το αγγλικό ασήμι υπόκειται σε έλεγχο για την ποιότητα του.
Για κάποιον αρχάριο, ένα από τα πιο δύσκολα προβλήματα είναι να καθορίσει εάν ένα ξεχωριστό κομμάτι, από έργο που υποτίθεται ότι κατασκευάστηκε από ασήμι, είναι καθαρό ασήμι και αν είναι, εάν είναι αγγλικό. Γιατί υπάρχουν πολλά μέρη στο κόσμο όπου επεξεργάζονται ασήμι, αλλά κανένα δεν έχει τόσο πλήρες, σύστημα όσο στο Ενωμένο Βασίλειο, για να το φτιάχνουν.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες οι πρώτοι που επεξεργάζονταν ασήμι προσπάθησαν να συνεχίσουν τα σύστημα της γενέτειρας τους. Καθώς όμως δεν υπήρχαν κρατικά χημεία ή συντεχνίες, τελικά οι Αμερικανοί αργυροχόοι, συχνά συμβιβάζονταν με το να σημαδεύουν τα κομμάτια του ασημιού είτε καθαρό ή σε νομίσματα, με το όνομά του για να δείχνουν την ποιότητα του. Και οι αργυροχόοι στον Καναδά, και στις Αγγλικές και στις Γαλλικές περιοχές, έκαναν περίπου το ίδιο πράγμα. Κατά το 18ο  και 19ο αιώνα μέχρι και το Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο , η αργυροχοΐα ήταν μια σημαντική και εξαιρετικά σεβαστή εμπορική επιχείρηση.
Οι επεξεργαζόμενοι τον κασσίτερο, το καλάϊ και οι κατασκευαστές τηγμένων πιάτων τού Σέφφιλντ, όλοι κατασκεύαζαν είδη περίπου ίδια με τους αργυροχόους κατά τη διάρκεια του 18ου και 19ου αιώνα.
Μόνο όμως στα αγγλικά κρατικά χημεία τα ασημικά σημαδεύονταν καθαρά με επίσημη σφραγίδα που περιελάβανε ημερομηνία  βαθμό καθαρότητας και  τα αρχικά των κατασκευαστών . Αυτά σχεδόν πάντα είναι δυνατόν να αναγνωρισθούν.
 Και στην Ευρώπη βέβαια υπήρχαν παρόμοια κρατικά χημεία, αλλά όχι σε τέτοιο έκταση και με τέτοιο σύστημα καθορισμού του ασημιού σαν αυτό της  Αγγλίας. Τα σημάδια που χρησιμοποιήθηκαν είναι συχνά  διφορούμενα και δυσεξήγητα.
Τελειώνοντας θα πρέπει να υπενθυμίσουμε πως δεν είναι μόνο τα από πολύτιμα μέταλλα  σαν το ασήμι και τα χρυσάφι που έχουν αξία, αλλά και καλλιτεχνήματα ή μη κατασκευασμένα από άλλα μέταλλα, όπως τα πιάτα του Σέφφιλντ ή αντικείμενα από κασσίτερο. Αυτά, αν και παλιότερα  ήσαν σε περιφρόνηση, σήμερα είναι καμμιά φορά πιο πολύτιμα , ειδικά όταν είναι σπάνια.


(Άρθρο του Λευτέρη Κουβαριτάκη από το Τεύχος 28,Μάρτιος 1983 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

Μεγάλη δημοπρασία νομισμάτων στη Ζυρίχη

Του Αθανασίου Ρέσσου

Από τις 20 ως 22 Απριλίου 1983,θα πραγματοποιηθεί στη Ζυρίχη μια από τις σημαντικότερες δημοπρασίες του οίκου Spink και Son Ltd.
Διευθυντής του παραρτήματος αυτού του λονδρέζικου οίκου είναι  ο νονισματολόγος  Κ.Divo, γνωστός στους  Έλληνες συλλέκτες από το βιβλίο του «Μodern Greek Coins». Το μεγαλύτερο μέρος της δημοπρασίας αυτής αποτελείται - σύμφωνα με πληροφορίες -  από σπανιότατα γερμανικά νομίσματα λαμπρής κατάστασης. Αλλά, αν και η διεθνής νομισματική αγορά σχεδόν έχει στεγνώσει υπό καλά ελληνικά νομίσματα, σε αυτή την δημοπρασία θα προσφερθούν 30 περίπου λαχνοί ελληνικού ενδιαφέροντος, όπως:

- 5 Δρχ. 1851 , ΠΩ 2.500 Φράγκα.
- 1 Φοίνικας ,Ε-Α , 1.250 Φράγκα.
- 5 Δρχ. 1901 , Α, 1000 Φράγκα.

Επίσης 10 μετάλλια του Lange σε θαυμάσια κατάσταση, όπως: Κολοκοτρώνης, Γερμανός, Όθων-Πανεπιστήμιο («ΤΟΙΣ ΕΥΕΡΓΕΤΑΙΣ»), Όθων -Αμαλία κ.ά.
Επιπλέον θα προσφερθούν και τρία μετάλλια της Βενετίας (εναντίων των Τούρκων), όπως αυτά που απεικονίζουμε, που ήταν μέχρι σήμερα άγνωστο.
Όπως βλέπουμε ο οίκος του Spink είναι πάντα ικανός για εκπλήξεις . Όσοι ενδιαφέρονται να λάβουν κατάλογο ας γράψουν: Spink και Son Ltd , Hern Divo, Loewenstr. 65, 8001 ΖURICH,Ελβετία.







(Άρθρο του Αθανασίου Ρέσσου από το Τεύχος 28,Μάρτιος 1983 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

Τα χαρτονομίσματα της Κατοχής 1941-' 44

Τα χαρτονομίσματα της Κέρκυρας των 20, 100 και 500 δρχ.

Του Αντωνίου Λιναρδάκη

Στην Αθήνα από τις 11 Νοεμβρίου 1944 είχαν τεθεί σε κυκλοφορία τα νέα τραπεζογραμμάτια με τις νέες δραχμές. Κάθε χρηματαποστολή όμως από την Αθήνα ήταν αδύνατη γιατί ήταν αποκλεισμένη από τις επαρχίες από τις δυνάμεις των ανταρτών του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.
Μια προσπάθεια του Διευθυντού του Υποκ/τος της Τραπέζης της Ελλάδος Δ.Σταματάκου απέτυχε γιατί το πλοίο με το οποίο έφερνε την χρηματαποστολή με τα νέα τραπεζογραμμάτια προσέκρουσε σε νάρκη στο Πατραϊκό κόλπο και βυθίστηκε.
Στις 4 Δεκεμβρίου 1944 άρχισέ, το κίνημα στη Αθήνα, που απέκλεισε τη επικοινωνία με την Κέρκυρα.
Και επειδή δεν υπήρχε άλλος τρόπος για την διευκόλυνση των συναλλαγών, αποφα-σίσ0ηκε η έκδοση τοπικού νομίσματος που θα κυκλοφορούσε μέχρις ότου θα ερχόταν χρηματαποστολή από την Αθήνα.
Έτσι με το κυβερνητικό διάταγμα αρ. 70/18.12.1944 ανατέθηκε στο Υποκατάστημα Κερκύρας της Τραπέζης της Ελλάδος η Έκδοση προσωρινών τραπεζογραμματίων των 20, 100 και 500 δραχμών μέχρι του ποσού των 25.000.000 νέων δραχμών. Επειδή όμως δεν ήταν δυνατόν να παρασκευαστούν στην Κέρκυρα τραπεζογραμμάτια μεγαλύτερης ασφαλείας από την προηγούμενη έκδοση των 100 εκ. αποφασίστηκε η θέση σε κυκλοφορία ιονικών χαρτονομισμάτων, που βρίσκονταν στο ταμείο της Τραπέζης αφού προηγουμένως Θα έμπαινε η επισήμανση της Τραπέζης με ημερομηνία 18 Δεκεμβρίου 1944 και οι υπογραφές του Κίμωνος Καμπαλώνη για τον κυβερνητικό επίτροπο και του Γκίκα Νιάρχου για την Τράπεζα της Ελλάδος. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας κυκλοφόρησαν
- 25.000 γραμμάτια με επισήμανση των 20 ΔΡΧ. επάνω σε Ιονικά 50δραχμα.
- 70.000 γραμμάτια με επισήμανση των 100 ΔΡΧ. επάνω σε Ιονικά 100δραχμα








- 35.000 γραμματεία με επισήμανση των 500 Δρχ. , επάνω σε Ιονικά 1.000δραχμα συνολικής αξίας 25.000.000 Δρχ. Τα γραμμάτια αυτά είχαν την ίδια αξία με τα τραπεζογραμμάτια των Αθηνών. Έτσι μόλις σταμάτησε το κίνημα στις αρχές Ιανουαρίου 1945 και έφθασαν οι νέες δραχμές από την Αθήνα σχεδόν όλα ανταλλάγησαν γιατί αντιπροσώπευαν σημαντικές αξίες,  αν ληφθεί υπόψη ότι ο μηνιαίος μισθός του Διευθυντού του Υποκ/τος Κερκύρας της Τραπέζης ήταν 600 νέες δραχμές. Γι’ αυτό σήμερα τα γραμμάτια αυτά είναι σπανιότατα.





(Άρθρο του Αντωνίου Λιναρδάκη από το Τεύχος 28,Μάρτιος 1983 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

Ναπολέων Σούρσος

Ένας χαράκτης Ιστιοπλόος

Του Πάνου Ταζεδάκη










Παρόλο που τον λένε Ναπολέοντα, ο Σούρσος είναι άνθρωπος ήσυχος και ήρεμος. Τώρα έχει αποσυρθεί από τη δουλειά και χτίζει ένα στούντιο, στο σπίτι του στην «’Ανδρο» , για να μην ενοχλεί και για να μην ενοχλείται, όπως λέει.
0 Σούρσος γεννήθηκε στις 15 Ιουλίου 1913 στην Αθήνα και σπούδασε τέσσερα χρόνια στην Σχολή Καλών Τεχνών του Πολυτεχνείου. Πατέρας του ήταν ο ζωγράφος και χαράκτης Σωκράτης Σούρσος (1870-1944), που έργο του υπάρχει στην Εθνική Πινακοθήκη και που από το 1893 είχε κατάστημα χαρακτικής στην οδό Κτενά, στο ίδιο μέρος που διατηρείται και σήμερα, με ένα μικρό διάλειμμα το 1938, λόγω αναδόμησης, με την πραγματική έννοια, του κτιρίου στο οποίο στεγάζεται.
Ο Ναπολέων δεν μπόρεσε να τελειώσει τις σπουδές του στο Πολυτεχνείο ούτε να συνεχίσει καριέρα στο Πολεμικό Ναυτικό, στο οποίο είχε πάει εθελοντής, γιατί το 1934 αρρώστησε ο πατέρας του και αναγκάστηκε να αναλάβει το κατάστημα. Έτσι βρέθηκε στη δουλειά σαν χαράκτης, ενώ παράλληλα ακολουθούσε το μεγάλο του πόθος: την θάλασσα.
Το 1937 απόκτησε το πρώτο του αγωνιστικό σκάφος, έγινε μέλος στον Ναυτικό Όμιλο της Ελλάδος και έπαιρνε μέρος σε όλους τους αγώνες ιστιοπλοΐας - ανελλιπώς. Μεταπολεμικά απόκτησε άλλο σκάφος και στη συνέχεια έφτιαξε ένα σκάφος 8.20 μέτρων, με σουηδικά σχέδια. Ήταν από τα ιδρυτικά μέλη της Πανελληνίου Ομοσπονδίας Ιστιοπλοΐας Ανοικτής Θαλάσσης (ΠΟΙΑΘ), οργάνωσε το ιστιοπλοϊκό ράλλυ του Αιγαίου και γενικά είχε τη φροντίδα των διεθνών αγώνων ιστιοπλοΐας ανοικτής θαλάσσης, που σημείωσαν μεγάλη επιτυχία, με συμμετοχή πολλών ξένων σκαφών , και που οι βαθμοί τους μετρούσαν στο ευρωπαϊκό πρωτάθλημα.












Τώρα πια έχει εγκαταλείψει τους αγώνες αλλά διατηρεί πάντα ένα τρεχαντήρι, τη «Φιλλιώ» , και περνά τους καλοκαιρινούς μήνες στην Άνδρο.
Ο Σούρσος έχει κι άλλα χόμπυ την ζωγραφική, τη γλυπτική και την κατασκευή μοντέλων πλοίων, από ξύλα που κόβει μόνος του. Από μικρός παίζει ακορντεόν και φυσαρμόνικα, με μεγάλη δεξιοτεχνία.
Μας διηγείται την ακόλουθη ιστορία: Σε ηλικία 14 περίπου ετών, ο φίλος του και συνομήλικος του Αλέκος Σακελάριος ήθελε να αποκτήσει βιολί, που όμως την εποχή εκείνη ήταν πολύ ακριβό. Έτσι αγόρασε μια φυσαρμόνικα, που τότε στοίχιζε είκοσι δραχμές, και πήγε στον Σούρσο για να τον μάθει να παίζει. Ο Σούρσος του έδινε οδηγίες, πότε να φυσάει και πότε να ρουφάει, και όταν ο Σακελάριος τελειοποίησε την τεχνική του πήγαν να κάνουν καντάδα σε μια κοπέλλα στην οδο Λευκωσίας, μια από τις τρεις όμορφες μελαχρινές αδελφές, ορφανές από πατέρα, που είχαν έρθει από την Ρωσία. Ξεκίνησαν λοιπόν, τρείς φίλοι, ο Αλέκος Σακελλάριος, ο Νότης Οικονόμου και ο Ναπολέων Σούρσος, πήγαν και στήθηκαν κάτω από το παράθυρο της κοπέλας, καβγάδισαν για το ποιος θα παίξει την φυσαρμόνικα και αποφασίστηκε να παίξει ο Σακελλάριος, που άρχισε να παίζει διάφορα τραγουδάκια δικά του. Οπόταν η κοπέλλα άνοιξε το παράθυρο και τους ψιθύρισε «Ναπολέων πιο σιγά, γιατί θα ξυπνήσει η μαμά», για μεγάλη απογοήτευση του Σακελλάριου.
Σαν χαράκτης Ο Σούρσος έφτιαχνε κάθε είδους βιομηχανικές μήτρες, επιγραφές, σήματα, αναμνηστικές πλακέτες και πολυάριθμα μετάλλια στα οποία κυριαρχούσαν το μετάλλια ναυτικών Qμίλων και θαλασσινών αγωνισμάτων. Πολλά μετάλλια έχουν την υπογραφή του, άλλα μόνο το μονόγραμμα  του Ν.Σ. Έφτιαξε το μετάλλιον Ναυτικού Αγώνος, γνωστό σαν «Μιλλίων», που απονεμήθηκε για θαλασσινή υπηρεσία κατά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και το διάσημο του «Τάγματος Αφανών Ηρώων» μιας οργανώσεως αξιωματικών, με αρχηγό τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων, που έδρασε κατά την κατοχή.
Υπήρξε πρόεδρος  του Συλλόγου των Χαρακτών και Σφραγιδοποιών αλλά παραιτήθηκε όταν διαπίστωσε πως τα μέλη δεν είχαν αλληλεγγύη και πως όλες οι συστάσεις του, να μην αγωνίζονται αθέμιτα και να μην κλέβουν σχέδια των συναδέλφων τους, έμειναν χωρίς ανταπόκριση.
Ο Σούρσος απόφευγε να λαμβάνει μέρος σε καλλιτεχνικές εκθέσεις, γιατί τον ενοχλούσε η πολλή καλλιτεχνία, έλαβε μέρος σε μια μόνο Πανελλήνιο Καλλιτεχνική Έκθεση και ο αρχιχαράκτης του Νομισματοκοπείου της Τραπέζης της Ελλάδος, που ήταν μέλος της επιτροπής, φρόντισε και τον διόρισε στο Νομισματοκοπείο , επειδή του άρεσαν τα έργα του. Ο Σούρσος παραιτήθηκε σύντομα, γύρισε στο κατάστημα  του, αγόρασε πρόσθετα μηχανήματα και ρίχτηκε στη δουλειά του, όπως την ήθελε αυτός.
Παραθέτουμε φωτογραφίες μεταλλίων του Σούρσου, που δεν χρειάζονται  ιδιαίτερες εξηγήσεις, εκτός από ένα: το εικονιζόμενο μετάλλιο της Μαύρης Γίδας (BLACK GOAT OFFSHORE) έγινε με έμπνευση του αξιωματικού του Ναυτικού και ιστιοπλόου Γεωργίου Κρέμου, για να σατυρίσει το Έπαθλον Διονύσου Μελαναίγιδος, που απονέμει ο Ναυτικός  Όμιλος της Ελλάδος.
Τελειώνοντας αναφέρουμε πως και ο Σωκράτης Σούρσος είχε κάνει μετάλλια, μεταξύ των οποίων το μετάλλιο σε ανάμνηση του πρώτου αεροπορικού γύρου της Μεσογείου, το 1928, από τους  Έλληνες αεροπόρους Αδαμiτη και Παπαδάκο και κάποιο μετάλλιο που παριστάνει την Άρτεμη και ένα ελάφι.







(Στο επόμενο τεύχος και άλλα μετάλλια του Ν. Σούρσου)



(Άρθρο του Πάνου Ταζεδάκη από το Τεύχος 28,Μάρτιος 1983 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΥ ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΣ ΕΥΡΩΠΗ 1918-1940 .
Μέρος Ε'. (τελευταίο)

Του Νίκου Βασιλόπουλου

Ρουμανία

Το ρουμάνικο λέι ήταν μέχρι το 1914 ισότιμο με το χρυσό φράγκο της Λατινικής Νομισματικής Ενώσεως, της οποίας ακολουθούσε τη νομισματική τυπολογία.
Η Ρουμανία έκοψε εν τούτοις το 1906 μια σειρά από ανορθόδοξα χρυσά νομίσματα των 12, 5 λέι = 12.5 φράγκα, 25 λέι 25 φρ. και 50 λέι = 50 φρ., τα οποία είχαν μεν κανονικά βάρη, αλλά διαστάσεις πολύ μεγάλες που θύμιζαν έντονα τα αυστριακά δουκάτα. Μετά τον Α’ Παγκ. Πόλεμο το λέι κατρακύλησε στο 1/30 περίπου της παλιάς τιμής του. Παρόλα αυτά και προτού καθοριστεί ακόμα δια νόμου η τιμή του λέι, το ρουμανικό κράτος "πατώντας» στην επίσημη (που παρέμεινε η παλιά), τιμή, προχώρησε στην κοπή μιας σειράς νομισμάτων των 20 λέι και 100 λέι με την ευκαιρία της στέψεως του βασιλιά Φερδινάνδου (1922).


Τα δυο αυτά φαντάσματα του παλαιού χρυσού λέι, με τις άσχετες προς την πραγματική τιμή του λέι τιμές, ανήκουν στο χώρο των ψευδονομισμάτων. Το κόστος τους ήταν το λιγότερο 600 λέι για τα «20 λέι» και 3.000 λέι για το νόμισμα των «100 λέι». Οι ποσότητες στις οποίες κόπηκαν είναι πολύ μεγάλες για την σπανιότητα με την οποία τα συναντά κανείς σήμερα. 300.000 νομίσματα των 20 λέι και 30.000 νομίσματα των 100 λέι. Πιθανότατα δεν πουλήθηκαν στους φανατικούς βασιλόφρονες της Ρουμανίας, παρά μόνον στο πολύ περιορισμένο συλλεκτικό κοινό της χώρας αυτής.


Παράλληλα, το 1922 κόπηκαν και άλλα 2 νομίσματα των 25 και 50 λέι, κανονικού βάρους ως προς τα δεδομένα της Λατινικής Νομισματικής  Ενωσης (8.0 gr και 1.6 gr αντιστοίχως), αλλά διαστάσεων εντελώς διάφορων, που θύμιζαν έντονα τα πολλαπλάσια του χρυσού δουκάτου, νομίσματος εμπορικού και ιδιαίτερα προσφιλούς στους λαούς της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης. Και τα νομίσματα αυτά πουλήθηκαν σε ελάχιστη ποσότητα στους λίγους συλλέκτες της χώρας, σε τιμή υψηλότερη της ονομαστικής. Το 1929 αναγνωρίστηκε η πραγματική αξία του (de facto από το 1918), υποτιμημένου λέι. Η αξία του καθορίστηκε πάνω στο χρυσό και ήταν σχεδόν το 1/30 του παλαιού χρυσού λει-φραγκου.
Παρόλα αυτά και παρά το γεγονός ότι το λέι είχε καθορισμένη αξία έναντι του χρυσού, 30 περίπου φορές μικρότερη από ότι παλαιότερα, το ρουμανικό κράτος κόβει το 1939 και 1940 εικοσόφραγκα εκατόφραγκα χρυσά τύπου Λ.Ν.Ε.


Η Ρουμανία έκοψε τα ψευδονομίσματα, όπως και η Ελλάδα (1935) καταπατώντας και τους τύπους και την ουσία. Πουλήθηκαν σε τιμή πολύ υψηλότερη από την ονομαστική, αφού η εσωτερική τους αξία ήταν κατά πολύ υψηλότερή της.


Έτσι τα νομίσματα αυτά με τις άσχετες προς την πραγματική τους αξία ονομαστικές αξίες, ήταν από τη φύση τους ψευδονομίσματα που δεν μπορούσαν να κυκλοφορήσουν. Επί πλέον γινόταν και κρατική παραβίαση νόμων, αφού το λέι ήταν αξίας (καθορισμένης σε χρυσό), κατά πολύ μικρότερη από την ονομαστική (αναγραφόμενη), έναντι του πολύτιμου αυτού μετάλλου. Αποτελούν τα πιο καθαρά ψευδονομίσματα με τα ελληνικά του 1935 (1940). Αλλά η Ρουμανία μας επεφύλαξε και μια νομισματική έκπληξη. 0 πόλεμος στάθηκε η αιτία μιας νέας σταθερά αυξανόμενης υποτίμησης του λέι.


Τα ασημένια νομίσματα διαδέχονταν το ένα το άλλο, με νέες όλο και μεγαλύτερες ονομαστικές αξίες και σε όλο και μικρότερα νομίσματα.  Έτσι μπροστά στον κίνδυνο να χαθεί εντελώς η εμπιστοσύνη του κόσμου προς το εθνικό νόμισμα, σε συνάρτηση με μια απαραίτητη ζήτηση χρυσών νομισμάτων, που ευνοούσαν πιθανότατα το μαυραγοριτισμό και την παράνομη διακίνηση, το κράτος αποφασίζει την κοπή χρυσού νομίσματος το 1944. Λαμβάνοντας όλα αυτά υπόψη του, κόβει το παραπάνω χρυσό χωρίς να αναγράψει ονομαστική αξία. ' Έχοντας σαν σκοπό την ευρεία κυκλοφορία του το κόβει σε 75.000. 000 κομμάτια, αποφεύγοντας γράψει μια οποιαδήποτε αξία λόγω του υψηλού πληθωρισμού που γνώριζε η χώρα. Παρά το ανορθόδοξο της όλης επιχειρήσεως , το νόμισμα αυτό είχε την ουσιαστική ιδιότητα ενός νομίσματος. Είχε κοπεί για να κυκλοφορήσει και να αποτελέσει μέσο ανταλλαγής. Με το να μην έχει ονομαστική αξία θα γινόταν εμπορικό νόμισμα κατά το παράδειγμα των δουκάτων. Αξίζει το σεβασμό ενός γνήσιου νομίσματος, γνησιότερου πάντως όλων των ρουμανικών της περιόδου 1922-1944.

Σοβιετική Ένωση

«Τα λεφτά μας γίναν ρούβλια». Αυτή είναι η γνωστή μας φράση που δίνει την πραγματική εικόνα της νομισματικής-οικονομικής κατάστασης που δημιουργήθηκε στη Ρωσία μετά την Επανάσταση του 1917. Χρειάστηκαν μερικά χρόνια, μέχρι να αναστηλωθεί το σοβιετικό νόμισμα στο ύψος (και αυτό δεν είναι τυχαίο) του τσαρικού αυτοκρατορικού ρουβλιού. Αυτό δεν ίσχυσε μόνο στη νέα επίσημη τιμή του ρουβλιού, που ήταν ίδια με την προεπαναστατική, αλλά αφορούσε και τα ασημένια νομίσματα αλλά και τα χρυσά, τα οποία αποτελούσαν, όπως είπαμε, την έμπρακτη απόδειξη των όσων ο νόμος, περί αξίας του νομίσματος, καθόριζε, αλλά και το χειροπιαστό τεκμήριο της υπόστασης κάθε νομισματικού συστήματος, που είχε σαν βάση το χρυσό. Και το νεαρό σοβιετικό κράτος είχε απόλυτη ανάγκη νομισματικής φερεγγυότητας . Γι' αυτό το 1923 κόπηκαν χρυσά νομίσματα ( τσέρβονετς ) των 10 ρουβλιών. Το νόμισμα αυτό ήταν ακριβώς το ίδιο με το 10ρουβλο του τσάρου Νικόλαου Α' σε βάρος και διαστάσεις.
Το γεγονός ότι το σοβιετικό κράτος είχε επιλέξει νομίσματα ίσης αξίας με αυτά του προηγούμενου καθεστώτος, αποτελούσε πράξη διευκολύνσεως παντός είδους υπολογισμού (σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια), από άποψη νομισματική, χρηματιστική , οικονομική, εμπορική, πολιτική. Επιπλέον ήταν ήδη γνωστό, σαν σύστημα στον κόσμο και δεν δημιουργούσε πρόβλημα τέτοιου είδους. 'Ίσως μάλιστα να έγινε και σκόπιμα για να κυκλοφορήσουν, τα ισότιμα με τα νέα, παλαιότερα βασιλικά νομίσματα, με απώτερο σκοπό την άρση τους από την κυκλοφορία και τη συγκέντρωσή τους, βέβαια στα κρατικά θησαυροφυλάκια. Σαν νομίσματα παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον λόγω του ότι θεωρούνται, σαν τα νομίσματα (και είναι) που εξέφρασαν μια επανάσταση που θέλησε να αλλάξει τα πάντα και σαν τέτοια θα προσπαθήσω να τα εξετάσω.
Και πρώτα-πρώτα, το γεγονός και μόνο ότι κόπηκαν χρυσά νομίσματα, δείχνει ότι το νεαρό σοβιετικό καθεστώς ακολούθησε τον ίδιο νομισματικό δρόμο με τις καπιταλιστικές χώρες. Τα νομίσματα παρουσιάζουν ορισμένα χαρακτηριστικά που είχαν και τα παλαιότερα χρυσά των Τσάρων. Συγκεκριμένα οι κυκλικές διακοσμήσεις, η περιγεγραμμένη από εσωτερική κυκλική γραμμή επιγραφή, η ίδια η εσωτερική κυκλική γραμμή και τα γράμματα δίνουν την εντύπωση μιας επανάληψης ( ; ) ή ενός σεβασμού ( ; ) παλαιότερων τέτοιων στοιχείων. Στο εσωτερικό ο θυρεός είναι επιβλητικός και περίτεχνα χαραγμένος.


Δεν θα ήταν ίσως άσκοπο εδώ, να υπενθυμίσω ότι και ένα άλλο χρυσό νόμισμα, έφερε και εκείνο τα επαναστατικό σύμβολα του σοσιαλισμού της εποχής εκείνης (το σφυρί και το δρεπάνι). Ήταν τα νομίσματα της σοσιαλιστικής Αυστρίας. Αλλά με πόσο διαφορετικό τρόπο! Οι Αυστριακοί είχαν διαλέξει ένα παραδοσιακό εθνικό θέμα -τον αετό - μέσω του οποίου πρόβαλαν τα σοσιαλιστικά σύμβολα, με έναν πολύ πετυχημένο στυλιζαρισμένο τρόπο, έτσι που το νόμισμα φαινόταν σαν κάτι το εντελώς καινούργιο.
Το σοβιετ, νόμισμα θυμίζει παλιά ρωσικά νομίσματα, μόνο που στη θέση του αετού, φιγουράρει ένα άλλο σύμβολο, το σφυροδρέπανο. Έχομε δηλαδή μόνο μια αλλαγή συμβόλων και όχι τρόπου παρουσιάσεώς τους, που παραμένει ηθελημένα ή αθέλητα ο ίδιος. Ερχόμαστε στην πίσω όψη του νομίσματος που αναπαριστά μια σκηνή γεμάτη αλληγορία. 0 ρωμαλέος σπορέας «πλαισιωμένος» στο βάθος από εργοστάσια και μηχανήματα, αντιπροσωπεύει, πέρα για πέρα, την οικονομική προσπάθεια της εποχής και σαν λαϊκή εικόνα έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τα βασιλικά κεφάλια των τσάρων. Η σύγκρουση και αντιπαράθεση μεταξύ παλιού και νέου καθεστώτος είναι και πειστική για το λαό και εξαιρετικά πετυχημένη με το πνεύμα της εποχής.


Δεν μπορούμε όμως να μην συλλογιστούμε τη σπορέα των γαλλικών ασημένιων κερμάτων, που 25 χρόνια κιόλας πριν είχε εισαχθεί στην νομισματική, από μια καπιταλιστική χώρα και να μην αναρωτηθούμε, κάνοντας τη σύγκριση για τα ρήματα που έκανε η νομισματική στη Σοβιετική  Ένωση μετά την μεγαλειώδη Οκτωβριανή επανάσταση και το μεγάλο άλμα που είχε σημειωθεί εκεί στο χώρο των Τεχνών.

Σουηδία

Όσο και αν φανεί παράδοξο η ουδέτερη στον Α ' παγκόσμιο πόλεμο Σουηδία γνώρισε και αυτή τις νομισματικές συνέπειές του. Η κορόνα γνώρισε μια υποτίμηση έναντι του χρυσού. Στα 1925 όμως το σουηδικό νόμισμα ξαναβρήκε την ισοτιμία του απέναντι στο χρυσό. Έτσι ξανάρχισε η κοπή χρυσών νομισμάτων των 20 κορονών όπως και προ του πολέμου. Το 1920 είχε προηγηθεί η κοπή χρυσών νομισμάτων των 5 κορονών, τα οποία τέθηκαν κανονικά σε κυκλοφορία.


Αντίθετα τα νομίσματα των 20 κορονών δεν τέθηκαν όπως φαίνεται σε κυκλοφορία τουλάχιστον στο σύνολό τους. Υπενθυμίζομε ότι το νόμισμα των 20 Κ. ήταν βαρύτερο της αγγλικής λίρας με 8.96 γραμμάρια έναντι 7.988 γραμμάρια.
Τσεχοσλοβακία
Το νέο αυτό κράτος, που προέκυψε κυρίως από το διαμελισμό της Αυστρουγγρικής Αυτοκρατορίας, υιοθέτησε ένα νομισματικό σύστημα που βασιζόταν στο χρυσό, με μονάδα την κορόνα, η οποία δεν ήταν άλλη από την παλιά αυστριακή κορώνα. Η τελευταία αυτή υποτιμήθηκε πολύ λίγο στην περιοχή της Τσεχοσλοβακίας μέχρι το 1918, σταθεροποιήθηκε στα 1925 και καθορίστηκε επισήμως σε χρυσό στα 1929. Αξίζει να σημειώσουμε ότι η αυστριακή κορόνα στην ίδια την Αυστρία υποτιμήθηκε τόσο πολύ, ώστε το σελίνι σαν νέα νομισματική μονάδα να ληφθεί ίσο με 10.000 κορώνες!!! Η Τσεχοσλοβακία, εν τούτοις, δεν έκοψε νομίσματα πολλαπλάσια της κορόνας σε χρυσό. Αντίθετα ακολουθώντας την Αυστριακή συνήθεια έκοψε χρυσά δουκάτα (γνωστά σε μας σαν φλουριά), κατεξοχήν εμπορικά νομίσματα τα οποία δεν είχαν καμμιά σχέση με την κορόνα. Τα ιδιόρρυθμα αυτά νομίσματα κόπηκαν σε πολύ μικρούς αριθμούς με την ευκαιρία αναμνηστικών επετείων.

Φιλλανδία

Η Φιλλανδία αποτελούσε ημιανεξάρτητη περιοχή της τσαρικής Ρωσίας (Μεγάλο Δουκάτο). Μετά την Επανάσταση ανεξαρτητοποιήθηκε και το νόμισμά της, ισότιμο με το φράγκο της λατινικής Νομισματικής Ενώσεως, υποτιμήθηκε φτάνοντας στο 1/8 της αξίας του και σταθεροποιήθηκε το 1925 σε αυτό το επίπεδο. Το 1926 κόπηκαν 50.000 σειρές των 100 και 200 μάρκων, λίγα βέβαια για να κυκλοφορήσουν, τόσα όμως ώστε να αποδείξουν ότι το φιλλανδικό μάρκο ήταν όντως χρυσό.


Τελειώνοντας αυτό το άρθρο, πάνω στην εκδοτική δραστηριότητα του χρυσού νομίσματος στον ευρωπαϊκό χώρο την εποχή του μεσοπολέμου, θα ήθελα να υπογραμμίσω τα εξής: Το θέμα και ο σκοπός του άρθρου κινήθηκε γύρω από ένα μόνο άξονα, την ουσιαστική λειτουργία των νομισμάτων που μέχρι τώρα είδαμε, η οποία απορρέει από την κανονική κυκλοφορία τους στις συναλλαγές. Αυτό κυρίως θέλησα να παρουσιάσω εκθέτοντας όλη αυτά τα νομίσματα.
Η περίοδος ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρουσα γιατί αφορούσε την περίοδο της ρήξεως, μεταξύ κανονικής κυκλοφορίας του χρυσού νομίσματος ( ισότιμου και αλληλομετατρέψιμου με το τραπεζογραμμάτιο ), με τη νέα κατάσταση, που το χρυσό νόμισμα υποκυκλοφορούσε ή δεν κυκλοφορούσε σε σχέση τυπικής ισοτιμίας με το τραπεζογραμμάτιο (το οποίο έτεινε να γίνει απλό χαρτονόμισμα ).
 Υπενθυμίζουμε εδώ ότι γενικά οι συναλλαγές μέχρι το 1914 γινόταν κατά κανόνα με νομίσματα χρυσά ή ασημένια, τα οποία είχαν εσωτερική αξία, αυτά τα ίδια σαν μέταλλα, και μπορούσαν έτσι να γίνουν αντικείμενα συναλλαγής επί τη βάσει του βάρους τους. 0 κάτοχός τους ήταν προφυλαγμένος από ποικίλες εξελίξεις, δεδομένου ότι κατείχε ένα νομικό τίτλο μιας συγκεκριμένης αξίας, αλλά κι ένα πολύτιμο αντικείμενο με δεδομένη εμπορική τιμή και αξία. Τα σύγχρονα νομίσματα δεν έχουν εσωτερική αξία και αποτελούν στην πραγματικότητα παραστατικό ή συμβατικό χρήμα και λέγονται συνήθως κέρματα.
Το πέρασμα λοιπόν του ενός Νομίσματος από πολύτιμο μέταλλο στο σημερινό Νόμισμα-κέρμα έγινε στην περίοδο του μεσοπολέμου. Και τα πρώτα σπασμένα πλήρωσε το χρυσό Νόμισμα. Τότε χάθηκε η εσωτερική αξία και έμεινε η ονομαστική-συμβατική. Την ιστορική αυτή σελίδα παρακολουθήσαμε μέσα από όλα τα νομίσματα που είδαμε. Και το ψευδονόμισμα γεννήθηκε ακριβώς μέσα στην ανάγκη, των κυβερνώντων να χρυσώσουν τη μαύρη ή 6 γκρίζα πραγματικότητα με χρυσά φαντάσματα, αλλά και των κυβερνομένων που είχαν συνηθίσει να βλέπουν τα πραγματικά μέσα των ανταλλαγών να λάμπουν. 'Ότι λάμπει δεν σημαίνει ότι είναι χρυσό νόμισμα για τις συναλλαγές.
 Έτσι η ψευδονομισματική δραστηριότητα των κρατών έφτασε μέχρι τις μέρες μας όλο και πιο ξεκομμένη από τα πραγματικά νομίσματα και τις πραγματικές λειτουργίες τους. Στους συλλέκτες απομένει να αποφασίσουν με ποια νομίσματα θα πλουτίσουν τη συλλογή τους.



(Άρθρο του Νίκου Βασιλόπουλου από το Τεύχος 28,Μάρτιος 1983 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

ΤΑ ΧΑΡΤΟΝΟΜΙΣΜΑΤΑ ΤΗΣ Π.Ε.Ε.Α.

Του Αντωνίου Λιναρδάκη

Με το διάγγελμα προς τον ελληνικό λαό της 10 Μαρτίου 1944 συγκροτήθηκε η Π.Ε.Ε.Α. (Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης) πιο γνωστή σαν «Κυβέρνησης του βουνού» και στην οποία θα υπάγονταν η πολιτική οργάνωση του ΕΑΜ και οι αντάρτες του ΕΛΑΣ.
Ύστερα από λίγες ημέρες, άρχισε να εκδίδεται το επίσημο όργανο της Π.Ε.Ε.Α., το ΔΠΚΑ: Δελτίο Πράξεων και Αποφάσεων, δηλαδή η εφημερίδα της Κυβερνήσεως του Βουνού και στο οποίο δημοσιεύονταν οι πράξεις (:Νόμοι) και οι Αποφάσεις (:Διατάγματα) της Π.Ε.Ε.Α.
 Με την Πράξη 28 της 27.4.1944 (και όχι 82 όπως από λάθος αναριθμητισμού αναγράφεται στην πίσω όψη των ομολόγων) αποφασίστηκε η έκδοση εθνικών ομολόγων για την πληρωμή των προμηθειών των στρατιωτικών μονάδων και την αντικατάσταση των πρόχειρων χειρόγραφων αποδείξεων παραλαβών που δίνονταν μέχρι τότε.
Τα ομόλογα αυτά όμως 5,25,100 και 500 οκάδων σιταριού και συνολικού ποσού 2.000.000 οκάδων, θα μπορούσαν να κυκλοφορούν αντί χαρτονομίσματος και θα εξοφλούντο μέσα σε έξη μήνες από την απελευθέρωση της χώρας. Κρίθηκε δε σκόπιμο να εκδοθούν τα ομόλογα αυτά σε σιτάρι, γιατί σαν είδος πρώτης ανάγκης παρουσίαζε σταθερότητα την εποχή εκείνη που η αξία της δραχμής συνεχώς έπεφτε.
















Στις 22.8.1944 η Γραμματεία Οικονομικών (Υπουργείο Οικονομικών) παρέλαβε στο χωριό Πετρίλο κοντά στο Καρπενήσι, ομόλογα συνολικής αξίας 2.005.005 οκάδων σιταριού, από τα οποία 2.000.000 οκ. παραδόθηκαν στην Επιμελητεία του Αντάρτη, (Ε.Τ.Α) και το υπόλοιπα 5.005 οκ. σφραγίστηκαν στην πίσω όψη, διαγωνίως με την σφραγίδα ΑΝΑΜΝΗΣΤΙΚΟ  και μοιράστηκαν στους ευρισκόμενους εκεί πολίτες και αντάρτες.
Από αυτά θα έμπαιναν τελικά σε κυκλοφορία 1.965.000 οκ. σύμφωνα με τη πιο κάτω απόφαση .Με την αξία των 500 οκ. σιταριού τυπώθηκαν μόνο 100 ομόλογα , αλλά και αυτά δεν μπήκαν σε κυκλοφορία γιατί λόγω της μεγάλης αξίας τους θα ήταν δύσχρηστα στις συναλλαγές .
Εδώ παραθέτουμε την απόφαση για τη θέση σε κυκλοφορία των Εθνικών Ομολόγων , που μας παρέχει όλα τα σχετικά στοιχεία.



Οι σφραγίδες που φέρουν πίσω τα ομόλογα κατ ‘ περιοχή είναι οι εξής :

-Πελοποννήσου: ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ 
-Ηπείρου: ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΗΠΕΙΡΟΥ
-Μακεδονίας: ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
-Στερεάς: ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
-Αττικής: ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΘΗΝΩΝ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΑΤΤΙΚΗΣ
-Θεσσαλίας: ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ
ΠΕΕΑ : ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΛΑΙΚΟΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ ΕΛΑΣ

ΓΕΝΙΚΟΝ ΣΤΡΑΤΗΓΕΙΟΝ 1943

Tα ομόλογα της ΠΕΕΑ δεν φέρουν σφραγίδα Διοικητικής Επιτροπής αλλά την σφραγίδα του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ γιατί η ΠΕΕΑ δεν είχε δική της Επιμελητεία ούτε ταμείο, αλλά ήταν προσκολλημένη για μισθοτροφοδοσία στο Γενικό Στρατηγείο.
Τα εθνική  ομόλογα της ΠΕΕΑ, που σύμφωνα με την πράξη 28/27.4.1944 θα εξοφλούντο το αργότερο μέσα σε έξη μήνες από την ημέρα της απελευθερώσεως της χώρας δεν εξοφλήθησαν ποτέ. Γιατί λίγο μετά την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων κατοχής, τον Οκτώβριο του 1944, επήλθε διαφωνία μεταξύ της ΠΕΕΑ και της κυβερνήσεως του Γ. Παπανδρέου (που στις 18.10.1944 είχε έλθει στην Αθήνα από την Μέση Ανατολή) για το πολιτικό πρόβλημα της Ελλάδος, που κατήληξε στο ένοπλο κίνημα της 4η Δεκεμβρίου 1944, με αποτέλεσμα, να μην αναγνωρισθούν οι πράξεις και αποφάσεις της ΠΕΕΑ που μέσα σ' αυτές ήταν και η εξόφληση των ομολόγων.


(Άρθρο Του Αντωνίου Λιναρδάκη από το Τεύχος 42, ΜΑΙΟΣ 1984 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

Τα χαρτονομίσματα της Κατοχής 1941-' 44

Τα χαρτονομίσματα της Κέρκυρας των 100 εκατομμυρίων.

Του Αντωνίου Λιναρδάκη


Μετά το Αργοστόλι ο Κυβερνητικός Αντιπρόσωπος για τα Επτάνησα, υπουργός Λέων Μακκάς πήγε, στις 18.10.1944 στην Κέρκυρα. Και εκεί ένα από τα πρώτα μέτρα που πήρε ήταν και η έκδοση ταμειακών γραμματίων για την διευκόλυνση των συναλλαγών.
Με το κυβερνητικό διάταγμα αρ. 24118. 10.1944 εδόθηκε εντολή να εκδοθούν μέσω του Υποκ/τος Κερκύρας της Τραπέζης της Ελλάδος ταμειακά γραμμάτια αξίας 50 και 100 εκ. Δρχ., συνολικής αξίας 17 τρισεκατομμυρίων δραχμών. Λόγω όμως του συνεχιζόμενου πληθωρισμού τα γραμμάτια των 50 εκ. δεν εκδόθηκαν και αντί αυτών εκδόθηκαν γραμμάτια των 100 εκ.
 Έτσι τελικά εκδόθηκαν 170.000 γραμμάτια των 100 εκ. συνολικής αξίας 17 τρις. Κυκλοφόρησαν λίγες μέρες μετά τις 18.10.1944 μέχρι τις αρχές Δεκεμβρίου 1944 γιατί και αυτά με τον πληθωρισμό έπαυσαν να έχουν αξία. Δεν ανταλλάγησαν στην Τράπεζα, γι’ αυτό δεν είναι σπάνια.
Φέρουν ημερομηνία 17.10.1944, τις υπογραφές του Κίμωνος Καμπαλώνη για τον Κυβερνητικό Επίτροπο και του Γκίκα Νιάρχου για την Τράπεζα της Ελλάδος και την στρογγυλή σφραγίδα της Τραπέζης: ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ-ΚΕΡΚΥΡΑ.
Τα γραμμάτια αυτά τυπώθηκαν σε φύλλα των 20 γραμματίων, με στοιχειοθετιμένες πλάκες και όχι φωτογραφικά κλισέ. Γι’ αυτό υπάρχουν μικροδιαφορές μεταξύ των γραμματίων, όπως η θέση των υπογραφών σε σχέση με τα από πάνω γράμματα, η όρθια, η πλάγια ή ανάποδη θέση του Υ μέσα στον κύκλο στις τέσσερες γωνίες και η διαφορετική θέση των ακρινών διακοσμητικών στοιχείων.
Στην πίσω όψη και επάνω σε διακοσμητικό βάθος φέρουν τον τίτλο της τραπέζης και το ποσόν.












(Άρθρο του Αντωνίου Λιναρδάκη από το Τεύχος 27, ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 1983 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

Γεώργιος Μαλλιωτάκης , γεννημένος χαράκτης

Του Πάνου Τάζεδάκη



Ο Γεώργιος Μαλλιωτάκης ήταν γεννημένος χαράκτης. Μικρός ακόμα σκαρφάλωνε στα δένδρα του χωριού του, έκοβε κομμάτια από κλαδιά και με ένα σουγιαδάκι χάραζε σφραγίδες με το όνομά του. Μόνο που τότε δεν ήξερε τη χρήση των σφραγίδων και τις χάραζε ανάποδα, δηλαδή σε θετικό.
Ο Μαλλιωτάκης γεννήθηκε στις 26 Μαρτίου 1884 στο χωριό Σταμνιοί Πεδιάδος του Νομού Ηρακλείου και πέθανε στην Αθήνα στις 11 Ιανουαρίου 1982.  Έζησε μια πολυτάραχη ζωή, αφιερωμένη στη χαρακτική, στη πατρίδα και στον Ελευθέριο Βενιζέλο, από τα οποία, για τον Μαλλιωτάκη, τα δύο τελευταία ταυτιζόντουσαν.
Οι γονείς του ήθελαν να τον κάνουν παπά και για αυτό τον έκλεισαν μικρό σε ένα μοναστήρι, στο οποίο είχε καλογερέψει ο παππούς του, ο Μαλλιωτάκης όμως, που δεν είχε καμμιά διάθεση να γίνει παπάς, το σκασε το 1903 και ήρθε στην Αθήνα για να ακολουθήσει το ταλέντο του.
Στην Αθήνα βρήκε δουλειά στο τότε χαρτοπωλείο και σφραγιδοποιείο Κοκκινάκη, στο οποίο έκανε όλες τις μικροδουλειές του μαγαζιού και έπλενε και τα πιάτα της κυρίας Κοκκινάκη, όπως συνηθιζόταν εκείνη την εποχή για τους «μικρούς». Για τον Μαλλιωτάκη όμως είχε σημασία πως βρισκόταν σε σφραγιδοποιείο και παρακαλουθούσε την τέχνη, ενώ τα βράδυα πήγαινε στη νυκτερινή βιοτεχνική σχολή του Παρνασσού και έπαιρνε μαθήματα χαρακτικής. Σπούδασε πέντε χρόνια στη σχολή και πήρε και πρώτο βραβείο χαρακτικής, αλλά αναγκάστηκε να διακόψει τις σπουδές του λόγω των βαλκανικών πολέμων.










 Ο Μαλλιωτάκης πολέμησε και στους δύο βαλκανικούς πολέμους και στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο τραυματίστηκε δύο φορές. Στα διαλείμματα των πολέμων άνοιγε κατάστημα χαρακτικής, το οποίο αναγκαζόταν να κλείνει στην επόμενη επιστράτευση.
Το κατάστημα του Μαλλιωτάκη, ένα ημιυπόγειο στην οδό Παπαρρηγοπούλου, επί της πλατείας Κλαυθμώνος, ήταν διάσημο στην Αθήνα για τις χαρακτικές εργασίες του. Ο Μαλλιωτάκης ήταν για πολλά χρόνια πρόεδρος του Συλλόγου των Χαρακτών και Σφραγιδοποιών , με τον οποίο οργάνωνε προπολεμικά και εκδρομές με τα πόδια. Αργότερα συνέχισε το κατάστημα, που μεταφέρθηκε λόγω κατεδαφίσεως στην οδό Καρύτση, ο γιός του Κ. Μίνως Μαλιωτάκης (με ένα λ), που στο μεταξύ αποσύρθηκε από τη δουλειά και άφησε το κατάστημα στον παληό συνεργάτη του.
Το έργο του Γεωργίου Μαλλιωτάκη περιλαμβάνει κάθε είδους χαρακτική και γαλβανοπλαστική εργασία. Νέος ακόμα έφτιαχνε ξύλινα κλισέ για την εικονογράφηση των εφημερίδων και εντύπων της εποχής, που είχαν τότε εικονογράφηση με σχέδια. Έφτιαχνε ακόμα σφραγίδες, επιγραφές, καλλιτεχνικά έντυπα, χαρακτικά για ημερολόγια του τοίχου και κάθε χαρακτική εργασία. Το 1924 χάραξε το εθνόσημο της τότε Δημοκρατίας, με τον φοίνικα, και αργότερα χάραξε πολλά μετάλλια και σήματα, στα οποία έβαζε την υπογραφή του μόνο αν το έργο ήταν πρωτότυπα δικό του. Αντί να περιγράψουμε τα μετάλλια και τα σήματα δημοσιεύουμε φωτογραφίες των πιο χαρακτηριστικών: Ο Μαλλιωτάκης είχε δύο χόμπυ, το ωραίο φύλο και τη μουσική.  Έπαιζε μαντολίνο με δάσκαλο τον Λάβδα στην Αθηναϊκή Μανδολινάτα, την εποχή που κέρδισαν πρώτο βραβείο στο Μιλάνο.













Στα γεράματά του, όταν δεν ήταν πια σε θέση να ασχοληθεί ούτε με τη χαρακτική ούτε με τα χόμπυ του, απόκτησε μια άλλη συνήθεια: απολάμβανε στα κρυφά άφθονα ποτηράκια κρητική τσικουδιά, παρόλο που του την είχαν απαγορεύσει οι γιατροί. Φαίνεται δε πως αν δεν έπινε, Θα ζούσε πολλά χρόνια ακόμα. Πρέπει ακόμα να αναφέρουμε πως ο βενιζελικός φανατισμός του ήταν τόσο απόλυτος, που όταν, είκοσι χρόνια μετά τον θάνατο του Βενιζελου, του ζητήθηκε να αναλάβει την οργάνωση νομισματοσκοπείου στην Αθήνα, άφησε έκπληκτο τον Υπουργό Συντονισμού της τότε Κυβερνήσεως του Ελληνικού Συναγερμού, λέγοντάς του «μα εγώ είμαι βενιζελικός». Τελειώνοντας πρέπει να διευκρινίσουμε και να τονίσουμε ότι τα μετάλλια των χαρακτών που απεικονίζονται στα αντίστοιχα άρθρα δεν είναι κατανάγκη σπάνια και ακριβά. Πληροφορηθήκαμε πως μετά τη δημοσίευση φωτογραφίας του μεταλλίου της Μαρίνας Μπελεση, στο τεύχος 25, κάποιος κάτοχος τέτοιου μεταλλίου θεώρησε ότι πρέπει να τιμάται τουλάχιστον 5.000 δραχμές. Τον πληροφορούμε ότι πουλιέται σε κεντρικό κατάστημα της Αθήνας 200 δραχμές και πως η τιμή αυτή είναι η σωστή, γιατί έχει κυκλοφορήσει σε μεγάλο αριθμό.


 


 






(Άρθρο του Αντωνίου Λιναρδάκη από το Τεύχος 27, ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 1983 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

Σύγχρονα Αναμνηστικά Μετάλλια

Της Ειρήνης Χαριάτη - Πραμαντιώτη, γλύπτριας
Γεν. Γραμματέας Ενώσεως Ελλήνων Γλυπτών

Το θέμα της κοπής αναμνηστικών μεταλλίων στην Ελλάδα, έχει απασχολήσει κατά καιρούς πολλούς ειδικούς και μη. Έχουν γραφτεί πολλά μέχρι σήμερα και έχει εξονυχιστικά ερευνηθεί η όλη τακτική με διάφορα κριτήρια και από διαφορετικές σκοπιές.
Το σημείωμα μου τούτο θα κάμει νύξεις για το ίδιο θέμα, αλλά από μια άλλη πλευρά, πολύ σημαντική κατά τη γνώμη μου, που δεν της δόθηκε μέχρι σήμερα η σημασία και το βάρος που της αξίζει. Πρόκειται για τον τρόπο επιλογής και αναθέσεως της καλλιτεχνικής συνθέσεως του μεταλλίου.
Δεν είναι, βέβαια, η πρώτη φορά που επισημαίνεται μια σοβαρή παράλειψη γύρω από τον τρόπο και τη διαδικασία που ακολουθείται, για τη φιλοτέχνηση των μεταλλίων στη χώρα μας.
Κατά το Μάρτιο του 1979 η «ΕΝΩΣΙΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΓΛΥΠΤΩΝ» με αφορμή την κυκλοφορία αναμνηστικών μεταλλίων « για τα 150 χρόνια των Ελληνικών Ταχυδρομείων» δημοσίευσε έντονη διαμαρτυρία στον Αθηναϊκό τύπο και έστειλε υπόμνημα στη διοίκηση των ΕΛΤΑ. Απόσπασμα των αποφάσεων του Δ.Σ. της Ενώσεως κοινοποιήθηκε και προς το Υπουργείο Πολιτισμού και Επιστημών, με τον απώτερο σκοπό τη ρύθμιση του θέματος με κάποια Νομική Διάταξη.
 Το κείμενο μεταξύ άλλων έλεγε:
«Η Ένωση των Ελλήνων Γλυπτών, της οποίας τα περισσότερα μέλη ασχολούνται από πολλών ετών συστηματικά με το μετάλλιο έχει την υποχρέωση να διαμαρτυρηθεί: 1ον) διότι το μετάλλιο στην Ελλάδα έχει χάσει τη θέση του από τον εορτασμό επετείων και άλλων γεγονότων, προγραμματισμένων τόσο από το επίσημο κράτος, όσο και από μεγάλους οργανισμούς και 2ον) διότι και στις ελάχιστες περιπτώσεις φιλοτεχνήσεος μεταλλίων, η ανάθεση γίνεται απευθείας και κυρίως σε μη ειδικά πρόσωπα.
Η αφορμή εδόθη με την τελευταία ανακοίνωση των ΕΛΤΑ για τα αναμνηστικά μετάλλια των 150 χρόνων τους. Σε τόσο σημαντικά γεγονότα είναι χρέος η προκήρυξη διαγωνισμού μεταξύ των ειδικών καλλιτεχνών. Όσο το γραμματόσημο τόσο και το μετάλλιο είναι μοναδικά μέσα διεθνούς προβολής της σύγχρονης τέχνης και η προκήρυξη διαγωνισμού για τη φιλοτέχνησή τους, εξαίρετο κίνητρο για καλλιτεχνική δημιουργία.
 Δυστυχώς όλα αυτά έχουν αγνοηθεί και αν αφαιρεθούν οι ελάχιστες περιπτώσεις της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, ακόμα και τα ΕΛΤΑ συστηματικά περιορίζονται στη ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ παλαιών προτύπων, όπως στο τωρινό μετάλλιο, δίνοντας διεθνώς την εντύπωση, ότι στον τόπο μας δεν υπάρχει σύγχρονη δημιουργία».



Στις πάρα πάνω ενέργειες δόθηκαν απαντήσεις χαρακτηριστικές για τη νοοτροπία που κυριαρχεί σε πολλούς από εκείνους που χειρίζονται πολιτιστικά και άλλα διεθνούς προβολής θέματα. 'Έτσι μεταξύ άλλων ισχυρίστηκαν:   «... οι παραστάσεις επελέγησαν από το Δ.Σ. και δεν υπήρξε ανάγκη προκηρύξεως διαγωνισμού, διότι δεν υπήρχαν περιθώρια για ελεύθερες καλλιτεχνικές συνθέσεις». Κι ακόμα ότι  «τα προπλάσματα φιλοτεχνήθηκαν από υπαλλήλους που δεν έλαβαν πρόσθετη αμοιβή» κ.ά.
Η πρόταση για την προκήρυξη διαγωνισμών προς ανάδειξη της καλύτερης καλλιτεχνικής συνθέσεως, προκειμένου να κοπούν αναμνηστικά μετάλλια, δεν είναι «καινόν δαιμόνιον», Εφαρμόζεται σχεδόν πάντοτε σε όλα τα προηγμένα κράτη που φιλοδοξούν να προβάλλουν τα επιτεύγματά τους.






Αποτέλεσμα της τακτικής αυτής είναι να αναδεικνύονται από την καλλιτεχνική άμιλλα, αριστουργήματα που υπό μορφή μεταλλίων, νομισμάτων ή γραμματοσήμων ταξιδεύουν ανά τον κόσμο και προβάλλοντας την τέχνη της χώρας τους, γίνονται μοναδικοί πρεσβευτές.
Ο ισχυρισμός ότι η προκήρυξη διαγωνισμού, απαιτεί κάποια δαπάνη, δεν μπορεί να σταθεί. Το πνεύμα του συναγωνισμού χαρακτηρίζει πάντοτε τους καλλιτέχνες και μόνον η ηθική ανταμοιβή αποτελεί την κορυφαία φιλοδοξία τους. Χάρις στη νοοτροπία αυτή εξηγείται η πολυάριθμη συμμετοχή τους σε διαγωνισμούς, που τα βραβεία αντιπροσωπεύουν μηδαμινό ή και συμβολικό ακόμη υλικό όφελος.
 Πέρα όμως από την πλευρά των καλλιτεχνών, είναι σκόπιμο να εξετάσουμε και το όφελος της όποιας κάποιας υπηρεσίας, που έχει αρμοδιότητα κατά περίπτωση, να τιμήσει πρόσωπα, επετείους κ.ά. Τίθεται δε το ερώτημα αν υπολόγισαν ποτέ το ιστορικό, καλλιτεχνικό, ή συλλεκτικό κέρδος που Θα πρόσφερε μια συλλογή πρωτοτύπων καλλιτεχνικών συνθέσεων. Συλλογή δημιουργημάτων εμπνευσμένα από όσα πρέπει να μείνουν άσβεστα στη μνήμη μας, γιατί αποτελούν την ιστορία του τόπου.






Πιθανό σ' ορισμένες περιπτώσεις να επιβάλλεται η αναφορά στο «αρχαίο πνεύμα» όπως π.χ. για τις σημερινές επιδιώξεις μας γύρω από τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Το μετάλλιο όμως έχει δύο όψεις και αναρωτιέται κανείς σε τί θα έβλαπτε, αν η μια όψη ανταποκρινόταν ή αντέγραφε τα αρχαία πρότυπα και στην άλλη εμφανιζόταν το φτάσιμο της σύγχρονης ελληνικής τέχνης, στον αισθητικό τομέα. Θα ήταν κατά τη γνώμη μου, η πιο σωστή καλλιτεχνική λύση, γιατί Θα φιλοξενούσε αρμονικά το μοντέρνο σήμα των Πανευρωπαϊκών Αγώνων, που σήμερα βρίσκεται ανάμεσα στα πόδια μιας κλασσικής φιγούρας και την ενοχλεί, σαν ξένο σώμα.
Ο Υ.  Malecot πρόεδρος της F.I. D.E.M. γράφει: «Η καινούργια αναγέννηση του μεταλλίου, μπροστά στην οποία βρισκόμαστε, αποδείχνει τη ζωτικότητα των σύγχρονων τεχνών, που η ακτινοβολία τους φθάνει μέχρι τους πιο εκλεπτυσμένους τομείς τής δημιουρyίας και του γούστου».





   

Αλλού η Jocelyn Tonbee στο βιβλίο της «Ronan Medaillons» αναφέρει: «Τα μετάλλια Θα πρέπει να έπαιξαν πραγματικά σημαντικό ρόλο στη διάδοση της καλλιτεχνικής γνώσεως και του ενδιαφέροντος για την Ιστορία της Τέχνης ανάμεσα σε καλλιεργημένα άτομα...». Ασφαλώς δεν είναι κολακευτική φιλοδοξία του να καμαρώνουμε για κατορθώματα αποδόσεως με πιστότητα των αρχαίων προτύπων, σύμφωνα με την μοντέρνα τεχνική. Φιλοδοξία Θα ήταν πατώντας στις βαθιές μας ρίζες να μιλήσουμε σε μια σύγχρονη γλώσσα, εκφράζοντας αυτό που ζούμε κι ακόμα, αν είναι δυνατό, να οραματιστούμε αυτό που θα ‘ρθει.
Ο ποιητής. Γ. Βασ. Κραψίτης, (Δωδωναίος Ύμνος), λέει ωραία:
Την ιερή, η γενιά η δική μας, δάδα ανάβει από την πρώτη σου φωτιά· και πλέκει κάβε δόξα της παλιά με αμάραντους κλώνους από ελιά που φυτρώνουν στους στίβους σου, Ελλάδα.




(Άρθρο Ειρήνης Χαριάτη-Πραμαντιώτη από το Τεύχος 19 , Ιούνιος 1982 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

ΕΝΑ ΑΔΗΜΟΣΙΕΥΤΟ ΜΕΤΑΛΛΙΟ ΤΗΣ ΖΑΚΥΝΘΟΥ

Αναστασίου Π. Τζαμαλή


Το «αδημοσίευτο» του τίτλου αυτού του σημειώματος ίσως κριθεί υπερβολικό γιατί στην ουσία δεν έχουμε άλλη σχετική δημοσίευση υπ` όψη μας από τα «Νομίσματα και Μετάλλια της Επτανήσου  Πολιτείας» τον Παύλου Λάμπρου ( Αθήνησιν 1884 ). Αν σφάλουμε και υπάρχουν αλλού δημοσιευμένα επτανησιακά μετάλλια αυτής της περιόδου, μαζί με τις λοιδορίες, καλό θα ήταν να σταλούν και φωτογραφίες και στοιχεία ώστε να προχωρήσει λίγο και η γνώση μας πάνω στο ενδιαφέρον αυτό θέμα.
Στις αρχές Μαΐου 1797 ο Ναπολέων αφού είχε συντρίψει τους Αυστριακούς στη βόρεια Ιταλία, εμφανίστηκε μπροστά στη Βενετία. Ζήτησε απερίφραστα την κατάργηση της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας τον Αγίου Μάρκου και την εγκαθίδρυση φιλογαλλικής δημοκρατικής κυβερνήσεως. Η Βενετία διέθετε ακόμα αρκετές στρατιωτικές και ναυτικές δυνάμεις που της παρείχαν την δυνατότητα αν όχι να νικήσει τον κατακτητή να αντισταθεί για αρκετό χρόνο και να υποκύψει με τρόπο ανάλογο του δοξασμένου μακραίωνου παρελθόντος της. Οι Βενετσιάνοι όμως της εποχής φαίνεται πως τίποτα κοινό δεν είχαν με τους προγόνους τους. Φαύλοι και διεφθαρμένοι ηδονιστές (χάρη στα πλούτη που εκείνοι είχαν σωρεύσει) δεν είχαν καμία διάθεση να διακινδυνεύσουν τις περιουσίες — και πολύ περισσότερο τη ζωή τους. Ο Δόγης Λουδοβίκος Μανίν συγκάλεσε για τελευταία φορά το Μεγάλο Συμβούλιο στις 12 Μαίου 1797. Με ψήφους 512 έναντι μόνο 20 αποφασίστηκε η κατάργηση της βενετσιάνικης ανεξαρτησίας. Ένα χιλιόχρονο κράτος παραδόθηκε χωρίς να ανοίξει ούτε μύτη.
Τα γεγονότα αυτά προκάλεσαν ένα «κενό εξουσίας» στα Επτάνησα πού, μαζί με το Βουθρωτό — Πάργα — Βόνιτσα — Πρέβεζα, αποτελούσαν τις τελευταίες ελληνικές κτήσεις της άλλοτε εκτεταμένης υπερπόντιας αυτοκρατορίας (Stato del Μar) της Βενετίας. Ο Προβλεπτής Κάρολος-Αυρήλιος Βίντμαν μάταια περίμενε βοήθεια και οδηγίες από τη μητρόπολη. Στις 28 Ιουνίου 1797 ο στόλος από γαλλικά και (πρώην) βενετσιάνικα που με κάθε μυστικότητα ετοίμασε ο Ναπολέων, έφτασε στο λιμάνι της Κερκύρας και αποβίβασε 1.500 Γάλλους στρατιώτες. Οι Κερκυραίοι — όπως και οι άλλοι Επτανήσιοι — δέχτηκαν τη μεταβολή με ενθουσιασμό.




Πίστευαν πως το τρίπτυχο της γαλλικής επαναστάσεων «Ελευθερία-Ισότητα-Αδελφοσύνη» γινόταν πραγματικότητα γι' αυτούς. Αγνοούσαν, βέβαια, πως η θάλασσα και το νησιά τον Ιονίου θα γίνονταν στα επόμενα χρόνου θέατρο έστω και δευτερεύον, των συγκρούσεων μεταξύ των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων .
Στα τέλη του 1798 δημιουργήθηκε μια αφύσικη συμμαχία κατά της Γαλλίας, στην οποία συμμετείχαν Ρωσία, Τουρκία και Βρετανία. Ρώσο-τουρκικός στόλος υπό τον περίφημο Ναύαρχο Θεόδωρο Ουσσακώφ και τον Κατηρ-Μπέη έφτασε στην περιοχή φέρνοντας πατριαρχική εγκύκλιο του Γρηγορίου Ε «εν ονόματι του Ιησού Χριστού κατά των αθέων Γάλλων». Στις 22 Σεπτεμβρίου οι Ρώσοι και οι Τούρκοι «ελευθέρωσαν» τα Κύθηρα, ένα περίπου μήνα αργότερα τη Ζάκυνθο, την Κεφαλονιά και την Ιθάκη . Ο Αλή-Πασσάς των Ιωαννίνων στο μεταξύ «ελευ0έρωνε» το Βουθρωτό και την Πρέβεζα. Στις 17 Νοεμβρίου καταλήφθηκε και η Λευκάδα και μόνο τα φρούρια της Κερκύρας αντιστάθηκαν στη στενή πολιορκία των συμμάχων μέχρι τις 25 Φεβρουαρίου 1799.
Οι νέοι κύριοι των Επτανήσων εγκατέστησαν μία προσωρινή κυβέρνηση υπό τον Άγγελο Όριο ενώ δωδεκαμελής πρεσβεία στάλ0ηκε στην Κωνσταντινούπολη. Μετά από πολλές συζητήσεις μεταξύ των Ρώσων και των Τούρκων στις 21 Μαρτίου 1800 υπογράφτηκε η Συνθήκη με την οποία τα Επτάνησα γίνονταν αυτόνομη πολιτεία υπό την επικυριαρχία του Σουλτάνου και με εγγυητή τον Τσάρο ως προς την διατήρηση της ακεραιότητας και του συντάγματος. Το «σύνταγμα» αυτό είχε συνταχθεί στην Κωνσταντινούπολη από τον Αντώνιο-Μαρία Καποδίστρια και Νικόλαο Δεσύλα-Σιγούρο, μέλη της δωδεκαμελούς πρεσβείας. Ήταν ένα αυθαίρετο κατασκεύασμα με το οποίο καταργήθηκαν οι όποιες δημοκρατικές ελευθερίες είχαν εγκαθιδρυθεί από τους Γάλλούς και επαναφέρ0ηκαν όλα τα προνόμια της αριστοκρατίας των Επτανήσων.
Η επίσημη ανακήρυξη της « Επτανήσου Πολιτείας» έγινε στην Κέρκυρα στις 26 Δεκεμβρίου 1800. Ο λαϊκός ενθουσιασμός γι' αυτό το «πρώτον αυτόνομον ελληνικόν κράτος» πολύ γρήγορα εξατμίσθηκε και ακολούθησαν αιματηρές ταραχές στην Κέρκυρα, την Κεφαλονιά, τη Ζάκυνθο και τα Κύθηρα. Η Επτάνησος Πολιτεία διατηρήθηκε μέχρι το 1807. Με τη Συνθήκη του Τιλσίτ ο Τσάρος παραχώρησε τα νησιά στον Ναπολέοντα. Στις 20 Αυγούστου 1807 γαλλικός στρατός αποβιβάστηκε πάλι στην Κέρκυρα και τα νησιά έγιναν μία επαρχία της Γαλλικής Αυτοκρατορίας.
Τα νομίσματα της Επτανήσου Πολιτείας (1,5 και 10 Γαλέτες) αποτελούν γνωστές συλλεκτικές σπανιότητες . Στην περίοδο όμως αυτή κόπηκαν και μερικά μετάλλια που είναι επίσης πολύ σπάνια (σημείωση 1).
Το μετάλλιο που δημοσιεύουμε βρίσκεται στο Μουσείο Μπενάκη. Είναι ασημένιο και έχει διάμετρο περίπου 3,6 χιλιοστά και είναι μάλλον χυτό .




ΚΥΡΙΑ ΟΨΗ: Γυναικεία μορφή (υποθέτουμε πως εικονίζει κάποια από τις Μούσες) που κρατάει στο δεξί χέρι κλαδί. Επιγραφή ΙΩΝΙΚΗS ΠΟΛΙΤΕΙΑS ΕΤΟΣ Ζ. ZAKYNΘOS.
ΠΙΣΩ ΟΨΗ: Δάφνινο στεφάνι κυκλικά. Το πεδίο διαιρείται σε δύο μέρη με οριζόντια γραμμή. Επιγραφές: ΜΟΥΣΩΝ ΔΩΡΟΝ. Η ΠΑΤΡΙS ΕΥΕΛΠΙS. 1807.
Η πολύ μέτρια τέχνη τον χαράκτη η ανορθογραφία του (ΙΩΝΙΚΗS αντί ΙΟΝΙΚΗΣ) και η χρήση τον λατινικού S αντί τον ελληνικού Σ μιλούν μόνα τους για τον Ζακυνθινό χρυσοχόο που το κατασκεύασε.
Το μετάλλιο θα πρέπει να είναι ανάλογο με αυτό που δημοσίευσε ο Παύλος Λάμπρος (Αριθ. 11 ) το οποίο, όμως, είχε κοπεί στην Κέρκυρα. Τα μετάλλια αυτά « εδίδοντο προς εμψύχωσιν ως βραβεία τοις αριστεύουσι των σπουδαζόντων νέων». Νομίζουμε πως το μετάλλιο της Ζακύν0ου αποτελεί απόδειξη του έντονου τοπικισμού των Επτανησίων. Το ζακυνθινό φιλότιμο δεν δεχόταν να βραβεύονται οι νέοι τους με μετάλλια που ανέγραφαν «ΚΟΡΚΥΡΑ». Η «πατρίς» πάντως είναι η Επτάνησος Πολιτεία και όχι η Ζάκυνθος.
Το γεγονός, τέλος, της χρησιμοποιήσεως - εκτός από τη χριστιανική χρονολογία (1807) -«ιονικής» χρονολογίας (έτος 7) μας επιτρέπει να προσδιορίσουμε σαν χρόνο κοπής του μεταλλίου τους πρώτους μήνες του 1807 αφού, όπως προαναφέρετε, η Επτάνησος Πολιτεία έπαψε να υπάρχει τον Αύγουστο αυτού του έτους,
Σωστό θεωρήσαμε με αυτή την ευκαιρία να αναδημοσιεύσουμε και τις γκραβούρες (Λιθογραφία Κ. Γρούνδμαν) των μεταλλίων της συλλογής του Παύλου Λάμπρου όπως αυτός το είχε παρουσιάσει στο βιβλίο που αναφέραμε ήδη.




Για το ασημένιο αυτό μετάλλιο ο Π. Λάμπρος γράφει πως δεν είναι γνωστό αν κόπηκε επί Γάλλων ή επί Ρώσων, ούτε με ποια ευκαιρία, ούτε αν απενεμήθη σε ένα ή πολλά πρόσωπα.




1. Στην κύρια όψη ο Ναύαρχος Ουσακώφ. Στην πίσω οι προμαχώνες του παλιού φρουρίου της Κερκύρας και η γέφυρα. Μπροστά είναι χαραγμένο το νησάκι Βίδο και τρία τούρκικα και πέντε ρωσικά πλοία. Το μετάλλιο κομμένο σε χρυσό προσφέρ0ηκε στον Ουσακώφ και σε άργυρο στους κυβερνήτες των ρωσικών πλοίων. Χαράκτης τον ήταν ο χρυσοχόος Κωνσταντίνος Βούρβαχης υπό το Αργοστόλι (σημείωση 2).




2. Χρυσό μετάλλιο που πρόσφεραν στον Ουσακώφ οι Ιθακήσιοι. Στην κύρια όψη ο Οδυσσέας. Στην πίσω όψη αινιγματική επιγραφή με πολλές συντμήσεις για την οποία ο [Ι. Λάμπρος προτείνει την ανάγνωση:



Το πρωτότυπο χρυσό μετάλλιο δεν κόπηκε από μήτρες αλλά χαράχτηκε με το χέρι σε δύο δίσκους που μετά συγκολλήθηκαν . Το κατασκεύασε ο Ιθακήσιος χρυσοχόος Τζανέτος Αρσένης ή Λυσιδίκας . Το κομμάτι της συλλογής Λάμπρου ήταν μολυβένιο που φαίνεται πως είχε κατασκευασθεί από καλούπι που πάρθηκε από το πρωτότυπο.




3. Μετάλλιο που κόπηκε σε χρυσό και άργυρο και απενεμήθη στον Συνταγματάρχη Νικόλαο Πιέρη και τούς αξιωματικούς τον συντάγματος που στις 3 Ιουνίου 1801 συνέτριψαν τούς στασιαστές της Κεφαλονιάς. Στην κύρια όψη πύλη φρουρίου και από πάνω χέρια σε χειραψία και σταυρός. Η παράσταση αποτελεί το έμβλημα του τάγματος των Φραγκισκανών. Ο ιδρυτής του άγιος Φραγκίσκος της Ασσίζης ταξιδεύοντας το 1219 στους Αγίους Τόπους φιλοξενήθηκε στην Κεφαλονιά όπου και άφησε εικόνα της Παναγίας. Στα νότια του νησιού κτίστηκε μοναστήρι και η περιοχή πήρε το όνομα Σίσια από το Ασσίζη. Το έμβλημα του τάγματος των Φραγκισκανών έγινε επί Βενετοκρατίας και έμβλημα της Κεφαλονιάς. Στην πίσω όψη του μεταλλίου το έμβλημα της Επτανήσου Πολιτείας. Το λιοντάρι τον Αγίου Μάρκου που μαζί με το Ευαγγέλιο κρατάει και το επτά βέλη που συμβολίζουν το επτά νησιά. Το χρυσό μετάλλιο του Νικολάου Πιέρη αγοράστηκε γύρω στα 1850 υπό έναν Κερκυραίο χρυσοχόο, ο οποίος πριν το λειώσει κατασκεύασε το μολυβένιο αντίγραφο που βρισκόταν στη συλλογή Λάμπρου.




11. Στην κύρια όψη του ασημένιου αυτού μεταλλίου Πήγασος (σημείωση 3) προς το αριστερά, όπως στα αρχαία Κερκυραϊκά νομίσματα. Περίεργη η χρησιμοποίηση των γραμμάτων ΠΙ για την απόδοση τον 6ου έτους της Επτανήσου Πολιτείας. Όπως αναφέραμε το μετάλλιο δινόταν σε αριστεύοντες σπουδαστές.




12. Χάλκινο μετάλλιο που απονεμόταν και αυτό σε σπουδαστές, όχι από την Πολιτεία - όπως το προηγούμενο - αλλά υπό τον «Ρωσσικόν Πληρεξούσιον». Πρόκειται για τον ζακυνθινό Γεώργιο Μοτσενίγο που στα 1803 στάλθηκε, μαζί με στρατό ως πληρεξούσιος τον Τσάρου για να ειρηνεύσει και οργανώσει το Επτάνησα.


Σημειώσεις :   

1. Σπάνιο δεν σημαίνει πάντοτε και ακριβό. 'Ένα κομμάτι όμοιο με αυτό που δημοσιεύουμε εδώ πουλήθηκε, πριν από 3 περίπου χρόνια, από Αθηναίο έμπορο αντί 5000 δραχμών.
2. Ακολουθούμε εδώ την αρίθμηση του Π. Λάμπρου. 'Ετσι το πρώτο του μετάλλιο είναι εκτός αριθμήσεως. Τους αριθμούς 4-10 φέρουν στο βιβλίο του Π. Λάμπρου τα νομίσματα της Επτανήσου Πολιτείας που δεν περιλάβαμε εδώ.
3. Η Κέρκυρα, όπως και πολλές άλλες Κορινθιακές αποικίες, χρησιμοποίησαν στα νομίσματά τους τον Πήγασο των νομισμάτων της μητροπόλεώς τους.



(Άρθρο του Αναστασίου Π. Τζαμαλή από το Τεύχος 42, ΜΑΙΟΣ 1984 ,του Περιοδικού : ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ )

...μα αφού όλα μπαίνουν στο κουτί!